herdenking
Met het herdenken
op de vierde mei
Zijn we er niet
Op de Dam in Amsterdam zijn 4 mei weer de doden van de Tweede Wereldoorlog he
rdacht. Een oorlog, die zich 67 tot 72 jaar geleden over ons voltrok.
De leeftijd brengt met zich mee, dat ik deze oorlog aan den lijve heb
meegemaakt. Dat wil zeggen, dat ik als aankomende puber een zeer
belangstellende toeschouwer ben geweest en er weinig ellende van
heb ondervonden.
In eerdere jaren had ik boeken over de tachtigjarige oorlog en onze
zeehelden verslonden en gezucht dat alles zelf eens echt te mogen
meemaken.
Die droom werd werkelijkheid.
Mijn leeftijd brengt met zich mee, dat ik als nog levende getuige van de Tweede Wereldoorlog verplicht ben verhalen te vertellen aan mijn kleinkinderen. Nog even en er zijn geen directe getuigen meer voor handen.
Laat ze maar vragen.
Een verbale verteller ben ik niet. Er is wel een soort held na mijn verhalen blijven bestaan. Ik werd , toen ons huis door de Grüne Polizei was omsingeld en door de achterdeur meende te moeten vluchten, snel ingehaald door een afgerichte politiehond die me in mijn kuit vastbeet en weer naar het huis sleepte. Ik werd niet neergeschoten. De groene politieman was van het goede soort. Ander verhaal: ik haalde in de dagen van de bevrijding met mijn broer melk bij een boer kilometers verder op aan het Oranjekanaal, waar onze bevrijders, de Canadezen al waren gearriveerd. Het was mij meer om de bevrijders dan om de melk te doen. Twee keer doorkruisten we de gevechtslinie, alsof we aan een padvindersspel deelnamen.
De tijd na de bevrijding heeft grotere indruk op me gemaakt. De taferelen op bijltjesdag van kinderen van NSB’ers die aan hun lot waren overgelaten, liggen nog vers in mijn geheugen. Ook het bezoek aan het kamp Westerbork kort na de bevrijding blijft me bij als de dag van gisteren.
De provincie Drenthe ligt tegen de Duitse grens aan. We discussieerden in die tijd over de vraag hoe het met ons zou zijn gegaan, wanneer we zeg veertig kilometer verder naar het Oosten waren geboren. Dan zouden we ook behoort hebben tot het misdadige volk van de Duitsers, want zo beoordeelden wij onze oosterburen. Er bestond geen goede Duitser voor ons.
Hoewel, op fietsafstand van ons dorp hadden we geen keus gehad. We zouden even misdadig zijn geweest. Inderdaad tot en met misdadig. Want toen pas werd duidelijk wat de nazi’s onvoorstelbaar hadden aangericht.
Wij zouden andere en werkelijke slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog zijn geweest.
In die tijd was het niet verstandig dergelijke gedachten hardop te uiten. Maar ruim zestig jaar later lijkt het ook aan te bevelen zijn je mond te houden.
In een kort geding verbood de rechter, dat in Vorden op de 4e mei dat ook de daar begraven Duitse soldaten van om en
'Foute Keuze'
Mijn naam is Auke Siebe Dirk
Ik ben vernoemd naar mijn oudoom Dirk Siebe
Een jongen die een verkeerde keuze heeft gemaakt
Koos voor een verkeerd leger
Met verkeerde idealen
Vluchtte voor de armoede
Hoopte op een beter leven
Geen weg meer terug
Als een keuze is gemaakt
Alleen een weg vooruit
Die hij niet ontlopen kan
Vechtend tegen Russen
Angst om zelf dood te gaan
Denkend aan thuis
Waar Dirk z’n toekomst nog beginnen moet
Zijn moeder is verscheurd door de oorlog
Mama van elf kinderen, waarvan vier in het verzet zitten
En één vechtend aan het oostfront
Alle elf had ze even lief
Dirk Siebe kwam nooit meer thuis
Mijn naam is Auke Siebe Dirk
Ik ben vernoemd naar Dirk Siebe
Omdat ook Dirk Siebe niet vergeten mag worden.
nabij de twintig jaar ook als slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog zouden worden herdacht. De burgemeester zag zich genoodzaakt deze graven te negeren. Het was van deze rechter een juridisch gewaagde uitspraak.
Slechts een handjevol van de aanwezigen negeerden de oorlogsgraven van de jonge Duitsers.
Het Nationale Comité 4 en 5 mei had aanvankelijk besloten dat Auke de Leeuw uit Helmond het hiernaast staande gedicht zou voorlezen op de Dam tijdens de nationale herdenking.
Er ontstond zo’n storm van protest, dat het Comité besloot het voorlezen van dit gedicht niet door te laten gaan. Het was een goed gedicht, luidde het commentaar van het comité, maar het kon door Auke Siebe Dirk niet op deze plaats worden voorgelezen.
Dirk Siebe mag niet vergeten worden. Na zijn keuze was op straffe van de dood geen weg meer voor hem terug en de weg verder voerde eveneens naar de dood.
Rob Schouten vertelt in Trouw van 4 mei over zijn verre neef Jan Johannes Schouten, een zwart schaap “na een kort leven van een jaar of twintig ergens op de besneeuwde toendra’s is gesneuveld. Was hij fout? Oorlogsmisdadiger. Hij was in elk geval een mislukkeling, die uit angst voor de plaatselijke politie de verkeerde keus had gemaakt…”
Vervolgens haakt Schouten in op het gedicht van Auke Siebe Dirk. De herdenking van deze slachtoffers die een verkeerde keus maakten en die aan de andere kant van de grens werden geboren is nationaal nog niet aan de orde. Het is een nationale herdenking.
In dit vrije land zijn de gedachten vrij en kan iedereen herdenken wie hij wil.
Ik kwam aan de goede kant terecht.
Met het nationaal herdenken op de Dam en waar ook in het vaderland op de vierde mei zijn we er niet.
Het is geen plechtigheid met een absoluut religieus gezag.
Bert de Jong.