PYTANIE: Kiedy kobieta umiera, a za życia miała więcej niż jednego męża, z którym z nich będzie w Raju?
ODPOWIEDŹ: Chwała Allahowi.
Istnieją trzy opinie uczonych odnośnie tej kwestii:
będzie ona z tym z mężów, który miał najlepszy charakter i był jej przewodnikiem w życiu doczesnym
wybierze ona spośród swych mężów
będzie z ostatnim ze swoich mężów
Najlepszym i najbardziej poprawnym poglądem jest trzeci, ponieważ do niego odnosi się hadis Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) (marfu - wywyższony): „Każda kobieta, której mąż zmarł, a która poślubiła po nim innego mężczyznę, będzie (w Raju) z ostatnim spośród swoich mężów.” Hadis ten został zrelacjonowany jako sahih przez al-Albani (oby Allah się nad nim zmiłował) w Sahih Al-Dżami, 2704, oraz w al-Silsilah al- Sahih, 1281.
To nasza ogólna odpowiedź na powyższe pytanie. Szczegółowe omówienie dowodów na istnienie trzech poglądów na te kwestię przedstawiamy poniżej:
1 - DOWODY NA POTWIERDZENIE PIERWSZEJ OPINII (będzie ona z tym z mężów, który miał najlepszy charakter i był jej przewodnikiem w życiu doczesnym):
Al-Qurtubi powiedział: „Abu Bakr ibn al-Nadżdżad powiedział: Dżafar ibn Muhammad ibn Szakir powiedział nam: Ubajda ibn Ishaq al-Attar powiedział nam: Sinan ibn Harun przekazał nam od Humajda od Anasa, że Umm Habiba – żona Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) – powiedziała: „O Wysłanniku Allaha, jeśli kobieta miała dwóch mężów w tym życiu i obaj zmarli i wstąpili do Raju, z którym ona będzie (w Raju) z pierwszym czy z drugim?” On odrzekł: „O Umm Habiba, z tym, którego nastawienie wobec niej było lepsze, i który był dla niej lepszym przewodnikiem; dobra postawa przynosi człowiekowi to, co najlepsze w życiu doczesnym i Wiecznym.” [al-Tazkira fi Ahłal al-Małta łal-Akhira, 2/278].
Moja opinia: ten hadis jest bardzo słaby (daif dżiddan) i w jego łańcuchu przekazicieli (isnad) występują dwa błędy: Ubajd ibn Ishaq al Attar i Sinan ibn Harun - pierwszy jest bardzo słaby (daif dżiddan), a drugi jest słaby (daif).
Pogląd uczonych (ulama) odnośnie:
- Ubajd ibn Ishaq al Tatar: Przekazano, że Dżahdża ibn Main powiedział: Ubajd ibn Ishaq al-Attar jest nikim (tj. to co mówi, nie jest brane pod uwagę). Abu Hatim al-Razi powiedział: „Myślimy, że jest on dobrą osobą, ale nie można na nim zbytnio polegać i występują pewne dziwne rzeczy w jego hadisach.” Al-Nasai w al-Du’afa wa’l-Matrukin (str.72), mówi: „Jego hadis jest zignorowany, nieakceptowany (matruk).” Al-Zahabi powiedział: „Został sklasyfikowany jako słaby (daif) przez Jahja”, al-Buchari powiedział: „Niektóre jego hadisy są potępione (munkar).” Al-Azdi powiedział: „Jego hadis jest zignorowany, nieakceptowany (matruk).” Al-Daraqutni powiedział: „(On jest) słaby (daif)”. Abu Hatim, z drugiej strony, zaakceptował go (ten hadis). Ibn Udajj powiedział: „Generalnie, jego hadisy są potępione (munkar).” [Mizan al-Itidal, 5/24] Ibn Udajj powiedział w al-Kamil (5/347): „Ten hadis jest jednym z jego przekazów potępionych (munkar). I powiedział: większość tego, co zrelacjonował jest potępione (munkar), jeśli chodzi o łańcuch przekazicieli (isnad) lub jest potępione (munkar) w kwestii treść hadisu (matn).”
