eutha

Arts en mantelzorger

in onmogelijke positie

De gesprekken over het beëindigen van het leven van een ander worden onzekerder naarmate de richtlijnen die een vervroegde dood mogelijk maken ruimer zijn gesteld. Het toepassen van euthanasie, aangeduid als de goede, milde dood of genadedood, wordt gemakkelijker gemaakt en de discussies moeilijker.

De vaderlandse wet staat euthanasie toe als er sprake is van een ondraaglijk lijden van een zieke, die ongeneeslijk is. Onbehandelbaar wordt dat genoemd.

De patiënt kan in uiterste nood aan de arts en na overleg met familieleden om medische middelen vragen die hem niet genezen, maar definitief uit zijn lijden verlossen. Hij moet dit ooit opgeschreven hebben en ondertekend. De wet verlangt een ‚wilsverklaring’ .

Problemen doen zich vooral voor bij de dementerende patiënten. Ook zij moeten beschikken over een schriftelijke verklaring vervroegd te willen sterven bij ondraaglijk lijden. In de ernstige gevallen zijn zij echter niet meer in staat hun ernstig verlangen naar hun dood kenbaar te maken. Sterker nog, de vraag is wat zij nog ervaren van het veronderstelde ondraaglijk lijden.

De toporganisatie van de artsen (KNMG) heeft in overleg met het ministeries van justitie en volksgezondheid een nieuwe richtlijn opgesteld voor het mogelijk maken van de goede dood voor patiënten in een vergevorderd stadium van dementie en met wie geen communicatie meer mogelijk is. Maar als toch blijkt dat de betreffende patiënt ondraaglijke pijn lijdt of tekenen geeft van angst of onrust is volgens de nieuwe richtlijn euthanasie toegestaan.

De patiënt heeft toen hij nog volop functioneerde een wilsverklaring getekend.

Maar op de verplichte vraag of hij van deze gedachte over zijn leven is veranderd, kan hij geen antwoord geven. Het antwoord „Ja, ik wil” of in deze geest is niet meer voorgeschreven.

De nieuwe richtlijn geeft meer ruimte voor de ‚goede dood’. Maar in de praktijk van de levensbeëindiging worden de problemen echter scherper.

In een commentaar in het dagblad Trouw noemt Bert Keizer desgevraagd het euthanaseren van mensen, die niet weten waar het over gaat, ethische onverantwoord en vrijwel onuitvoerbaar.

Keizer werkte jaren als arts in een verpleegtehuis en sinds kort als in een kliniek voor levenseinde. Hij komt met voorbeelden:

"Je kunt deze patiënten geen injectie geven dan stribbelen ze tegen, en ook geen dodelijk drankje toedienen, want dat is zeer bitter, zelfs verdund. Je zou een slaapmiddel door de vla kunnen roeren, en ze daarna euthanasie verlenen. Maar het stiekem toedienen van medicatie is in Nederland gelukkig verboden.”

De meeste artsen zijn huiverig om euthanasie te verlenen aan dementerende patiënten, laat staan als die niet meer kunnen communiceren. Maar de richtlijn is het groene licht, ook als er geen contact meer is met de patiënt.

In zijn wekelijkse column in Trouw vraagt Keizer zich af wie nu bepaalt dat het zo ver is voor de patiënt . Niet de man of vrouw zelf.

„De partner, kinderen, verzorgende, arts? Was er consensus? Werd er gestemd?”

Bert Keizer kent de praktijk. De patiënt wordt genegeerd.

Ethisch niet verantwoord, vindt hij.

Folkert Jensma, de juridische redacteur van NRCHandelsblad, gaat verder. Het gaat om ongevraagd om het leven brengen. Dat valt onder het strafrecht.

De vrouw van Cees Jan Visser, lezer van de Trouw, heeft al een jaar of vijf de ziekte van Alzheimer. Hij is drie jaar fulltime mantelzorger en kon voorkomen, dat ze naar een verpleeghuis zou moeten. Hij schrijft, dat bij ernstige zieken het de patiënt is die vraagt om euthanasie. Bij ernstige dementie wordt het de wens van de omgeving. Zijn vraag is of de omgeving dit wel aan kan.

„Werd er gestemd?”, was de vraag van Keizer.

Ik vraag me af of het ondraaglijk lijden niet in de eerste plaats te vinden is bij de onmiddellijke omgeving van de ernstig dementerende zieke.

De omgeving kan het niet aan. „Ga niet verder op deze heilloze weg” schrijft Cees Jan Visser in zijn bijdrage aan het dagblad Trouw. „ Breng arts en mantelzorger niet in een onmogelijke positie.”

De nieuwe richtlijn maakt de gesprekken over de 'goede dood' inderdaad moeilijker, onzekerder en griezeliger.

Bert de Jong.

Terug naar Weerwater >>>>>> eutha