PYTANIE: Czy możemy uznać za obmowę wypowiedz matki na temat swego dziecka przed jego bratem/siostra, bądź wypowiedz kobiety adresowana do jej męża na temat jej brata, bądź rozmowę braci o innym ich bracie?
ODPOWIEDŹ: Chwała Allahowi. Obmowa jest okropnym czynem, który został nam zabroniony przez Allaha i Jego Wysłannika. Allah Najwyższy powiedział (interpretacja znaczenia):
{O wy, którzy wierzycie! Niech jedni ludzie nie szydzą z drugich; być może, tamci są lepsi od nich. Ani tez kobiety - z kobiet; być może, tamte są lepsze od nich. I nie zniesławiajcie siebie samych; i nie obrzucajcie się wyzwiskami. Jakże złe jest słowo zepsucie- po przyjęciu wiary! A ten, kto się nie nawróci - to ci - oni są niesprawiedliwi.} [Koran, 49: 12]
Abu Huraira przekazał, że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział: "Muzułmanin jest bratem muzułmanina. Nie może go zdradzić, okłamać ani opuścić. Wszystko, co należy do muzułmanina jest nienaruszalne dla innego muzułmanina: jego krew, jego dobra i jego honor. Pobożność tam się znajduje (w piersi). Nic nie jest gorsze u człowieka od pogardzania swoim bratem." [Muslim, 4650 i at-Tirmizi, 1850].
Anas przekazał, że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział: "Kiedy zostałem przeniesiony do nieba, minąłem ludzi mających paznokcie z miedzi, którymi drapali oni swoje twarze i klatki piersiowe i zapytałem Gabriela: ‘Kim są ci ludzie?’ – ‘To są ci, którzy żywią się skora ludzka i oskarżają ich honor’". [Buchari, 6095 i Abu Daud, 4253].
Odnośnie istoty obmowy, Abu Huraira przekazał, że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział: "Czy wiecie czym jest obmawianie?" – "Allah i jego Wysłannik wiedza lepiej" - powiedzieli ludzie. - "Jest to mówienie o swym bracie, tego co by mu się nie podobało" odpowiedział Prorok. – "A co jeśli to, co się mówi jest prawda?" - powiedziano mu. – "Jeśli to, co się mówi jest prawda, jest to obmowa. Jeśli nie, jest to oszczerstwo". [Muslim, 4690; at-Tirmizi, 1857]. Obmowa polega wiec na mówieniu o swoim nieobecnym bracie (muzułmaninie) tego, co by mu się nie podobało, z intencja wyśmiania go, lub wyszydzenia.
Jeśli mówimy o nieobecnym bracie - osobie, która może mu poradzić, bądź jeśli chcemy prosić o pomoc kogoś, kto mógłby wpłynąć na brata, i odwieść go od złego czynu, bądź błędu, który popełnia, nie jest to obmowa. Np. gdy kobieta mówi swemu mężowi lub jednemu ze swoich synów o innym swoim synu, aby ten dał mu rady, nie jest to obmowa.
Podobnie jest, jeśli twoje słowa na temat twojego brata lub kogoś innego adresowane są do jego opiekuna lub kogoś, kto jest zdolny wpłynąć na niego i odwieść go od niesprawiedliwości, jeśli twoja intencją jest poskarżenie się i prośba o pomoc lub jeśli osoba, o której mówisz przywłaszczyła sobie coś, co do ciebie należy i chcesz dociec swych praw poprzez jego opiekuna lub kogoś zdolnego zaradzić. Jest tak w przypadku mężczyzny, który skarży się ojcu na swojego brata z powodu złego traktowania lub przywłaszczenia tego, co do niego należy, ażeby dociec swych praw, bądź w przypadku skarżenia się przed odpowiednimi władzami, czy przed sędzią. Nie jest to obmowa.