Pogląd uczonych odnośnie: - Sinan ibn Harun: Ibn Hibban powiedział: „Jego hadisy są bardzo potępione (munkar dżiddan), on zrelacjonował przekazy munkar od al-maszahir” Jahja ibn Main powiedział: „Hadisy Sinana ibn Harun al-Burjami są niczym (nie do zaakceptowania).” [al-Madżruhin, 1/354]
Dlatego, ten hadis nie jest ważnym dowodem. Jest bardzo słaby (daif dżiddan), więc ta opinia nie ma znaczenia.
2 - BRAK DOWODÓW NA POTWIERDZENIE DRUGIEJ OPINII (wybierze ona spośród swych mężów):
Nie byłem w stanie znaleźć żadnych dowodów dla tych, którzy ten pogląd ustanowili. W al-Tazkira fi Ahłal al-Małt łal-Aachira (2/278), kwestia ta jest wspomniana, następnie autor mówi: „I powiedziano, że ona będzie miała wybór, jeśli miała męża.” Al-Adżluni powiedział: „[…] i powiedziano, że ona będzie z najlepszym z nich jeśli chodzi o ich charakter i przewodzenie jej, i powiedziano, że będzie miała wybór.” [Kaszf al-Chafa, 2/392]. Jest to pogląd uznany za najbardziej właściwy przez Szeicha Ibn Usajmina (oby Allah się nad nim zmiłował), jaki ustanowił w swojej Fatawa, 2/53
3 - DUŻA ILOŚĆ DOWODÓW NA POTWIERDZENIE TRZECIEJ OPINII:
Imam al-Tabarani powiedział: „Bakr przekazał nam, że Muhammad ibn Abi al-Sirri al-Asqallani powiedział nam, że al-Łalid ibn Muslim powiedział nam, że Abu Bakr ibn Abdullah ibn Abi Marjam przekazał nam od Atijah ibn Qajs al-Kilai który powiedział: „Muałija ibn Abi Sufjan poprosił o rękę Umm al-Darda po tym jak odszedł (zmarł) Abu al-Darda. Umm al-Darda powiedziała: ‘Słyszałam, jak Abu al-Darda powiedział: słyszałem Wysłannika Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) jak mówił: ‘każda kobieta, której mąż zmarł, a ta poślubiła kogoś po nim, pozostanie ze swoim ostatnim mężem i ja nie wybrałabym cię ponad Abu al-Darda.’ Więc Muałijah przepisał jej (mówiąc) musisz pościć, gdyż to jest ochrona.” [al-Mudżam al-Ałsat, 3/275]
Moja opinia: są dwa problemy z tym hadisem: fakt, że Abu Bakr Ibn Abi Marjam jest słaby (daif) oraz fakt, że al-Łalid ibn Muslim nie wyjaśnił stanowiska hadasana ([taki i taki] powiedział nam) w pozostałej części łańcucha przekazicieli (isnadu).
