prozedurazibilarenlegea

URTARRILAREN 7KO 1/2000 LEGEA, PROZEDURA ZIBILARENA

«EAO», 7. zk., 2000. urteko urtarrilaren 8koa; akatsak zuzentzea, «EAO», 90. zk., 2000. urteko apirilaren 14koa, eta 180. zk., 2001. urteko uztailaren 28koa.

ZIOEN AZALPENA

I Konstituzioaren 24. artikuluko lehen paragrafoak jasotzen du herritar guztiek babes judizial eragingarria izateko eskubidea dutela. Hori bat dator justizia zibil berria izateko gizarteak dituen gogo eta premiekin; justizia horren ezaugarri nagusia izan behar da, hain zuzen ere, eragingarritasuna.

Justizia zibila eragingarri izateak esan nahi du, hori justiziaren barne kontzeptuari berezko zaion heinean, prozesuko berme guztiak ziurtatzea.

Eragingarri izateak berarekin dakar, orobat, erantzun judiziala azkarrago ematea, babes-eskakizunetatik hurbilago egotea denboraren aldetik eta gauzak errealitate bihurtzeko gaitasun handiagoa izatea.

Hortaz, justizia zibila eragingarri izateak adierazi nahi du kasu zehatzetan alde juridikoak behin betiko zehazteko behar den denbora murriztea eta xede hori duten tresnen multzoa eskura izatea. Bestera esanda, epaiak prozesua hasi zenetik ahalik arinen eman behar dira; kautela-neurriak eskuragarriagoak eta eragingarriagoak izan behar dira; nahitaezko betearazpenak karga gutxiago ekarri behar dizkio hori eragiten duenari; eta, eskubide eta interes legitimoak benetan asetzeko, aukera gehiago izan behar dira.

Kreditu zibil nahiz merkataritzakoaren izaerak eta prozesu zibiletan ebatzi beharreko egoera pertsonalek zein familia-egoerek ez dute ahalbidetzen konponbide eragingarria lortu arte hainbat eta hainbat urte igarotzea; izan ere, urte luze horietan, aldaketa anitz gerta daitezke auzitegi zibiletara jo duten gizabanako horien bizimoduan.

Babes judizial zibilaren eragingarritasunak ekarri behar du justiziapekoak justizia hurbilago izatea. Eragingarritasun hori, ordea, ez da justiziaren irudia hobetzea, horrek eskuragarri-itxura izan dezan, baizik eta jurisdikzioaren lana prozesuaren ikuspuntutik egituratzea. Bada, auzitegiak hobeto jarraitu behar du auzi bakoitza, eta gehiago arduratu behar da, hala auzi horren hasierako planteamenduaz, kasuan kasuko eragozpenak eta prozesuko baldintzarik eza gainditzeko —ez baitago gauza eragingabeagorik prozesua auzialdiko absoluzio- epaiarekin bukatzea baino—, nola benetan eztabaidagarria dena zehazteaz. Gainera, froga gauzatu eta baloratzean, aintzat hartu behar ditu ahozkotasuna, publizitatea eta hurrekotasuna.

Laburbilduz, prozesua errealitatearekin bat etorriz gero, desagertu egingo da izapide gehiegi eta luzeek eragin ohi duten justizia-irudia; izan ere, izapideotan zaila da epaitegien, auzitegien eta horiek osatzen dituztenen interesa eta ahalegina atzematea.

Amaitzeko, justizia zibila eragingarri izateak esan nahi du epai hobeak ematea. Epaiok etorkizunerako oinarri sendoak eratuko dituzte, Espainiako zuzenbide-iturrien sistemaren barruan. Era berean, epaiok lagungarri izango dira, bihar-etzi auziak saihesteko eta legearen araberako berdintasuna indartzeko, betiere epaitzeko askatasunari, eta jurisprudentziaren bilakaerari eta aldaketari kalterik egin gabe.

Prozedura zibilari buruzko lege berriak aintzat eta helburutzat hartu du, oso-osorik, justiziapekoen interesa, alegia, subjektu juridiko guztien interesa, eta, ondorenez, gizarte osoarena.

Lege honek ez ditu bazter utzi justizia zibilean protagonista diren profesionalen esperientzia, ikuspuntuak eta proposamenak. Alabaina, lege honek kontuan hartu ditu, gehienbat, beren eskubide eta interes legitimoentzat jurisdikzio-babes eragingarria eskatu dutenak edo eska dezaketenak.

II Aipatu helburuetara bideratuta daude prozedura zibilari buruzko lege berriaren xedapen guztiak. Horregatik, legea bat dator mundu osoan zentzuzkoagotzat hartu diren joera eraldatzaileekin eta errealitatean arrakastarik handiena izan duten esperientziekin. Esperientzia horietan, babes judiziala behar den beste bakarrik atzeratzen da. Izan ere, nolabaiteko atzerapena beharrezkoa da beti, prozesuko aurkakotasuna bermaturik gera dadin, eta epaia prestatzeko nahitaezkoak diren jarduerak gauza daitezen.

Dagoeneko, munduan ez dira onartzen, justizia zibila berriztatzeko panazea gisa hartu eta osagai gutxi batzuetan oinarritzen diren eredu sinpleegiak, horiek funts juridiko ahulak baitituzte eta errealitatean huts egin baitute. Esate baterako, egun sumatu da ez dela aldaketa positiboa prozesuko egintzak besterik gabe bateratzea eta bateratze hori edozein motatako kasuei aplikatzea.

Era berean, ez da gomendagarria, ezta eragingarria ere, justizia zibileko protagonisten zereginak funtsean eraldatzea.

Bestalde, ezagunak dira beste eredu juridiko batzuetatik prozesuko erakunde zenbait ekarri eta horietan oinarritu diren eraldaketa mimetikoen emaitza kaskarrak.

Mimetismo hori arrazoitzeko, ez da nahikoa auzitegien edo prozesuko tresnen izendapenak berdinak edo antzekoak izatea.

Are zentzugabeagoa da, bertako justiziaren ordez, beste herrialde edo eremu geografiko eta kultural batzuetako justizia besterik gabe onartzeko joera, gehienetan hori konturatu gabe egiten dela.

Egia esan, horrelako ordezpenak ezinezkoak dira, baina joera horrek duen eragin hutsa oso kaltegarria da legeak eraldatzeko: arazo berriak eta astunagoak sortzen dira, eta proposatu edo lortutako hobekuntzak, nabaritzeko modukoak bederen, oso urriak dira.

Beste herrialdeetako erakundeak eta esperientziak barneratzea positiboa izan dadin, ezinbestekoa da batzuk eta besteak ondo ezagutu eta ulertzea. Horretarako, erabat ezagutu eta ulertu behar da erakundeok eta esperientziok jaso dituen eredua edo sistema osoa, beraren printzipio eratzaileak, sustrai historikoak eta jardunbidearen baldintzak, giza baldintzak, egiazko abantailak eta desabantailak barne.

Aldaketa hori gauzatzeko, Prozedura Zibilaren Legea ez da egin euren artean loturarik ez duten zati bakartuak inportatuz eta ezarriz, metodo horrek koherentziarik gabeko eredu edo sistema dakarrelako, aurkako edo kontraesaneko ereduak modu kaltegarrian nahasiz.

Legeak, egungo errealitatetik abiatuta, berme guztiak dituen justizia zibil berria eratu du, aipatu funtsezko berrikuntzak eta aldaketak ezarriz. Horretarako, legeak ez ditu erabili hitz eta manu bakartuak, ezpada erabat antolatutako arauketa koherenteak. Horren guztiaren xedea da, argi dagoenez, jurisdikzio zibilari dagokion babesa eragingarritasunez gauzatzea.

Prozesuko lege zibil eta erkidea egitean, ezin da alde batera utzi epai eta ebazpenen egokitasuna. Ezin zaio eraldaketari ekin, soil-soilik, auziak ahalik azkarren ebazteaz arduratuko den murrizketa kuantitatibo eta estatistikoarekin, horixe baita, hain zuzen ere, bazterrarazi behar dena.

Benetan eragingarria den babes judizial azkarra lortu behar da, eta hori lor daiteke, bermeei kalterik egin gabe. Horregatik, zorrotz jokatuz, legeak izapide eta errekurtsoak gutxitu ditu. Baina, jada esan bezala, legeak aintzat hartu du alderdien arteko gatazkaren agerpen logiko eta bidezkotu gisa uler daitekeena, bai eta epaia emateko prozesu-uneak behar den moduko prestakuntza izatea ere.

III Historia eta kulturaren ikuspuntutik, Prozedura Zibilari buruzko 1881eko Legearen balioa ikaragarria da.

Alabaina, errealitatearen esangura jasotzen duen ikuspuntu hori dela bide, kontuan izan behar da, aurrenik, dagoeneko agortutzat jo dela zatikako eraldaketen metodoa, jurisdikzio-ordena zibilak eman beharreko justizia hobetzeko; eta, hurrenik, lege berria behar dela aurreko lerrokadetan aipatu planteamenduak modu zeharo berritzailean bildu eta egituratzeko.

Egin-eginean ere, mende batetik gorako esperientzia juridikoa aprobetxatu behar da; baina prozesu zibilari buruzko kode berria ere beharrezkoa da, lege zaharraren katramila izugarriek, bata bestearen atzetik egindako ukituek eta xedapen bitxiek sortutako egoera gainditzeko.

Lege berria behar da, batez ere, joan den mendeko legearen arabera konponezin edo konpongaitz ziren arazo askori aurre egin eta erantzuteko.

Baina, batez ere, prozedura zibilari buruz lege berria behar da, horrek egiazkotasunez adierazi eta gauzatu behar baitu babes judizial eragingarriaren konpromisoak dakarren pentsaera-aldaketa nabaria. Horretarako, legeak errespetatu behar ditu Espainiaren kultura-eremu bereko beste herrialde batzuen prozesu-lege zibiletan jasotako balio iraunkorreko printzipio, erregela eta irizpideak. Ordena zibilaz besteko jurisdikzio-ordenetan adierazi eta gauzatu behar da, berebat, aipatu pentsaera-aldaketa nabaria, lege berria izango baita prozesuko lege ordezko eta erkidea.

Gizarte-eraldaketek prozesuaren erabateko berrikuntza aldarrikatu dute, bai eta ahalbidetu ere; berrikuntza horrek zatikako eraldaketa baten edo batzuen edukia gaindituko du.

Urte askotan, esparru juridiko-material berrien jurisdikzio- babesak eragin du lege sustantibo modernoetan prozesuko erregela bereziak sortzea, nahiz eta hori beti justifikatuta egon ez.

Halere, gizarteak eta zuzenbideko profesionalek izaera orokorreko aldaketak eta sinplifikazioak erreklamatzen dituzte. Nolanahi den ere, aldaketa nahiz sinplifikazio horiek gauzatu behar dira, errealitateari bizkarra eman gabe, errealitate hori, antzina baino korapilatsuagoa baita. Aipatu aldaketa eta sinplifikazioek egoera katramilatsuari aurre egiteko bideak sortu behar dituzte.

Azken hamarkadetan prozedura zibilari buruzko lege berriaren inguruan egindako lan ofizialek eta gizabanakoen lan ugariek agerian jarri dute berrikuntza beharrezkoa dela.

Estatuaren onura gizarteari zor zaion zerbitzu eskuzabalaren adierazle garbia izanik, lege honek ez ditu bazter utzi lan horiek.

Haatik, Prozedura Zibilaren Legea egiteko balio eta interes handiko osagaiak dira, eta, horregatik, xehexehe aintzat hartu dira 1881eko Legearen hainbat manu, egoki oso direlako, lege horrek eratorritako jurisprudentzia nahiz doktrina oparoa, eta organo eta erakunde desberdinek nahiz profesional eta aditu ospetsuek egindako txosten eta iradokizunak.

Orobat, zehatzmehatz eta probetxu osoz aztertu dira, hala Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren nahitaezko txostena, nola Estatu Kontseiluari eskatutakoa.

Beraz, esan behar da lege hau egiteko guztiz zabal eta bizia izan dela erakundeen eta pertsona adituen parte-hartzea; horixe zen, izan ere, nahia, eta komenigarria ere bada, egun legearen ezaugarri bihurtu den hori.

IV Lege honetan berdin-berdin saihestu dira atzerriko prozesu-lege batzuen ezaugarri diren larregikeria eta eskema hutsak. Ezaugarriok ez datoz bat gure tradizioarekin, ezta mota honetako kodeen jasotzaileek nahiago duten prozedura- arauketa zehatzarekin ere. Areago, jasotzaileek nahiago dute halako arauketa, kodea egokitasunez eta segurtasunez aplika dadin.

Hortaz, arauketan gehiegi luzatu gabe, lege honek 1881eko Legeak jaso ez edo gainetik jaso zituen auzi eta gai ugari jorratu ditu. Gainera, egoera oro jaso nahiak eraginda, gehiegi zehazteak arazo gehiago dakar, konpondutakoen aldean.

Egia esan, hutsune horiek betetzean, legearen edukia gehitu egin da, baina horrek ez du adierazi nahi luzatu eta zaildu denik, ezpada hori osatu egin dela.

Legegilearen zeregina eta erantzukizuna da, argi eta garbi, aspaldiko esperientziak nabarmendu dituen egiazko arazoei aurre egitea. Kontrakoa, itxurazko erraztasun baten aitzakiarekin jokatzea izango litzateke.

Legean jorratutako gai berrien bidez, erantzuna eman nahi zaie garrantzi juridikoa izan eta mende batetik gora jurisprudentziak eta doktrinak lege-oinarri zehatzik gabe argitu behar izan dituzten zalantzei.

Guztiz onartezin ematen du, konponbide arau-emaileei dagokienez, legegintza errazaren itxura egitea, arauketa orotatik ihesi, begiak itxi eta errealitate katramilatsua ukatuz.

Prozedura benetan errazteko, errepikapenak ezabatu, arauketa gabeziak konpondu eta beste modu batera antolatu dira prozesu adierazleak, errekurtsoak, nahitaezko betearazpena eta kautela-neurriak. Antolaketa berriak xede ditu argitasuna, erraztasuna eta osotasuna, kontuan hartzen baititu auzitegien, justiziapekoen eta justizia zibilari laguntza eman behar diotenen auziak, eskubideak, ahalmenak, eginbeharrak eta zamak.

Bestalde, legea ahalegindu da, teknika juridikoaren nahitaezko aginduetara moldatu beharra gorabehera, edozein herritarrek ulertzeko moduko hizkera erabiltzen. Ildo horretatik, ezabatu egin dira esapide zaharkituak edo ulergaitzak, alegia, teknika juridikoaren nahitaezko aginduei baino, auzitegien usadioei lotzen zitzaizkienak.

Doktrinarismo-itxura ere saihestu da. Hori dela eta, desegoki baino, bultzatzeko ikusten du legeak errealitate bera adierazteko esapide desberdinak erabiltzea, fenomeno hori hizkera arruntean nahiz juridikoan barneratu denean.

Esate baterako, 1881eko Legeak, eta geroagoko jurisprudentziak eta doktrinak, inongo arazorik gabe, mende batez baino gehiagoz egin zuten bezala, lege honek eutsi egin dio «epaiketa» eta «prozesu» terminoak sinonimo gisa erabiltzeari; eta, batzuetan, «uzia» edo «uziak» hitzak darabiltza, eta, beste batzuetan, «akzioa» edo «akzioak».

Barne-igorpenak ahalik eta gehien gutxitu dira, eta, batez ere, zein manutara igorri eta horren inguruan ezer esaten ez dutenak. Artikuluak zenbakidun paragrafoetan zatitzeko joerari heldu zaio, hala behar denean, eta ahalegina egin da paragrafook berez esanahia izan dezaten, elkarren arteko lotura duten lerrokadekin gertatu aldera.

Gehiegi zehazteko arriskuan jarri gabe, jurisdikzio-organoa aipatzeko «auzitegi » terminoa, hots, organoaren izaera zehazten ez duen terminoa aukeratu da, organoa kide bakarrekoa ala anitzekoa den aintzakotzat hartu gabe.

Aukera horrekin, «epaitegiak eta auzitegiak» esapidea artikulu askotan behin eta berriz errepikatzea saihesteaz gain, kontuan hartu da, legeria organikoak ezarritakoari helduz, kide anitzeko auzitegiek eskumena izan dezaketela prozesu zibil batzuetako lehen auzialdian.

V Legearen eduki orokorrari dagokionez, bazter utzi da borondatezko jurisdikzioari buruzko alorra. Badirudi, beste herrialde batzuetan bezala, hobe dela beste lege batek gai hori arautzea. Lege horretara bildu behar dira, halaber, egun nahitaezkoa ez den adiskidetzeari buruzko xedapenak eta gatazka judizialik gabeko jaraunsle-adierazpenari buruzkoak.

Era berean, lege hau bat dator konkurtso-zuzenbidea lege berezi batek arautu behar duelako irizpidearekin.

Hala eta guztiz ere, Prozedura Zibilari buruzko 1881eko Legeak horren inguruan ezarritako xedapenak indarrean egongo dira, aipatu lege berezia onetsi eta indarrean jarri arte.

Aurreko ekimenei eutsiz, Prozedura Zibilari buruzko Legearen helburua da prozesuko lege erkidea izatea. Ondorenez, asmoa da Botere Judizialari buruz indarrean dagoen 1985eko Lege Organikoaren edukia mugatzea beraren izendapenak barruratzen duenera, eta lege hori Konstituzioaren 122. artikuluko lehen paragrafoan ezarritakoari egokitzea.

Egin-eginean ere, ezin da ulertu, eta Konstituzioaz geroko legegileak, jurisprudentziak eta doktrinak ere ez dute sekula ulertu, manu horrek aipatu epaitegien eta auzitegien «jardunbidera » bildu direnik prozesuko arauak; Konstituzioaren beste manu batzuetan, alderantziz, esanbidez aipatu dira prozesuko arauak.

Bada, ez dago inolako eragozpenik Botere Judizialaren Lege Organikoa prozesuko arauetatik askatzeko. Asko dira, gainera, horren aldeko arrazoiak. Botere Judizialaren Lege Organikoak prozesuari buruz jasotako arau ugari egokiak dira; baina arauok ez dira behar bezala kokatu, eta duda-muda anitz sorrarazi dituzte, horiekin batera prozedura-legeek ezarritako arauak baitaude.

Zentzuzkoa denez, lege honek eutsi egin die 1985eko prozesu-arauketaren alde positiboei.

Nabarmentzekoa da lege honetan abstentzio- eta ezespen-erakundeak prozeduraren ikuspuntu hertsitik arautzeko erabakia.

Gai honek alde desberdin asko ditu, eta prozedura-legeek halaxe jaso zuten. Gerogarrenean, alabaina, Botere Judizialari buruzko 1985eko Legeak gai hori arautu zuen, abstentzio- eta ezespen-arrazoi berriak zerrendatuz.

