PYTANIE: Czym jest dusza w świetle islamu? Kto ją stworzył i jakie ma ograniczenia?
ODPOWIEDŹ: Chwała Allahowi.
Allah jest twórcą wszystkich rzeczy i dusza jest czymś co zostało stworzone tak, jak inne rzeczy. Wiedza na temat jej prawdziwej istoty jest czymś należącym wyłącznie do Allaha, oby był Wywyższony i Wychwalony. Allah zatrzymał tę wiedzę wyłącznie dla siebie jak zostało przekazane w hadisie Abdullaha ibn Masud (oby Allah był z niego zadowolony), który powiedział: „Kiedy byłem z Prorokiem (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) na farmie i on odpoczywał na gałęzi palmy oberwanej z liści, obok przechodzili żydzi i któryś z nich powiedział do innych: ‘Zapytaj go o duszę.’ Inny powiedział: ‘Czemu chcesz o to zapytać?” Inni z nich powiedzieli: ’Nie pytaj go na wypadek, gdyby powiedział coś, co ci sie nie spodoba’, Ale oni powiedzieli: ‘Zapytaj go’, więc zapytali go o duszę. Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) zachował milczenie i nie odpowiedział im, i wiedziałem, że doznawał objawienia, więc zostałem tam, gdzie byłem. Kiedy objawienie wersetu było zakończone, powiedział (interpretacja znaczenia):
[Koran 17:85] {i zapytają ciebie o Ducha. Powiedz: „Duch pochodzi od rozkazu mojego Pana, lecz wam dano tylko niewiele wiedzy.”}” [al-Buchari]
Dusza (ruh) została opisana przez Allaha w Jego Księdze i przez Wysłannika (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) w jego Sunnie; rozmaite czasowniki i przymiotniki zostały użyte w połączeniu ze słowem dusza (ruh) takie jak chwytająca/ogarniająca, ściskająca/chwytająca, biorąca (w odniesieniu do śmierci), może być skrępowana/związana lub okryta, przychodzi i odchodzi, unosi się w górę i schodzi na dół, może być wyrywana, jak włosy. Jest obowiązkiem (w islamie) wierzyć w te atrybuty, które są opisane w „dwóch Objawieniach” (tj. Koran i Sunna) oraz należy rozumieć, że dusza nie jest jak ciało.
Allah stworzył Adama i tchnął w niego duszę, jak zostało przekazane w Koranie i w hadisach Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim): „Kiedy Allah stworzył Adama i tchnął w niego duszę, on kichnął i powiedział: ‘Alhamdulilah (Chwała Allachowi).’ Wychwalił Allaha za Jego przyzwoleniem. Następnie jego Pan powiedział do niego: ‘Oby Allah był dla ciebie łaskaw Adamie. Idź do tych aniołów, do grupy z nich, która siedzi i powiedz: ‘As-salamu alajkum (pokój wam).’ Oni odpowiedzieli: ‘Ła Alajkum al-salam ła rahamat-Allah (i pokój tobie i łaska Allaha).’ Następnie wrócił on do swojego Pana, który rzekł: ‘To jest twoje pozdrowienie i pozdrowienie twoich potomków miedzy sobą.’” [at-Tirmizi, przekazany i sklasyfikowany jako dobry (hasan) w ‘Sunan at-Tirmizi’, 3290]
Allah zesłał anioły, by tchnęły duszę w płód, jak przekazał Abdullah ibn Masud, który powiedział: „Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), zaprawdę i prawdziwie natchniony, powiedział: ‘Istota ludzka gromadzi sie w łonie matki przez czterdzieści (40) dni, potem przez podobny okres jest grudką krwi zakrzepłej (kolejne 40 dni) i przez podobny okres (kolejne 40 dni) kawałkiem ciała. Potem (tzn. po 120 dniach) Allah zsyła anioła, któremu nakazuje spisać cztery rzeczy. Nakazuje mu spisać jego (stworzenia) uczynki, utrzymanie, (datę) śmierci i czy będzie błogosławiony czy przeklęty (w Życiu Przyszłym). Potem zostaje obdarzony duszą. [....]’” [Muslim, 1528]