Pogląd (uczonych) ulama:
Ibn Hibban powiedział: „Abu Bakr ibn Abi Marjam był jednym z najlepszych ludzi w al-Szam, ale miał słabą pamięć i przekazywał rzeczy, co do których miał poważne wątpliwości. Problem nie jest na tyle poważny, by wszystko co przekazał uznać za nieważne (matruk), ale również nie jest tak godny zaufania, by to co przekazał uznać za dowód. W moim przekonaniu jego przekaz nie powinien być używany jako dowód, jeśli znany jest tylko jego isnad.” [al-Madżruhin, 3/146]
Ukrycie (tadlis) al-Łalida ibn Muslim jest dobrze znane. Jego ukrycie (tadlis) wywołuje wrażenie, że wszyscy przekaziciele są równi, poprzez umieszczanie nazwiska słabego (daif) przekaziciela między nazwiskami dwóch przekazicieli godnych zaufania (siqat). Dlatego uczeni postawili warunek, że przekazy tego typu, mogą być akceptowane jedynie jeśli jasno ustanawiają hadasana ([taki i taki] powiedział nam) na każdym poziomie isnadu po wymienieniu ich nazwiska. [Zobacz: al-Tabyin li Asma’ al-Mudallisin autorstwa Sabt Ibn al-‘Ajami, str. 235; oraz Tabaqat al-Mudallisin, autorstwa al-Hafiz ibn Hadżar, str. 51]
Imam Abu al-Szajch al-Asbahani powiedział: „Ahmad ibn Ishaq al-Dżałhari powiedział nam: on powiedział, Ismael ibn Zarara powiedział nam, on powiedział, Abu al-Malih al-Raqqi przekazał nam od Majmun ibn Mahran od Umm al-Darda od Abu al-Darda, że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział, że kobieta będzie z ostatnim ze swoich mężów.” [Tabaqat al-Muhadisin bi Asbahan, 4/36]
Moja opinia: przekaziciele hadisu (isnad) są godni zaufania i dobrze znani (siqat maszurun) poza Ahmad ibn Ishaq al-Dżałhari, o którym nie mogę znaleźć żadnych szczegółów biograficznych, poza faktem, że Abu al-Szajch osobiście ustanowił, że był on jednym z jego (Ahmada ibn Ishaq al-Dżałhari) dobrych hadisów (hasan).
Jeśli rzeczywiście tak jest, wówczas jest to najlepszy isnad odnośnie tej kwestii. A Allah wie najlepiej.
Al-Chatib al-Baghdadi powiedział: „[4803] Samura ibn Hadżar Abu Hadżar al-Churasani poszedł i osiadł u al-Anbar, gdzie przekazał od Hamza ibn Abi Hamza al-Nusaibi i Ammar ibn Ata al-Churasani i al-Rabi ibn Badr; Ishaq ibn Bahlul al-Tanuchi przekazał od niego, że Ali ibn Abi Ali powiedział nam, że Abu Ghanim Muhammad ibn Jusuf al-Azraq powiedział nam: mój ojciec powiedział nam, że mój dziadek powiedział nam, że Samura ibn Hadżar Abu Hadżar al-Churasani przekazał nam od Hamza al-Nusaibi od ibn Abi Malika od Aiszy, że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział: “Kobieta będzie z ostatnim z jej mężów.” [Tarich Baghdad, 9/228]
Ja powiedziałem: ten hadis jest bardzo słaby (daif dżiddan), zawiera (przekaziciela) Hamza al-Nusaibi, który jest bardzo słaby (daif dżiddan).