Dena den, arazoak sortu ziren, prozesuko legeek gai horren inguruko xedapenei modu formalean eutsi zietelako; bestetik ere, 1985eko arauketa hobe zitekeen, eta horixe da, hain justu ere, abenduaren 4ko 5/1997 Lege Organikoak egin zuena.

Prozedura Zibilaren Legeak hobekuntza hori buru dezake, ondoko ezespen- mota hauek bereiziz: ausartegiak, prozesua luzatzeko asmoa dutenak edo ezestutako epaile nahiz magistratua berehala ordezteko egindakoak.

Esangura horretan, epez kanpoko ezespena zehatzago arautu da, izapidetza ez onartzeko arrazoi gisa, eta hasierako izapideak arindu eta erraztu egin dira, prozedura ahalik gutxien alda dadin.

Amaitzeko, munta handiko isuna ezarriko zaie ezespenei, gaitzustez eginak izan direla zehazten badu kasuan kasuko ebazpenak.

VI Prozedura zibilaren lege berriak oraindik ere oinarri du erregu-printzipioa edo printzipio esku-emailea. Printzipio horretatik zentzuzko ondorio guztiak atera daitezke: prozesu zibilen xedea, askotan, subjektu juridiko batzuen eskubide eta interes legitimoak babestea da, subjektuoi prozesuko ekimena eta prozesuko objektua prestatzea dagokielarik; eta, gainera, subjektu horiei eratxikitako prozesu-zamek eta subjektuok eskatutako babes judiziala lortzeko duten arreta logikoak zentzuz prestatu ahal eta behar dute jurisdikzio-organoaren lana, guztion onurarako.

Oro har, prozesu zibilak, eskubide eta interes legitimoak kontuan izanda erreparatu egiten dio, babes judiziala behar duela uste duenaren ekimenari.

Aipatu prozesu-printzipioaren ariora, ez da zentzuzkoa jurisdikzio-organoak ikertu eta egiaztatu behar izatea kasuankasuan alegatutako egitateen egiazkotasuna, kasu zehatz horrek zuzenbidearen araberako babes-erantzuna behar duelako ustetan.

Ildo bertsutik, auzitegiari ez zaio ezarri babes-mota orotatik kasu zehatzari zein dagokion erabakitzeko eginbeharra eta erantzukizuna.

Babesa behar duela uste duenari dagokio horixe eskatzea, bai eta hori xehetasun nahikoarekin zehaztea, egitateak alegatu eta frogatzea, eta eskatutako babesaren uziari dagozkion oinarri juridikoak azaltzea ere.

Hain zuzen, zama horiei guztiei defentsarik eza barik eta behar besteko bermeekin aurre egiteko, alderdiei abokatuaren laguntza izatea ezarri zaie, erraztasun handiko kasuetan izan ezik.

Prozesuaren funtsezko oinarri horrek, ordea, ez du eragotzi —nahitaez bete beharreko interes publikoa nagusi den kasuetan izan ezik— lege honek agindutakoa, hau da, auzitegiak dakien zuzenbidea aplikatzea, eskatzeko arrazoiaren ikuspegi juridikoak zehaztutako mugen arabera.

Printzipio horrek ez du eragotzi, orobat, legeak auzitegien ahalmen hertsatzaileak nabarmenki indartzea, haien ebazpenak bete daitezen edo babes eragingarriaren aurkako prozesu- jokabidean zeha daitezen.

Aitzitik, legearen xedapenak bat datoz alderdiei eratxikitako eginkizunarekin. Eginkizun horren arabera, alderdiek euren gain hartu behar dituzte, eta benaz hartu ere, prozesuari datxezkion zamak eta erantzukizunak, prozesuko gainerako subjektuei eta Justizia Administrazioaren funtzionamenduari galerak sorrarazi gabe.

VII Xedapen orokorren esparruan, legeak berrikuntza ugari egin ditu, helburu nagusiak hiru direla: aurrena, egundaino legezko arauketarik izan ez duten gai eta arazo asko arautzea, osotasun eta zentzu handiagoarekin; hurrena, ahalegina egitea prozesuko jarduna hobeto gauza dadin; eta, azkena, epaian berme egokiak indartzea.

Legeak behar besteko garrantzia eman die gai zehatz batzuen inguruko xedapen orokor guztiei, xedapenok prozesuko fase desberdinetan aplikatzeko moduko erregelak era ditzaten, arau eta araudi osoak errepikatu beharrik gabe. Gaion artean daude, hala nola, jurisdikzioa eta eskumena, prozesuko subjektuak, euren egintzak eta eginbideak, ebazpen judizialak eta errekurtsoak.

Alderdiei dagokienez, legeak manu berriak sartu ditu; manuok osotasun handiagoarekin, eta antolaketa eta argitasun hobearekin arautu dute alderdien arazoa. Prozesuaren ondoreetarako, gainditu egin da pertsona fisikoen eta juridikoen arteko bikoiztasuna, eta hobetu egin dira beste alde batzuk, berbarako, prozesuko oinordetza, auzikidetzara gehitutako parte-hartzea eta eragindako parte-hartzea.

Orobat, zehaztasun handiagoarekin ezarri dira auzilarien zeregina eta erantzukizuna, esanbidez eta batera arautu baitira xedapen-egintzak (uko-egitea, amore-ematea, atzera-egitea eta transakzioa), bai eta, tokirik egokienean, alegazioaren eta frogaren zama ere.

Gai horien gaineko arauek jurisprudentziaren eta zientzia juridikoaren lorpen baketsua erakusten dute; arauok, halaber, guztiz garrantzitsuak dira, prozesua epai zuzenarekin buka dadin.

Hariari segiz, alderdien prozesu-aitorpen eta tratamendua gainditu arren, nabarmentzeko modukoa da legeak nola heldu dion errealitateari, taldeen interes juridikoak babestean. Zinez, interesok prozesura eraman ditzakete zuzenean kalteak jaso eta bere banakako babesa nahi dutenek eta ukitutako taldeek ere bai; eta, aurrekook ez ezik, interesok defendatzeko eratu eta legezko gaikuntza duten pertsona juridikoek ere.

Legeak kontsumitzaile eta erabiltzaileen inguruko aipamenarekin agertu du taldeen interes juridikoak babesteko errealitate hori. Alabaina, errealitate hori beste gai baten mende dago, hain zuzen ere, gai eztabaidagarri eta zail baten inguruan arau sustantiboek ezarri dutenaren edo etorkizunean ere ezar dezaketenaren mende. Gai hori da, izatez, kolektibitate diren heinean, kontsumitzaile eta erabiltzaileen eskubide eta interesei aipatu erakundeen bidez eratxiki beharreko babes zehatza.

Babes hori emateko, gainera, ez da beharrezkotzat jo prozesu edo prozedura berezirik; bai, ordea, toki egokietan kokatutako arauketa berezia.

Batetik, arazorik gabe ahalbidetu da pertsona juridikoek eta taldeek prozesuan jardutea, prozesuko nortasun, gaitasun eta ordezkaritzari dagokionez.

Bestetik, erakundeon legimitazio berezia finkatzen duen araua ezarri ondoren, legeak toki egokietan jaso ditu hurrengo gai hauen inguruko arauak: demandatzaile izan gabe, prozesuan parte hartzeko interesa izan dezaketen horiei deitzeari buruzkoak; akzioak eta prozesuak pilatzeari buruzkoak; eta epaiari eta epaiaren nahitaezko betearazpenari buruzkoak.

Orokorrean prozesuan parte hartzeko ezarritako aukera zabalak ahalbidetu du demandak hasieran nahitaez pilatu behar ez izatea, pilatze horrek prozesua atzeratzea baitakar. Sarri askotan, gainera, atzerapen horrek eragotzi egingo luke lortu nahi den babesaren eragingarritasuna.

Epaien eragingarritasun subjektiboari helduz, eta babes-mota desberdinak daudenez gero, desegokitzat jo da arau oro hartzailea ezartzea.

Hortaz, auzitegiak epaiari dagokion babesa agindu behar duela ezarri da, betiere epai horren edukiaren arabera, eta kasuan kasuko eskubideak eta interesak indarreko zein arau sustantibok babestu eta horrek emandako babesarekin bat etorriz.

Era horretan, legeak ez ditu prozesuko tresnak modu hertsian arautu, kontsumitzaile eta erabiltzaileek horien hartzaile bakarrak bailiran. Aitzitik, babes horri buruz lege sustantiboetan egin daitezkeen aldaketen mende geratu da legea.

Amaitzeko, prozesuotan erabaki da aurretiazko kauziorik ez agintzea eta kostuetarako kondena bereziki ez arautzea.

Laguntza juridikoaren doakotasunari dagokionez, Prozedura Zibilaren Legea ez da arau egokia, doakotasun hori zein erakunderi dagokion eta zein kasutan behar den erabakitzeko.

Prokuradorearen nahitaezko ordezkaritza eta abokatuaren aginduzko laguntza arautzean, legeak ez du oinarrizko aldaketarik egin, aurreko xedapenei begira.

Txosten askoren ondorio den esperientziak bermatzen du erabaki horren egokitasuna.

Hala ere, legeak ez ditu erantzunik gabe utzi arrazionalizazio- eskakizunak: ahalordea askiesteko betekizuna ezabatu da, aspalditik zentzurik ez zuelako, eta erabat bateratu da prokuradorearen ordezkaritza eta abokatuaren laguntza nahitaezko izan behar duten esparru materiala.

Prozesuko sistema berrian ugaritu egin dira prokuradoretzaren eta abokatutzaren erantzukizunak, eta, ondorenez, nabarmendu egin da euron eginkizunak justifikatzea.

Jurisdikzioari eta eskumenari dagokienez, eta prozesuko baldintza horiek kontrolatzeko, alderdiek hala eskatuta, deklinatoria da legeak arautu duen tresna bakarra. Halaber, legeak ezarri du tresna hori demandari erantzun aurretik erabili behar dela.

Horrela, amaitu egin dira, batetik, «nazioarteko eskumen (edo eskugabezia) » deritzonari zegozkion lege-hutsuneak, eta, bestetik, deklinatoria, inhibitoria eta salbuespena maiz nahasten zituen arauketa, antolaketarik eta loturarik gabekoa zena. Nahasketa horren ondorio zen, sarri-sarri, alegazio- eta froga-aurkakotasun eta guzti prozesua gauzatu ostean, auzialdiko absoluzio- -epaia ematea, jurisdikzio edo eskumenik ezarengatik.

Lege honen arabera, gauzen izaerarekin bat dator alderdi pasiboak prozesuko baldintzak aurretiaz adierazi behar izatea, auzitegiak baldintzok bere arioz kontrolatu behar izateari kalterik egin gabe. Bada, alderdi pasiboaren aurretiazko adierazpena aintzat hartuta, auzitegiak berari dagozkion prozesu-baldintzak ez baditu betetzen, prozesuak ez du aurrera egingo, edo, beste kasu batzuetan, prozesuak auzitegi eskudunean jarraituko du.

Inhibitoria, izatez, demandatuaren aurkaratze-ahalmena errazteko prozesu-erakundea da. Erakunde hori ezabatzeko arrazoien artean, kontuan izan behar da komenigarria zela lurralde--eskumenaren prozesu-tratamendua erraztea; izan ere, deklinatoria-inhibitoria bikoiztasunak alferrik zailtzen zuen tratamendu hori, eta askotan galera handiekin gainera. Halaber, ez da ahaztu behar hogeita batgarren mendean askoz ere errazagoa dela demandatuarentzat auziaren gaineko ardura duen auzitegira jotzea.

Edonola ere, eta demandatuari eragozpen larririk ez sortzeko, legeak ahalbidetu du deklinatoria demandatuaren beraren egoitzako auzitegian aurkeztea, hori auziaren gaineko ardura duen auzitegira berehala igorriz.

Jurisdikzioari, eta, hein handi batean, eskumen objektiboari helduz, lege hau Botere Judizialari buruzko Lege Organikoaren manuen mende dago. Botere Judizialari buruzko Lege Organikoaren manuok, aldiz igorpena egiten dute, prozesuko legeetara, auzitegia aurretiaz legez zehazteko beste tresna batzuei dagokienez. Tresnon artean daude, esaterako, eskumen funtzionala, gai batzuetan, eta, bereziki, lurralde-eskumena.

Ondore horietarako, arau egokiak ezarri dira.

Legeak eutsi egin die lurralde-eskumena eratxikitzeko irizpide orokorrei, gaiaren araberako foru bereziak alferrik ugaritu barik, eta erregela horiek guztiak nahitaez aplikatu beharreko xedapen bihurtu gabe.

Horregatik, oraindik kasu askotan ahalbidetzen da alderdiak auzitegiaren eskumenpean jartzea, baina hobetu egin da demandatzailea eta demandatua auzitegiaren eskumenpean isilbidez jartzeko araubidea. Esangura horretan, demanda jarri, hori onartu eta demandatua epatu baino lehen, beren beregi ezarri da atariko eginbideak gauzatzea, edo kautela- -neurriak eskatu, eta, hala denean, horiek erabakitzea.

Legeak, foru orokor gisa, arauketa errealista eta malgua ezarri du egoitzari buruz, eta arauketa horren bitartez aurre egin nahi die esperientziak nabarmendutako beharrizanei; are gehiago, legea ahalegindu da bi alderdien interes legitimoen arteko orekari eusten.

Jurisdikzioari buruzko arauketa organikoak ezarritakoa oinarri hartuta, eta horrek jasotakoa zeharo errespetatuz, lege honek auziak banatzeko funtsezko diziplina eratu du. Zentzuzkoa denez, oinarrizko diziplina horrek kontuan izan ditu prozesuko aldeak, bai eta alderdien bermeak ere. Aldi berean, justizia zibilaren errealitatea eta irudia hobetzen ahalegindu da.

Hori dela eta, legean ez dago arauketa bikoiztasunik, eta ez da gainditu legegintzaren esparru zehatza.

Gauza bat da banaketa- arauak ezarri eta aplikatzea gobernu- eginkizun gisa hartzea, ez, ordea, jurisdikzioaren eginkizun legez; eta beste gauza bat, guztiz desberdina, eginkizun hori betetzeak prozesuan edo jurisdikzioan inolako garrantzirik ez izatea.

Egin-eginean ere, Prozedura Zibilari buruzko 1881eko Legearen manu bakarturen batek banaketaren inguruko prozesu-ondorioa ezarri zuen.

Lege honek zentzuz garatu du 1881eko Legeak «eskumen erlatibo» izenaz aipatutakoaren prozesu-aldea, hemen kontuan hartu baita Konstituzioaren 24. artikuluko bigarren paragrafoa. Konstituzio Auzitegiaren doktrinak, berebat, ez du garrantzi gabekotzat jo banaketa-araurik ez izatea, ezta arauok haustea ere.

Garbi dago banaketak, azkenean, zehaztuko duela auzi bakoitzaren gaineko «epaile arrunt» eskuduna.

Egia esan, Konstituzioaren araberakotzat jo da zehaztapen hori egitea, lege-lerruneko araurik berehala aplikatu gabe. Arau batzuek agintzen badute, «epaile arrunt» baten ordez, beste batek eskumena izatea, orduan, arau horiek lege- -lerrunik gabekoak izan arren, logika eta teknika juridikoaren ikuspegitik ez da onargarria arauok ez aplikatzearen edo haustearen ondorio bakarra gobernu- zehapena izatea.

Zinez, nekez justifikatuko litzateke ondoko bi hauek batera izatea: batetik, «epaile arrunta» aurretiaz zein arauk ezarri eta horren haustea aitortuko lukeen gobernu-zehapena; eta, bestetik, aurretiaz zehaztutako arauen arabera, auzitegi egokiak auzia ebatz dezan eskubidea nork izan eta gizabanako horrentzat prozesu-ondorerik ez gertatzea.

Hori guztia dela eta, lege honek ezarri du, aurrena, auzien banaketari buruzko legezkotasunaren arau-haustea alegatu eta zuzen daitekeela, eta, hurrena, tresna hori alferrekoa izanez gero, banaketa-arauen ariora, auziaren gaineko eskumenik ez duen organoaren ebazpenak deusezta daitezkeela, alderdi kaltedunak hala eskatuta. Horrela, saihestu egin da errotikako deuseztasunaren zehapen gogorra; egun, zehapen hori jurisdikzioaren eta eskumen objektiboaren gaineko legezko arau-hausteetan ezarri eta auzitegien arioz bakarrik adieraz daiteke.

Lege honek epaitu aurrekotasunaren inguruko arauketa bateratua egin du, eta alde batera utzi ditu 1881eko Legeak jasotako arau barreiatu eta zehaztugabeak.

Horrez gain, zigor-arloko epaitu aurrekotasunari dagokionez, prozesu zibila ez eteteko erregela orokorra ezarri da. Hala ere, erregela orokor horrek baditu salbuespenak. Ildo horretatik, prozesu zibila eten egingo da, auzi kriminala gauzatu kasuetan, baldin eta auzi kriminal horretan prozesu zibileko alderdien uziak zein egitatetan oinarritu eta egitate horiek, delitu-itxura izateagatik, ikertzen ari badira, eta, gainera, auzi kriminaleko epaiak eragin erabakigarria izan badezake prozesu zibilean eman beharreko epaian.

Hortaz, zigor-arloko epaitu aurrekotasunak prozesu zibilean eragina izan dezan, ez da nahikoa kereila onartzea edo salaketa artxibatu gabe egotea.

Baina, aipatu osagai guztiak izanda ere, prozesu zibila eten egingo da, bakarrik, epaia ematearen zain dagoenean.

Prozesu zibilera ekarritako agiri baten faltsutze penala, izatez, kasu berezia da, eta kasu horrek soilik ahalbide dezake prozesu zibilaren berehalako etendura, betiere agiri hori erabakigarri denean prozesu zibilaren epaitzarako.

Zigor-arloko epaitu aurrekotasunaren tratamendua zentzuzkoagoa izan dadin, eta, aldi berean, oinarririk gabeko kereilek eta salaketek zigor-prozesuan bidegabeko geldiarazpenak eta atzerapenak eragin ez ditzaten, beren beregi ezarri da erantzukizun zibila, luzapen etengarriak eragin kalte-galeren ondorioz, baldin eta epai penalak adierazi badu agiria egiazkoa dela edo horren faltsutasuna frogatu ez dela.

Halaber, zigor-arloaz besteko epaitu aurreko arazoak azal daitezke, eta arazo horiek ondore etengarri eta lotesleak izan ditzakete, prozesu zibileko alderdiak ondoreokin ados egonez gero.

Bukatzeko, ondore etengarriak dituen epaitu aurrekotasun zibila ere onartu da, baldin eta prozesuak pilatu ezin badira edo prozesuetako bat amaitzeko badago.

VIII Prozesu zibilaren objektua alde desberdinak dituen gaia da, alde horiek guztiak garrantzi handikoak direla.

Ezagunak dira doktrinaren eztabaidak eta jurisprudentziaren nahiz lan zientifikoen teoriak eta joerak.

