vlucht

E e n j a a r g e l e d e n....

Vrijdag 18 juli, 2014.

De rood-wit-blauwe vlag voor de vertrekhal op Schiphol hangt half stok. Het is extra druk. Het begin van de vakanties. In de rijen voor het inleveren van de bagage en het inchecken staan prille gezinnen met drentelende enthousiaste kinderen. De stemming is enorm. De ouders hebben er ook zin in.

Het echte gevoel van vrolijkheid heeft ons nog niet te pakken. Ons toestel vertrekt omstreeks het middaguur. Dezelfde tijd waarop 24 uur eerder het vliegtuig van Schiphol vertrok naar Kuala Lumpur in Maleisië en dat na een paar uur vliegen boven het oosten van de Oekraïne werd neergeschoten.

De koppen van de kranten in de kiosken doen elke hoop vervliegen.

"Airliner blown out of the sky", zoals de Engelse krant The Daily Telegraph met grote letters laat weten, zich alleen bekommerend om de Engelse passagiers.

Het routebord dat schuin boven ons aan het lage plafond in ons vliegtuig hangt, meldt 10 km als de hoogte waarop het toestel naar Maleisië een dag eerder boven Oekraïne werd neergehaald.

Onze route naar Istanbul ligt zuidelijker. Wat maakt het uit.

De schoonmaakster in de toiletruimte vertelt dat ze zo verdrietig is.

"Echt waar gisteren om deze tijd voor hun vliegtuig vertrok, liepen ze met kun kindertjes ook zo rond.

Een paar uur later was het gebeurd."

Het heersende nieuws maakt reizen spannender. Twee jaar geleden was een bezoek aan Israel in het programma van onze cruise opgenomen. Er werden daar weer over en weer raketten afgeschoten. Cruisevaarders mogen geen enkele risico lopen. De reis werd verlegd naar de Griekse eilanden. Het bezoek aan het beloofde land was niet mogelijk.

In 2006 reisden we naar Usaya, de zuidelijkste stad van Argentinië, voor een cruise door Antarctica. Op de dag van ons vertrek kwam het bericht door dat de Explorer, een schip als het onze, in Antarctica, op een ijsberg was gevaren en sneller was gezonken dan destijds de Titanic.

Van de opvarende poolbezoekers kwam niemand om. Wel maakten ze een lange kleumende tocht in de reddingboten en zodiaks, die beschikbaar waren voor de landingen in dit deel van de wereld zonder pieren en havens.

Op onze Antarctica-tocht was de ondergang van de Explorer een dankbaar onderwerp om over de praten en te speculeren.

Het nieuws van nu zal ons op de cruise over de Zwarte Zee blijven volgen. Veel stof om te overdenken.

Het begon vanmorgen thuis al bij het lezen van columnist Rob Schouten in Trouw. Hij had zijn 'meditatie' al geschreven voor er gisteren een vuiltje aan de lucht was boven de Oekraïne.

Schouten is de zoon van een dominee. Sinds hij de vijftig is gepasseerd sluipt er in zijn geschrijf een moraliserende en prekerige tendens. Vandaar wellicht zijn neiging tot 'mediteren'. Hij heeft het over zijn vakantie met vrienden in een romantisch verblijf in Frankrijk. Schouten en de zijnen worden bij de dood bepaald. In hun onderkomen bevindt zich namelijk ook een crypte met stoffelijke overblijfselen van mensen.

Een vakantie-item om ernstig over te praten. Het bezoek aan de crypte, de bewondering ervan, is dat aan te bevelen om met de dood te worden geconfronteerd? Is daar de vakantie voor?

Schouten verzucht:

"Je kunt immers wel op een ligstoel een boek willen lezen of naar een wijnkasteel in de buurt rijden, maar natuurlijk misken je daarbij de dood die overal heerst..."

Vlak voor het vertrek feliciteerden we telefonische onze jarige dochter en bespraken we ook de actuele problematiek. De conclusie:

"Nou ja, als ze je neerschieten met een raket of zo is het in één keer met een harde klap gebeurd.”

Je weet niet wat je beweert.

We zijn veilig geland in Istanbul.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Zaterdag 19 juli

De dood in de crypte van zijn vakantie-oord. Schouten noemde het een "ongepast memento mori."

Nee, het past niet. Totaal niet.

Het staat omschreven als een harde knal.

We lezen de kranten, die we op onze ipad en iphone binnenhalen.