An-Nawawi mówi w swoim komentarzu do Sahih Muslim: "Obmawianie jest dozwolone z sześciu przyczyn:
pierwsza przyczyna jest złożenie skargi. Ofiara niesprawiedliwości ma prawo się poskarżyć zarządcy lub sędziemu lub temu, który jest w stanie dociec sprawiedliwości. W tym wypadku dozwolone jest powiedzieć: "Ten a ten mnie skrzywdził, uczynił mi to a to…"
druga przyczyna jest prośba o pomoc, ażeby odwieść grzesznika od złego czynu i sprowadzić go na prostą drogę. W tym wypadku można powiedzieć temu, od którego spodziewamy się udzielenia pomocy: "Ten a ten czyni to a to, spróbuj go powstrzymać" lub podobne słowa.
trzecia przyczyna jest prośba o wydanie fatwy. W tym wypadku dozwolone jest powiedzenie muftemu: "Ten a ten mnie skrzywdził, bądź skrzywdził mojego ojca czy męża robiąc to a to. Czy miał do tego prawo? Jak mam się uchronić przed nim i jego złymi czynami?" Jest to dozwolone z uwagi na konieczność, lecz lepiej jest powiedzieć: "Mężczyzna, mąż, ojciec czy dziecko zrobiło to a to", mimo iż użycie imienia jest dozwolone z uwagi na hadis Hind w którym mówi ona: "Abu Sufjan jest mężczyzna zbyt skąpym."
czwarta przyczyna jest ostrzeżenie muzułmanów przed złem. Można ostrzec czterema sposobami, jak i dzieje się to ze wskazywaniem błędów przekazicieli hadisów, które podważa zeznania świadków i autorów. Jest to dozwolone i istnieje tu konsensus uczonych, a nawet jest to akt obowiązkowy służący ochronie szariatu.
ujawnienie wad w ramach porady, np. powiedzenie prawdy mężczyźnie zamierzającemu kupić wadliwy towar lub niewolnika, który jest złodziejem, cudzołożnikiem, pijakiem itd. Mówimy prawdę kupcy nie w celu skrzywdzenia kogoś czy wyrządzenia mu szkody, ale żeby mu doradzić.
kiedy widzimy prawoznawcę, który w celu dokształcenia się uczęszcza do człowieka perwersyjnego bądź innowatora i obawiamy się o niego, musimy poradzić mu, aby poznał kim jest człowiek do którego chodzi.
w przypadku gdy mężczyzna zajmuje stanowisko, na którym źle się sprawuje, bądź jest niekompetentny w tym co robi, albo tez jest rozwiązły, należy poinformować o tym jego przełożonych, aby poznali jaki jest ten człowiek, nie dali mu się zwieść i, żeby ów człowiek się poprawił.
piąta przyczyna odnosi się do człowieka, który obnosi się ze swoja rozwiązłością bądź innowacją (bida), np. pije publicznie wino, zagarnia czyjeś dobra, pobiera niesprawiedliwe podatki, popełnia nielegalne czyny. Wówczas dozwolone jest donieść o czynach, które popełnia on publicznie, ale nie o pozostałych, chyba, że istnieje ku temu jakaś przyczyna.
szósta przyczyna odnosi się do identyfikacji kogoś. Jeśli nosi on wyróżniające go od innych przezwisko, np. krótkowidz, kulawy, niebieski, krotki, ślepy, jednoręki itd. dozwolone jest użycie go w celu identyfikacji tej osoby, jednak zabronione jest używanie tych przezwisk lekceważąc uczucia danej osoby. Lepiej jest, gdy uda się opisać osobę bez użycia przezwiska. Allah wie najlepiej."
Jeśli chodzi o próżne (nieużyteczne) słowa na czyjś temat, bądź mające na celu wyśmianie lub wyszydzenie kogoś, wówczas mamy do czynienia z zabronioną obmową. Allah Najwyższy wie najlepiej.
Szeich Muhammed Salih Al-Munadżdżid
przekład: Żaneta