rozwód warunkowy i rozwód pod wpływem skrajnego gniewu

PYTANIE: Jaki jest wyrok wobec kogoś, kto przysięga, że jego żona zostanie rozwiedziona, jeśli ona coś zrobi, jak na przykład więzy pokrewieństwa, a mąż (który przysięga – przyp. tłum.), mówiąc to, znajduje się pod wpływem skrajnego gniewu i nie panuje nad sobą do tego stopnia, że nie pamięta, co powiedział?

ODPOWIEDŹ: Chwała Allahowi.

Po pierwsze:

Mężczyzna nie powinien uciekać się do rozwodu za każdym razem, kiedy między nim a żoną dochodzi do kłótni, a to ze względu na negatywne konsekwencje, jakie z rozwodu płyną. Wielu mężczyzn podchodzi lekko do sprawy rozwodu i przy każdej kłótni z żonami, przysięgają, że rozwiodą się z nimi, i za każdym razem, kiedy dochodzi do sprzeczki między nimi a ich przyjaciółmi, przysięgają, że rozwiodą się z żonami, itd. Jest to rodzaj igrania z Księgą Allaha, ponieważ Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim) uznał, iż ten, kto rozwiódł się trzy razy z żoną za jednym razem, dopuścił się igrania z Księgą Allaha. Co w takim razie można powiedzieć o człowieku, który bierze sobie rozwód za zwyczaj, i za każdym razem, kiedy chce powstrzymać swoją żonę od zrobienia czegoś lub nakłonić ją, by coś zrobiła, przysięga, że się z nią rozwiedzie? An-Nisai przekazał, że Mahmud ibn Labid powiedział: „Wysłannika Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim) poinformowano o mężczyźnie, który rozwiódł się z żoną trzy razy za jednym razem. Wstał ze złością i rzekł: ‘Czy Księga Allaha będzie przedmiotem żartów, podczas gdy ja wciąż jestem wśród was?’ Pewien człowiek wstał i powiedział: ‘Wysłanniku Allaha, czy mam go zabić?’.” Al-Hafiz powiedział: „Przekaziciele isnadu tego hadisu są siqa (prawdomówni)”. Al-Albani sklasyfikował go jako autentyczny (sahih) w „Ghaayat al-Maraam” (261)

Szejch Ibn Usajmin (oby Allah się nad nim zmiłował) powiedział: „Ci głupi mężczyźni, których języki wypowiadają słowa rozwodu z powodu każdej sprawy, wielkiej czy małej, postępują wbrew naukom Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim), który rzekł: „Ktokolwiek chce złożyć przysięgę, niech przysięga na Allaha lub niech zamilknie”. (al-Buchari, 2679). Jeśli wierzący chce złożyć przysięgę, niech przysięga na Allaha, wychwalony i wywyższony niech będzie. Nie jest również właściwym dużo przysięgać, gdyż Allah mówi (interpretacja znaczenia):

[Koran 5:89] {Zachowujcie (strzeżcie) wasze przysięgi}

Jedna z interpretacji tego wersetu mówi, że oznacza on: nie przysięgajcie dużo.

Lecz jeśli przysięgają rozwód, jak: „Rozwiodę się z tobą, jeśli zrobisz to i to” lub: „Rozwiodę się z tobą, jeśli nie zrobisz tego i tego”, lub: „Jeśli zrobisz to i to, rozwiodę się z żoną”, lub: „Jeśli nie zrobisz tego i tego, rozwiodę się z żoną” i tym podobne zdania, jest to wbrew naukom Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim)”. („Fataawa al-Mar’ah al-Muslimah”, 2/753)

Po drugie:

Kiedy mężczyzna mówi do swojej żony: „Jeśli zrobisz to i to, jesteś rozwiedziona” lub „Jeśli nie zrobisz tego i tego, jesteś rozwiedziona” – to wtedy ma miejsce rozwód warunkowy. Większość znawców prawa (fuqaha) są zdania, że taki rozwód liczy się jako taki (czyli jest ważny – przyp. tłum), jeśli wymieniony warunek został spełniony. Niektórzy uczeni – i taka jest opinia preferowana przez szejcha al-islam Ibn Tajmija i innych – byli opinii, że warunek należy poddać dalszej dyskusji, i zależy on od intencji tego, kto go wypowiedział. Jeśli jego zamiarem było to, do czego służą przysięgi, czyli zachęcenie kogoś do zrobienia czegoś lub powstrzymanie go od tego, lub potwierdzenie lub zaprzeczenie czemuś, wtedy podchodzi to pod zasady przysiąg i rozwód nie miał miejsca, ale musi on dokonać ekspiacji za złamanie przysięgi w momencie złamania jej.

Jeśli jego zamiarem było w ten sposób rozwiedzenie się z żoną, wtedy jest ona rozwiedziona, kiedy spełniony zostanie warunek (przysięgi). Jego intencja znana jest jedynie Allahowi, przed Którym nie ukryje się żadna tajemnica. Dlatego też muzułmanin powinien wystrzegać się oszukiwania swego Pana i samego siebie.

Zapytano Stały Komitet do Wydawania Fatł o mężczyznę, który powiedział do swojej żony: „Chodź ze mną, albo jesteś rozwiedziona”, i ona z nim nie poszła. Czy to liczy się jako rozwód?

Oni (Komitet) odpowiedzieli: „Jeśli nie zrobiłeś tego z intencją rozwodu, a chciałeś jedynie ponaglić ją, by z tobą poszła, wtedy nie liczy się to jako rozwód, ale musisz dokonać ekspiacji za złamanie przysięgi (kafarat jamin) zgodnie z najpoprawniejsza opinią uczonych. Jeśli twoim zamiarem było, żeby liczyło się to jako rozwód, jeśli ona nie zareaguje, wtedy liczy się to jako rozwód”. (Fataawa al-Lajnah al-Daa’imah (20/86))

Po trzecie:

Należy zwrócić uwagę, że większość rozwodów ma miejsce w momencie gniewu, stresu i wzburzenia, nie kiedy człowiek czuje się szczęśliwy i zrelaksowany. Jeśli mąż rozwodzi się z żoną pod wpływem gniewy, nie oznacza to, że rozwód się nie liczy, jak myśli wielu ludzi, z wyjątkiem sytuacji, kiedy gniew sięga takiego stopnia, że mężczyzna traci rozum i nie jest świadom tego, co mówi, i wtedy rozwód się nie liczy zgodnie z konsensusem uczonych.

Aczkolwiek jeśli gniew nie sięga takiego stopnia, że traci on rozum, ale jego złość jest tak intensywna, że mężczyzna nie panuje nad sobą, wtedy większość uczonych jest zdania, że taki gniew nie oznacza, że rozwód się nie liczy.

Niektórzy uczeni są opinii, że w takiej sytuacji (kiedy gniew nie doprowadza do utraty rozumu, ale powoduje utratę kontroli nad sobą) oznacza, że rozwód się nie liczy. Taką fatłę wydał szejch al-islam Ibn Tajmija (oby Allah się nad nim zmiłował) i jego uczeń Ibn al-Qajjim, i in sza Allah, taki jest właściwy pogląd. Przeczytaj dyskusję na ten temat w pytaniu 45174. My jedynie odwołaliśmy się do opinii większości, aby pytający i czytelnicy mogli zrozumieć powagę wypowiadania słów rozwodu w chwilach gniewu i w innych. To może doprowadzić do rozpadu rodziny i szkody dla siebie samego i dla rodziny z powodu jego pośpiechu i niesfornego języka. Prosimy Allaha, by zachował nas w zdrowiu i bezpieczeństwie.

Jeśli przysięga, jaką złożył odnośnie jego żony miała miejsce, kiedy jego gniew osiągną ten stan, nie liczy się to jako rozwód in sza Allah.

I Allah wie najlepiej.

Islam Q&A

Przekład: Iman