Dusza zmarłego jest zabierana od końca dużych palców u nogi w górę ciała, a kiedy dotrze do gardła, śmierć zadźwięczy w gardle osoby, która jest bliska zgonu, i jej (umierającej osoby) oczy zaszklą się i wywrócą. Umm Salama powiedziała: „Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) przyszedł do Abu Salama (po tym jak zmarł) i jego oczy były otwarte, więc (Prorok) je zamknął, a następnie powiedział: ‘Kiedy dusza jest zabierana, oczy za nią podążają.’” [Muslim, 1528]
Dusza napotyka anioły. Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) rzekł: „Anioły spotykają duszę człowieka, spośród ludzi, którzy przyszli przed tobą, i mówią: ‘Czy uczyniłeś coś dobrego?’ On mówi: ‘Mówiłem moim pracownikom, by odraczali zbieranie płatności lub nie pobierali ich od tego, kto był w trudnej sytuacji.’ Więc zostało mu powiedziane: ‘Pozwólcie mu wejść.’” [al-Buchari, 1935]
Zostało przekazane przez Abu Hurajra (oby Allah był z niego zadowolony), że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział: „Kiedy dusza wierzącego zostaje zabrana, aniołowie łaski przychodzą do niego z białym jedwabiem i mówią: ‘Wyjdź do łaski Allaha.’ Więc ona (dusza) wychodzi niczym najlepszy zapach piżma i przekazują ją sobie jeden drugiemu i wąchają ją, aż dostarczą ją do bram Niebios. Oni mówią: ‘Co to za ładny zapach, który przyszedł z ziemi?’ ... Następnie prowadzą ją do dusz wierzących, którzy radują się bardziej, niż rodzina nieobecnej ukochanej osoby, gdy wraca.... Jeśli chodzi o niewiernego (kafir), przybywa do niego dwóch aniołów z kawałkiem włosiennicy (tkaniny na worki – przyp. tłum.) i mówią: ‘Wyjdź do gniewu i złości Allaha’ i ona (dusza) wychodzi jak cuchnący odór trupa...’” [Muslim, 5119]
Więcej informacji na temat uchodzenia duszy (ze zmarłego) zostało przekazane w hadisie imama Ahmada (oby Allah się nad nim zmiłował) od al-Bara ibn Azib, który powiedział: „Wyszliśmy z Wysłannikiem Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), by uczestniczyć w pogrzebie mężczyzny z plemienia Ansarów. Kiedy dotarliśmy do grobu, nisza nie została jeszcze wykopana, więc Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) usiadł a my usiedliśmy wokół niego jakby ptaki siedziały na naszych głowach. W jego dłoni znajdował się patyk, którym kreślił po ziemi. Następnie podniósł głowę i powiedział dwa lub trzy razy: ‘Szukaj schronienia u Allaha od męczarni w grobie.’ Następnie powiedział: ‘Zaprawdę kiedy dusza wierzącego jest gotowa do odejścia z tego świata i wkroczenia do Życia Wiecznego, dwa anioły przychodzą do niej z niebios z białymi twarzami, jakby ich twarze były słońcem. Przynoszą ze sobą rajski całun i rajskie perfumy. Siadają z duszą tak daleko, jak można sięgnąć wzrokiem. Następnie anioł śmierci (Pokój z nim) przybywa do niej (do duszy), siada przy jej głowie i mówi: ‘O czysta duszo, Wyjdź do łaski i zadowolenia Allaha. Następnie dusza uchodzi niczym kropla wody z naczynia. Wtedy on bierze duszę i umieszcza ją w tych całunach i perfumach. Wtedy wydobywają się z niej najlepsze zapachy piżma, jakie mogą być znalezione na ziemi i oni wznoszą się z nią, i choć nie mijają żadnej grupy aniołów, to aniołowie pytają: ‘Co to za czysta dusza?’ I oni odpowiadają: ‘to ten i ten, syn tego i tego’ – używając najlepszych przydomków pod jakimi on był znany na ziemi. Następnie oni przywodzą duszę do najniższego nieba i proszą, by się otwarło, i ono się dla niego otwiera. Ci, którzy mają wysoki status w każdym niebie, towarzyszą jej (duszy), aż dotrą do następnego nieba, i tak dalej, aż do siódmego nieba. Następnie Allah, Wychwalony i Wywyższony, mówi: ‘zapiszcie księgę mego sługi w najwyższym niebie (Illijun) i zabierzcie jego duszę z powrotem na ziemię, gdyż ja stworzyłem ciało dla niej (dla duszy), i powinienem ją ciału zwrócić i powinienem zabrać ją (duszę) z niego (z ciała) ponownie.’ Wtedy jego dusza jest zwracana ciału i dwa anioły zstępują, sadzają go i pytają: ’Kto jest twoim Panem? On mówi: ‘Moim Panem jest Allah.’ Oni mówią: ‘Jaka jest twoja religia?’ On odpowiada: ‘Moją religią jest islam.’ Oni pytają: ‘Kim jest ten człowiek, który został między was zesłany?’ On odpowiada: ‘On jest Wysłannikiem Allaha.’ Oni mówią: ‘Skąd wiesz?’ On odpowiada: ‘Czytałem Księgę Allaha i uwierzyłem w to (lub w niego).’ Wtedy głos zawoła z nieba: ‘Mój sługa mówi prawdę. Przygotujcie dla niego łoże w Raju i dajcie mu odzienie z Raju i otwórzcie przed nim Bramy Raju.’ I on poczuje jego (Raju) powiew i jego (Raju) zapach, i jego grób będzie dla niego tak obszerny, jak daleko sięga jego wzrok. Następnie mężczyzna o pięknej twarzy, wyperfumowany i w pięknych szatach przybędzie do niego i powie: ‘Dobre wiadomości! To jest dzień, który był ci obiecany.’ On powie: ‘Kim jesteś? Twoja twarz wygląda jak zapowiedź dobrych wiadomości.’ On odpowie: ‘Ja jestem twoimi dobrymi uczynkami.’ (Zmarły) powie: ‘O Panie, niechaj nadejdzie godzina, tak bym mógł zobaczyć mą rodzinę i mój majątek ponownie.’ Kiedy dusza niewiernego sługi jest gotowa do odejścia z tego świata i wstąpienia do Życia Wiecznego, przychodzą do niego aniołowie z czarnymi twarzami, przynosząc ze sobą włosiennicę (tkanina na worki – przyp. tłum.). Siadają z nim tak daleko, jak sięga wzrok. Następnie zstępuje anioł śmierci, siada przy jego głowie i mówi: ‘Zła duszo, wyjdź do gniewu i złości Allaha.’ Potem ta dusza rozkłada się/rozprasza się w jego ciele i jest wyciągana jak szpikulec wyciągany z mokrej wełny. Następnie zabierają duszę i ubierają ją we włosiennicę. Następnie wydobywa się z niej najwstrętniejszy odór gnijącego ciała. Następnie wznoszą się z nią i choć nie mijają żadnej grupy aniołów, aniołowie pytają: ‘Co to za zła dusza?’ I oni odpowiadają: ‘To ten i ten, syn tego i tego’ – używając najgorszych przydomków pod jakimi był znany na ziemi. Następnie przywodzą ją do najniższego nieba i proszą, by się dla niego otwarło, ale one nie otwiera się.’ Wtedy Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) wyrecytował (interpretacja znaczenia):
[Koran 7:40] {Zaprawdę dla tych, którzy za kłamstwo uznali Nasze znaki i ponad nie dumnie się wywyższyli, nie będą otwarte bramy nieba, i nie wejdą oni do Ogrodu, dopóki wielbłąd nie przejdzie przez igielne ucho. W ten sposób my płacimy grzesznikom!}