Pogląd uczonych (ulama):
Imam al-Nasai powiedział: „Hadis Hamza ibn al-Nusaibi powinien być odrzucony (matruk).” [al-Duafa ła al-Matrukin, str. 39]
Ibn al-Dżałzi powiedział: „Ahmad powiedział, że Jahja powiedział, że hadis Hamza ibn al-Nusaibi powinien być odrzucony (matruk). On jest nikim, nie jest wart pensa. Al-Buchari i al-Razi powiedzieli: jego hadis jest potępiony (munkar). Al-Nasai i al-Daraqutni powiedzieli: hadis Hamza ibn al-Nusaibi powinien być odrzucony (matruk). Ibn Udajj powiedział: on zmyślał hadisy. Ibn Hibban powiedział: on jest jedynym siqat (godnym zaufania) przekazicielem spośród tych, którzy zmyślali hadisy i wygląda na to, ze robił to celowo; nie jest dozwolone przekazywać od niego.” [al-Duafa ła al-Matrukin autorstwa Ibn al-Dżałzi, 1/237]
Al-Bajhaqi powiedział: „Muhammad ibn Abd-Allah al-Hafiz poinformował nas, że Abu al-Abbas Muhammad ibn Jaqub powiedział nam, że Jahja ibn Abi Talib powiedział nam, że Ishaq ibn Abi Talib powiedział nam, że Ishaq ibn Mansur powiedział nam, że Isa ibn Abd al-Rahman al-Sulami przekazał nam od Abu Ishaq od Silah od Huzajfa (oby Allah był z niego zadowolony), że powiedział on do swojej żony: „Jeśli chcesz być moją żoną w Raju, nie poślubiaj nikogo po mojej śmierci, ponieważ w Raju kobieta będzie z ostatnim ze swoich mężów na tym świecie. To dlatego Allah zabronił żonom Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) poślubiać kogokolwiek po jego (Proroka) śmierci, ponieważ one będą jego żonami w Raju.” [al-Sunan, 7/69]
Moja opinia: isnad włącza Abu Ishaq al-Subaji, który jest mudallis i mógł pomieszać fakty, więc przekaz jest słaby (daif).
Pogląd uczonych (ulama): Zobacz: [Man rumiya bi’l-Ikhtilat autorstwa al-Tarabulsi (str. 64) oraz Tabaqat al-Mudallisin autorstwa Ibn Hadżar str. 42] Został sklasyfikowany jako słaby (daif) przez szeicha al-Albani (oby Allah obdarzył go łaską) w al-Silsilah al-Sahih, 1281).
Przekaz zrelacjonowany przez Ibn Asakir (19/193/1) od Ikrimy: Asma bint Abi Bakr była żoną al-Zubajra ibn al-Ałłam, który był wobec niej bardzo surowy. Udała się do swego ojca ze skargą, a on powiedział: „O moja córko, miej cierpliwość, ponieważ jeśli kobieta ma prawego męża, to kiedy on umiera, a ona nie poślubia innego po nim, oni połączą się ze sobą w Raju.”
Szeich al-Albani (oby Allah się nad nim zmiłował) powiedział: „Narratorzy tego przekazu są godni zaufania (siqat), ale występuje dziura w łańcuchu (irsal) ponieważ Ikrima nigdy nie spotkał Abu Bakra, ale mógł usłyszeć ten przekaz od Asma bint Abu Bakr. A Allah wie najlepiej.” [al-Silsilah al-Sahih, 3/276.]
Podsumowanie:
Opinia, że kobieta będzie w Raju z najlepszym spośród jej mężów na tym świecie, nie ma żadnych autentycznych dowodów (sahih). które by ją poparły.
Opinia, że kobieta będzie mogła wybrać, z którym mężem pragnie przebywać w Raju, nie ma w ogóle żadnych dowodów, które by ją poparły.
Opinia, że kobieta będzie w Raju z ostatnim ze swoich mężów, wydaje się najbardziej wiarygodną, ponieważ hadis Umm al-Darda wydaje się być hasan (dobry) oraz wywyższony (marfu) - przypisany Prorokowi (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim). Jest poparty przekazem Huzajfa i Asma którzy są małquf (zatrzymany - ich isnad zatrzymuje się na Towarzyszach /Sahabi/ i nie jest bezpośrednio przypisany Prorokowi (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim). Jest on właściwy, by traktować go jako potwierdzenie przekazu wywyższonego - przypisanego Prorokowi (marfu) i jako dowód, że istnieją uzasadnione podstawy do tego poglądu. [Hadis został sklasyfikowany jako autentyczny (sahih) przez szeicha al-Albani w al-Silsilah al- Sahih, 1281]
I Allah wie najlepiej. Allahu, obdarz Swoim błogosławieństwem i pokojem Muhammada i jego Rodzinę i Towarzyszy.
Szeich Muhammed Salih al-Munadżdżid
Przekład: Alina Abu-Zaitoun