Tussendoor een app van onze schoonzus.

Een neef en zijn vrouw (zij is de dochter van mijn oudere broer) zaten in het vliegtuig. Op weg voor een vakantie in Indonesië.

Zij kenden dat land en waren eindelijk in de gelegenheid er samen weer heen te gaan. .

Het zijn op leeftijd gekomen "zendingskinderen".

Hun ouders waren in dienst van de protestantse zending.

Istanbul gedaan, zoals het behoort. De Aya Sofia ligt op loopafstand van het hotel. Er staan minder bouwsteigers opgesteld dan bij het vorige bezoek. De geleidelijke klim naar de bovengallerij is mijn sterkste herinnering.

De rit per taxi naar het motorschip Riviera is niet ver. Een feestelijk onthaal weer aan boord.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Zondag 20 juli

De Zwarte Zee heeft veel kleuren. In de vroege morgen is ze blauw als de Middellandse Zee. Na de middag licht ze zee groen op, maar aan de horizon zou je van zwart kunnen spreken. Deze zee als een kameleon.

Nessebar. Het stadje ligt in het oosten van Bulgarije. Het wordt de parel van de Zwarte Zee genoemd en lag in de loop der eeuwen op de grens van wereldrijken, die met elkaar botsten.

De geschiedenis gaat vele eeuwen terug en dit is te zien aan de restanten van de Griekse cultuur, Byzantijnse basilieken en de typische huizen uit de Renaissance, opgebouwd uit kalksteen en hout.

Voor we in de diepe historie van dit zeldzame schiereiland duiken, drinken we koffie op een terras aan het waterfront al is het alleen maar om langer van het uitzicht te genieten.

En is weer een Wifi-verbinding beschikbaar. Inderdaad, het nieuws blijft je op reis vervolgen. In gedachten en concreet.

Mieke krijgt deze zondagmorgen op haar iphone de lijst binnen van de passagiers en bemanningsleden, die om het leven kwamen bij de vliegramp boven de Oekraïne. Ik zie zwart op wit de namen staan van mijn nicht Annet en haar man Wim. Ik lees nog een naam van een kennis, die ik in Den Haag en Indonesië ontmoette. Ik ben niet zeker of hij het is of een ander.

Op reis blijft de dood dichtbij en dat is niet alleen, omdat we op de dag van ons vertrek de crematieplechtigheid moesten missen van Nils, een vriend aan de bridgetafel, die ons zoveel had bijgebracht in deze denksport.

Het eiland als een parel met tien christelijke kerken uit de oertijd. Eén ervan wordt niet alleen bezocht door geïnteresseerde toeristen, maar ook door gelovigen, die troost zooken bij de iconen aan de muur en in het bijzonder bij een vage afbeeldingen van ik weet niet van wie.

Mieke en ik staan daar en branden een kaars met Annet en haar man Wim in gedachten.