Legeak gai hori zenbait tokitan arautu du, baina erregela berrien helburu bakarra da 1881eko Legeak konpondu ez eta konpontzeko aukerarik gabe utzi zituen egiazko arazoei aurre egitea.

Bi irizpide eratzaile ditu, erro-erroan, legeak: batetik, segurtasun juridikoaren premia; eta, bestetik, justiziapeko berberentzat prozesu desberdinak ezartzea, eta, horren ondorioz, jurisdikzio- -organo batzuen jarduera eragin dadin bidezkoa ez izatea, auzigaia organo bakarrak zentzuz ebatz badezake.

Irizpide horiek prozesuko berme guztiekin bat egin behar dute, eta, gauzak horrela, legeak, beste xedapen batzuen artean, Espainiako zuzenbidean eta beste antolamendu juridiko batzuetan ezaguna den preklusio-erregela ezarri du, egitateak eta oinarri juridikoak alegatzeko.

Ildo horretatik, legean negozio juridikoen deuseztasunari buruzko bidegabeko eztabaida bikoitza —bata, salbuespen bitartezkoa; bestea, aldiz, demanda edo akzio bitartezkoa — saihestu da, eta tratamendu bereizia eman zaio konpentsazioa alegatzeari. Orobat, legeak egitate berrien eremua zehaztu du, egitateok berritzat hartu ahal direnean, itxuraz aurreko uzi bera dena bigarren uzi moduan oinarritzeko.

Gai horietan guztietan, manu berriak jurisprudentzian eta doktrinan oinarritu dira, horiek sustrai sendoak dituztela.

Jurisdikzioaren jarduera eta edozein prozesuk dakartzan zamak alferrik ez ugaritzeko asmoz, objektu anitzen araubideak helburu ditu prozesuko ekonomia, eta, aldi berean, prozesuen esparru objektiboa eratzea. Lortu nahi da esparru objektibo horrek, jarraitu beharreko prozedura dela eta, komeni ez den zailtasunik ez eragitea, edo, behintzat, behar besteko arrazoirik gabe, auziak gauzatu eta erabakitzeari oztoporik ez jartzea.

Ondorenez, debekatu egin da auzi-jartzailearen uziekin loturarik ez duen errekonbentzioa, eta, hitzezko epaiketetan akzioen pilaketa mugatu da.

Orokorrean, akzioak pilatzearen inguruko arauketa berriztatu egin da, hobekuntza batzuekin, eta, batik bat, orain arte horri eman ez zaion prozesu- -tratamendu zehatzarekin.

Prozesuen pilatzeari dagokionez, argitu egin dira hori justifikatzeko baldintzak, baita erakunde horren prozesu-betekizunak eta -eragozpenak ere, prozedura ahalik eta gehien erraztuz.

Gainera, legeak arau batzuk jaso ditu, prozesu-pilaketa behar bezala erabil dadin. Arauon arabera, ez da pilatze hori onartuko, geroagoko prozesua edo prozesuak eragotz badaitezke auzibitarte-salbuespenaren bitartez, edo pilatu prozesuetan zer azaldu eta hori aurretiaz eragiteko aukera izan bada, akzioak pilatuz, demanda zabalduz edo errekonbentzioa eginez.

IX Epaiketa-jardunaren inguruko V. tituluak Botere Judizialaren Legetik arauak hartu eta antolatu egin ditu, esperientziaren ondoriozko hobekuntza batzuk eginez.

Xedapen batzuk bereziki nabarmendu behar dira, horiek ezartzen dutelako frogaldi, agerraldi eta ikustaldietan publizitatea nahitaezkoa izatea eta epailea edo magistratuak —txostengileaz gainekoak ere, organoa kide anitzekoa bada— bertan egotea.

Behin eta berriro arau orokorrak azpimarratu ostean, prozesu desberdinak arautzean zehaztu dira, oso-osorik, arau orokor horiek. Dena den, errotikako deuseztasunarekin zehatu da epailea edo magistratuak bertan egoteari buruz nahiz esangura zabalean hurrekotasunari buruz ezarritakoa haustea.

Fede emateari dagokionez, legeak bazter utzi ditu idazkari judizialen oinarrizko zeregin horren aurkako zenbait proposamen. Hala ere, legean ahalegina egin da fede-emaileen erantzukizun hori behar dena baino gehiago ez hedatzeko eta ahal dena baino harago ez eramateko.

Horrela, legeak fede-emaile publiko eta judizialaren esku-hartzea agindu du, auzitegian edo beraren aurrean gauzatu prozesu-jardunari buruz fede eman eta hori jaso dezan. Orobat, idazkiak jasotzeko aukera onartu da, horretarako ezarri erregistroan, ulertu baita fede publiko judizialak, idazkiak jaso izanaren inguruan, erregistroko datuak bermatzen dituela.

Jarduna agirietan jasotzeko erabil daitezke, aktak, oharrak eta eginbideak ez ezik, osotasuna eta kautotasuna bermatzen dituzten bide teknikoak ere.

Ahozko ikustaldi eta agerraldiak, berriz, erreproduzitzeko moduko euskarrietan erregistratu edo grabatu beharko dira.

Komunikazio-egintzak arautu dira modu antolatuan, argitasunez eta esangura praktikoarekin.

Horrela lortu nahi da auzilariek eta beraien ordezkariek, euren guztien onerako, eginkizun aktiboago eta eragingarriagoa izatea. Gainera, modu horretan, auzitegien lana arinduko da, auzitegiok ez baitute bidegabeko kudeaketa lanik egin behar, eta, batez ere, izapidetza bera atzeratzen duten «hutsarteak» ezabatu baitira.

Auzitegietako prokuradoreak eredu berri horren osagai garrantzitsuak dira, alderdien ordezkari izateaz gain, prozesuaren gainean ezaguera teknikoak izateagatik, jakinarazpenak jaso, eta aurkako alderdiari idazki eta agiri asko helaraz diezazkioketelako.

Prozesuen izapideak bidegabeko luzapenik gabe egin daitezen, prokuradoreen elkargoak ere izan dira kontuan, helburua baita horien jakinarazpen-zerbitzuek jardunbide eragingarria izatea; Botere Judizialaren Lege Organikoak, orduko, zerbitzu horiek ezarri zituen.

Komunikazio-egintzen eragingarritasunari buruzko kezka zegoen, hori baitzen auzi askoren ebazpena bidegabe atzeratzeko arrazoia. Kezka horren eretzean, legeak garrantzia eman die erroldan edo erakunde nahiz erregistro publikoetan agertutako egoitzei; egin-eginean ere, legeak ulertu du pertsonek egoitzarekin izan dezaketen axolagabetasuna edo arduragabekeria ez datorrela bat gizartean herritar zintzoek izan behar duten jokabidearekin.

Komunikazio-egintzen ondoreetarako, egoitza gisa hartu da lan egiten den tokia, betiere hori noizbehinkakoa ez denean.

Bide bertsutik, garrantzitsuak dira aipatu komunikazio-egintzen arauketan egindako aldaketak, ediktuak azken aukera gisa bakarrik erabil daitezkeela.

Prozesuan nahitaezkoa bada prokuradorearen parte-hartzea, edo, nahitaezkoa izan ez arren, alderdiak ordezkaritza horrekin bertaratu badira, komunikazio-egintzak prokuradoreen bidez egingo dira, euron helburua edozein izanda ere.

Prokuradore bidezko ordezkaritza nahitaezkoa ez bada, edo prokuradorea oraindik bertaratu ez bada, ahaleginak egingo dira komunikazioa posta ziurtatuaren bidez eta hartu izanaren agiriarekin egiteko, egoitza moduan izendatu den tokian, edo, toki desberdinetan, auzitegiak komunikazioa egiteko hori egokiagoa dela uste izanez gero.

Bide horrek huts egiten badu, orduan bakarrik ahaleginak egiten daitezke komunikatu beharrekoa auzitegiaren bitartez emateko, dela jasotzaileari, dela, hura aurkitu ez bada, esanbidez aipatu beste pertsona batzuei.

Demandatua hasieran ager dadin egin beharreko epatze edo zitazioen ondoreetarako, demandatzaileari dagokio komunikazio-egintzetan aintzat hartu beharreko tokia edo tokiak zehaztea. Hala eta guztiz ere, demandatuak, bertara agertuz gero, egoitza desberdina izenda dezake.

Demandatzaileak ez badaki egoitza zein den, edo zehaztutako tokian ezin izan bada komunikaziorik egin, auzitegiak ikertu beharko du zein den egoitza; legeak, gainera, indartu egin du ikerketon eragingarritasuna.

Epeei helduz, legean erabat ezabatu dira zehaztapen judizialeko epeak, eta gainerako epeak errealitatea kontuan hartuta ezarri dira, hau da, justizia zibileko protagonista nagusietan eta 1881eko Legearen zatikako eraldaketa batzuen ondorioetan oinarrituta.

Esangura horretan, egiaztatuta dago, alderdien egintzentzat legeak zein epe ezarri eta epe horiek murriztuta ere, ez dela lortzen epaia arinago ematea.

Bestela esanda, epeak oso laburrak izan arren, ez da lortzen behar adinako bermeak dituen ebazpena ematea, babes eragingarriaren helburua atzerapenik gabe betez.

Lege honek, bada, alderdien egintzei dagokienez, epe labur eta behar bestekoen aldeko apustua egin du.

Auzitegiarentzat ere epe laburrak ezarri dira; aldi berean, epeon bitartez, jurisdikzio- organoek izan beharreko arreta ziurtatu da.

Aitzitik, entzunaldien, epaiketen eta ikustaldien data zehaztean saihestu egin dira aginduzko arauak, horiek bete gabe geratuko baitira; horren ildotik kontuan izan behar da, legeak egintzak bateratzearen ondorioz, data zehazteak egundoko garrantzia duela, prozesu adierazleen egitura berriaren barruan. Beste batzuetan, berriz, ulertu da auzitegietako egutegiek, egintzoi dagokienez, bat egingo dutela prozesuen egoerarekin eta Justizia Administrazioko zerbitzari guztiek legez nahiz erregelamendu bidez duten eginbeharra betetzearekin.

Lehen auzialdian epaia emateko epeei dagokienez, hamar eguneko epea ezarri da hitzezko epaiketarentzat, eta hogei egunekoa, epaiketa arruntarentzat.

Berez, epeok ez dira oso laburrak; bai, ordea, zentzuzkoak eta betetzeko modukoak.

Halakoetan, kontuan izan behar da, aipatu prozesu arrunten egitura berria dela eta, auziak ezagunak direnez gero, epaileek ez dutela zertan prozesuaren amaieran horiek aztertu edo berraztertu. Horrek ekarriko luke, ostera ere, banan-banan ikertzea, batetik, modu banatuan gauzatutako froeginbide guztiak; eta, bestetik, alderdien hasierako alegazioak eta uziak, nahiz eta alderdiak gerogarrenean horiek aipatu ez.

Hitzezko epaiketetan, argi dago epaia emateko unea hurbil dagoela frogetatik eta uzietatik nahiz horien oinarrietatik.

Prozesu arruntean, epaiketaekitaldiaren bidez lortu da epaia hurbil egotea frogatik —eta, beraz, hein handi batean, auzitik—. Orobat gertatzen da epaiketa baino lehenagoko entzunaldiarekin; horretan, eztabaidaren objektua finkatzen da, eta horrek ere hurbildu egiten ditu alderdien uziak auzia erabakitzeko jurisdikzio-jarduerara.

Legeak, oraina gogoan eta geroa ahaztu gabe, leku egin die sistema elektroniko, telematiko eta antzekoez baliatuta aurkeztutako idazki nahiz agiriei, bai eta jakinarazpen-egintzei ere. Dena dela, justiziapekoei eta herritarrei ez dizkie sistema horiek ezarri, eta beren beregi arautu ditu komunikazio-sistemok erabiltzeko eskakizunak.

Aipatu sistemak erabiliz zein egintza gauzatu eta egintza horiek ondore guztiak izan ditzaten, nahitaezkoa da erabilitako tresnek honako hau bermatzea, alegia, komunikazioa eta komunikatutakoa benetan egin dituela horietan egile moduan agertzen denak.

Era berean, bermatu behar dira komunikazioa osorik jasotzea eta legearentzat garrantzitsu diren gainerako inguruabarrak.

Ildo horretatik, erabilitako bidearen ezaugarriek segurtasun horiek bermatzen ez dituztenerako, edo sistema manipula daitekeenerako, zentzuz agindu da behar besteko azterketa edo egiaztapena ahalbidetzeko aurkezpenak edo ekarpenak egitea, idazkiak eta agiriak egiaztapen- eta froga-ondoreetarako eragingarriak izan daitezen.

Alabaina, zentzuzko kautela horiek ez dute eragotzi behar aurrerapen zientifikoak eta teknikoak kontuan hartzea, ezta, ahal dela, aurrerapenok prozesu zibilean erabiltzea ere.

Legeak bere izaerarekin eta iraupen- asmoekin bat ez datorren araudikeria oro hartzailea saihestu du.

Jurisdikzio- organoei dagokienez, aipatu moduko komunikazio-bideak ezartzeko eta horien ezaugarri teknikoak zehazteko legezko oinarri aproposak dira Botere Judizialaren Lege Organikoak Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiari eta Gobernuari emandako eskumenak.

Gainera, zentzuzkoa da uste izatea, aurrerantzean, prokuradoreek, abokatuek, bai eta justiziapeko askok ere, komunikazio-bide tradizionalak utzi, eta legeak zein baldintza ezarri eta baldintza horiek betetzen dituzten komunikazio- bide berriak erabiltzen hasiko direla, euron ahalmenen eta auzitegiek dituzten baliabideen arabera.

Laguntza judiziala emateko ere, legeak kontuan hartu du sistema informatiko judiziala. Laguntza judizialaren arauketan egindako hobekuntzen artean dago, berbarako, bake-epaitegiek eman beharreko laguntza zehaztea.

Gai horretan, auzitegiek zentzuzko ahalmen hertsatzaile eta zehatzailea dute, alderdiek arretarik ez izatearen ondorioz atzerapenak gertatzen direnerako.

Aipatu lehenengo liburuko V. tituluan egindako beste berrikuntza adierazgarri bat da, besteak beste, ikustaldiak egin aurretik berriro ere data zehaztea, ikustaldion etendura ahalik eta gehien saihesteko; eta, halaber, auzien botazio eta epaitzari dagokienez, esangura hertsiko hur-hurrekotasuna bermatzeko ezarri arauak. Arauon ariora, eta zentzuzko salbuespenak gorabehera, epaia eman behar dute epaiketan edo ikustaldian gauzatutako frogak zein epailek eta magistratuk ikusi, eta horiek beroriek.

Arau horiekin, legeak ez du larregi handitzen prozesu zibilean hur-hurrekotasunak duen garrantzia, eta ez du inolako utopiarik helburutzat. Egineginean ere, hur-hurrekotasunak berebiziko garrantzia du, edozein motatako auziak egoki epaitzeko; horrekin batera, lege honek prozesu zibil berrien inguruan jasotako antolaketa dela eta, froga bateratuta gauzatu behar da, eta epaia emateko unetik hurbil gauzatu ere.

Ebazpen judizialen inguruko kapituluan, berrikuntza nabarienak dira ebazpenon aldaezintasunari, argitzeari eta zuzentzeari buruz ezarritakoak.

Berrikuntza horien ondorioz, gehitu egin da segurtasun juridikoa, ebazpenak noiz argitu eta zuzendu behar diren zehaztu delako. Gainera, adierazpenaren inguruko ez-egite agerikoak auzitegiaren arioz ala alderdiek hala eskatuta berehala ongitzeko tresna jaso da. Horrela, osatu egingo dira okerraren ondoriozko ez-egiteak jasan dituzten epaiak.

Legeak erakunde berri horretaz ez abusatzeko adinako arauketa zehatza egin du. Bestalde, aipagarria da epaien forma eta edukiari buruzko manuak areagotu egin duela zati xedatzailean izan beharreko kontua; esangura horretan, epaiaren zati xedatzailean alderdien uziei buruzko erabaki guztiak jaso behar dira, eta ez dira onartu orain arte sarri askotan oinarri juridikoen artean jaso diren isilbidezko erabakiak.

Horrela, ez dago zertan bidegabe behartu «argitze-errekurtso» deritzonaren erabilera; horrekin batera, ez erabakitzearen ondoriozko kongruentziarik eza ezin izango da oinarri moduan hartu, errekurtso arruntak eta bereziak jartzeko.

Argi dago, eta horrela utzi du legeak ere, erakunde hori ezertan ere ez doala epai osatugabeak izan dezakeen irmotasunaren aurka.

Izan ere, batetik, emandako erabakiak irmoak dira berez, eta, bestetik, erabaki horiek eraldatzea debekatuta dago. Halakoetan, onartu egin da, bakarrik, jaso ez diren erabakiak gehitzea.

Orain arte, idazkari judizialen ardurapean izan dira antolaketarako eginbideak eta ebazpena emateko proposamenak. Esangura oso desberdineko proposamenen aurrean, legeak eutsi egin die antolaketarako eginbideei, nahiz eta euron edukia zabaldu; eta ezabatu egin ditu ebazpena emateko proposamenak.

Legeak ahaleginak egin ditu, auzitegien eta idazkari judizialen jardun-esparrua argitzeko, eta ahalegin horien ondorio dira, hain zuzen ere, aipatu neurriak. Bada, auzitegiek probidentziak, autoak eta epaiak ematen dituzte, eta idazkari judizialek garrantzi handiko eginkizun asko dituzte; esate baterako, fede-emaile publiko eta judizial gisa duten eginkizuna ordeztuezina da, eta, gainera, eurok dira antolaketarako eginbideak erabili eta prozesua behar bezala antolatuta egoteaz arduratu behar direnak.

Botere Judizialari buruzko 1985eko Legeak sartu zituen, sartu ere, ebazpena emateko proposamenak, baina horiek ez dute balio izan, idazkari judizialek dudarik gabe duten ezaguera teknikoa baliatzeko. Aitzitik, proposamenok areagotu egin dute idazkari judizialen eta auzitegien eginkizunei buruz zegoen nahastea, eta epaitegi eta auzitegien artean jarduteko irizpide desberdinak eragin dituzte, maiz, segurtasunik eza eta nahigabea sortuz.

Ondorenez, ez da komenigarritzat jo proposamenoi eustea, eta nahiago izan da organo judizialen jardunbidea hobe dezaketen formula alternatiboak ematea.

Hariari segiz, legeak nahiago izan du zehatz-mehatz ezartzea probidentziak eta autoak zer diren, manu bakoitzean xedatuz noiz eman behar diren batzuk eta noiz besteak.

Horrela, auzitegiek ebatzi behar dituzte, probidentzia edo auto bidez, erabaki judiziala behar duten prozesu-arazo guztiak.

