rozwód pod wpływem gniewu

PYTANIE: Pewna muzułmanka mówi, że jej maż często jej mówił w momencie intensywnego gniewu: „Jesteś rozwiedziona”. Jaki jest wyrok wobec tej sytuacji, szczególnie jeśli mają dzieci?

ODPOWIEDŹ: Chwała Allahowi. Szejcha Ibn Baz (oby Allah się nad nim zmiłował) zapytano o mężczyznę, którego żona źle traktowała i ubliżała mu, i on rozwiódł się z nią w momencie gniewu. On (szejch) odpowiedział: „Jeśli wypowiedziałeś słowa rozwodu w momencie skrajnego gniewu i nie będąc tego świadomym, i nie mogłeś się opanować wobec jej złych słów i obelg, itd., a ona przyznaje się do tego lub masz świadków o dobrym charakterze, wtedy rozwód nie miał miejsca, gdyż dowody szarijatu wskazują, że rozwód nie ma miejsca, jeśli słowa wypowiadane są w momencie skrajnego gniewu – a jeśli temu towarzyszy nieświadomość tego, co się dzieje, zasada ta tym bardziej znajduje zastosowanie.

Na przykład: Ahmad, Abu Daud i Ibn Madża zrelacjonowali od Aiszy (oby Allah był z niej zadowolony), że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha niech będą z nim) powiedział: „Nie ma rozwodu ani wyzwolenia (niewolnika) w momencie ighlaq”. Większość uczonych powiedziała że ighlaq oznacza przymus lub gniew, tzn. intensywny gniew. Gdyż pod wpływem gniewu (człowiek) traci świadomość tego, co mówi, więc jest jak ktoś nieprzytomny, obłąkany lub pijany z powodu nasilenia jego gniewu. Dlatego rozwód nie miał miejsca w tym przykładzie. Jeśli nie jest świadom tego, co czyni i nie może zapanować nad swoimi słowami lub czynami z powodu intensywności jego gniewu, wtedy rozwód nie ma miejsca.

Gniew może być trzech rodzajów:

1 – Kiedy osoba jest rozgniewana i nie jest już świadoma tego, co czyni. Jest to podobny stan do obłąkania, dlatego rozwód nie ma miejsca wg wszystkich uczonych.

2 – Kiedy człowiek jest bardzo rozzłoszczony, ale świadom tego, co się dzieje, aczkolwiek jego gniew jest tak intensywny, że doprowadza go do wypowiedzenia słów rozwodu. W tym przypadku również rozwód nie ma miejsca zgodnie z właściwą opinią uczonych.

3 – Zwyczajny gniew, który nie jest zbyt mocny. W tym wypadku rozwód ma miejsce wg wszystkich uczonych”.

(„Fataawa al-Talaaq”, str. 19-21)

To, co szejch powiedział o drugim typie gniewu, jest również opinią podzielną przez szejcha al-islam Ibn Tajmija i jego ucznia Ibn al-Qajjima (oby Allah się nad nimi zmiłował). Ibn al-Qajjim napisał esej na ten temat zatytułowany „Ighaathat al-Lahfaan fi Hukm Talaaq al-Ghadbaan” , w którym stwierdził, co następuje:

„Gniew jest trzech rodzajów:

1 – Taki, który nie jest na tyle silny, by wywrzeć wpływ na umysł człowieka i jego racjonalne myślenie; wie on, co mówi i co ma na myśli. Nie ma istnieje różnica w opiniach co do tego, że w tym przypadku rozwód, wyzwolenie (niewolnika) i zawarte kontrakty są ważne.

2 – Kiedy gniew dochodzi do takiej granicy, że człowiek nie wie już, co robi, czy mówi. Nie ma różnicy w opiniach co do tego, że w takiej sytuacji rozwód nie ma miejsca. Jeśli jego gniew jest tak silny, że człowiek nie wie, co mówi, nie ma wątpliwości, że w tym przypadku jego żadne z jego słów nie powinno zostać wprowadzone w życie. Słowa dorosłego człowieka przy zdrowych zmysłach (mukallif) mogą zostać urzeczywistnione, jeśli zdaje on sobie sprawę z tego, co mówi i co ma na myśli, i jeśli mówiący rzeczywiście ma to na myśli.

3 – Rodzaj gniewu, który mieści się między dwoma powyższymi kategoriami, kiedy gniew przekracza zwyczajny stan, lecz nie do takiego stopnia, by człowiek pod jego wpływem zachowywał się jak szaleniec. Jest to kwestia, co do której uczeni poróżnili się w opiniach. Dowód szarijatu wskazuje, że rozwód, wyzwolenie (niewolnika) i kontrakty w takich przypadkach nie są ważne, i jest to rodzaj ighlaq, jak wyjaśnili imamowie”.

(„Mataalib Ooli al-Nuha”, 5/323; patrz również „Zaad al-Ma’aad”, 5/215)

Mąż musi obawiać się Allaha i unikać używania słów rozwodu (talaq), by nie doprowadzić w ten sposób do rozpadu rodziny.

Zarówno mężowi jak i żonie radzimy bać się Allaha i zważać na Jego granice oraz patrzeć na to, co mąż powiedział do żony w sprawiedliwy sposób: czy jest to zwykły rodzaj gniewu - co jest jedynym przypadkiem, w którym rozwód może mieć miejsce - i jest to trzeci rodzaj gniewu, który powoduje, że rozwód jest ważny zgodnie z konsensusem uczonych. Mąż i żona powinni być ostrożni i nie przekraczać granic ich religii, i nie powinni dopuścić, by ze względu fakt, że mają dzieci, opisali muftiemu gniew męża w momencie wypowiedzenia słów rozwodu jako silny, aby dostać taką fatłę, jaką chcą, nawet jeśli oboje wiedzą, że tak nie było.

W związku z tym, fakt, że para ma wspólne dzieci, powinien ich motywować, aby unikali słów rozwodu lekkomyślnie; fakt ten nie powinien spowodować, że będą starać się znaleźć lukę prawną w szarijacie po tym, jak rozwód miał miejsce i szukać rozwiązania lub starać się o koncesję u znawców prawa (fuqaha) odnośnie tego.

Prosimy Allaha, by nas wszystkich pobłogosławił zrozumieniem Jego religii i pomógł nam czcić Jego prawa.

I Allah wie najlepiej.

Islam Q&A

Przekład: Iman