Zware woorden, die blijven hangen

Er zijn woorden, die je een leven lang achtervolgen en pijnlijk in je denken blijven hangen. Het zijn overblijfselen van moeilijke discussies, die tot weinig leidden en fatale gevolgen konden hebben.

Een voorbeeld: Wedergeboorte. Een theologische term, die bijna om de alinea werd gebruikt in de felle strijd, die de gelovige gereformeerden in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw onderling voerden.

Een gruwelijke geestelijke burgeroorlog. Het ging om de vraag of de kinderen, de baby's, (in deze tijd de kids genoemd) als wedergeboren konden worden gezien, wanneer zij gedoopt waren. Dat zou zeker zo zijn. De kids waren behouden; ze waren kinderen van het Verbond met God (wat wil je nog meer?) , waren wedergeboren - en nu citeert ik een kerkelijke uitspraak - "wedergeboren voor, tijdens en na de doop, tenzij later het tegendeel zou blijken."

Dat woord "tenzij" raak ik ook niet meer kwijt. Oud- collega Jaap de Berg behandelde het in zijn taalrubriekje onlangs en de felle gereformeerde discussie borrelde weer bij me op, hoewel Jaap het niet de moeite had genomen aan het "tegendeel blijken" in het gereformeerde leven te refereren.

Als kinderen ontging ons de discussie, hoewel we deden alsof we er alles van begrepen. Onze ouders vonden de kerkelijke leeruitspraak te weinig troostvol, omdat volgens hen de wedergeboorte werd verondersteld. Dat kon niet. In het geloof moest alles toch vast en zeker zijn.

Je moet alles in de tijd, die ver achter ons in de vorige eeuw ligt, van toen plaatsen. Dat begrijp ik, hoewel ik de kerkelijke en theologische discussie van toen met de nare woorden van weleer in mijn hoofd, zielig blijf vinden.

Zelfs dramatisch met de gevolgen van de kerkscheuring, waardoor veel ellende werd uitgestort over de gezinnen van de gelovige en onderling veel gereformeerde gram los kwam.

Wie over dit alles in nog meer is geïnteresseerd verwijs ik naar een aantal pagina in mijn boek "Het verhoor", dat in digitale versie is verschenen. *)

Een discussie over de doop van de kids dus. Maar de gevolgen vraten in het dagelijks leven door. De "vrijgemaakten of bezwaarden", die de kerk verlieten kwamen op voor hun "Zaakgerechtigheid".

Dat was niet niks. Als je 's zondags in de kerk niet meer met elkaar wilde bidden, kon je dat ook niet meer doen, wanneer je elkaar weer ontmoette op een vergadering van de kiesvereniging, van de christelijke vakorganisaties en van de schoolvereniging. De voortgaande reformatie werd dat genoemd.

In de "ware kerk" gebruikte men bij voorkeur indrukwekkende en zware woorden.

Zaakgerechtigheid was een dergelijk geliefd woord. In samenhang met de bedachte nieuwe reformatie ontstond een eigen christelijke maatschappelijke wereld van de vrijgemaakte gereformeerden. Een onvermijdelijke gevolg. Zij waren immers lid van de enige "ware kerk", die niet verder konden optrekken met leden van de "valse kerken." Dat was ook zaakgerechtigheid.

Ik had de indruk, dat mijn ouders er zo ook over dachten en dat zij "bekeerd" waren, maar dan naar de verkeerde kant.

Wat zegt zo'n bekering? Zij hebben het niet meer mogen meemaken, maar in deze eeuw zijn er weinig vrijgemaakte gereformeerden meer, die van mening zijn, dat zij lid zijn van de enige ware kerk en dat buiten hun kerk geen zaligheid meer te vinden is. Niet dat men 'ja en amen' zegt op een leeruitspraak hierover van hun synode, want deze uitspraak bestaat niet, maar het wordt zo gevoeld.

Mooi en goed. Boeiend. Een pijnloze 'bekering' van een kerkgemeenschap.

Maar gaat dat zo maar?, waag ik te vragen. Eerst je broeders en zusters in de christelijke organisaties verketteren en als ware gelovigen je eigen clubs oprichten.

Telt de zaakgerechtigheid niet meer mee? Zo niet dan mag dat toch wel een keer gezegd en beleden worden?

Of moet ook dit stukje kerkhistorisch van de gereformeerde godsdienstqtwisten met het liefdevol begrip voor die tijd van weleer bedekt worden?

De bekering van een kerkgemeenschap. Het zij zo. Mijn 'amen' is oprecht. Maar er zijn resten van redeneringen, zware woorden, die pijnlijk in je lichaam blijven hangen.

Bert de Jong.

(* Mail naar

weerwater@gmail.com

en ik stuur een link, goed om het boek te downloaden.