Kerklied
Bach mag de maat der englen slaan,
maar de trompetterende negers
moeten worden geschrapt
Weer een
punt
van de
discussie-
makers
Wat mag er nog gedaan, gezegd en gezongen worden in deze tijd waarin de vrije meningsuiting meer dan ooit heilig is verklaard? Het optreden van Zwarte Piet is aan banden gelegd, het kinderparadijs Efteling is zich komen te misgaan op een onderdeel en nu moet uit het kerklied „Jeruzalem, mijn vaderstad” een strofe worden geschrapt, omdat deze zin erin voorkomt „De negers met hun loftrompet”.
Willen van Wieringen, die theologe is en dirigente van een kerkkoor in Zoetermeer ontdekte de woorden toen ze aan vers 19 van het kerklied was toegekomen.
Dat kan echt niet meer, maakte ze wereldkundig.
Tom Mikkers, haar remonstrantse collega, was snel met zijn oordeel klaar: het vers mag niet meer in de kerk woorden gezongen en moet uit het kerklied worden geschrapt. „Het is verhuld racisme”, verklaarde hij.
De remonstrantse theoloog vindt het erg dat de tekst in 2013 ook terecht is gekomen gekomen in het nieuwe Liedboek. „Een pijnlijke vergissing”
Hij heeft in zoverre succes dat Karin van de Broeke, de voorzitter van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) - de protestantse paus - ,hem geen ongelijk geeft. „Het woord neger, nee”, meent Karin.
Het verdacht gemaakte kerklied is het door ds. Willem Barnard vertaalde Engels gezang „Hierusalem my happy home”. Het is een vrolijke en opgewekte vertaling geworden: blijde mensen op weg naar Jeruzalem. Een optocht waaraan als gelovigen David, Maria, Ambrosius en Hanna deelnemen. En verder Ambrosius, die het Te Deum zingt en Johannes en Gregorius. Een opsomming voor fijnproevers.
De rij is nog niet compleet.
Het volgende vers;
En Luther zingt er als een zwaan
en Bach, de grote Bach,
die mag de maat der englen slaan
de lieve lange dag.
Na deze regels viel het oog van de koordirigente op „de negers met hun loftrompet.”
Het omstreden kerklied van Barnard werd in de vorige eeuw (1973) opgenomen in het toen nieuwe Liedboek. Dat was de tijd, waarin een neger gewoon een neger werd genoemd en het woord niet in het minst de discriminerende klank had van het Amerikaanse „nigger".
Als mijn vader boos op me was omdat ik iets doms had gedaan noemde hij me ‚kaffer’. Dat was wel een discriminerend woord toen en Barnard kon onbekommerd dichter over de loftrompet van negers.
Tegenwoordig is het uitkijken. Het woord ‚neger’ heeft voor mij namelijk geen discriminerende ondertoon in tegenstelling tot ‚zwarte’. En moeten we meteen slechte Amerikaanse woorden overnemen en als norm vaststellen voor racisme.
Ds. Barnard is in 2010 overleden.Hij moest eens weten.
Ontmoedigend is dat het de discussiemakers, die weer een punt hebben gevonden, ontgaat hoe afstandelijk en ironisch Barnard zijn te zingen versen dichtte.
Een heerlijke optocht immers met als een zwaan zingende Luther (waarom zou een zwaan in zo’n optocht niet enthousiast kunnen zingen?), met Bach die de engel onophoudelijk de maat slaat, de lieve lange dag om de trompetterende negers en „de joden met hun ster” als onderdrukte gelovigen niet te vergeten.
Daar gaan ze. Stel je voor.
Hier nog het volgende vers van Barnard:
van alle kanten komen zij
de lange lanen door,
het is een eindeloze rij,
de kinderen gaan voor.
Wat mag er nog gezegd en gezongen worden?
Als zelfs Karin van den Broeke ,
presidente van de protestantse synode,
beweert, dat het woord neger echt niet meer kan
en zich als ‚paus’
in een dergelijke discussie mengt .
Dat is benauwend en pas verontrustend.
Bert de Jong.
Terug naar Weerwater >>>>> Home