vliegen

Een lange tocht om er te komen en………

Vliegen is ook oorlog

Als voetbal oorlog is, mag je het reizen per vliegtuig zeker ook zo noemen. Dan heb ik het niet direct over de voor de argeloze reiziger tijdrovende slopende veiligheidsmaatregelen, die nodig zijn met het oog op het terrorisme (de moderne oorlog dus), maar eerder over de mensonterende wijze waarop men de passagiers in de nauwe cabines pleegt te vervoeren. Hoe nieuwer en groter de machines zijn, hoe nauwer de gangpaden tussen de stoelen lijken te zijn.

Van Parijs naar Buenos Aires vlogen we met de nieuwe langwerpige Boeing 777, een reus van een toestel, maar met het smalle gangpad dat ik me bezorgd afvroeg of de kar met de maaltijden mijn stoel zou kunnen bereiken. Zo vergroot je het aantal zitplaatsen. Op de beenruimte tussen de rijen stoelen was niet bezuinigd. Zodat de lange vlucht naar Buenos Aires te doen was.

Anders was het met de voorvlucht van Schiphol naar Parijs. In dit toestel voor het korte Europees traject ontbrak de ruimte om naar behoren te kunnen zitten. Zeker voor iemand met langere benen dan de gemiddelde maat . Mieke zat voor hem. Zijn knieën prikten door haar stoelleuning in haar rug. Als ze het waagde toch tegen haar rechtens toekomende leuning te rusten, kwamen de protesten van achteren. Een gunstige omstandigheid was, dat Schiphol Parijs snel is gevlogen en de verbale woordenstrijd niet cumuleerde in manuele handelingen. Maar oorlog was het.

Op een lange vlucht van Indonesië naar huis verloor ik ooit mijn zelfbeheersing, maar wist nog net op tijd mijn verstand in te schakelen. Er zat zelfs een element van voorbedachte rade in.

Mijn benen zijn niet lang. Integendeel. Er ontbrak echter voldoende ruimte om de krant te lezen en de maaltijd zonder te morsen te nuttigen. De man voor me beschikte over een zeer beweegbare rugleuning die ver achteruit klapte. Ik had hem hierover al vriendelijke vragen gesteld en verzocht mij de gelegenheid te geven zonder al te veel moeite te kunnen eten. Ook had ik de bemiddeling van de stewardess ingeroepen. Het maakte geen indruk. Juist toen na de nachtelijke vlucht het ontbijt voor me was gezet, klapte de rugleuning andermaal naar achteren. Dat was te veel. Bij het ontbijt was een beker met water geserveerd, waarvan ik wist, dat de inhoud letterlijk ijskoud was. Ik pakt in wilde woede de beker en goot het ijswater met teugen tegelijk in de nog door zijn slaap verwarmde nek van de man. Het me nog resterende verstand had me een vluchtroute ingegeven naar het toilet. Ik zat bij het gangpad en de WC was niet ver.

Na mijn aarzelende terugkeer was de zaak niet geëscaleerd. De man zat er meer dan bedremmeld bij; zijn colbert was kletsnat. Dat was niet de reden. Zijn vrouw knikte me goedkeurend toe en verklaarde, elke schijn van solidariteit vermijdend: "Hij had het echt verdiend."

Eind goed, al goed. Hoewel, de uitwijkmanoeuvre getuigt van lafheid. Maar oorlogen worden én door moed én door list gewonnen, zelfs in de vliegtuigen.

De metropool Buenos Aires bereikten we in vrede na in totaal 24 uur onderweg te zijn geweest, je afvragend hoe lang dit soort vervoer in stand zal blijven. De consument is niet alleen hebberig, maar ook reislustig van aard. Eenmaal van huis blijkt hij of zij een enorm incasseringsvermogen te hebben. De reisondernemers spelen daar op in.

Dezer dagen is het honderd jaar geleden, dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Nog steeds is er geen verklaring hoe het mogelijk was dat de verantwoordelijke machthebbers van toen het zo ver lieten komen dat een onnoemelijk aantal jonge soldaten op de slagvelden zinloos de dood vonden onder erbarmelijke omstandigheden.

Ruim dertig jaar later ontstond de Twee Wereldoorlog, waarin veel meer door de luchtbombardementen en het werpen van atoombommen (op Japan) de weerloze burgers het moesten ontgelden en weer bleef de vraag onbeantwoord hoe dit alles had kunnen gebeuren.

Dichter in de tijd. De financiële crisis van de laatste jaren, gevolgd door de economische depressie vooral in de Verenigde Staten en Europa. Weer hebben de deskundigen, de wetenschappers en de politici geen antwoord op de vragen wat de oorzaken zijn geweest van dit zware weer. Machteloze verbazing.

Verbaasd zal men ook weer zijn, wanneer in het vervoer van passagiers door de lucht of in een andere belangrijke economische branche een crisis uitbreekt. De vragen zijn voorspelbaar. Bij voorbeeld: Hoe is dat nu weer mogelijk? Waar is de reislust van met menselijke wezen gebleven? De antwoorden kunnen nu al gevonden worden.

De oorzaken zijn laag bij de grond te zoeken in situaties, die met oorlog kunnen worden vergeleken; in menselijke ontmoetingen en botsingen dicht onder de waarneembare oppervlakte, die niet worden onderkend. Niet door de ondernemers, niet - in het verdere verleden - door degenen, aan wie de macht was gegeven.