Alabaina, legeak idazkari judizialei eratxiki dizkie prozesuaren antolaketa formala eta materiala, alegia, prozesua bultzatzeko ebazpenak. Halaber, legeak testu osoan zehaztu du, forma inpertsonalak erabilita, antolaketarako eginbidea noiz eman behar den. Horrek ahalbidetu du kasuan kasuko jarduna idazkari judizialek gauzatu behar dutela ondorioztatzea, prozesuaren izapidetza egokia euren ardura delako.

Lege honen beste berrikuntza batzuk dira, jurisprudentzia eta doktrina pisuzkoenarekin bat, epaiaren edukiari buruzko erregelak jaso dituzten arauak.

Horren adibide dira, besteak beste, iuxta allegata et probata, froga-zama, kongruentzia eta gauza epaitu materiala jaso dituzten manuak.

Garrantzitsuak dira, berebat, likidazioa gerorako uzten duten epaiak, nahitaezkoa denean soilik eman daitezkeenak, eta etorkizuneko kondenak arautu dituzten xedapenak.

Froga-zamaren gainean, legeak gainditu ditu orain arte izan den arau orokor bakarraren terminoak. Termino horiek berez esangura urria zuten; horregatik, horien ordez, jurisprudentziak eztabaidarik gabe onartutako kontzeptuak sartu dira legean.

Epaiketan froga-zamari buruzko arauetara jo behar da, prozesu bakoitzean garrantzitsuak izan eta eztabaida sortu duten egitateen inguruan ziurtasunik ez dagoenean bakarrik. Hala ere, arauok ezinbesteko erregelak dira, alderdien jarduera bideratzeko.

Era berean, erregelok, ondo aplikatuz gero, epaileari ziurtatzen diote, horrek egitateak egoki epaitu dituela. Hala egingo da, salbu eta epaileak bere arioz egitateak argitzeko aukera guztiak agortu behar dituenean, ukitutako interesa publikoa izateagatik.

Hori guztia dela eta, garrantzitsua da legegileak egindako ahalegina.

Epaien behar besteko sakontasunari eta kongruentziari buruzko manua, zehaztasun batzuekin aberasteaz gain, osatu egin da kongruentziaren izatea oinarritzen duten beste arau batzuekin; arauon artean daude, gainera, arestian aipatutako batzuk.

Gauza epaituari helduz, legeak doktrinarismo oro baztertu du, eta urrundu egin da ia-ia izaera metajuridikoa duten ikuskera gaindituetatik. Teknika juridikorik onena oinarri hartuta, legeak ulertu du gauza epaitua prozesu-izaera duen tresna dela batez ere. Gauza epaituaren helburuak dira, hain zuzen ere, auziak alferrik errepika daitezen eragoztea, eta, epaitu aurretik elkarri lotutako auzietan, edukiari buruzko erabakidun epaiak bateratzen ahalegintzea, aurretiaz epaitutakoarekin lotura positiboa ezarrita.

Ikuspuntu horrekin, alde batera utzi dira egiazkotasun-presuntzioaren ideia, «gauza epaituaren santutasun» topikoa eta epai askoren ondore juridiko-materialekin sortutako nahastea. Egun ulertu da, bidezkotutako salbuespenak gorabehera, gauza epaituak berariazko eragingarritasuna izan dezan, alderdiak berberak izan behar direla.

Beste osagai batzuei dagokienez, legeak ezarri du gauza epaituak eragingarri egin behar duela egitateak eta oinarri juridikoak alegatzeko lehen aipatu preklusio- erregela.

Lege honetan prozesuko egintzen deuseztasuna arautu da, lehenik, errotikako edo zuzenbide osoko deuseztasun- egoerak zehaztuz.

Eutsi egin zaio errotikako deuseztasun-egoerak salatzeko sistema arruntari; horren arabera, errekurtsoak jarri behar dira edo auzitegiak bere arioz adierazi behar du deuseztasuna, prozesua amaitzeko ebazpena eman aurretik.

Alabaina, Konstituzio Auzitegiak bere garaian nabarmendutakoari segiz, nahitaezkoa da prozesuko konponbide zehatz bat bilatzea, errotikako deuseztasuna ezin denerako ofizioz adierazi, ezta errekurtso bidez salatu ere, deuseztasun hori zein akatsek eragin eta akats hori gertatu zeneko unea kontuan hartuta, betiere akats larria denean eta defentsarik eza eragiten duenean.

Akatson artean daude, esate baterako, epaia eman aurreko ikustaldietan jarduteko aukerarik ez izatea edo errekurtso egokiak jartzeko epaia ezagutzeko aukerarik ez izatea.

Nolanahi den ere, prozesuko bide horretatik at utzi da kongruentziarik eza.

Arean ere, prozesua amaiarazten duten ebazpenen kongruentziarik ezak beti ez dakar errotikako deuseztasunik; gainera, beraren izaera ere zeharo desberdina izaten da kasu anitzetan, eta, kasu horietan, deuseztasun-akatsak eragindako defentsarik eza konpontzeko, ez da beharrezkoa jardunak atzera egitea. Are gehiago, lehen esan bezala, legeak tratamendu desberdina eman dio ez-egitearen ondoriozko kongruentziarik eza nabariari.

Egia esan, jarduna deuseztatzeko intzidente bereziaren bitartez, irmotzat har daitezkeen epaiak eta beste azken ebazpen batzuk uki daitezke.

Baina legegileak ezin dizkio, irmotasunaren izenean, aurretik dagoen errotikako deuseztasunari begiak itxi, deuseztasun horrek, bere ezaugarri —irmotasuna barne— eta ondore guztiekin, ebazpena ukitu duelako.

Beraz, legeak nahiago izan du deuseztasunari aurre egitea, horren izaera oinarri hartuta, ez, ordea, errealitateen arteko antzekotasuna oinarri hartuta, antzekotasun hori beste erakunde batzuetan aintzakotzat jotzen bada ere; horixe gertatzen da, berbarako, berrikuspen-errekurtsoarekin edo auzi-ihesean dagoen kondenatuari egindako entzunaldiarekin.

Une honetan aztergai den salbuespeneko konponbidea oinarri gisa ezartzen da zenbait kasutan, eta, kasu horietan, ez dago epai irmoak hutsaltzeko arrazoirik. Batetik, ez du ematen zuzena denik deuseztasuna arrazoi horiekin nahastea; eta, bestetik, benetako babes judiziala lor dadin, ez da komeni epai irmoak hutsaltzeko prozedura jarraitzea, ezta epai irmoak hutsaltzeko eskumena duen organora deuseztasuna eramatea ere.

Prozesuko beste eskubide batzuekin gertatzen den bezala, jarduna deuseztatzeko salbuespeneko eskabidea bidegabe erabili eta horretaz abusatzeko aukera beti dago; baina legeak arrisku hori aurreikusi du, eskabidea oinarritzeko kasuak kontu handiarekin zehaztuz eta beste erregela batzuk ezarriz. Hala nola, betearazpena ez etetea, jarduna deuseztatzeko eskabidea ezestearen ondorioz; kostuak ordaintzera kondenatzea; eta eskabidea ausartegia izateagatik isuna ezartzea.

Gainera, auzitegiek atzera bota ditzakete eskabideak, agerikoa bada eskabideon oinarririk eza; horretarako, labur arrazoitutako probidentzia erabili behar dute, intzidentea gauzatu gabe eta autoa eman beharrik gabe.

X Lege honen II. liburuak, prozesu adierazleei buruzkoak, prozesua zehazteko erregelak jaso ditu xedapen erkideen gaineko kapituluan.

Zehaztapen hori egin da, gaiaren eta muntaren inguruko irizpideak aintzat hartuta.

Baina, 1881eko Legeari helduz, muntaren aldean gaiari nagusitasuna eman arren, lege honek askozaz ere garrantzi handiagoko osagai gisa hartu du gaia bera. Hori guztiz zentzuzkoa da, legearen kezka baita babes judiziala eragingarria izatea.

Arean ere, babes judiziala eragingarria izan dadin, gaiari dagokionez, kasu eta arazo asko azkar ebatzi behar dira —orain arte baino azkarrago —, kontuan hartu gabe auziko interesen diruzko balioa.

Une egokia iritsi da Konstituzioaren 53.2 artikulua oinarri hartu eta ikusteko lege honetan zer-nolako tratamendua jaso duen, prozesu zibilaren esparruan, anitza izan arren, modu bateratuan aintzat hartu beharreko gai batek, alegia, oinarrizko eskubideen gaiak.

Aho bateko interpretazioarekin bat etorriz, legeak ulertu du Konstituzioaren manu horrek ezarritako sumariotasuna ez dela esangura hertsian eta tekniko-juridikoan ulertu behar; hau da, alegazioak eta froga mugatzeagatik ez da ulertu behar gauza epaiturik ez dagoenik. Gai horri behar bezala ekiteko, ezinbestekoa da bereiztea, batetik, prozesutik kanpo urratu diren oinarrizko eskubideak; eta, bestetik, prozesuan bakarrik urra edo hauts daitezkeen oinarrizko eskubideak, euron izaerak eta edukiak horrela agintzen dutelako.

Lehenengoak prozesura eraman behar dira lehenespenez izapidetu eta azkar babestuak izan daitezen: eskatutakoaren arabera, gerogarrenean biltzen da jurisdikziora oinarrizko eskubidea urratu omen duen prozesuaz landako egitate edo jokabidea.

Duda-mudarik gabe, aipatu konstituzio-manuaren helburua da babes judiziala ahalik azkarren ematea.

Haatik, berez prozesuko eskubide eta bermeak diren oinarrizko eskubideei dagokienez, guztiz zentzugabea izango litzateke kasuan kasuko urratzeari aurre egiteko, zuzenbideak jurisdikzio arruntean ezartzea, hala prozedura paralelo bat edo batzuk, nola oinarrizko eskubidea urratu eta konpondu gabe utzi duen prozesuaren atzetik beste prozesu bat.

Esan beharrik ez dago lehenengo irtenbidea zentzugabea dela.

Bigarren irtenbideak jurisdikzio-prozesuak bikoiztea ekarriko luke.

Are gehiago, bikoiztasun hori —guztiz alferrekoa, eta, paradoxa badirudi ere, lortu nahi denaren aurkakoa — gutxienekotzat jo daiteke, bigarren prozesu horretan, hipotesi gisa, ezerk ez baitu eragozten, prozesu-izaerako oinarrizko eskubideak berriro urratzea, edo, behinik behin, hori uste izatea.

Hori guztia dela eta, lehen multzoko oinarrizko eskubideei dagokienez, hau da, epaiketaz kanpoko ondasun juridikoen ingurukoak diren horiei dagokienez, legeak ezarri du, kasuan kasuko prozesuaren izapideak lehenespenez egiteaz gain, horiek gauzatu behar direla Oinarrizko Eskubideen Jurisdikzio-Babesari buruzko 1978ko Legeak ezarri prozedura-bidea baino azkarragoa den bide hau erabilita: epaiketa arrunten bidea, demanda eta erantzuna idatziz aurkeztuta, eta ikustaldia egin eta epaia emanda.

Edozein auziren izapidetza egin bitartean hauts daitezkeen eta prozesu- izaera duten oinarrizko eskubideei erreparatuz, aldiz, legeak baztertu du, arau-hausteen gaineko salaketei aurre egiteko, prozedura berezia ezartzea, hori zentzugabekoa baita. Legearen ariora, kasuan kasuko arau-hausteak zein prozesutan gauzatu eta horretan bertan konpondu behar dira.

Hori ahalbidetu nahi dute lege honen alde eta arazo ezberdinak arautu dituzten xedapen askok. Xedapenon helburua da Konstituzioan jaso diren prozesu-bermeen babes azkarra.

Xedapen horietatik gehienak orokorrak dira, eurek arautzen duten gaia ere halakoa delako eta gai horrek beti sorraraz dezakeelako Konstituzioan jasotako oinarrizko eskubideak, prozesu-izaera dutenak, babesteko beharra. Horregatik, ez da zentzuzkoa lehenespeneko izapidetza ezartzea.

Alderantziz, erregela berezien adibide gisa aipa daiteke kexa-errekurtso guztien lehenespeneko izapidetza, bai eta demandak onartu ez dituzten auto batzuen aurkako gora-jotze errekurtsoen lehenespeneko izapidetza ere.

Esperientzia aintzat hartuta, legeak, geroago ikusiko den moduan, bereziki arautu du honako egoera hau: errotikako deuseztasuna dakarren defentsarik eza egon, eta, hori eragin unea dela eta, ezin zaio horri aurre egin ez errekurtsoak jarriz, ez auzitegiak bere arioz jardunez.

Prozedura-bide desberdinetan eratxiki beharreko auzi-motei ostera ere helduz, hitzezko epaiketa hasten da demanda laburrez eta ikustaldirako zitazioa berehala eginez. Legeak epaiketa horrentzat erreserbatu ditu honako auzi hauek: eztabaidagai errazekoak eta interes ekonomiko txikia dutenak.

Gainerako auziek epaiketa arruntaren bidea jarraitu behar dute, horrek ere ezaugarritzat dituela baterakuntza, hur-hurrekotasuna eta ahozkotasuna.

Edonola ere, gaia kasu askotan prozeduraren irizpide erabakigarri izan arren, muntak badu oraindik ere zeregin garrantzitsua. Munta finkatzeko erregelak esperientzian oinarritu eta nabarmen aldatu dira, horien edukia eta egitura hobetuz; orobat, ahaleginak egin dira hasierako zehaztugabetasuna bakarrik gerta dadin prozesuaren balioa gutxi gorabehera ere zenbatuezinekoa denean.

Prozedura Zibilari buruzko 1881eko Legeak prozesuaren atariko eginbideak ezarri zituen, baina eginbide horiek erabat zaharkituta zeuden eta ez ziren erabilgarriak; izan ere, urriak ziren legeak agindutako jokabide-prestatzaileak ez betetzeagatik sortutako ondorioak, nahiz eta auzitegiak bidezkotzat jo interesdunak eginbideok eskatzea.

Arrazoi horiek direla bide, prozesuko zuzenbide zibila eraldatzeko ekimen zehatz batzuek bazter utzi zuten erakunde hori.

Lege honen ariora, ordea, neurri egokiak badira izan, prozesua prestatzeko.

Batetik, eska daitezkeen eginbideak gehitu dira, baina zehaztugabeak izatera iritsi gabe.

Bestetik, justifikatu gabeko ezezkoa ematen bada, orduan, kalte-galeren ondoriozko erantzukizunaren aldean eragingarritasun askoz ere handiagoa duten ondorio praktikoak ezarri dira, baina horien bitartez gehiegiko hertsatzea eragin gabe.

Oreka zuzena bilatu nahian, kauzioa ezarri zaio atariko neurrien eskatzaileari, neurrion subjektu pasiboei eragin dakizkiekeen gastu, kalte eta galerak konpentsatzeko. Zernahi gisaz, neurrion gaineko eskumena zein auzitegik izan eta horrek ahalik arinen erabakiko du kauzioa zertarako erabili.

Prozesuaren hasierako uneetan, demandarekin edo alderdia bertaratzearekin batera, prozesuko baldintza jakin batzuk egiaztatzeko agiriak aurkezteaz gain, oso garrantzitsua da, aurkako alderdia jakinaren gainean egon dadin, auziaren edukiari buruzko agiriak aurkeztea. Gainera, aurkeztu beharreko agirioi legeak gehitu die alderdien uzientzat oinarrizko egitateak (esaterako, hitzak, irudiak eta zenbakiak) jasotzen dituzten bideak eta tresnak, bai eta egitateei buruzko irizpen idatziak eta beste txosten batzuk ere.

Era berean, arau berriek agindu dute demanda kasu batzuetan onartzeko zein agiri behar eta agiri horiek aurkeztea. Hariari segiz, arauetan argi eta garbi ezarri da, zentzuzkoa eta arrazoizkoa denez, edukiari buruzko agiriak hasierakoak ez diren uneetan aurkeztu ahal izatea, baldin eta aurkako alderdiaren alegazioek agirion garrantzia ondorioztatzen badute.

Hemen, beste arazo batzuetan gertatzen den bezala, legeak areagotu egin ditu alderdien zamak, eta ahalik eta gehien murriztu du espediente, artxibo eta erregistro publikoetara jotzeko aukera.

Legean zehatz-mehatz arautu dira hasierako unetik kanpo edukiari buruzko agiriak, eta beste idazki eta tresna batzuk aurkezteko aukerak. Bestalde, alderdiak ez du hitzik eman behar edo zinik egin behar edukiari buruzko agiri, eta beste idazki eta tresna horien berri izan ez duelako edo horiek lortzea ezinezko izan zaiolako; baina, horren ordez, inguruabar hori egiaztatzeko zama du.

Horrekin bat etorriz, auzitegiei ahalmena eman zaie agiriak kontuan hartzea komenigarri ez dela erabakitzeko, baldin eta, jarduna aurrera joan ahala, egiaztatu ez badira agirion berri ez izatea eta horiek lortzeko ezintasuna.

Agiria aurkeztean gaitzustea edo prozesua luzatzeko asmoa dagoela erabakiz gero, auzitegiak isuna ere ezar dezake.

Idazkien eta agirien kopiak emateko, eta gainerako alderdiei helarazteko arauketari dagokionez, lehen aipatu da prokuradoreen ardura dela idazkiak eta agiriak alderdiei helaraztea, baldin eta prokuradoreok prozesuan parte hartu badute eta bertaratu badira. Bada, hori berrikuntza garrantzitsua da.

Auzitegiak idazkiak eta agiriak helarazitzat joko ditu, horrek jakin dakienetik kopiak eman zaizkiola prokuradoreen elkargoak antolatutako jakinarazpen- -zerbitzuari.

Horrela, zentzuz arindu da jurisdikzio-organoen lana, eta, batez ere, jurisdikzio-izaerarik gabeko langileen lana; egia esan, lan hori alferrekoa da, ez dator bat jurisdikzio-organoen eta jurisdikzio-izaerarik gabeko langileen eginkizunekin, eta oztopo galanta da horiek beste lan batzuk egiteko.

Gainera, gorago esan bezala, sistema berriak «hutsarteak» ezabatzea ahalbidetuko du, behin idazkiak eta agiriak aurkeztu eta horiek helarazi direla egiaztatuta, zenbatzen hasiko baitira gerogarrenean prozesuko edozein jardun gauzatzeko epeak.

XI Badirudi egokiagoa dela frogaren gaineko arauak jurisdikzio-jarduera adierazleari buruzko xedapen orokorretan kokatzea, ez, ordea, prozedura- -mota zehatza ezarri duten xedapenetan. Horretarako, kontuan hartu behar da frogaren gaineko arauak orokorrak direla lehen auzialdiko prozesu adierazle guztietan, bai eta, hala denean, bigarren auzialdikoetan ere.

Legeak froga arautu du, beharrezko batasun eta argitasunarekin, aipatu xedapenen artean hori kokatuz eta Kode Zibilean prozesu-garrantzia besterik ez duten manuak indargabetuz. Bestalde, hiru aldetan hobetu du lege honek, eta nabarmen gainera, frogaren arauketa.

