Wie geeft u het recht het nieuws te selecteren ?

Prinses Christina, die aan de gevolgen van botkanker is overleden en 72 jaar werd, was haar leven lang voor mij een waarschuwing. Een baken in zee.

Het overkwam me in 1950 na mijn diensttijd vervuld te hebben kersvers als leerling op de redactie van het dagblad Trouw in Amsterdam. Mijn taak was onder meer de foto’s in de krant van een bijschrift te voorzien. Het was in de tijd dat de Oranjes nog in hoog aanzien stonden, ook op de redactie van de in het verzet tegen de Duitsers geboren krant.

Koningin Juliana en prins Bernhard hadden voor vier dochters gezorgd. Het koningschap was veilig gesteld. Geen problemen meer bij een opvolging.

De jongste dochter Marijke was in 1947 op het paleis Soestdijk geboren. Een nationale gebeurtenis. (Op de foto geheel links)

Ik kreeg een foto door van een prinsesje van een jaar of drie die het ANP in een bijschrift Margriet noemde. Deze foto moest in de krant. Uiteraard. Op de eerste pagina.

Aldus gebeurde. Met mijn onderschrift, dat ik aan het ANP had ontleend.

De narigheid was dat niet prinses Margriet op het plaatje stond maar haar jonger zus Marijke. Nou ja de namen lijken toch op elkaar. Een fout is een fout, maar te begrijpen in de haast van het krantenvak.

Maar niet als er een enorme Oranjeliefde heerst.

In de kamer achter het vertrek van de redactie op de derde verdieping van het gebouw van de Telegraaf aan de N.Z. Voorburgwal was het archief van de krant gevestigd in de persoon van een oudere ongetrouwde dochter van een professor aan de Vrije Universiteit. (Zij werd in die tijd nog met ‚juffrouw’ aangesproken.)

Ik zat net achter m’n bureau, toen ze langs me heen stoof en doorliep naar de kamer waar de leiding van de redactie was gezeten.

Toen ze terug kwam kon ze eindelijk woorden voor mij vinden. Het kwam er op neer, dat ik een gemene socialist was of misschien wel communist, die expres die fout in de krant had gemaakt. Een onderkruiper. Sabotage was het. Ik voelde me Baltazar Gerards, die eeuwen geleden prins Willen van Oranje had vermoord.

Dat alles kreeg ik over me heen, opgevoed als ik was in het geloof van de onverbreekbare band tussen God, Nederland en Oranje. „Ozo” (Oranje zal overwinnen), om een troostwoord uit de oorlogstijd te citeren.

De bibliothecaresse van de oude stempel had kennelijk veel gezag bij de chef-redacteur, die afkomstig was van de toen nog verboden Telegraaf en niet zo zeker was van de normen en waarden van het christelijk dagblad.

Hoe dan ook, ik kon, hoewel ik een vaste aanstelling had, mijn rentekaart gaan halen. Ontslag. Om de foto (zie onder) van Marijke, die ik op gezag van het persbureau Magriet had genoemd.

Het ging uiteindelijk niet door, hoewel de secretaris van de directie me al om een handtekening had gevraagd voor de rentekaart. Oudere collega’s namens het voor me op. Ik had toch wel aardige dingen voor de krant gedaan en was zelfs een keer het Handelsblad aan de overkant van de N. Z. Voorburgwal voor geweest.

Niet veel later opende de middagkrant van Trouw met de brede kop over de pagina aldus: „Met mevr. Lieftinck in een romantische tuin”. Dat trok de aandacht. De kop stond boven een interview met de minister van financiën, die wonderen voor het land op zijn naam had staan. Chef-redacteur Kolman had de met de handgeschreven kop doorgegeven en verzekerde dat er niet „met mevr.” maar „met min.” had gestaan. We geloofden hem onmiddellijk.

De zetters van de nog verboden Telegraaf zagen hun grap zitten en lazen ‚mevr.’ Maar de chef van de redactie had bij de laatste controle aan het steen de fout met grote letters kunnen zien.

Hij verdient ontslag, dacht ik. Geen sprake van.

De Oranje-liefde taande intussen snel. Door de problemen in het huwelijk van vader Bernhard en moeder Juliana. Marijke, die half blind was geboren was indirect de aanleiding. Juliana had tijdens haar zwangerschap rode hond opgelopen.

Voor Marijke werd toen de medische ingrepen geen succes hadden, hulp gezocht van de gebedgeneester Greet Hofmans, die een enorme invloed kreeg op moeder Juliana. Het einde van het huwelijk van Juliana dreigde en bovenden een constitutionele crisis. Het zoenen ramp voor het land worden.

Het liep allemaal net goed af.

Toen ze zestien jaar was besloot prinses Marijke haar roepnaam af schaffen. Ze was gedoopt als Maria Christina en hield het bij Christina.

De bibliothecaresse op de redactie van weleer had dit alles moeten weten en verwerken. Het was lang niet meer „Oranje boven” in het land.

Marijke ging verder als prinses Christina. Zoals eerder haar oudere zus zonder toestemming van de Tweede Kamer trouwde en niet meer tot het koningshuis hoorden (en later scheidde) trouwde ook prinses Christina zonder toestemming van het parlement en scheidde weer.

Het was kort na het aftreden van koningin Juliana, die door Beatrix werd opgevolgd, dat weer bleek hoe sterk zij zich steeds betrokken voelde met het lot van haar slechtziende dochter.

Ik had als bijbaan redacteur te zijn van het Algemeen Gesproken Weekblad voor blinden en slechtzienden.

Juliana, die weer prinses was, werd in 1981 uitgenodigd de nieuwe vestiging van de Nederlandse Blindenbibliotheek was het weekblad werd vervaardigd, te openen. Zij deed dat graag.

Ik was inmiddels hoofdredacteur van dit bijzonder weekblad en werd aan moeder Juliana voorgesteld.

Ik had haar altijd als een vriendelijke vredelievende vorstin gezien.

Na een paar woorden brandde ze los: „En wie geeft u het recht het nieuws te selecteren, waarop mijn dochter is aangewezen?”

Ik had mijn verhaal over de selectie van het nieuws in het algemeen, over de selectie voor groepen en leeftijden en ga zo maar door om tot slot het argument te noemen, dat de lezers (luisteraars) de redactie het recht hadden gegeven, anders zouden ze bedankt hebben en de moeite van het luisteren bespaard.

Of Juliana tevreden was met mijn antwoord betwijfel ik. Over ons gesprek was ik niet tevreden. Haar vraag over het recht mijn werk te doen voor de ander, die in bepaalde mate afhankelijk van je is, is me blijven achtervolgen. Het recht om te bepalen wat goed is voor de ander om te weten en te lezen, moet de juist afgetreden koningin bedoeld hebben.

Zo is ook de foto van haar dochter, van de kleine Marijke, mij bijgebleven als een baken in zee, als waarschuwing alles te controleren en te checken wat je schrijft en passeert, zelfs wanneer de bron een onverdacht bureau is uit alles voor de persen draaien en nieuws produceren en geen nep.

Marijke en haar moeder ik houd haar in ere.

Terug naar Weerwater ...... Home