Theologie

Waar moet het heen met de theologie?

Erik Borgman, die hoogleraar is in deze wetenschap en in het bijzonder geïnteresseerd is in het christendom, tilt niet zo zwaar aan het ontduiken van het betalen van belasting door de truc een brievenbus te huren in een belastingparadijs. Het is toch niet na te gaan hoe men het voor elkaar krijgt en volledige transparantie in deze moeilijke materie is toch niet mogelijk.

Had de theoloog het hier maar bij gelaten. Hij redeneert echter dat de samenleving niet verder kan zonder een basaal vertrouwen. En dat vertrouwen wordt nu eenmaal beschaamd.

Dat is volgens hem de oorzaak van de crisis, waarin we zijn geraakt.

Ik citeer deze theoloog: "...wie kunnen we nog vertrouwen? De politiek, de journalistiek, de financiële sector . We hebben het gevoel, dat we niemand meer kunnen vertrouwen....".

De maatschappij is nu eenmaal verdorven en we zijn allemaal toch zondaars . Aldus de bijdrage van de theoloog aan de discussie.

Het gaat verrassend toe in de wetenschap van de theologie. Het weekblad Vrij Nederland heeft Erik Borgman één van de meest innovatieve denkers van Nederland genoemd; in het jaar 2012 werd hij uitgeroepen ( door wie ?? ) tot "theoloog van het jaar". Vermeld kan ook nog worden dat deze hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg in zijn denken sterk beïnvloed is door de "katholieke bevrijdingstheologie”, zo meldt Wikipedia.

Het duizelt me. Misschien dat ook in de theologie de extremen elkaar kunnen raken. Toen ik het fatalisme van Borgman las, dacht ik weer stemmen te vernemen van vroeger uit de hoek van de zware protestantse orthodoxie , van de van kaft tot kaft bijbelbetrouwen.

Ik hoorde kort na de Tweede Wereldoorlog een gereformeerde predikant, hij was vrijgemaakt geworden, nog zeggen: "Het heffen van belastingen is diefstal. " Hij betoogde dit in de huiselijke kring van de pastorie. In die tijd had minister-president Willem Drees de AOW ingevoerd. De predikant was fel tegen dit socialistische plan. Het zorgen voor de armen was immers de taak van kerk en diaconie . Hij zou dan ook geen cent premie betalen . Over diefstal gesproken.

Zijn kerkeraadsleden waren verstandiger en betaalden de premie . Een paar maanden slechts. De predikant was 65 jaar geworden en kreeg zijn AOW van de staat, waar hij voordelig aan kwam. De kerk betaalde verder bij uit de emeritaatspot en een goede oude dag was zeker.

Waar ik de fatalistische denkbeelden van Borgman las en werd herinnerd aan de theologie aan de "goede tijd" van heel vroeger was in het dagblad "Trouw". De redactie beschikt over een elftal van theologen. Als zich een relevant onderwerp aandient mogen twee spelers hun mening geven. Ook heeft deze krant elf filosofen bij de hand om hun licht te laten schijnen over wat ons kan beroeren.

De twee theologen werden losgelaten op de Panama Papers, waarmee Trouw zich journalistiek verdienstelijk maakt. De klokkenluider, die de stukken doorgaf aan een groep journalisten had het in een toelichting over het wegrotten van de ethische normen. "De wereld is verrot”, aldus de herinnering van de redactie in de inleiding op de discussie.

Rond de Panama Papers heerst heel wat geheimzinnigheid. De taak van de journalistiek is hier wat aan te doen. Maar Borgman begon de strijd van de "voetballers" met de opmerking, dat iedereen geheimen heeft en ook recht heeft op geheimen en ook het recht op een steuntje in de rug op een manier, die niet helemaal oké is.

Als je zo al een discussie begint over sterk ethische kwesties. Maar er stond een serieuze tegenspeler in het veld. Bas van der Graaf, predikant van de Jeruzalemkerk in Amsterdam . Hij is daar actief als missionair-gemeentepredikant.

Van der Graaf weet waarover hij praat. Hij heeft vrienden, die in de financiële sector werken. Of ze in die kringen wel eens een morele discussie voeren? Nou nee. Ze houden zich aan de ruimte van de wet.

Als ze aan zo’n discussie beginnen „is het afgelopen met ons”, aldus het antwoord dat Bas van der Graaf kreeg.

Dat is dus inderdaad het bekende amorele universum, waarover Joris Luyendijk het in zijn boek over heeft. Ook werd Borgman voorgehouden hoe de Novib er haarscherp op heeft gewezen dat arme landen de dupe worden van de belastingvoordelen in de paradijzen. Deze landen lopen per jaar honderd miljard euro mis doordat de grote bedrijven belastingtechnisch worden ontzien. De armen betalen de rekening.

En dan de berustende conclusie van bevrijdingstheoloog Borgman:

de erfzonde doet zich altijd gelden.

Tel uit je winst.

Een rode kaart verdient Borgman nog niet, hoewel hij de neiging heeft zoals vroeger in christelijke kringen bestond slechte dingen te vergoelijken en het zich niet correct aan de morele spelregels houden te verdoezelen. En vervolgens de erfzonde als dooddoener er bij te halen.

De redactie van Trouw doet er wijs aan deze speler voorlopig op het bankje te laten zitten en niet op te stellen.

Bert de Jong

Terug naar Weerwater >>>>>> Home