róbcie to, co w waszej mocy

Źródło; Przekład: ukhtihagar

Przekazał Abu Hurajrah: Prorok (pokój z nim) powiedział: „Jeśli czegoś wam zabronię, powstrzymujcie się od tego, a jeśli coś wam nakażę róbcie z tego to, co w waszej mocy. Ci, którzy byli przed wami stracili z powodu natarczywego dopytywania i niezgody z [ich] Prorokami.” [Sahih al-Bukhari i Sahih Muslim]

Waga hadisu

Hadis podkreśla niektóre zasady prawa islamskiego. Najważniejsze jest posłuszeństwo Prorokowi (pokój z nim), w tym, co zakazane i nakazane, niezależnie czy jest to zawarte w Koranie. Oznacza to, że Sunna Proroka jest niepodważalnym źródłem islamskiego prawa. Jasno sformułowany dowód znajduje się w wersetach Koranu. Allah mówi (interpretacja znaczenia):

[Koran 4:80] {Ktokolwiek słucha Wysłannika, ten słucha Boga. A to, co wam daje Wysłannik, to bierzcie; a czego wam zakazał, od tego się powstrzymajcie!}

Z powyższego hadisu wynika również, że jeśli coś zostało zabronione w Koranie i Sunnie powoduje to, iż jest niedozwolone z punktu widzenia prawa islamskiego, a jeśli cos zostało nam nakazane, implikuje to stosowny nakaz w prawie islamskim.

Róbcie to, co leży w waszym zakresie możliwości

Kiedy Prorok (pokój z nim) mówił o rzeczach zakazanych, nakazał ich całkowicie unikać. Nie pozwalał na rozwiązania częściowe. Kiedy nakazywał coś, określał to mówiąc: „róbcie to, co jesteś w stanie”. Różnica polega na tym, że należy powstrzymać całkowicie od rzeczy zakazanych, ponieważ zaniechać danej czynności może każdy, a nakaz wymaga podjęcia działań i zależnie czego dotyczy możliwe, że nie wszyscy będą w do tego zdolni. Ten rozdźwięk jest istotny. Całkowity zakaz obowiązuje jeżeli brak jest dowodów świadczących inaczej. Należy powstrzymać się od tego, co zakazane niezależnie od tego, czy mamy ochotę na dużą ilość czy małą. Np. zabronione jest jedzenie wieprzowiny. Oznacza to, że nie wolno jej jeść, niezależnie od tego jak mała byłaby porcja. Jeśli chodzi o jedzenie wieprzowiny w obliczu śmierci głodowej istnieją dowody dopuszczające to. Dla porównania, kiedy poznajemy nakazy dotyczące tego, co powinniśmy robić, jesteśmy zobowiązani jedynie do robienia jak najwięcej z tego, co zostało nakazane, w miarę swoich możliwości. Znaczące jest, że sformułowanie: „Róbcie to, co w twojej mocy” zawiera w przekazie zarówno ułatwienie jak i trudność. Ułatwienie - nie ma obowiązku ponad możliwości - odzwierciedla werset Koranu. Allah mówi (interpretacja znaczenia):

[Koran 2:286] {Bóg nie nakłada na duszę niczego więcej nad jej możliwości.}

Trudność - obowiązek przestrzegania wszystkich nakazów, które jesteśmy w stanie - zawarty jest również w Koranie. Allah mówi (interpretacja znaczenia):

[Koran 64:16] {Przeto bójcie się Boga, jeśli jesteście do tego zdolni! }

Natarczywe dopytywanie

Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) ostrzegał, że przesadne dopytywanie było powodem, z którego poprzednie pokolenia odniosły porażkę. Chodzi o kwestie wiary i dotyczy szczególnie pytań o rzeczy ukryte (nieobjawione), na które nie mamy żadnych dowodów. Źle jest dociekać w tych kwestiach wiary, które nie zostały jasno i wyraźnie określone przez Koran i Sunnę Proroka (pokój z nim) oraz nie mają żadnej praktycznej wartości. Takie pytania prowadzą do zbłądzenia i utraty wiary, mogą być przyczyną grzechu - mówienia o Allahu bez dostatecznej wiedzy. Allah mówi (interpretacja znaczenia):

[Koran 17:36] {I nie idź w ślad za tym, o czym nie masz wcale wiedzy! Zaprawdę, słuch, wzrok i serce będą z tego zdawały sprawę! Nie starajcie się zgłębiać tego, czego nie możecie wiedzieć; zdacie rachunek z widzenia, słyszenia, i z serc waszych.}

Nie można spekulować w sprawach dotyczących Allaha i Jego atrybutów ani pytać o naturę czy cechy Raju i Piekła. Powinniśmy wierzyć, że Allah i Wysłannik (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) przekazali nam tyle wiedzy, ile jest nam niezbędne.