Ik doe dat ook namens mijn oudere broer Wim, de vader van Annet. Hij zou dat, geborgen als hij is in een verpleegtehuis, zeker geapprecieerd hebben als hij die verdrietige gebeurtenis had kunnen bevatten.

~~~~~~~~~~~~~~~~

Maandag 21 juli

Constanta in Roemenië heeft de grootste haven van de Zwarte Zee en is de vierde havenstad van Europa. De kans is groot, dat het binnen enkele jaren de tweede Europese havenstad wordt na Rotterdam.

We wensen de stad alle succes. Constanta mag alle westeuropese haven voorbij streven, maar wat koop je ervoor, wanneer het centrum een verwaarloosde en troosteloze indruk maakt. De publieke armoe ligt op de straten.

We komen terecht in het archeologisch en historisch museum aan het grote plein, waar de geschiedenis van Constanta, het vroegere Tomis, en Roemenië wordt geëxposeerd.

Geschiedenis. Het is een opeenvolging van beschavingen en epochen. De eerste kannetjes naar schatting 4500 jaar voor Christus in gebruik worden getoond en zo gaat het door tot en met de periode van de Eerste Wereldoorlog.

Het nieuws blijft ons achtervolgen. Wifi werkt wel in de stad. Na de stroom van verdriet na de vliegramp komen golven van verontwaardiging op over de afhandeling in het oosten van de Oekraïne, van waar de Russisch gezinde rebellen, het vliegtuig hebben neergeschoten, zo lezen we in de Nederlandse kranten.

In Zoetermeer wordt zaterdag een dienst ter herdenking van Annet en Wim gehouden. We kunnen niet aanwezig zijn.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Dinsdag 22 juli

De Riviera blijft een dag langer in Constanta. Het bezoek aan Odessa, de derde stad in de Oekraïne en aan Sotsji aan de voet van de Kaukasus in Rusland is om politieke en veiligheidsredenen van het programma geschrapt. Het wereldnieuws blijft ons dwars zitten.

Benauwder is het nieuws over hebt ramptoestel van Malaysia Airways. In de dagbladen staan de eerste rouwadvertenties. De trein uit het oosten van Oekraïne met wat rest van de slachtoffers is in Charkov aangekomen in het niet door de rebellen beheerste gebied.

De roep om vergelding en hardere maatregelen tegen Putin neemt in de publiciteit toe.

Anton, de vroegere stiefvader van Annet in de tijd dat haar ouders in Indonesië in dienst van de zending waren, sturen we een condoleance.

Hij antwoordt per omgaande over het verdriet, waarvoor geen woorden bestaan en vervolgt terughoudend:

" Alle grote verhalen over "onderste steen boven" en "daders bestraffen" zijn pogingen om verdriet, angst en verbijstering een plekje te geven. Over een jaar of 50 - na een stevige "Historikerstreit" - komt er misschien wat duidelijkheid. Dan zal het verhaal wel zijn : het is gewoon een uit de hand gelopen huzarenstukje van opstandelingen met een beetje hulp van broeder-soldaten van over de grens. Maar dat verzacht niets voor de nabestaanden nu."

Hij schrijf, dat er bij hem geen traan was gekomen.

Hem een beetje kennend, vermoed ik hoe des te groter zijn verdriet is.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Woensdag 23 juli

De kapitein moet zijn koers verleggen en vaart op veilige afgetand van Oekraïne, waar een noodlottige burgeroorlog gaande zou zijn.

Het varende hotel nadert in de loop van de middag zelfs de zuidkust van de Zwarte Zee ter hoogte van Sinop: een medepassagier, leeftijd 91 jaar, moet met spoed in een ziekenhuis worden opgenomen. Er verschijnt een helikopter boven het schip, waarin de op een brancard liggende patiënt wordt gehesen.

De operatie is een spannend schouwspel ter onderbreking van de zeereis van een dag.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Donderdag 24 juli

De boot heeft aangelegd in de haven van Batumi aan de voet van de bergen, die in de morgen schuil gaan in de nevels. Een voorteken van een warme subtropische dag. We zijn terecht gekomen in het zuidwesten van Georgië aan de Zwarte Zee dicht bij de Turkse grens. Batumi is de hoofdstad van Adzjarië, een autonome republiek in Zuidwest-Georgië. De bevolking wordt geschat op circa 137.000 inwoners.

De stad maakt een transformatie door, de oude buurten in het centrum worden in rap tempo gerenoveerd en deels gesaneerd. Er zijn veel monumentale panden verdwenen, maar met name in de Turkse buurt en rond het plein zijn nog veel goed bewaarde historische bouwwerken te bezichtigen. Bezienswaardigheden zijn onder andere het Ajar-museum en de botanische tuinen. Er bevinden zich diverse resorts aan de kust van de Zwarte Zee waarvan een groot deel, dat uit de Sovjet-tijd stamt. Ze verkeren echter in een vervallen staat.

De historische panden zijn inderdaad het noemen waard en de in aanbouw zijnde hotels en appartement-gebouwen zijn veel belovend, maar des te schrijnender is de tegenstelling met de bouwvallige armoedige optrekken.

De stad is mooie orthodoxe kerken rijk. In één ervan bewaakt een geestelijke als een Petrus de toegang en weigert ons de toegang, hoe keurig we ook gekleed gaan. Maar hij ontdekt teveel bloot bij ons. Zijn evenbeeld staat in steen voor het portaal van de kerk.

~~~~~~~~~~~~~~~~~

Vrijdag 25 juli

Terug in Turkije. In Trabzon waren we dertig jaar geleden. Geen enkel bezwaar er terug te komen. Dezelfde kleine straatjes, de aan de kant kletsende mannen, die het voor het zeggen hebben en op deze vrijdagmiddag de moskees overbevolken en op de trottoirs knielen en buigen. De vrouwen, hoewel naar haar aard niet minder gelovig, doen er niet aan mee. Maar zij hebben, al of niet het haar in een hoofddoekje verbergend, meer dan vroeger de straat veroverd en zijn in de winkeltjes, de markten en warenhuizen de koninginnen.

