PYTANIE: W jakiej kolejności należy recytować Koran podczas modlitwy, czy to na glos czy cicho? Czy wierny powinien recytować sury lub wersety w porządku w jakim pojawiają się w Koranie? Na przykład czy jest dozwolonym recytowanie sury an-Nas w pierwszym rakacie, a następnie sury al-Kałsar w drugim rakacie, lub wersetów 50-60 sury al-Baqara (na przykład), a po nich wersetów 10-20 (sury al-Baqara) w drugim rakacie?
ODPOWIEDŹ: Recytowanie późniejszych części Koranu przed tymi, które występują wcześniej określane jest mianem tankis. Są różne rodzaje tankis:
Tankis al-huruf (przestawienie liter) - na przykład wyrecytowanie słowa 'barr' zamiast 'Rabb' jest haram i unieważnia modlitwę, ponieważ zmienia Koran i sposób, w jaki Allah go objawił - Jego Słowo. [al-Szarh al-Mumti autorstwa szeicha Ibn Usajmin, 3/110]
Tankis al-kalimat (przestawienie słów) - na przykład zamiast {qul huwa Allaahu ahad} wyrecytowanie 'ahad Allaahu huwa qul' – jest również haram z tego samego powodu, jak wyżej. [al-Szarh al-Mumti, 3/110]
Tankis al-ajat (przestawienie wersetów) - wyrecytowanie późniejszego wersetu przed tym, który występuję wcześniej w Koranie, na przykład wyrecytowanie {min szarril łasłasil channas} przed {ilahin-nas} jest również haram, ponieważ porządek wersetów w surach jest rzeczą tałqifi, tzn. która oparta jest o objawienie i nie jest otwarta dla idżtihadu (dochodzenie do konkluzji w oparciu o dostępne dowody – przyp. tłum.) - porządek został podyktowany przez Wysłannika Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim). Odnośnie tego, al-Qadi Ajjad powiedział: „Nie ma rozbieżności odnośnie porządku wersetów w każdej surze. Jest to rzecz tałqifi, tzn. oparta na objawieniu (i nie może być przedmiotem idżtihadu), i porządek jest taki, jaki obecnie pojawia się w Mushafie (oryginalnym Koranie), i w taki sposób przekazała go od Proroka umma. [Szarh al-Nałałi, 6/62.] Taki pogląd podzielał również Ibn al-Arabi, w ‘Al-Fath’, 2/257). Szeich Ibn Usajmin powiedział: „Tankis al-ajat (przestawianie wersetów) jest również zabronione (haram) zgodnie z najbardziej poprawnym poglądem, ponieważ porządek wersetów jest tałqifi (rzecz oparta na objawieniu i nie mogącą być przedmiotem idżtihadu). Tałqifi oznacza, że Wysłannik podyktował je (wersety) w tej kolejności. [al-Szarh al-Mumti, 3/110]
Tankis al-sułar (przestawienie sur) - istnieją różnice między uczonymi. Jedni uważają, że jest to dozwolone, inni, że nie. Uczony prezentuje ten pierwszy pogląd, ponieważ uważa, że porządek sur w Koranie jest wynikiem idztihadu niektórych Towarzyszy, a nie rzeczą oparta na objawieniu - tałqifi - która nie podlegałaby idżtihadowi. Miedzy Towarzyszami nie było konsensusu co do porządku sur w Koranie, o czym świadczy fakt, że Mushaf Ibn Masuda różnił się w porządku sur od Mushafów (oryginałów Koranu) innych Towarzyszy.
Fatwa na ten temat: Ci uczeni, którzy twierdzą, że kolejność sur nie jest tałqifi, nie widza w tym (w przestawianiu kolejności sur podczas recytacji – przyp. tłum.) nic złego. Ci, którzy sądzą, że jest tałqifi lub – że konsensus Towarzyszy (Sahaba) odnośnie kolejności sur jest dowodem, nie uznają tego za dozwolone. Poprawny pogląd brzmi, że kolejność sur nie jest tałqifi; jest to wynik idżtihadu – ze strony niektórych Sahaba. Nie było konsensusu (idżma) wśród Sahaba odnośnie kolejności sur; kolejność w Mushaf należącym na przykład do Abdullaha ibn Masud – jest różna od tej w Mushafach należących do innych. Jest w Sunnie dowód, który wspiera ten pogląd – tzn. że jest to dozwolone.