Hasteko, egokitasun- eta erabilgarritasun- irizpideen arabera zehaztu dira frogaren objektua, froga-jarduera hasteko ekimenari buruzko erregelak eta horren onargarritasunaren ingurukoak. Gainera, kontuan izan behar da, orain arte prozesu-tratamendurik izan ez arren, legeak manu errazekin arautu duen zilegitasun- irizpidea.

Jarraitzeko, prozedurako aldeei dagokienez, berrikuntza garrantzitsua dakar legeak; izan ere, froga zatika gauzatu beharrean, orain froga osoa gauzatu behar da epaiketan edo ikustaldian, eta, egiaztatutako arrazoiak direla bide, jendaurreko ekitaldi horietan gauzatu ezin diren eginbideak ekitaldiok baino lehenago gauzatu behar dira, epaileak eta magistratuak bertan egongo direla oso-osorik bermatuz.

Halaber, 1881eko Legeak arau bakarturen batean aipatu zituen froga aurreratua eta froga ziurtatzea, lege honetan, berriz, osotoro arautu dira.

Amaitzeko, frogabideek eta presuntzioek aldaketa garrantzitsu asko izan dituzte lege honekin.

Aldaketa horien artean, lehendabizi aipatu behar da, alegatutako egitateak egiazkoak direla ziurtatzeko, legeak izaera irekia duela; izaera ireki horren aurkakoa da, izan ere, frogabideen kopurua mugatu eta itxia izatea.

Orobat, esanbidez onartu dira hitzak, soinuak eta irudiak edo datuak, zenbakiak eta eragiketa matematikoak jaso eta erreproduzi ditzaketen tresnak.

Bestalde, legean argitasun eta malgutasun handiagoa dago, frogabiderik sustraitu eta iraunkorrenak ulertu eta gauzatzeko.

Aitorpenak jatorri historikoaren zama jasan behar izan du, hein handi batean hori gainetik kentzea lortu badu ere; ondorenez, zin-egitearekin nahasi izan da. Horregatik, aitorpenaren ordez, alderdien adierazpena ezarri da; adierazpen hori asko urruntzen da «posizioei erantzuteak» zekarren zurruntasunetik.

Alderdien adierazpen horren oinarriak izan behar dira galdeketa aske batean egindako itaunak. Horrek bermatzen du erantzunak bat-batekoak izatea, itaunak egitean malgutasunez jokatzea, eta, azken buruan, prestatu gabeko adierazpenaren osotasuna.

Alderdien adierazpena baloratzeari dagokionez, guztiz zentzuzkoa da oraindik kontuan hartzea, egitateak finka daitezen, egitateok egiazko gisa aitortu behar dituela horietan parte hartu eta horien ondorioz kalteak izan dituenak.

Aitzitik, zentzugabea da legeak onarpen edo aitorpen horri erabateko froga- balioa ematea beti.

Azken hamarkadetako jurisprudentziak ezarri eta doktrinarik onenak egiaztatutakoari helduta, balorazio askea ezarri behar da, gauzatutako osterantzeko frogak ere aintzakotzat harturik.

Lege honek frogari buruzko manuen artean arautu ditu agiriak, egitateen gainean jurisdikzio-epaiketa eratzeko ondoreetarako bakarrik. Dena den, argi dago agirion eragingarritasun horrek zeharkako ondoreak izango dituela trafiko juridikoan.

Prozesu zibilaren ikuspuntutik, agiri publikoek indar nabari eta berezia dute, egitateen gaineko epaiketa eratzean; betidanik izan dute indar hori, eta aurrerantzean ere horrexeri eutsi behar diote.

Agiri pribatuek, ordea, ez dute berezko indarrik prozesuko egiazkotasuna oinarritzeko, eta, beraz, agiriok, euren ondorioz kalteak izan ditzaketen subjektuek horiek egiaztatu ezik, balorazio askearen edo kritika zintzoaren araberako erregelen mende geratu behar dira.

Agiri publikoek froga-indar berezia dute, uste osoa jarri delako legez baimendu edo gaitutako fede-emaileen esku-hartzean.

Prozesuko legeak, hizkera ulergarriarekin eta bere ondore zehatzetarako, aintzat hartu behar du esku-hartze hori; baina prozesuko legea ez da aproposa fede-ematearen betekizunak, eskumen-esparrua eta beste inguruabar batzuk ezartzeko.

Ildo horretatik, prozesuko legeriak ez ditu interpretazio- eztabaidak ebatzi behar, horiek sortzen direnean fede-emateari buruzko arauen inguruan edo negozio juridikoak agirian jasotzeko beharrezko laguntza juridikoaren inguruan.

Amaitzeko, legegileak zeharo desegokitzat jo du lege honek negozio juridikoak agirian jasotzeko betekizunak ezartzea edo lehendik legez xedatutako aukerak eraldatzea.

Beste eredu batzuk aintzat hartu eta negozio juridikoen kostu ekonomikoak txikiagotzeko asmoarekin, iritzi-iturburu batzuek proposatu dute trafiko juridiko pribatuan, hots, merkataritzakoan eta zibilean, fede publikoa erabat eraldatzea. Legea, ostera, iritzi horien aurkakoa izan da, eta errespetatu egin du fede-emate hori.

Hala ere, begirune hori bat dator justiziapekoen interes legitimoarekin, eta, batez ere, Justizia Administrazioaren interesarekin. Hori dela eta, legearen helburua da alderdi bakoitzak argi eta garbi agertzea zein jarrera duen bere aurka ekarritako agiriekiko; izan ere, alderdiak agiriok onartzen baditu edo horien egiazkotasuna aurkaratzen ez badu, egitateei buruzko eztabaida desagertu edo gutxitu egingo da.

Gainera, lege batzuen manuetan agiri publiko gisa hartu dira «kontrako froga» izenekoa onartzen duten agiriak, nahiz eta onarpen hori, batzuetan, esanbidez ezarri eta, besteetan, isilbidez.

Lege honek errespetatu egin ditu beste lege horietako xedapenetan ezarritakoa; baina nahitaez bereizita arautu behar izan ditu kontrako froga onartzen duten agiri publikoak eta berez oso-osorik frogatutzat jotzen diren gainerako agiri publikoak.

Laburbilduz, badirudi oso eta argia dela lege honek agiri-frogaren inguruan egindako arauketa bateratua.

Bestalde, praktikan zentzurik gabe geratu dira frogari buruzko arauen beste zati batzuek konpondu dituzten arazoak.

Agiri-frogara ezin izango da bildu gainerako frogabideetara bildu ezin eta egitateen egiazkotasuna finkatzeko prozesura ekarri den guztia.

Agiri-itxurako irizpen eta txosten idatziak egin eta ekar daitezke; baina adituen eta lekukoen irizpen- eta txosten-izaera izango dute. Halaber, legeak, baztertu beharrean, beren beregi arautu ditu froga gauzatzeko tresna berriak, esate baterako, datuak, zenbakiak, eta kontuak jasotzeko egun oso zabalduta ez dauden euskarriak. Hortaz, froga gauzatzeko tresna berriak agiri-frogen parekoak dira.

Interes publikoa bete behar duten prozesu zibiletan izan ezik, lege honek koherentziaz ulertu du adituen irizpena frogabidea dela prozesu zehatz batzuetan; horietan, aipatu salbuespenak bazter utzita, auzitegiak ez ditu ikertu eta egiaztatu behar egitate erabakigarriak, nahiz eta alderdien babes-uziak egitate horietan oinarritu; aitzitik, alderdiei dagokie egitate horiek alegatu eta frogatzeko zama.

Horregatik, alderdiek izendatutako adituen irizpenak onartu dira, eta ezarri da auzitegiek izendatuko dutela aditua, alderdiek hori eskatu badute edo nahitaezkoa bada.

Horrela, 1881eko Legean jasotako arauketa katramilatsuaren aldean, asko erraztu da aditu-froga gauzatzeko prozedura.

Ez da onartu adituen ezespena, horien irizpena alderdiek ekarri badute; kasu horretan, adituek narrioa bakarrik jasan dezakete. Edonola ere, aditu guztiek zin egin edo hitz eman behar dute euron jardunean objektiboak eta inpartzialak izango direla. Gainera, legeak xedapenak ezarri ditu adituek euren irizpenak aurkakotasun osoarekin azal, argi eta osa ditzaten.

Hemeretzigarren mendeko arauketak ez zuen argitu aditu-jardueraren izaera —hots, frogabidea ote zen ala epaile-jardueraren osagarri nahiz lagungarri —. Egungo arauketarekin, alderantziz, aditu-jarduera bat dator, oso-osorik, froga-jarduera arautu behar duten printzipio orokorrekin; eta, horregatik, guztiz zentzuzkoa da aditujarduerari buruzko balorazio askea.

Bada, premiazkoa zen aditu-jardueraren izaera argitzea, eta argitu egin da; baina horrek badakar zeharkako ondore garrantzitsua ere: adituei garaiz eta egoki ordaintzeko arazoa konpontzea, edo, behintzat, arazo hori arintzea. Zinez, praktikan itzelak dira adituen ordainketari buruzko arazoak.

Alabaina, legeak kontuan hartu du asko direla, egun, adituen lanari lotutako eragiketak eta zereginak; ondorenez, 1881eko arauketatik urrundu eta kasuismorik gabe onartu du aditu-frogabidea anitz eta zabal izatea. Legeak nabarmendu egin du, berebat, aditu-froga, maiz, beste frogabide batzuen osagarritzat erabili dela, eta ez idazkera alderatzerako bakarrik.

Lekukoen galdeketari erreparatuz, alderdien adierazpenari buruzko arrazoi berdintsuak direla bide, legeak ezarri du galdeketa hasieratik askea dela.

Lege honek arautu ditu, halaber, alderdiek aurretiaz ekarritako txostenetan zein egitate jaso eta egitate horiei buruzko galdeketa. Era berean, pertsona juridikoek egindako adierazpena xedatu da, horiek publikoak izan nahiz pribatuak izan. Horrekin guztiarekin lortu da esperientziak gomendatzen dituen berezitasunei so egiteaz gain, froga gauzatzean aurkakotasuna eta hur-hurrekotasuna bermatzea.

Legeak esangura zabalagoan arautu du azterketa judiziala, eta, esan bezala, frogabideen artean arautu ditu hitzak, soinuak eta irudiak jaso eta erreproduzitzeko tresnak ez eze, datuak, zenbakiak eta eragiketa matematikoak artxibatzekoak ere.

Presuntzioak egitate batzuen egiazkotasuna finkatzeko metodo gisa barneratu dira, eta behar beste arautu da, interes publikoa nagusi denean izan ezik, prozesu zibilean oinarrizko den froga- -zama. Behin hori guztia kontuan hartu eta Kode Zibilaren manu batzuk indargabetuta, froga zibilak duen arauketa bikoitza ezabatu ahal izango da.

XII Esperientziak erakusten du, mundu osoan zehar, alderdiek hasierako alegazioak egin ondoren, berehala ahozko ekitaldira jotzen bada, eta, ekitaldi horretan, epaia ere berehala eman aurretik, alegazio osagarri eta froga-jarduera guztiak pilatzen badira, orduan, ia gehienetan, hurrengo arriskuetatik bat egon ohi dela: bata, larri-larria, eta, horren eretzean, auziak ebatz daitezke, aurkakotasun osoa bermatzen duten erregela guztiak bete gabe eta epaitzaren oinarri izan behar duten osagai guztietan beharrezko arreta jartzeke; bestearen ondorenez, epaiketara edota ikustaldira berehala jotzearekin ustez irabazi den denbora gal daiteke etendurekin eta gertakizun bereziekin. Etendura eta gertaera horiek ez dira beti arrazoitugabekotzat eta huts-hutsik luzatzailetzat hartu behar, maiz beharrezkoak baitira auzien konplexutasuna dela eta.

Bestalde, babes judizial eragingarriaren eskakizun zentzuzkoa eta Konstituzioaren araberakoa da prozesuko baldintzei eta oztopoei buruzko arazoak ahalik arinen ebaztea. Horrela, saihestuko dira, batetik, auzigaiaren edukiari heltzen ez dioten epaiak; eta, bestetik, prozesuari, horren objektua ebatzi gabe, amaiera ematen dioten ebazpenetatik beste edozein, alderdien eta auzitegien alferreko ahalegin neketsuen ondoren.

Ondorenez, esan bezala, egintzak ahalik eta gehien bateratzea egokia da, soil-soilik, konplexutasunik gabeko auzigaietan edo babes guztiz azkarra behar duten auzigaietan.

Beste kasu batzuetan, epaiketa arrunta da zentzuzko lege-aukera, horren aurretiazko entzunaldiarekin, prozesua arazteko eta eztabaidaren objektua zehazteko.

Aurreoinarri horiekin, orokorrean legeak bi bide atondu ditu, babes judizial adierazlerako: batetik, «epaiketa arrunt» deritzon prozesua, izen horrek ideia adierazteko duen erraztasunarekin; eta, bestetik, «hitzezko epaiketa».

Prozesu horietara bildu dira, kasu batzuetan xedapen berezien bidez, oraintsu arte lau prozedura arrunten bitartez gauzatutako auziak, baita esanbidez arautu gabeko intzidenteak ere. Horrela, ohiko intzidente-prozedura ere ezaba daiteke.

Horrez gain, prozedura zibilari buruzko lege berri honek ahalbidetu du, bermeak gutxitu gabe, prozedura zibilari buruzko lege arruntetik kanpo beste hamaika legetan barneratutako auziei aurre egitea.

Horren adibide dira, besteak beste, xedapen indargabetzailea eta azken xedapenak.

Horrenbestez, prozedura horien bidez erraztu dira jurisdikzio-babes anitz eta orotarikoen prozesu-izapideak.

Justifikatutako berezitasunak ez dira alde batera utzi, hori zentzugabea izango litzatekeelako, bai onargarritasunerako edo prozedurarako baldintza bereziei dagokienez, bai prozeduraren alde zehatz batzuei dagokienez.

Ez da galdagarri ez desiragarri itsuitsuan bateratzea, baizik eta beharrezkoa ez dena ezabatzea, batez ere, gehiegizko arau-sakabanaketarekin bukatuz.

Bestalde, geroko arau-xedapenei ezin zaie bidea itxi, ez zentzuz, ez Konstituzioarekin bat eginez; aitzitk, ahaleginak egin behar dira lege honetara bildutako xedapenak behar bestekoak izan daitezen, euron aurreikuspen eta malgutasunarengatik, gai eta arazo berrien jurisdikzio-tratamendurako.

Legeak prozesu adierazleak diseinatu ditu, hur-hurrekotasuna, publizitatea eta ahozkotasuna eragingarri izan daitezen.

Hitzezko epaiketetan, ikustaldiaren garrantziarengatik; epaiketa arruntean, prozedurako gertaerarik nabarienak direlako, demanda eta erantzunaren ostean, epaiketa baino lehenagoko entzunaldia eta epaiketa bera. Bi-biotan, epaileak nahitaez bertan egon behar du.

Oro har, prozesu arruntaren garapena honela laburbil daiteke:

Aurretiazko entzunaldian, lehenik, alderdien artean ahaleginak egingo dira prozesua bukaraziko duen hitzarmena edo transakzioa erdiesteko. Hitzarmen hori lortu ezean, prozesuko baldintzei eta eragozpenei buruzko arazoen inguruan ebatziko da, alderdien uziak eta eztabaidaren esparrua behar bezala zehaztuko dira, eta auzilarien arteko hitzarmena erdiesteko saiakera egingo da berriro. Hitzarmenik lortu ezean, eta egitate eztabaidagarriak izanez gero, froga egokiak proposatu eta onartuko dira.

Epaiketan, froga gauzatuko da eta horri buruzko ondorioztapenak azalduko dira. Epaiketa alde juridikoei buruzko txostenekin amaituko da, alderdi guztiek idatziz informatzea nahiago izan ezean edo auzitegiak hori egokitzat jo ezean.

Gainera, azpimarratu behar da, grabatzeko eta erreproduzitzeko tresna egokien bidez jasoko dela jendaurreko eta ahozko jardun guztia, bi auzialdietan, beharrezko aktei kalterik egin gabe.

Legeak ezabatu ditu «hobeto epaitzeko eginbideak». Horien ordez, azken eginbideak onartu dira legean. Azken eginbideen eta «hobeto epaitzeko eginbideen» baldintzak desberdinak dira.

Aldaketa horren arrazoi nagusia izan da prozesu zibilen hasiera, garapen eta bukaeran, oro har, izan beharreko funtsezko espirituarekin bat egitea.

Horrez gain, komenigarri da epaiketa-ekitaldiaren garrantzia indartzea, epaiaren aurreko jarduera behar-beharrezkoa den horretara mugatuz.

Horrenbestez, azken eginbide gisa bakarrik onartuko dira behar bezala proposatu eta onartutako froga-eginbideak, baldin eta horiek ezin izan badira gauzatu froga-eginbideok zein alderdik eskatu eta horri egotzi ezin zaizkion arrazoiengatik.

Legeak bidegabekotzat jo du proposatu izan zitekeena eta proposatu ez dena burutzea. Bidegabekoa da, orobat, auzitegiaren edozein jarduera, baldin eta jarduera horrek alderdien arteko auzi-berdintasuna hausten badu, haien arretarik eza osatzeko.

Erregela horren gaineko salbuespenak xehetasunez hausnartu dira, eta bat datoz ekitatearen irizpideekin. Horrela, horiek ez dute bidegabeko aukerarik emango, prozesuko egitura nahasteko edo aurkakotasunaren berdintasunari kalte egiteko.

Esangura tekniko-juridikoan, prozesuen izaera sumarioari dagokionez, legeak xedatu du honako epai hauek ez dutela gauza epaituaren indarrik: edukitzaren edo ukantzaren berehalako babesa eskatzeko prozesuetan, horiek amaiarazten dituzten epaiek; jabetza intelektualaren eta industria-jabetzaren arloko jarduera ez-zilegiak utzarazteko eskaeretan, horiek ebazten dituzten epaiek; obra berri edo aurrizkoen aurrean berehalako babesa emateko epaiek; errenta edota alogera ez ordaintzeagatik maizterra botatzeari buruz edo finka berreskuratzeari buruz ebazten duten epaiek; eta, orobat, inskribatutako eskubide errealen eragingarritasunari buruzko epaiek, horien aurka jartzen direnen edo eskubideon erabilera nahasten dutenen aurka, aurka-jartzea edo nahasmendua justifikatzen duen eta inskribatuta dagoen titulurik izan gabe.

Aitzitik, eragingarritasunik ezaren, segurtasun juridikorik ezaren eta prozesuan gorabehera gehiegi izatearen esperientziak gomendatzen du prozedura sumario gisa ez itxuratzea, maizterra botatzeko uziaren oinarri gisa, prekario-egoera alegatzen dutenak. Hobetsi da prozesuan alegazioak eta frogak bete-betean ematea eta hori eragingarritasun osoz bukaraztea.