De stad is drastisch uitgebreid. Er is een luchthaven en de berghellingen zijn bedekt met flatgebouwen.

Het slenteren door het oude Trabzon, de havenbuurt, eindigt op een lommerrijk terras. Daar is Wifi en laten we ons weer overvallen door de actualiteit.

We zien de foto's van de lange rij van begrafenisauto's, die de overblijfselen van de slachtoffers van Eindhoven naar Hilversum vervoeren voor nader onderzoek en identificatie en lezen over de kerkelijke herdenking in Amersfoort van de slachtoffers, uitgezonden door de televisie en over de stille witte optocht in Amsterdam.

Het is waar, we zijn in Trabzon, we zijn op reis, maar de golf van beroering en verontwaardiging bereikt ons en is niet te ontwijken.

Via Facebook komt de foto van Annet op het scherm, feestelijk staande tussen haar zussen Tineke en Marieke.

De foto is amper twee weken geleden genomen, op de dag dat de jongste zoon van Annet en Wim trouwde.

Ik heb mijn kinderen, die in hun puberteit als neven Annet goed hebben bekend, per -e-mail gevraagd naar de herdenking in Zoetermeer te gaan en er ook namens mij te zijn.

Trabzon dan heeft een gematigd zeeklimaat, met koele winters en warme zomers met veel vocht, met een hoge neerslagkans verspreid over het hele jaar. De temperaturen in de bergen in het zuiden verschillen zeer met die van de stad. Veel passen sneeuwen in de winter en lente voor enkele maanden dicht. We weten er nog alles van. Dertig jaar geleden we na de Zwarte Zee met de camper de bergen in - het was immers lente - en kwam op gladde wegen in sneeuwstormen terecht.

De Riviera is vanavond richting westen bij rustig weer en een kalme zee vertrokken.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Zaterdag 26 juli

Sinop ligt op het noordelijkste punt van de Turkse kust aan de ZwarteZee.

De eerste sporen van bewoning dateren uit 5000 jaar voor Christus. In de 7e eeuw v.Chr. werd de stad vanuit Milete gesticht als een Griekse kolonie.

Het veertiende dek van de boot ziet uit op de kale punt van de kaap, die naast de stad ver in de zee uitsteekt. Een historisch vergezicht. Op die plaats waren in de tijd van de Koude Oorlog door de Amerikanen de installaties aangebracht voor het afschieten van raketten in noordelijke richting met als doel Moskou, het hart van Rusland. Raketten met de traditionele explosieve of met nucleaire ladingen.

Daar kwam een eind aan toen een Russisch eskader de Atlantische Oceaan overstak met als doel het bevriende Cuba. Vandaar zouden de Russen met hun installaties de oostkust van de Verenigde met atoomraketten kunnen bedreigen. De Russen waren onderweg. De leidingen in de Verenigde Staten en Rusland verloren hun verstand niet en kwamen tot een deal. De Russische schepen keerden terug en de installaties hier op de kaap werden geslecht.

De ruil was de redding van de wereld,

Sinop is overzichtelijk en westelijker dan het Trabzon van gisteren. In de shoppende Amerikaanse passagiers kunnen tevreden zijn. Er zijn comfortabele terrasjes aan de waterkant.

De geschiedenis dringt zich hier op en het nieuws blijft je achtervolgen. We kunnen het niet laten de kranten, die in den regel thuis in de brievenbus worden gedaan te laden.

Er woekert meer internationale spanning; diplomatiek is er in geen jaren zoveel gaande geweest, en voorzichtig wordt gezinspeeld op de jaren van de Koude Oorlog.

Als de Riviera de haven verlaat varen we rond de kale kaap, die daar in volle vrede de eeuwige zee weerstaat.

Als een versteende regenboog, die blijft.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Zondag 27 juli

Na het ontbijt vaart de Riviera de Zwarte Zee uit de Bosporus in. In de verte is het silhouet van Istanbul te ontwaren. De gastvrouw aan boord geeft door de speakers een toelichting, ons attenderend op wat we niet mogen vergeten te zien. Haar conclusie tot slot: "It was a beautifull morning". Nog meer dan dat.