Huzajfa powiedział: „Modliłem się z Prorokiem pewnej nocy, i zaczął recytować surę al-Baqara. Myślałem, że zrobi skłon (ruku), kiedy dotrze do setnego wersetu, ale on kontynuował. Pomyślałem, że dokończy ją w jednym rakacie, ale on kontynuował. Pomyślałem, że zrobi teraz ruku , ale on zaczął recytować surę an-Nisa, i wyrecytował ją całą, potem zaczął recytować surę al-Imran i wyrecytował z niej wszystko…” [Muslim, 772] Dowodem w tym hadisie jest to, że recytował on surę al-Nisa, a potem sure al- Imran. An-Nałałi powiedział: „Al-Qadi Ajjad powiedział: ‘to zawiera dowód dla tych, którzy twierdzą, że kolejność sur jest wynikiem idżtihadu ze strony muzułmanów, kiedy spisali mushaf. Prorok nie dyktował kolejności sur; powierzył to zadanie jego ummie, po swojej śmierci. Taki jest pogląd Malika i większości uczonych, i taki był pogląd, który preferował al-Qadi Abu Bakr al-Baqillani.’ Ibn al-Baqillani powiedział: „Jest on bardziej poprawny z tych dwóch poglądów, choć oba są dopuszczalne.’ Powiedział: ‘Mówimy, że kolejność sur nie obowiązuję podczas pisania, modlenia się, studiowania, nauczania czy uczenia się. Nie ma przekazu od Proroka odnośnie tego, który ustanowiłby zabronionym różnienie się od tego. Stąd kolejność sur w różnych mushafach (oryginał Koranu) różniła się przed mushafem Usmana. Prorok i umma po nim – na przestrzeni wszystkich wieków - uznawała dozwolonym przestawianie kolejności sur w modlitwie, i podczas uczenia się i nauczania.’ Powiedział: ‘Odnośnie poglądu tych uczonych, którzy twierdzą, że (kolejność sur) została ustalona przez Proroka i że on ułożył je w takiej kolejności w jakiej pojawiają się w mushafie Usmana oraz, że różna kolejność miała miejsce przed tym, kiedy usłyszeli jego (Proroka) werdykt i jego ostatni przegląd Koranu, którego dokonał z nim Gabriel – interpretują fakt, że Prorok recytował najpierw surę al-Nisa a potem surę al-Imran – odnosząc się do tego, co miało miejsce zanim została podyktowana ostateczna kolejność, i te dwie sury pojawiają się w tym porządku w mushafie Ubajja.’ Powiedział: ‘Nie ma rozbieżności odnośnie faktu, że człowiek, który powiedział, że ten, kto odmawia modlitwę, może recytować w drugim rakacie surę poprzedzającą surę, którą recytował w pierwszym rakacie (tj. recytować w pierwszym rakacie późniejszą, a w drugim rakacie - wcześniejszą surę Koranu – przyp. tłum.); aczkolwiek jest znienawidzone/nie zalecane (makruh) robienie tego w jednym rakacie lub podczas recytacji Koranu poza modlitwą. Powiedział: ’Ale niektórzy z nich zezwalali na to.’ Zakaz Salaf dotyczący recytowania Koranu wstecz (od tyłu), interpretuje się jako zakaz odnoszący się do tych, którzy czytają surę od jej końca do początku. Al-Qadi Abu Bakr al-Baqillani powiedział: ‘Nie ma wątpliwości co do faktu, że porządek wersetów w każdej surze opiera się na objawieniu od Allaha i jest taki, jak w obecnym Mushafie i taki, jak został przekazany przez ummę od Proroka.’ (Koniec komentarza al-Qadiego Ajjad). A Allah wie lepiej.” [Szarh Muslim, 6/61, 62]. Al-Sindi powiedział: „Fraza [w hadisie Huzajfy] ‘potem zaczął recytować surę al-Imran’ oznacza, że nie jest obowiązkowym przestrzeganie kolejności sur podczas recytacji.”[Szarh al-Nisai, 3/226]
Przekazano od Anasa ibn Malik że jakiś Ansar prowadził dla nich modlitwę w meczecie w Quba. Za każdym razem kiedy prowadził dla nich modlitwę, zaczynał recytację od {Qul huła Allahu ahad}, następnie kiedy ją (tę surę) kończył, recytował inna surę. Robił tak w każdym rakacie. Jego towarzysze rozmawiali z nim i powiedzieli: „Zawsze zaczynasz od tej sury, potem sądzisz, że ona nie wystarczy i recytujesz inną. Powinieneś albo recytować tylko tę surę (samą), lub powinieneś ją zostawić i recytować inną.” Powiedział: „Nie przestanę jej recytować. Jeśli chcecie, będę prowadził dla was modlitwy tak jak robiłem dotychczas, a jeśli nie chcecie, zostawię was.” Wiedzieli, że jest on najlepszym z nich i nie chcieli, aby ktokolwiek inny prowadził dla nich modlitwy. Kiedy Prorok przybył do nich, opowiedzieli mu o tym. Powiedział: „O taki-a-taki, co powstrzymuje cię od robienia tego, co mówią ci twoi towarzysze? Co sprawia, że ciągle recytujesz tę surę w każdym rakacie?” Ten odrzekł: „Miłuje ją.” Prorok powiedział: „Twoje umiłowanie jej sprawi, że dostąpisz Raju.” [al-Buchari muallaqan; at-Tirmizi z isnadem podobnym do isnadu al-Buchariego, 2901] Dowodem w tym hadisie, jest fakt, że mężczyzna ten (imam) recytował sure al-Ichlas w jego modlitwie, przed jakakolwiek inną surą, która występowała przed nią (w Mushafie), i Prorok to zaaprobował.
Tak postępował Umar; imam al-Buchari powiedział: „Al-Ahnaf recytował surę al-Kahf w pierwszym rakacie i sure Jusuf lub Junus w drugim, i powiedział, że odmawiał modlitwę fadżr z Umarem i on robił to samo. [Bab al-Dżam bajna Suratajn fi'l-Raka, Kitab al-Azan]
Odnośnie ostatniej części pytania, mówimy: Wolno recytować wersety 50-60 sury al-Baqara w pierwszym rakacie, a następnie recytować wersety 1-20 sury al-Baqara w drugim rakacie, ponieważ znaczenie tego ustępu będzie kompletne. Ale recytowanie wersetów 10-20 oznacza, że recytator ‘ucina znaczenie’, zatem lepiej jest tego nie robić. [...] I Allah wie lepiej.
Szeich Muhammed Salih al-Munadżdżid
Przekład: Iman