podróż kobiet w grupie lub bez mahrama w syt. koniecznej

PYTANIE: Czy wolno muzułmance podróżować bez mahrama w grupie muzułmanów?

ODPOWIEDŹ: Zasady islamu odnoszące się do kwestii związanych z życiem codziennym [...] mogą być objęte rozumem i zrozumiane w jasny i klarowny sposób. Zasady te różnią się od zasad dotyczących aktów czci, które są związane z korzyściami Życia Przyszłego i naszej bezpośredniej relacji z Allahem. Kwestie te są zasadniczo nie do objęcia przez ludzki umysł. [...]

Reguły mówiące o tym, że kobieta nie może podróżować bez jej męża lub bez opieki mężczyzny z jej rodziny (mahrama) podlega pod pierwszą kategorię zasad. Jesteśmy w stanie pojąć powody zakazu. Kiedy zrozumiemy, że powodem zakazu jest lęk o nienaruszalność i honor kobiety oraz obawa, że może ona być wykorzystana lub zgwałcona, wówczas wiemy, że jest to kwestia, która musi być rozważona w świetle korzyści i szkód związanych z przedstawioną sytuacją. Dlatego też, w islamskim prawie istnieje opinia, że jest dozwolone podróżowanie kobiety bez mahrama, kiedy ma ona zapewnione bezpieczeństwo lub, gdy podróżowanie nie wiąże się z większym zagrożeniem, niż przebywanie w domu. Ostatnia sytuacja ma często miejsce w niemuzułmańskich krajach, gdzie chodzenie ulicami może być dla kobiety bardziej niebezpieczne i pełne pokus, niż przebywanie na pokładzie samolotu. [...]

Po tym wstępie powinniśmy zaprezentować dowody i rozumowanie prawne ludzi wiedzy:

Adi b. Hatim przekazał, że Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział mu: „O Adi, czy widziałeś al-Hira (rejon w Iraku). Adi odrzekł: „Nie widziałem go, ale słyszałem o nim.” Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział: „Jeśli będziesz żył wystarczająco długo, zobaczysz kobietę odjeżdżającą w lektyce na wielbłądzie i podróżującą, aż do Kaby, nie lękając się nikogo, jak tylko Allaha.” Adi informuje nas, że pomyślał sobie: „Gdzie są bandyci i złodzieje, którzy szerzą się na ziemi?” Następnie powiedział: „Widziałem kobietę podróżującą w lektyce na wielbłądzie z al-Hira do Kaby, nie lękającej się nikogo, jak tylko Allaha.” [Sahih Buchari]

Hadis ten wskazuje, że wolno kobiecie podróżować bez opieki, jeśli trasa podróży jest bezpieczna. Ktoś może sprzeciwiać się uważając, że stwierdzenie Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) informuje jedynie, iż zdarzenie takie będzie miało miejsce a nie, że jest ono dozwolone. Jednakże argument ten jest słaby.

Stwierdzenie to zostało użyte w kontekście pochwały islamu i ukazania jego przyszłej dominacji. Dlatego też, należy założyć, iż to co zostało użyte do wskazania takiej pochwały jest pozwoleniem. Co więcej, Adi b. Hatim widział tę kobietę i nie potępił jej czynu, ani nie uczynił tego nikt inny.

Al- Badżi w al-Muntaqa pisze: „Być może to, co powiedzieli nasi uczeni (w związku z zakazem) odnosi się jedynie do sytuacji, kiedy kobieta jest sama lub w małej grupie. Jeśli bowiem chodzi o wielkie karawany oraz bezpieczne główne trasy, nie różnią się one - w moim odczuciu - od miejsc zamieszkania, wypełnionych bazarami i sprzedawcami. W takim przypadku, bezpieczeństwo kobiety jest zapewnione bez obecności jej mahrama czy towarzyszek płci żeńskiej. Pogląd ten został nam przekazany przez al-Ałzai.”

Qadi Ijad omawiając zakaz podróżowania kobiety bez mahrama, powiedział: „To (zakaz) odnosi się wyłącznie do młodych kobiet. Ponieważ starsza kobieta, która jest mniej kusząca/atrakcyjna może podróżować gdziekolwiek zechce bez jej męża czy mahrama. [...]”

Wielcy znawcy prawa Malik i al-Ałzai, jak również al-Szafii - w przeważającej części jego opinii – ustanowili, iż opieka mahrama nie jest warunkiem wykonania przez kobietę jej obowiązkowej pielgrzymki. Jedynym warunkiem jest jej bezpieczeństwo podczas podróży. Al-Szafii mówi: „Bezpieczeństwo może zostać osiągnięte poprzez towarzyszenie jej przez męża lub mahrama, lub też grono godnych zaufania kobiet.”

Niektórzy uczeni powiedzieli, że jeżeli jest wystarczająco bezpiecznie, kobieta nie potrzebuje towarzysza podróży. Może podróżować samotnie w karawanie i być bezpieczna. Wskazuje na to hadis Adiego, który wspomnieliśmy wcześniej.

Zezwolenie jest nawet pewniejsze, kiedy kobieta nie może znaleźć mahrama. Zgoda (na samotne podróżowanie) jest bezdyskusyjna w przypadkach, gdy podróż kobiety staje się dla niej koniecznością, w oparciu o zasady islamskiego prawa mówiącego, że konieczność czyni rzeczy zakazane - dozwolonymi. Dlatego uczeni zezwolili kobiecie na podróżowanie bez opieki, by wyemigrować z kraju niemuzułmańskiego do muzułmańskiego. W niektórych sytuacjach, uznali oni taką podróż za jej obowiązek.

I Allah wie najlepiej. I pokój i błogosławieństwo dla naszego Proroka Muhammada.

Szeich Sami al-Madżid

Przekład: Alina Abu Zaitoun