Z drugiej strony, prawo islamskie obejmuje zagadnienia, o których wiedzę należy posiadać. Każdy muzułmanin powinien uczyć się rzeczy, które są potrzebne, aby poprawnie wypełniać religijne obowiązki i unikać rzeczy zakazanych. Student islamu ma obowiązek poznać zagadnienia, z którymi może nigdy się nie zetknąć w swoim życiu, ale może potrzebować tej wiedzy, by móc prawidłowo poprowadzić osoby, które zasięgną jego opinii. Jako „uczony” będzie rozstrzygał o problemach muzułmanów w zmieniającym się świecie i szukał rozwiązań chroniących ich wiarę i warunki życia.

Dlatego każdy powinien zadawać pytania dostosowane do swoich realnych potrzeb i zakresów odpowiedzialności. W prawie islamskim nie ma miejsca na sztucznie trudne pytania zadane w celu sprawdzenia czyjejś wiedzy. Takie zachowanie prowadzi przez dyskusje do wątpliwości i zagubienia. Allah mówi (interpretacja znaczenia):

[Koran 5:101] {O wy, którzy wierzycie! Nie pytajcie o rzeczy, które by was zmartwiły, jeśliby wam zostały ujawnione. Ale jeśli zapytacie o nie, kiedy jest już zsyłany Koran, to one wam zostaną wyjaśnione. Bóg wam przebaczy, bo Bóg jest przebaczający, wspaniałomyślny!}

W czasie życia Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) istniał jeszcze jeden powód, dla którego zniechęcano do pytań, lecz obecnie nie ma zastosowania. Mowa o obawie, że zbyt dociekliwe pytania uczynią poszczególne czynności obowiązkowymi lub zakazanymi, nawet jeśli wcześniej było inaczej. Okolicznościami w jakich Prorok (pokój z nim) wypowiedział kwestie, która jest omawiana, ilustrują to dokładnie.

Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) zwrócił się do ludzi mówiąc: „Ludzie, pielgrzymka została ustanowiona waszym obowiązkiem, więc pielgrzymujcie”. Jeden z mężczyzn zapytał: „Czy powinniśmy to robić co rok?” Prorok (pokój z nim) milczał, dopóki pytający nie powtórzył pytania trzy razy i odpowiedział: „Jeśli odpowiem twierdząco, będzie to dla was obowiązkiem, a możecie mu nie podołać”. Później dodał: „Zostawcie mnie i to, co wam przekazałem. Ci, którzy byli przed wami stracili (Raj) z powodu natarczywego dopytywania i niezgody z (ich) Prorokami. A zatem, cokolwiek nakażę wam robić - róbcie to, co w waszej mocy (tyle, ile jesteście w stanie), a jeśli zakażę wam czegoś – powstrzymajcie się od tego”. [Sahih Muslim]

Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział również: „Muzułmanin który robi największą szkodę swoim towarzyszom (muzułmanom), to ten, który pyta o coś co nie zostało zakazane, i to staje się zakazane dla muzułmanów z powodu otrzymanego wyjaśnienia”. [Sahih al Bukhari i Sahih Musim]

Oczywiście, obawa przed zakazaniem czegoś z powodu pytania przestała być problemem po śmierci Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), ponieważ wraz z Jego śmiercią skończyły się objawienia. Wiedzę, jakiej potrzebujemy by zdefiniować czy coś jest dozwolone lub nie, można znaleźć w Koranie lub Sunnie.

Niezgadzanie się z Prorokiem

Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) ostrzegał, że poprzednie pokolenia odniosły porażkę z powodu zatargów z ich prorokami. Obowiązkiem wiernych jest akceptacja tego, co im przekazano. Allah mówi (interpretacja znaczenia):

[Koran 24:51] {Przecież mowa wierzących - kiedy oni są wzywani do Boga i Jego Wysłannika, aby rozsądził między nimi - jest taka: „Usłyszeliśmy i jesteśmy posłuszni!” Gdy wierni odwołują się w tym do sądu Boga i Jego Wysłannika, mówiąc: „Słyszeliśmy i posłuszni będziemy”, osiągną najwyższe szczęście.}

Wcześniejsi prorocy: Abraham, Mojżesz i Jezus (pokój z nimi) zostali posłani do swoich ludzi, lecz ci spierali się z nimi. Prorok Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) został posłany do wszystkich ludzi na ziemi. Jest ostatnim Prorokiem i prawo, które nam zostawił obowiązuje do Dnia Sądu Ostatecznego.