Horrez gain, mantenuari eta antzeko gaiei buruzko prozesuak ez dira nahasi behar behin-behineko neurriekin; horiek, halaber, ez dute gauza epaituaren indarrik galdu behar euron bukaeran.

Egitate berriek bete-betean justifika ditzakete geroko erreklamazioak.

XIII Lege honek arauketa bakarra du gora jotzeko errekurtsoari eta bigarren auzialdiari buruz, araubide-aniztasuna bidegabekotzat eta nahasgarritzat jo baita.

Babes judizialik azkarrena lortzeko, prozesuaren eta epaiaren seriotasuna gogoan izanik, xedatu da prozesua amaiarazi ez duten ebazpenen aurkako birjartze-errekurtsoa ebatzi ondoren, ezin izango dela gora-jotzerik jarri, eta egin daitekeen gauza bakarra dela balizko desadostasunari ekitea, lehen auzialdiko epaiaren gaineko errekurtsoa aurkeztean.

Gisa horretan, ia-ia desagertu dira ebazpen interlokutorioen aurkako gora-jotzeak.

Gainera, xedapen iragankor egokiarekin lortu nahi da errekurtsoen araubide berri hori ahalik arinen ezartzea.

Gora-jotzea berresten da, gora jotako ebazpenaren jurisdikzio-berrikuspen betearen aldetik. Gora jotako ebazpena lehen auzialdian emandako epaia izanez gero, legez ezarri da bigarren auzialdia epaiketa berria ez izatea, bertan egitate- eta argudio-mota guztiak ager edo kasuari buruzko beste uzi batzuk azal ezin daitezkeela.

Gora jotzeko epaiaren edukia koherentziaz arautu da, batez ere, epai horren kongruentzia berezia kontuan izanik.

Beste xedapen batzuen bitartez, epaiketaren balizko okerrak zuzentzeko aukerak areagotu nahi izan dira, berme egokiekin. Horrez gain, hainbat manuren bidez, prozedura errazagoa erdietsi nahi izan da, bai eta, bigarren auzialdian, ahalik kasurik gehienetan edukiari buruzko epaia ematea ere.

Aipatu beharra dago lege honek ez duela erabiltzen gora-joatzeari atxikimetzea deituriko kontzeptua, kontzeptu horrek hainbat zalantza sorrarazten baititu. Haatik, lege honek nabarmendu eta zehazten du zer-nolako eginkizuna betetzen duen, beste alderdiaren gora-jotzea ikusita eta hasieran gora jotako alderdia izanik, errekurtsoaren aurka jartzen denak, horrek, aldi berean, jadanik gora jotako autoa edo epaia aurkaratzen badu, auto edo epai hori ezeztatzea edo onuragarriagoa den beste batekin ordeztea eskatuz.

Lege honetan, oraindik, bereizi egiten dira, batetik, errekurtsoaren berehalako prestaketa, aurkaratzeko borondatea erakusten duena, eta, bestetik, geroagoko aurkaratze zioduna.

Ez dirudi egokia denik irmotasuna ezagutzeko unea edo auzibitarteari eusten zaiola jakiteko unea geroratzea, horrek dituen ondoreekin. Ez dirudi egokia denik, berebat, errekurtsoa oinarritzeko lanak gehiegi bizkortzea.

Hala ere, auzien gaineko izapidetza hobetzeko, hurrengo prozedura-berriztapena egin da: errekurtsoa zein ebazpeni jarri eta ebazpen hori eman duen auzitegian, errekurtsoa prestatu eta jarriko du errekurtsogileak, geroago auzi-paperak goragokoari igorriz.

Gauza bera xedatu da errekurtso berezientzat.

XIV Babes judizialaren eragingarritasunaz eta Justizia Administrazioak mundu osoan zehar zeintzuk arazo izan eta horiek behar duten arretaz benetan arduratuta eta horrekin guztiarekin bat etorrita, lege honek errekurtso berezien, eta, batez ere, kasazioaren hurrengo ideia hau gainditu nahi du, hori ohikoa izan arren, eragin handikoa baita: errekurtso horiek hirugarren auzialditzat jotzen ez badira ere, askotan zuzenbidea kasuan-kasuan definitzeko, horiek beharrezko azken pauso gisa hartuko dira.

Ikuspegi hori benetan onartezina denez gero, eta prozesu-erakunde garrantzitsuak gainbeheratzen eta itxuraldatzen dituenez gero, aipatu errekurtsoen zentzuzko eta balizko zereginari, eta jurisdikzio-antolaketaren goreneko organoari edo organoei buruzko ikerketa zehatza eta gogoeta xehea egiten ari dira, hala Espainiako sistema juridiko bera duten herriak, nola sistema juridiko desberdina dutenak.

Uste izan da Justiziaren eraldaketak, arlo honetan nahiz beste arlo batzuetan, ezin dituela alboratu eta ez dituela alboratu behar berezko sistema juridikoaren historia, idiosinkrasia berezia eta balio positiboak. Eraldaketa egokia da, izatez, subjektu juridikoen eskubide eta interes legitimoak babesteko, kasu zehatzetako prozedura osoaren mailak edo auzialdiak gutxitu eta hobetzen dituena. Aitzitik, goragoko auzitegien ahalegina eta zeregina mugatu behar da, beharrizan juridiko berezien arabera, beharrizan horietan lan juridikoak kalitate eta aginte berezia izan behar baitu.

Aspalditik aitortu da kasazio zibilaren egoera Espainian desegokia dela. Gainera, ez da batere erraza egoera hori konpontzea, ez behintzat kritikak egun duen onarpen-maila berberarekin.

Lege honen abiapuntua, horretarako, hauxe izan da: ezintasun edo oker teoriko nahiz praktikoa gertatuko litzateke uste izanez gero kasazio egokiena dela inolako gairik eta bigarren auzialdiko inongo epairik baztertzen ez duena.

Aipatu kasazio hori ezin da gure gizartean gauzatu; gainera, hori ez da beharrezkoa, ezta egokia ere, justiziaren zentzuzko irizpideekin bat ez datorrelako, oraindik justiziapekoaren eskubide eta interes legitimoak ebazteke dituen auzigaia hiru jurisdikzio-prozedura maila desberdinetatik igaro ahal izatea, nahiz eta prozedura horietatik azkena kasazio-prozedura mugatu eta berezia izan.

Espainiako tradizio historikoari ez dagokio, eta ez da Konstituzioaren agindua kasazioaren eginkizun nomofilaktikoa edozein epaitara edota edozein arazo nahiz gaitara hedatzea.

Dena den, inork ez du eztabaidatu Espainiako justizia zibilaren eraldaketa egin behar dela, sistema juridiko eta jurisdikzionalaren balio positiboen arabera, balio horiek sendo bermatuta baitaude. Zeregin horretan tentuz jardun beharra dago, erakunde osoak baztertu gabe eta, horien ordez, erakunde berriak edo Espainiako eredu juridiko eta judizialen ataletatik asko aldentzen direnak ezarri gabe.

Egin-eginean ere, kasazioaren funtsari eutsi behar zaio, kasazioari datxezkion helburu eta ondoreekin. Baina kasazioan esparru objektiboak bat etorri behar du lehen aipatu beharrizanarekin, alegia, bereziki aginteduna den jurisprudentzia-doktrinarekin.

Muntari buruzko mugek ez dute, besterik gabe, esparru objektibo hori zentzuz eta ekitatez finkatzen; izan ere, muntaren faktore hori ez da nahikoa zeregin horretarako.

Zinez, kasazioaren esparru berria itxuratzea nahitaezkoa da hainbat arrazoiren ondorioz, eta arrazoi horiek ez dira unean unekoak edo tokian tokikoak besterik gabe. Alabaina, segurtasun juridikoaren eta tratu-berdintasunaren gose diren justiziapekoentzat ez da egokia, ezta asegarria ere, itxuraketa hori egitea, «kasazio- interesa» duten autuetatik zenbait kasuz kasu hautatuz, baldin eta hautaketa hori burutzeko eginkizuna guztiz subjektibo gertatzen bada.

Lege honek hiru osagai erabili ditu, kasazioaren esparrua zehazteko.

Lehenik, lege honetatik arlo zibileko edo merkataritza-arloko gai bat ere ez baztertzea; bigarrenik, prozesuko legeen urratzea kasaziotik kanpo uzteko erabakia, gero aztertuko denez, erabaki hori batere funtsgabea ez dela; hirugarrenik, jurisprudentzia-doktrina aginteduna sortzeko eginkizunaren garrantzia, hori baita kasazioaren zeharkako eginkizuna.

Eginkizun hori lotuta dago erakunde horri datxekion herri-interesarekin, erakunde horren jatorritik egun arte.

Espainiako sistema juridikoan, aurrekariak ez du indar loteslerik; indar loteslea eratxikitzen zaie legeari eta zuzenbide objektiboaren gainerako iturriei bakarrik. Horregatik, guztiontzat berebiziko garrantzia du aurrekariarekin lotutako doktrinaren eragingarritasunak; aurrekari hori, aginduzkoa barik, aginte juridiko bereziaz hornitutakoa izan behar da.

Hori guztia dela eta, kasazio-interesa modu objektiboan hartu da lege honetan; horrek esan nahi du kasazioko errekurtsoa ebazteak prozesuko alderdientzat berebiziko garrantzia duela, baina badagoela haratagoko interesik ere. Interes hori modu objektiboan jasotzeko, batetik, munta handiari buruzko parametroa erabili da; eta, bestetik, gaiari dagokion parametroa. Bigarren horren eretzean, auziak ebatzi behar izan dira lege substantiboa urratuz, eta, horrez gain, Auzitegi Gorenaren (edo, kasuan-kasuan, autonomia-erkidegoetako auzitegi nagusien) jurisprudentzia- doktrinaren aurka edo Probintziako Audientziaren aurkakotasuneko jurisprudentzia duten autu edo arazoetan.

Halaber, uste da kasaziorako interesa badela, baldin eta zein arauren urratzea salatu eta arau horiek ez badira indarrean egon euren aplikazio eta interpretazioari buruz jurisprudentzia- -doktrina aginteduna sortzeko behar den zentzuzko denbora baino gehiago, salbu eta eduki bera edo antzekoa duten lehenagoko arauei buruzko doktrina dagoenean.

Era horretara, errekurtsoaren beharrizana zentzuzko objektibotasunarekin ezarri da.

«Kasazio-interesa» modu objektiboan itxuratzeak segurtasun juridiko handiagoa dakarkie justiziapekoei eta euren abokatuei, eta horixe hobetsi da zenbait erakundek proposatutako beste metodo batzuen kalterako; beste metodo horietan, kasazioko auzitegiari ahalmena ematen zaio bere eskumeneko auziak hautatzeko.

Itxuraketa horrek ezabatzen ditu, besteak beste, mesfidantza eta auzitegiaren erabakiekin bat ez etortzeko arriskuak.

Behin-behineko betearazpen-sistema berria ezarri ondoren, legeak ez du beharrezkotzat ez egokitzat jo gordailuaren eskakizuna orokortzea, kasazio- -errekurtsoa (edo prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso berezia) erabili ahal izateko.

Justiziapekoengan eragin desberdina duen aurretiazko gordailu horrek, justizia garestitzeko faktorea izateaz gain, hainbat arazo sortzen ditu, berbarako, berdintasun- -printzipioaren arabera. Hariari segiz, berdintasun printzipioa urra daiteke, babes judizial eragingarriaren oinarrizko eskubidea egikaritzeko orduan gordailu hori eragozpen izanik.

Lehen eta bigarren auzialdietako epaien behinbehineko betearaztasuna badirudi berez nahikoa dela, errekurtso ausartegiak edo luzatzeko asmoa besterik ez duten errekurtsoak uxatzeko.

Errekurtso berezien sistema osatzen da auzitegi nagusietako arlo zibileko salei prozesu-arazoen gaineko eskumena eratxikiz.

Kasazio-errekurtsoa eta prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso berezia banantzeak bultzatu behar du, ezbairik gabe, horiek alegatzeko seriotasuna.

Gainera, prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso berezi horrek zabaldu eta sendotzen du izaera prozesala duten oinarrizko eskubideen babes judizial arrunta. Eskubide horien balizko urratzeak auzi asko sortzen ditu, duela urte-hamarkada bat baino gehiagotik.

Ez da batere heterodoxoa, ez ikuspuntu organikotik, ezta prozesuko ikuspegitik ere, eta are gutxiago Konstituzioaren ikusmiratik, jada auzialdi bi agortu badira, kasazio-errekurtso berezia zentzuz mugatzea; eta prozesuko arau-hauste larriak jasan dituela uste osoa duen pertsonari galdatzea, aldi berean, berorrek Zuzenbide substantiboko arau-hausteen berrikuspena ez eskatzeko.

Norbaitek prozesuko arau-hauste astuna gertatu delako uste osoa badu, eta, arau-hauste horren ondorioz, jarduna ekarri behar bada arau-hauste hori noiz gertatu eta horren aurreko egoerara, orduan ezin daiteke esan araua zentzugabekoa dela, horrek baztertzen duenean aldi berean beste epai bat eskatzea, jarduna aurreko egoerara ekarri ordez.

Prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtsoari on iritziz gero, beste epai bat eman behar da. Beste epai horrek zuzenbide material edo substantiboko arau-hausterik eraginez gero, epai horri kasazio-errekurtsoa jar dakioke, lege hau baino lehenagoko araubidean bezala.

1881eko Legearen eta horren berrikuntza ugarien arabera, kasaziora sarbidea izan zitzaketen auzi-motak mugatuak ziren eta tratamendu berezia zuten. Horren eretzean, lege honek ezarritako kasazio-errekurtsoan, dagoeneko ezin da eskatu errekurtsoa zein epairen aurka jarri eta hori deuseztatzea, auzialdira berriro igorriz, eta, aldi berean, modu subsidiarioan, auzialdiko epaiaren ordeztea eskatu, berori zuzenbide substantiboarekin bat ez datorrelako.

Lege honek jardunaren prozesu-zuzenketarako tresna egokiagoak jasotzen ditu. Gainera, uste izan da Auzitegi Gorenaren eskumenak zentzuz itxuratu behar direla, Auzitegi Gorenaren jarduna arlo substantibora mugatuz. Hori bat dator, etorri ere, gizarte- beharrizanekin, Espainiako antolamendu juridikoaren erakundeekin eta kasazio-erakundearen jatorriarekin.

Bestalde, ezin da ahantzi, 1881eko Legearen arabera, aldi berean forma- -urratzea eta epaiari buruzko arau-hausteak alegatzen zituen kasazio-errekurtsoa jarriz gero, lehenengo, eskatutako forma-urratzea aztertu eta horri buruz erabakitzen zela, eta, errekurtsoari forma- urratzeagatik on iritziz gero, auzipaperak auzialdiko auzitegira berriro igortzen zirela, horrek beste epai bat eman zezan. Era berean, epai horri beste kasazio-errekurtso bat jar zekiokeen, lehenik, «legea urratzeagatik»; bigarrenik, epaiketaren oinarrizko formak urratzeagatik; eta, hirugarrenik, bi kontzeptuongatik.

Lege honetan ez da funtsezko aldaketarik ezarri, izapideak bizkortzeko mekanismoak adibidez, auzilarietatik bakoitzak epai berberaren aurka errekurtso berezi desberdina aukeratu duenerako.

Agian, kasazio-errekurtsoaren eta prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso bereziaren artean aukera egin daitekeen une bakarrean, lege honetan ezarritako errekurtso berezien araubidea ez da aurreko kasazioa bezain «eskuzabala» auzilari menderatuekin, eta horien abokatu eta prokuradoreekin. Dena den, araubide hori «eskuzabalagoa» da gainerako justiziapekoekin orokorrean. Gainera, orain aipatutakoaren arabera, esparru substantibora mugatutako kasazioa barneratu da, horretarako Espainiako antolamendu juridikoan ezarri babes-erakunde juridikoak kontuan hartuz.

Egin-eginean ere, ezin arbuia daiteke honako oharbide hau: Espainiako Konstituzioaren 24. artikuluari jarraituz, legez babes-errekurtsoak jar daitezke, gehienak prozesu-arazo askori buruzkoak.

Prozesuko arazo horiek, aldi berean, «konstituzio-bermeak» dira, Espainiako Konstituzioaren 123. artikuluaren ikuspuntutik.

Espainiako Konstituzioaren 161.1 artikuluko b) letra eta 53.2 artikulua kontuan izanik, bideraezina da Konstituzio Auzitegiari kentzea Espainiako Konstituzioaren 24. artikulura bildutako gai guztiak. Hortaz, Konstituzio Auzitegiaren doktrinari erreparatu behar zaio.

Ondorenez, Espainiako Konstituzioaren arabera, prozesuko gai askoren interpretazioa egiteko, auzialdi bakar eta gorena dago.

Beste gai batzuetarako, jarraian aztertuko dugunez, guztiz birmoldatu da legearen intereserako errekurtsoa.

Konstituzioaren 24. artikuluan oinarritutako babes-errekurtsoek orain arte asko luzatu dute epai ezeztaezina lortzeko epea. Epe hori gehiegi luzatzen zen, halaber, 1881eko Legearen eta hurrengo eraldaketen araberako jurisdikzio arruntean.

Gauzak horrela, Konstituzioaren 24. artikulua hausteagatiko babes-errekurtso horiek bidezko izateari utzi diote, baldin eta ahaleginak egin ez badira kasuan-kasuan prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso berezia jartzeko.

Bestalde, errekurtso berezien araubide horrekin asko murriztu dira Auzitegi Gorena eta Konstituzio Auzitegia bat ez etortzeko aukerak.

Mugaketa hori ez da errekurtso berezien sistema eratzeko printzipioa; bai, ordea, arbuia ezin daitekeen irizpide onuragarria.

«Konstituzio-bermeetan» Konstituzio Auzitegiaren mesederako salbuespenari men egitea bat etor daiteke Auzitegi Gorenaren jarrerarekin, eta, are gehiago, bat-etortze hori komeni da. Espainiako Konstituzioaren 123. artikuluak Auzitegi Gorenari eratxiki dio nagusitasun- jarrera orokorra, aipatu salbuespena eratxikitzeko erabiltzen duen argitasun eta enfasi berberarekin.

Laburbilduz, Auzitegi Gorenean kasazio-errekurtsoa jar daiteke, honako epai hauek tartean izanik:

1.) Espainiako Konstituzioaren 24. artikuluan aitortutako oinarrizko eskubideei buruzko epaiak izan ezik, probintzietako audientziek oinarrizko eskubideei buruz emandakoak, baldin eta antolamendu juridikoak zenbai arau ezarri baditu prozesuko auzigaiak ebazteko eta epaiek arau horiek urratu badituzte;

2.) Probintzietako audientziek bigarren auzialdian emandako epaiak, epaiok arau substantiboak urratu badituzte, eta, gainera, errekurtsoak berebiziko garrantzia badu, lehen aipatu bezala, justiziapeko jakin batzuen eskubide eta interes legitimoen gainetik.