We zijn ooit eens op reis met de camper per veerboot de Zee van Marmora overgestoken. In het spoor van de Apostel Paulus, die gehoor gaf aan de oproep: "Kom over en help ons." Paulus gehoorzaamde en begon aan zijn zendingstocht door Europa, aldus de bijbelse historie, Het begin van het christendom in ons werelddeel. We kampeerden onder een vijgenboom en keken over het water naar het andere werelddeel en zongen "roept uit aan alle stranden, verbreidt in alle landen…"

Een verre herinnering en, hoe kan het anders, de bij de vliegramp op latere leeftijd omgekomen zendingskinderen springen weer in mijn gedachten.

De middag besteden we om de veerboot en de plek van onze overtocht te ontdekken. We zien wel op verschillende plekken veerboten varen, maar weten niet meer waar wij de veerboot hadden genomen en helemaal niet waar Paulus was overgestoken.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Maandag 28 juli

Kusadasi ligt aan de westkust van Turkije op de hoogte van de ruïnes, waar in de tijd van de Grieken en latere eeuwen de havenstad Efese lag. De oude stenen zijn een bestemming van vele toeristen van wie het aantal bijna dagelijks dat van de aantal inwoners van de vroegere havenstad moet overtreffen.

De wal drukt ons weer op de actualiteit. De verbindingen zijn onvermijdelijk. De sociaal-emotionele en politieke toestand is onbestemd.

Op Facebook kom ik een teken van leven tegen van mijn neef Arie, de broer van Annet, die in het neergeschoten toestel zat. Van hem was bekend, dat hij een trektocht maakte in de Himalaya. Hij wordt in februari zestig. Het was zijn wens om dit nog eens te kunnen ondernemen. Op het moment van de crash was hij onbereikbaar en hij bleef onbereikbaar.

Vorige week zaterdag meldde Arie zich op Facebook. Hij schreef:

Verleden week donderdag liep ik volstrekt in mijn element in een gillende sneeuwbui op de Singo La (5150 m.) ver in een uithoek van de Himalaya, Op dat moment werd het vliegtuig van Maleisiya Airlines neergeschoten. Eergisteren, een week later hoorde ik dat mijn zus en zwager in het vliegtuig zaten. Na twee hele reisdagen ben ik nu in Leh Ladahh, waar de e-wereld is doorgedrongen. Ik kan niet meer stoppen met huilen. Ik ben de kluts kwijt. Radeloos.

Wat doe je als je dit leest? Facebook heeft een hokje, waarin je kunt reageren. Ik schreef per omgaande, dat wil zeggen op het moment dat ik weer in de e-wereld was:

Arie, we hebben de afgelopen dagen op onze reis ook veel aan jou moeten denken, vermoedend dat je niets zou weten: het land in rep en roer en je familie kapotgeslagen.

Ook dacht ik aan jouw vader en mijn oudere broer, die het ook niet zou kunnen plaatsen, zoals wij allen trouwens. Tineke schreef ik, dat we elkaar vast zouden houden. Dat doen wij ook. Je tranen zullen er niet van stoppen, maar beter te verwerken zijn.

Sterkte,

Bert en Mieke

Toen er weer contact was met Arie, reageerde zijn zus Tineke onder meer met deze haast wanhopige woorden:

„…nog een vlucht, broer."

Morgen voor ons nog een vlucht naar Schiphol als de Riviera in Piraeus bij Athene is aangekomen. Niet dat we er zo somber tegenaan kijken. We vliegen over veilige gebieden.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Dinsdag 29 juli

Het houdt niet. Op de luchthaven van Athene koop ik het Engelse tijdschrift Time Magazine met als kop „Gold War II „

Ter ondersteuning van het betoog brengt het weekblad gruwelijke foto’s van de slachtoffers van de vlucht van Malaysia Airlines.

Nog vast aan de vliegtuigstoel van 10 km hoogte in een akker met koren, dat rijp was om geoogst te worden.

Een slachtoffer van de MH17 kwam in een huis naast een bed terecht in het dorp Rassypnoy. Het dak van het huisje had het door zijn val begeven.

De verbijsterde bewoner weet het niet meer na dit noodlottig bezoek.

Terug op Schiphol.

Voor de vertrekhal hangt de vaderlandse vlag nog halfstok.

Thuis in de brievenbus ligt de rouwkaart van Annet en Wim met op de achterkant een recente foto van de twee.

Het slot van wat het dagboek van een reis zou zijn.

Dat is het niet geworden. Dit dagboek lukte niet.

Er kwam heel veel bij.

Bert de Jong.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Terug naar Weerwater

Home

.