Następnie powiedział: ‘Wtedy Allah, Wychwalony, Wywyższony mówi: ‘Zapiszcie księgę mego sługi w Najniższym Piekle (Sijin). Następnie dusza jest zrzucana.’ Następnie wyrecytował (interpretacja znaczenia):
[Koran 22:31] {jako hanifowie przed Allahem, nie dodający jemu współtowarzyszy. A z tym, kto dodaje Allahowi współtowarzyszy, jest tak, jakby on spadł z nieba i pochwyciły go ptaki; albo jakby go uniósł wiatr w odległe miejsce.}
I powiedział: „Wtedy jego dusza zwracana jest jego ciału i dwa anioły zstępują do niego, sadzają go i pytają: ‘Kto jest twoim Panem?’ On mówi: ‘Och, och nie wiem.’ Oni mówią: ‘Jaka jest twoja religia?’ On odpowiada: ‘Och, och nie wiem.’ Następnie Głos woła z niebios: ‘Mój sługa kłamie. Dostarczcie mu łoże z Piekła i odzienie z Piekła i otwórzcie przed nim wrota Piekła.’ Następnie dociera do niego trochę z Piekielnego żaru i gorących wiatrów, i jego grób zostaje tak ubity, że splatają się jego żebra. Następnie ukazuje mu się mężczyzna o brzydkiej twarzy w brzydkim odzieniu i o odrażającym zapachu i mówi: ‘Złe wiadomości! To jest dzień przed którym byłeś przestrzegany.’ On powie: ‘Kim jesteś? Twoja twarz wygląda jak zapowiedź złych wiadomości.’ Mężczyzna odrzeknie: ‘Jestem twoimi złymi czynami.’ (Zmarły) odpowie: ‘O Panie, nie pozwól, by nastała godzina!’” [Musnad al-Imam Ahmad, 17803; to jest hadis autenyczny (sahih)]
Na końcu Allah ześle wiatr, który weźmie duszę każdego wiernego, jak zostało przekazane w hadisie al-Nałłas ibn Saman, który powiedział: „Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) wspomniał (nadejście antychrysta (dadżdżal) i zstąpienie Jezusa (Isa –Pokój z nim). On rzekł: ‘I dobrym ludziom, Allah ześle dobry wiatr, który uchwyci ich pod pachy i zabierze duszę każdego wiernego i każdego muzułmanina. Źli ludzie pozostaną i będą zachowywać się jak osły, wtedy godzina dla nich nastanie.’” [Muslim, 5228]
Kiedy ludzie śpią (a sen to jest “mniejsza śmierć”), dusza zabierana jest, ale nie całkowicie, tak że śpiący jest wciąż żywy. Allah mówi (interpretacja znaczenia):
[Koran 39:42] {Allah zabiera dusze w chwili śmierci; wzywa także te, które nie umarły, tylko są we śnie. On zatrzymuje te, których śmierć zdecydował, a odsyła inne do wyznaczonego terminu. Zaprawdę w tym są znaki dla ludzi, którzy się zastanawiają! }
Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) radził, by muzułmanin zanim położy się do snu, powiedział: „Bismika Rabbi ładatu dżanbi ła bika arfauhu ła in amsakta nafsi farhamha ła in arsaltaha fahfazha bima tuhfaz bihi ibadika al-salihin (W imię Twoje Panie, kładę się, i w imię Twoje wstaję. Jeśli zechcesz wziąć moją duszę, miej dla niej łaskę i jeśli zechcesz mi ją zwrócić, wówczas chroń ją, jak chronisz swe prawe sługi).” Kiedy muzułmanin budzi się powinien powiedzieć: „Al-hamdu Lillah allazi afani fi dżasadi ła radda alajja ruhi ła azina li bi zikrihi (Chwała Allahowi, który przywrócił mi zdrowie i oddał duszę i pozwolił mi bym o Nim pamiętał).” [at-Tirmizi, 3323’, hadis dobry (hasan)]
Oto kilka wersetów Koranu i mocnych hadisów, które opisują duszę. Być może poprowadzą cię one na drogę prawdy – religię islamu.
Szeich Muhammad Salih al-Munadżdżid, Islam Q&A
przekład: Alina Abu-Zaitoun