Oinarrizko eskubideei buruzko auzi zibilak beti eraman daitezke Konstituzio Auzitegira. Horregatik, pentsa daiteke soberan dagoela auzi horiek Auzitegi Gorenera eramateko aukera.

Irizpide hori aintzat hartu behar bada ere, legeak aurkako xedapenari eutsi dio.

Horren aldeko arrazoiak anitz eta desberdinak dira.

Batetik, aipatu auziek ez dute jurisdikzio-lana astuntzen.

Bestalde, une konstituziogiletik, egokitzat jo zen gai horretan kasazio-errekurtsoa ezartzea, asmo horri buruzko desadostasunik edo susmo txarrik agertu gabe. Asmo hori koherentea da, batetik, legearen xedearekin, hots, kasaziotik gai zibil bat ere ez baztertzeko xedearekin —gai zibilak baitira, ezbairik gabe, nortasunari datxezkion eskubideak, Konstituzioan aitortuak—; eta, bestetik, Auzitegi Gorena Konstituzioaren epaile ere badela adierazi ideiarekin, gainerako jurisdikzio-organo arruntak bezala.

Gainera, Konstituzio Auzitegian jarritako babes-errekurtsoa ordezko moduan hartu behar zen kontuan, legegintza-aukera horretan.

Horregatik, ezin arbuia daiteke, behin- -behineko betearazpenaren araubide berriak, errekurtso guztietan, baita errekurtso berezietan ere, izango duen eragina. Oro har, oinarrizko eskubideen arloko kondena-epaiak ez dira araubide berri horretatik baztertu, hasieran bederen. Oinarrizko eskubideen gaineko epaiok, sarritan, diruzko kondena- erabakiak jasotzen dituzte.

Bestalde, auzitegi nagusietako arlo zibileko eta zigor-arloko saletan bidezkoa da prozesuko arau-haustearen ondorioz jarritako errekurtso berezia, probintzietako audientziek emandako epaien aurka, garrantzia berezia duten prozesu- arazoetan, eta, orokorrean, Espainiako Konstituzioaren 24. artikuluan aitortutako oinarrizko eskubideak urratzen direnerako.

XV Azkenik, Konstituzio Auzitegiari eratxiki gabeko prozesu-arazoei dagokienez, eta itxierako osagaia moduan, legearen intereserako errekurtsoari eutsi zaio, errekurtso hori Auzitegi Gorenaren arlo zibileko salan jar daitekeela. Errekurtso hori jurisprudentziaren batasun desiragarria erdiesteko sortu da. Dena den, errekurtso horren egungo eraketa oso desberdina da, auzitegi nagusietako arlo zibileko eta zigor-arloko salek kontraesaneko epai irmoak ematen dituztenerako.

Jarduera hori sustatzeko legitimazioa dute Fiskaltzak, Herriaren Defendatzaileak, bai eta zuzenbide publikoko pertsona juridikoek ere, baldin eta pertsona horiek interes legitimoa frogatzen badute, errekurtsoan prozesuko zein arazo eragin eta arazo horri buruz jurisprudentzia-doktrina izan dadin.

Benaz, legearen intereserako errekurtsoa ez da benetako errekurtsoa; izan ere, emandako epaiak ez du ezeztatuko irmoa ez den beste epai bat (ezta epai irmoa hutsalduko ere). Hala ere, izen horri eutsi zaio, aurrekarien arabera adierazgarriena eta komunikatiboena delako.

Legearen intereserako errekurtsoari esker, aukera gehiago ezartzen dira, Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia- -doktrina sortu eta doktrina hori bereziki aginteduna izan dadin. Horrekin batera, aipatu errekurtsoari esker, prozesuko gaiak ez dira Auzitegi Gorenaren zereginetik baztertzen, betiere Konstituzio Auzitegiari dagokion babes- errekurtsoarekin gatazka sortzen ez den bitartean.

Aitzitik, eskumenak, ahaleginak eta legitimazioa dutenen interesak bermatzen dute Auzitegi Gorenak prozesu-arazo garrantzitsuen gaineko eskumenari eustea. Auzitegi Gorena, Konstituzioaren arabera, ordena guztien gaineko organoa da; garbi dago, ordea, Auzitegi Gorenak ez duela auzi guztien gaineko eskumenik.

Legearen intereserako errekurtsoaren arabera Auzitegi Gorenak zein epai eman, eta Konstituzio Auzitegiak bere esparruan zein epai eman, eta epai horietara jurisprudentzia-doktrina bilduko da. Jurisprudentzia-doktrina hori gidari izan behar da, prozesu-arauak ezarri eta interpretatzean, segurtasun juridikoari eta berdintasunari dagokienez. Segurtasun juridikoa eta berdintasuna bat etorri behar dira Espainiako sistemaren berezko prozedura-askatasunarekin eta jurisprudentziaren bilakaera egokiarekin.

Behin hona iritsita, eta errekurtso bereziekin bukatzeko, gogoratu behar da jurisprudentziak edo aurrekariak benetako garrantzia duela Espainiako sistema juridikoan, ez euren indar lotesleagatik, baizik eta beren aginte eta eragingarritasunarengatik.

Aginte horrek jatorria du erabakiaren kalitatean, horren justifikazioan eta justifikazio hori adierazteko modu arduratsuan. Aginte hori, «case law» sistema juridikoetan ere, garrantzitsuen bihurtzen ari da.

Gainera, aginte hori da eta izango da, kasazioan emandako epaiei, kasu zehatzaz gain, egotz dakiekeen bakarra.

Hori guztia dela eta, Auzitegi Gorenaren ebazpenak gutxiestea, zuzeneko eragina ez dutelako beste epai edo subjektu juridiko zehatz batzuen eskubideen gainean, ez dator bat Espainiako antolamendu juridikoan jurisprudentzia- doktrinari eratxiki zaion balioarekin; halaber, ez dator bat ikerketa iuskonparatibo zorrotzenekin; ezta Justizia Administrazioko jurisdikzio-organo gorenen zereginari buruz aipatu joera modernoekin ere.

XVI Agian, lege honen berrikuntza nagusia da behin-behineko betearazpenaren arauketa.

Prozedura zibilari buruzko lege berriak apustu argia egin du Justizia Administrazioarenganako konfiantzaren alde, baita justizia lehen auzialdian ematearen alde ere. Ondorenez, legeak behin-behinean betearazteko modukotzat jo ditu lehen auzialdian emandako kondena-epaiak, zentzuzko baldintza eta salbuespenekin.

Behin-behineko betearazpena bideragarri izango da, fidantzarik edo kauziorik eman gabe. Aitzitik, honako hauek ezarri dira: batetik, betearazpen horren aurka jartzeko araubidea; eta, bestetik, behin-behinean betearazitako ebazpenak ezeztatzen direnerako erregela zehatzak. Erregela horiek ez dute besterik gabe erretorika bidez aitortzen kalte-galerengatiko erantzukizuna, kasuan kasuko prozesu arruntera igorriz; haatik, horiek ordainaraztea ahalbidetzen dute, premiamendu-bidea erabiliz.

Behin-behineko betearazpena eskatu ondoren, auzitegiak betearazpena aginduko du, salbu eta epaia betearaztea ezinezkoa denean edo epai horrek kondena-erabakirik ez duenean.

Behin- -behineko betearazpena agindu ondoren, kondenatua horren aurka jar daiteke, aipatu lege-baldintzak bete ez direla uste badu kondenatuak.

Legeak ezarri duen benetako aurka-jartzea desberdina da, kondena diruzkoa denean eta ez denean.

Kondena diruzkoa ez bada, aurka-jartzearen oinarria izan daiteke ezinezkoa edo guztiz zaila izatea behin-behineko betearazpena eman aurretiko egoerara itzultzea edo betearazpena jasan duenari konpentsazio ekonomikoa ematea, kalte-galeren ordainaren bidez, epaia ezeztatzen bada.

Kondena diruzkoa izanez gero, ez da osotasunean ahalbidetuko behin- -behineko betearazpenaren aurka jartzea. Halakoetan, aurka-jartzea mugatu behar da premiamendu-prozeduraren betearazpen-jardun zehatzera, horrek berrezarrezina den egoera sortzen badu edo kalte-galerak ordainduz konpentsazio ekonomikorik izango ez duena.

Betearazpen-neurri zehatzen aurka jartze horrek eta diruzkoak ez diren kondenen betearazpenaren aurka jartzeak oinarri berbera dute, hau da, behin- -behineko betearazpenaren ondorioz eragindako egoerak lehengoraezinak izatea, eta, horrekin batera, ekitatezko konpentsazio ekonomikoa ezinezkoa izatea, epaia ezeztatzen bada.

Diruzko kondenagatiko behin-behineko betearazpenaren kasuan, legeak agintzen dio betearazpen-jardun zehatzaren aurka jartzen denari, batetik, hautabidezko neurri bideragarriak adieraztea; eta, bestetik, behar besteko kauzioa ematea betearazpenaren atzerapenari erantzuteko, auzitegiak hautabidezko neurriak onartzen ez baditu eta geroago diruzko kondena baieztatzen bada.

Hautabidezko neurriak eskaini eta kauziorik eman ezean, aurkajartzea ez da bidezkoa izango.

Erregela gisa ezin uka daiteke diruzko kondena horien behin-behineko betearazpena ezartzea arriskutsua dela, baldin eta behin-behineko betearazpenetik onura lortu duenak ezin badu dihartutakoa itzuli, behin-behinean betearazitako epaia ezeztatuz gero.

1881eko Legearen eta beraren berrikuntzen sistemari helduta, eskatzaileari eskatutako kauzioak arrisku hori ezabatzen zuen, behin-behineko betearazpena larregi ixtearen truk. Horrela, behin-behineko betearazpena uzten zen baliabide ekonomiko likidoak zituztenen esku soil-soilik.

Horrez gain, baziren beste zenbait arrisku garrantzitsu: hartzekodunak bere kredituaren betepena atzeratzea; eta kondenatutako zordunak bigarren auzialdiko denbora- -tartea eta balizko errekurtso berezia baliatzea, bere erantzukizuna saihesteko.

Zinez, lege honen sistemarekin, arriskua da behin-behineko alderdi betearazleak kobratzea, eta, gero, kaudimengabe bihurtzea. Edonola ere, arrisku hori gutxienekoa izan daiteke zenbait kasutan, eurentzat behin-behinean betearaz daitekeen epaia onuragarria denean.

Bestalde, esandakoaren arabera, behin-behinean betearazitakoa ezeztatzean, legeak ez du prozesu adierazlera jotzen, konpentsazio ekonomikoa erdiesteko; aitzitik, premiamendu-prozedurara jotzen du, nahitaezko behin- -behineko betearazpenaren izapideak egin dituen edo egiten ari den organoan.

Lege honek egin duen aukeraren oinarrizko faktorea da, kontrajarritako arriskuak aztertu ondoren, lehen auzialdiko epaien eragingarritasuna. Epai horiek eta administrazio-prozeduran emandako epaiek berme berberak dituzte, gaiari eta prozedurari dagokienez, zuzenbidearekin bat datozela ziurtatzereko. Izan ere, administrazio-prozeduran zehar, administrazio publikoen egintzak eta ebazpenak ematen dira, eta horiek zuzenean betearaz daitezke, jurisdikzioari eskatutako eta horrek emandako kautela- etendura izan ezik.

Lege honek, lehen auzialdiko epaitegien aldeko apustua egin du, horiek justizia zibilaren oinarri baitira, esangura guztietan.

Oro har, lege honen arabera, lehen auzialdiko epaitegiek berehalako eragingarritasuna duten epaiak emango dituzte, behin-behineko betearazpenaren bidetik. Orokorrean, epai horiek ez dira epai platonikoak, ezta eragingabeak ere; izan ere, lege honekin, gora-jotzeak eta bigarren auzialdiak ez dute beti jada ebatzitakoa neutralizatuko, ziurtzat hartzen diren gertakizun gisa.

Eskura dauden estatistikek eta errealitateak berak ere ez dute justifikatzen «lehen auzialdiko justizian» konfiantza galtzea sistematikoki, erabat eta orokorrean. Errealitate hori ezaguna da profesional askoren —epaile, magistratu, abokatu, zuzenbideko irakasle eta abarrekoen — esperientziaren bitartez.

Bestalde, lehen auzialdiko justizia eragingarriagoa eta arduratsuagoa egin ezean, Prozedura Zibilari buruzko Legea arazo xeheetan eraldatu baino ez da egingo, arazook ugariak eta garrantzitsuak izan arren.

Erabateko aldaketa hori gogoan izanik, eta behin-behineko betearazpenaren aurka jartzea kontuan hartuz, aintzat izan behar da zailtasun bera dutela aurka-jartze horri buruz jurisdikzio-organoak emandako erabakiak eta kaute-neurrien eskaerari buruz emandako ebazpenak.

Horrela, behin-behineko betearazpenaren aurka jartzean, kontrajarritako faktoreak baloratu behar dira, baina faktore horiek eta kautela-neurriak eskatzean kontuan izan behar direnak zailtasun berekoak dira.

Bi erakunde desberdin horiek okerrak egiteko arriskua dakarte. Arrisku horiek antzekoak dira, eta onartu beharrekoak, babes judizialaren eragingarritasunerako eta kredituaren nahitaezko babeserako.

Behin-behineko nahitaezko betearazpena ez da kautela-neurria, eta kautela-neurrien ondoreek baino indar eta eragingarritasun handiagoa du.

Batetik, zentzuzko aurka-jartzeaz gain, berme guztiak dituen prozesuko epaia dago; bestetik, «zuzenbide onaren kea» baino ez.

Ziurrenik, behin-behineko betearazpenaren araubide berri horrek zuzeneko onura gehiago ekarriko ditu, galerak eta bidegabeko kasuak baino. Halaber, oso onuragarriak izango dira ezarritako erabateko berrikuntzaren zeharkako ondoreak, baita auzia luzatzeko helburua besterik ez duten errekurtsoak murriztea ere.

Berrikuntza horrekin, legeak pentsamolde- aldaketa erdietsi nahi du, bai itunetan, bai auzietan.

Itunetan, horiek betetzeko asmoarekin gauzatzeko; auzietan, egun ohikoa dena baino esparru hurbilagoan, auzion emaitzak seriotasunez onartzeko.

Era horretara agertzen da Justiziari seriotasuna emateko xedea, xede hori ahozkoa bakarrik ez dela.

Lehen auzialdiko organoei ezin zaizkie akats asko eratxiki. Argudio hori ez dator bat bigarren auzialdiko berrespen-epaiekin.

Gainerakoan, mota honetako legea egin behar da, epailearen benetako zeregina oinarri hartuta, auzialdi guztietan eta errekurtso berezietan. Legea ezin da oinarritu zeregin horren ustezko edo benetako kalitate gabezia horretan. Izan ere, ez dago akats hori zuzen dezakeen legerik.

XVII Lege honek, 1881eko Legeak ez bezala, nahitaezko betearazpena arautu du era bateratuan, argian eta osoan.

Betearazpen- prozesu egokia diseinatu da, lehenik, benetako betearazpen-titulutzat har daitekeenarentzat, hori titulu judiziala izan zein kontratu bidezko titulua izan; bigarrenik, nahitaezko betearazpen arruntarentzat; eta, hirugarrenik, legean arreta berezia jaso duen hipoteka- bermearentzat.

Dena den, nahitaezko betearazpenaren funtsezko batasun horrek ez ditu eragotzi behar hainbat gaitan zentzuzkoak diren berezitasunak.

Berezitasunak dira, berbarako, betearazpenaren aurka jartzean, tituluak izaera judiziala izatearen edo ez izatearen araberako zentzuzko berezitasunak, edota hipotekatutako nahiz pignoratutako ondasunen gaineko exekuzioaren beharrezko berezitasunak, exekuzioa horien aurka soilik zuzendu bada.

Nahitaezko betearazpenari buruzko lege-araubideek ezin dute saihestu, ezta konpentsatu ere, prozesuaren aurretik ematen den kreditu-berandutza. Halaber, lege-araubideari ezin zaio eskatu hartzekodun guztiei euren kreditu guztiak ordaintzea beti.

Lege honetara ez da bildu nahi formula utopikorik.

Aitzitik, lege honetara arauen multzoa bildu da, eta, arau horiekin, batetik, hobeto babestu nahi da hartzekoduna, horren eskubideak behar besteko agerpen juridikoa badu; eta, bestetik, arauok xedatzen dituzte orain arte kontuan hartu ez diren edo legeak alde batera utzi dituen egoera eta arazoak.

Legeak xehe-xehe arautu du betearazpenean parte hartzen duten alderdiei eta subjektuei buruzko gaia; bigarrenik, eskumenari, errekurtsoei, eta ebazpenak eta betearazpen-jardun zehatza aurkaratzeko egintzei —egintza horiek ez dira nahasi behar nahitaezko betearazpenaren aurka jartzearekin— buruzkoa; hirugarrenik, betearazpenaren aurka jartzeko eta betearazpen-prozesua eteteko arrazoiei eta prozedura- -araubideari buruzkoa.

Legeak betearazpenaren aurka jartzeko intzidente bakarra ezarri du betearazpen guztietarako; salbuespenez, araubide berezia dute berme erreala gauzatzea helburu duten betearazpenek.

Aurka-jartzea betearazpen-prozesuan gauzatzen da, eta hori aurretiaz aipatutako kasuetan bakarrik oinarri daiteke. Aipatu kasuak desberdinak dira, titulua judiziala denean eta ez denean.

Gai honetan erabateko berrikuntza da, epaiak eta titulu judizialak betearazi behar direnean, betearazpen horren aurka jartzeko araubidea.

Jakina denez, 1881eko Legeak ez zuen arautu epaien betearazpenari buruzko aurka-jartzea. Horrek aurka-jartzearen bidezkotasunari buruzko ezbai-egoera deitoragarria sortu zuen, baita aurka-jartzeko arrazoi onargarriei eta intzidentearen izapidetzari buruzko ezbaia ere.

Hainbat arrazoirengatik, titulu horien eragingarritasuna desiragarria da, eta, horregatik, ez da gutxietsi behar. Hortik abiatuta, lege honek kontuan hartu ditu errealitatea eta justizia, eta, ondorenez, epaien betearazpenaren aurka-jartzea ahalbidetu du honako arrazoi hauek direla medio: lehenik, epaian agindutakoa ordaindu edo betetzea, hori agiri bitartez egiaztatuz gero; bigarrenik, betearazpen-akzioa iraungitzea; eta, hirugarrenik, alderdiek ituna edo transakzioa egitea betearazpena saihesteko, itun edo transakzio hori agiri publikoan agertuta.

Badirudi arrazoi horiek gutxi direla; baina, egia esan, funtsezkoak ere badira. Gainera arrazoiak ezin dira baztertu, epai irmoa betearaztea ez delako eragiketa automatikoa, eta, horrekin batera, ez delako zentzuzkoa epaia eman eta hori irmo denetik epaiaren betearazpena eskatu bitartean jasotako guztia alde batera uztea.

Bestalde, epaiketaz kanpoko tituluetan oinarritutako aurka-jartzea onartzen da honako arrazoi hauek tartean direnean: agiri bidez egiazta daitekeen ordainketa; konpentsazioa, baldin eta alderdi betearazlearen kredituaren aurka jarritako kreditua likidoa bada eta indar betearazlea duen agiritik badator; gehiegi eskatzea; alderdi betearazlearen eskubidea preskribatu nahiz iraungitzea; kita eta itxaroteko ituna edo ez eskatzekoa, hori agiri bidez agertuz gero; eta, orobat, agiri publikoan jasotako transakzioa.

Erraz atzeman daitekeenez, aipatu aurka-jartze horretarako arrazoi gehiago dago, epaien eta beste titulu judizial batzuen betearazpenaren aurka jartzeko baino. Dena den, aurka jartzeko arrazoi ugari izateak ez du betearazpenaren aurka-jartzea bihurtu behar epaiketa adierazle plenarioko eztabaidaren antzeko eztabaida, horrek jurisdikzio- -babes judiziala zapuztuko bailuke.

Izan ere, lege honek epaiketaz kanpoko titulu betearazleak benetako titulu betearazletzat jotzen ditu eta, ez, ordea, epaien eta frogabide gisa bakarrik balio duten agirien arteko hirugarren mota moduan. Horrela, epaiketaz kanpoko titulu betearazleen ezaugarriek zentzuzko oinarria ematen diote zuzenbideari, zorra egiazkoa dela uste izateko, benetako eta nahitaezko betearazpena agintze-ondoreetarako.

Epaiketaz kanpoko tituluetan oinarritu betearazpenaren aurka jartzea ez da tituluaren ustezko ahuleziari emandako konpentsazioa; alderantziz, justiziaren eskakizuna da, epaien, ebazpen judizialen edo tartekaritza-ebazpenen aurka-jartzean gertatu bezala.

Aurka jartzeko arrazoi gehiago egoteagatik sortzen den desberdintasuna aurretiazko prozesua egotean edo ez egotean datza.

Agiri zehatz batzuei garrantzi handiko prozesu-ondoreak eratxiki dakizkieke, horiek betearazpen-titulutzat jo ezin badira ere; bada, agiri horiek, lege honen arabera, toki egokia dute prozesu monitorioaren barruan.

Epaien eta epaiketaz kanpoko tituluen betearazpenaren aurka jartzeko arrazoia da prozesuko akatsak egotea ere: alderdi betearaziak demandatuaren izaerarik edo ordezkaritzarik ez izatea, alderdi betearazleak gaitasunik edo ordezkaritzarik ez izatea eta betearazpena agintzean errotikako deuseztasuna gertatzea.

Legeak guztiz erraztu du aurka-jartzearen izapidetza, tituluaren izaera edozein izanda ere; horrela, hitzezko epaiketarentzat ezarritakora igorri du aurka-jartzearen izapidetza.

Bestalde, betearazpenaren aurka jartzeko arrazoiak dira aurretiaz aipatutakoak bakar- bakarrik; horregatik, legeak esanbidez ezarri du aurka-jartzea zein autok ebatzi eta horren ondoreak betearazpen- prozesura mugatzea.

Nahitaezko betearazpenaren osteko epaiketa adierazlea hizpide izanik, bistakoa da nahitaezko betearazpena epaiaren bidez agintzean epaiak izan behar duela horri eratxiki dakiokeen indarra.

Halaber, legeak betearazpenaren etendura orokorra arautu du, hipoteka- -betearazpenerako izan ezik, hipoteka- betearazpenak araubide berezia baitu.

Egiatan, epaiketaz kanpoko tituluak betearazpenaren oinarri direnean, aurka- jartzearen intzidenteak etendura eragiten du. Nolanahi ere, kasu hori bazter utzita, legeak honako etendura- -arrazoi hauek bakarrik ezarri ditu: auzi-ihesean emandako epaia berrikusteko edo hutsaltzeko demanda jartzea eta onartzea; kalte konpongaitza sor dezakeen betearazpen-jardunaren aurka, errekurtsoa jartzea; alderdi betearaziaren konkurtso-egoera; eta, berebat, epaitu aurrekotasuna zigor-arloan.

Legeak araubide orekatsua ezarri du arau horien bidez. Araubide horrek ahalbidetzen du, batetik, hartzekodun betearazleak duen eskubidearen babes eragingarria, aurka-jartzeko eta eteteko aurretiaz aipatu arrazoien zerrenda mugatuarekin, baina, zerrenda horrek hutsaltzen ez duela betearazpen-tituluaren eragingarritasuna; eta, bestetik, araubide horrek ez du zordun betearazia defentsa-bideez gabetzen, betearazpenaren ez-zilegitasun kasurik astunenetan.

Diruzko betearazpenaren arloan, legeak enbargoa edo ondasunen lotura eta lotura horren bermea jorratu ditu lehendabizi, betearazpenaren funtsezko jurisdikzio-jarduera honen gai bakoitzak zein izaera duen kontuan hartuta.

Sistematika eta edukiaren aldeko argitasunarekin definitu eta arautu dira honako hauek: enbargoaren helburua eta enbargoaren egintza eratzaileak; hori nahikoa izan behar delako irizpidea —zehaztugabeko enbargoa debekatuz —; erabat edo zati batez enbarga ezin daitekeena; oker enbargatzeagatik lehenbailehen jaregin behar dena; enbargoa zabaltzea edo murriztea; eta, halaber, administrazio judiziala ondasunak lotzeko tresna gisa, hori zentzuzko bermea dela alderdi betearazlearen betepenarako.

Nabarmendu behar da lege honek ezartzea alderdi betearaziak betebeharra duela, bere ondasunak eta horien kargak agertzeko.

Auzitegiak, bere arioz, alderdi betearaziari aginduko dio, betearazpena agintzeko autoan, betebehar hori bete dezala, salbu eta alderdi betearazleak, betearazpen-demandan, alderdi betearaziaren ondasun batzuk aipatu dituenean, ondasunok enbargatzeko modukoak izanik eta alderdi betearazlearen ustez behar adinakoak.

Zordunak zein erantzukizun izan ahal eta hari horretaz ohartzeaz gain, legean ezarri da alderdi betearaziari aldizkako hertsatze-isunak ezartzeko aukera, alderdi betearaziak agindeiari behar bezala erantzun arte; horrela, alderdi betearazlearen betebehar horri benetako eragingarritasuna eman zaio.

Aukera horrek konpontzen du 1881eko Legearen akats nagusia; izan ere, lege hori adeitsuegia zen zordunarekin, eta alderdi betearaziaren ondarearen ondasunak arakatzeko zama alderdi betearazleari eta epaileari egotzi zitzaien, alderdi betearaziari lankidetzan aritzeko betebeharrik ezarri gabe.

Alderdi betearaziaren ondasunak aurkitzeko tresna bakarra ez da alderdi betearaziak bere ondasunak agertzea, betearazpen-ondoreetarako.

Legeak ezarri du, ondasunak adierazi ezin izan dituen, edo betearazpena behar bezala gauzatzeko behar besteko eta kalitate egokiko ondasunik aurkitu ez dituen alderdi betearazleak hala eskatuta, auzitegiak herri-erakundeei eta pertsona juridikoei nahiz fisikoei eskatu ahal izatea alderdi betearaziak bere erantzukizunari aurre egiteko ondasun eta eskubideei buruzko datuak.

Alderdi betearazleak azaldu behar du, labur bada ere, zeintzuk diren alderdi betearaziaren eta elkarlanean aritzeko agindeia jaso duten erakunde eta pertsonen arteko harremanak, ez litzatekeelako zentzuzkoa izango lege-agindu horiek oker erabiltzea, ondare-ikerketa generikoetarako edo oinarririk ez duten ikerketetarako.

Ikerketa-neurri horiek ez dira legean ezarri ondasun-agerpenaren subsidiariotzat; aitzitik, ordainketa-agindeirik behar ez den nahitaezko betearazpenaren kasuan, neurriok agin daitezke betearazpena agintzen duen autoan, eta betearazpena berehala gauza daiteke. Horixe gauzatuko da, alderdi betearaziak esan beharrekoak entzun gabe eta betearazpena agintzeko autoaren jakinarazpena eragingarria izan gabe, baldin eta zentzuzko arrazoiak badaude uste izateko, atzerapena gertatuz gero, betearazpenaren arrakasta zaputz daitekeela.

Jabari-hirugarrengotza jada ez da jabaria definitzeko prozesu arrunta, eta ez du bigarren mailako ondorerik hirugarrengotzako ondasunaren enbargoa ezerezean uzteko. Orain, jabari-hirugarrengotza betearazpenaren intzidentea da esangura hertsian, eta horren bidez zuzenean eta soil-soilik erabakiko da bidezkoa zer den, jaregitea ala enbargoari eustea.

Doktrinak gomendatutako aukera horri egotz dakiokeen abantaila da kasuan kasuko ondasunari begira betearazpen-prozesuaren atzerapenik ez ekartzea. Legeak prozesu arruntak errazago arautu baditu ere, atzerapena kontuan izan behar da auzialdi bikoitzaren itzalpean. Gainera, behin-behineko betearazpenaren araubide berriak ezin du aipatu arazoa konpondu, gauzatzeko dagoen betearazpenari buruz.

Lege honek eskubide hobeko hirugarrengotzari edo lehenespen-hirugarrengotzari eutsi dio. Dena den, legeak zenbait berrikuntza ezarri ditu, berbarako, alderdi betearazleak amore eman edo atzera egin ahal izatea, eta hirugarrengotzadunak berak sustatu ez duen nahitaezko betearazpenaren kostu ekonomikoak ordaintzea.

Bestalde, jabari- -hirugarrengotzan gertatu ez bezala, eskubide hobeko hirugarrengotzan beharrezkoa da auzitegiak zein epai eman eta epai horrek kreditua eta beraren lehenespena zehazteko indarra izatea, epai horrek beste egintza batzuk aldez aurretik epaitu ez arren.

Legeak aldaketa asko ezarri ditu, batez ere, ordena eta aurreikuspenaren ingurukoak, betearazpenak ukitutako ondasunen premiamendu-prozeduran edo ondasunok diru bihurtzeko fasean, ondasunok baloratu ondoren, ondasunen izaeraren arabera.

Hutsune asko betetzeaz gain, enkante bakarra ezarri da. Ezarritako xedapenen bitartez emaitza onuragarriagoa lortu nahi da zordun betearazlearentzat, ahal den neurrian merkatuko arauekin bat etorriz. Gainera, kostu ekonomikoa murrizteko ahaleginak egin dira.

Enkantea arautzean egindako hobekuntzak gorabehera, legeak aukera eman die hautabidezko besterentze-bide nahitaezkoei. Hautabidezko neurri horiek, inguruabar zehatzetan, ahalbidetuko dute enkantea arintzea eta horren zeregina hobetzea.

Horrela arautu dira, batetik, alderdi betearazlearen eta alderdi betearaziaren artean balioa diru bihurtzeko hitzarmenak; eta, bestetik, alderdi betearazleak hala eskatuta edo horren adostasunarekin, epaileak erabakitzea pertsona edo erakunde espezializatuak ondasuna besterendu dezan, enkante judizialetik kanpo.

Enkanterako deialdia arautu da ondasunaren balioa ondoen adierazten duen eran, batez ere, ondasun higiezinei buruzko enkantea denean.

Ondasun higiezinen enkante bidezko besterentzeak behar duen arreta berezia jaso du legean, eta, bereziki, kontuan hartu dira erregistroari eta hirugarrenak babesteari buruzko arazoak.

Zamak indarrean irauteari eta zamen kitapenari dagokienez, honako sistema honi eutsi zaio: betearazitako zamaren aurretiko zamak indarrean diraute eta geroko zamak kitatzen dira. Sistema hori osatzen da indarrean dirauten zamen zenbatekoa baloraziotik kenduz, ondasun higiezinek enkantean izan behar duten balioa zehazteko.

Aukera horrek abantaila hau du: enkantean eskainitako kopuruak, horiek txikiak badira ere, betearazteke dagoen onurarako izango direla bermatzen du beti. Hori ez litzateke beti erdietsiko zamen ohiko likidazioarekin.

Ondasun higiezinen nahitaezko besterentzearen arloan, berrikuntza garrantzitsu gisa arautu da betearazpen-prozesuan besterendutako ondasun higiezinen okupatzaileak entzutea eta horien balizko irtenaraztea.

1881eko Legeak ez zuen ezer ezarri horren inguruan. Lege horrek eskaintzariak behartzen zituen euren kontura ikerketa neketsuak egitera eta euren eskaintzak ezbai-egoeran azaltzera, honako hauek jakin gabe: okupatzaileak aurkituko zituzten; okupatzaile horiek euren egoerari eusteko eskubiderik izango zuten; eta, okupatzaileek finkaren edukitzari eusteko eskubiderik izan ez arren, ea beharrezkoa izango zen finkatik irtenarazteko prozesu adierazle luze eta neketsura jotzea.

Zentzuzkoa denez, horrek guztiak ez zuen bultzatzen enkante judiziala erakargarria izatea, ezta ekonomiaren ikuspuntutik eragingarri egitea ere.

Lege honek okupatzaileen arazoa konpondu nahi du. Lehenik, legea saiatzen da betearazpen-prozesuan zehar horren berri izatea.

Hori erdiesteko, honako aurreikuspen hau ezarri da: alderdi betearaziak ondasunen zerrenda aurkeztean, zerrenda horretan adierazi behar da, ondasun higiezinei dagokienez, okupatuta dauden, eta, kasuan-kasuan, nork okupatzen dituen eta zein tituluren arabera.

Bestalde, ezarri da betearazpenaren berri eman behar izatea okupatzaileei. Okupatzaile horiek ezagunak izan daitezke, alderdi betearaziak ondasunak agertzearen bidez edo beste era baten bidez. Okupatzaileek hamar eguneko epea izango dute euren egoera zein titulurekin justifikatu eta titulu horiek betearazpen-auzitegian aurkezteko.

Horrez gain, legeak agindu du enkantearen iragarkian adieraztea, ondasun higiezinaren edukitza-egoera ahalik zehatzen, balizko eskaintzariek balora dezaten balizko irtenarazteak izan ditzakeen eragozpenak.

Azkenik, intzidente laburra arautu da betearazpenean. Intzidente horrek ahalbidetzen du egitez edo behar besteko titulurik izan gabe okupatzailetzat jo daitezkeenak berehala irtenaraztea.

Okupatzaileek egiaztatu badute edukitzari eusteko behar besteko titulua dutela, orduan, haiek irtenarazteko, beharrezkoa izango da kasuan kasuko prozesu adierazlera jotzea.

Gisa horretan, legeak tentuz eta zentzuz erantzun dio okupatzaileen arazoari.

Era berean, errealismo handiagoarekin arautu da ordaintzeko administrazioa. Ordaintzeko administrazio hori bereizi da nahitaezko besterentzearen bidezko diru bihurtzetik.

Oro har, lege honen III. liburuko IV. kapituluaren xedapenak baliatzen dira urte luzeetan bildutako esperientziaz. Horrela, askotan arau zehatzik izan ez arren, benetako arazoak nabarmendu, konponbideak aurkitu eta proposamenak azaldu dira, esanahi juridiko egokiarekin.

Legeak kapitulu berezi batean jorratu ditu hipotekatutako edo pignoratutako ondasunen betearazpen-berezitasunak.

Arlo honetan, hipoteka-betearazpenaren aurreko araubideari eutsi zaio oinarrian. Araubide horrek erabat mugatzen zituen zordunak betearazpenaren aurka jartzeko erabil zitzakeen arrazoiak, bai eta betearazpena eteteko kasuak ere.

Konstituzio Auzitegiak behin eta berriz adierazi du araubide horrek ez duela Konstituzioa hausten; gainera, araubide horretan funtsezko aldaketak sartzeak bidegabe alda dezake hipoteka- kredituaren merkatua, eta hori ez da batere gomendagarria.

Hipotekatutako eta pignoratutako ondasunak betearazteko arauketa berriarekin, aurreko egoera gainditu eta aurrera egin da. Lehenik, Prozedura Zibilari buruzko Legera ekarri da hipoteka bidez bermatutako kredituak betearazteko prozesuen arauketa, betearazpen horien jurisdikzio-izaera, sarritan eztabaidatu dena, indartuz. Bigarrenik, berme errealeko kreditu-betearazpenen arauketa bateratu da, egungo arauketa- -aniztasuna ezabatuz. Eta, hirugarrenik, era egokiagoan antolatu dira egungo betearazpena eteteko arrazoiak. Arrazoi horien artean bereizi dira betearazpenaren aurka jartzeko arrazoiak (hipoteka-bermea edo kreditua azkentzea, eta hartzekodunak erreklamatutako saldoarekin ados ez egotea); eta jabari- hirugarrengotza eta zigor-arloko epaitu aurrekotasuna. Aitzitik, prozedura eteteko izaera murriztuari eutsi egin zaio kasu guztietan.

Azpimarratu behar da diruzkoa ez den betearazpenean gertatutako aldaketa.

Zalantzarik gabe, beharrezkoa zen ikuspegi desberdinetatik eraldatzea gaindituta zegoen arauketa.

Lege honek agindeiak eta isun hertsagarriak ezarri ditu zerbait egiteko eta ez egiteko betebeharrak betetze aldera. Horrela, agerian aldendu da 1881eko Legearen joeratik, hots, diruzko kalte-ordaina berehala ezartzeko joeratik.

Hala ere, gehiegizko hertsatzeak saihestu dira. Oreka lortu nahi da honako hauen artean: batetik, betearazpenaren interesa eta justizia esangura hertsian; eta, bestetik, borondateari eta errealismoari zor zaien begirunea. Begirune horren eretzean, ez da ahalegin berezirik egin behar prestazioak derrigorrean lortzeko, baldin eta prestazio horiei badatxezkie borondatezko betepenaren ezaugarri pertsonalak.

XVIII Lege honek kautela-neurriak arautu ditu manuen multzo bateratuan. Manuen multzo horretatik baztertu dira, soil-soilik eta jarraian azalduko diren arrazoiengatik, zenbait prozesu zibil bereziren neurri zehatzei buruzkoak.

Horrekin, egoera deitoragarria gainditu da, arauak gutxi eta askiez izateaz gain, sakabanatuta baitzeuden, 1881eko Legean eta beste lege askotan.

Dena den, aipatu manuen multzo hori ez da «ohikotzat» jo daitezkeen kautela- neurrien arauketa batzearen emaitza, horien baldintzak eta prozedura ezarriz.

Lege honek hobetsi du neurri zehatz batzuen ezaugarri orokorrak argi eta garbi finkatzea; izan ere, neurri horiek ezinbesteko gerta daitezke, etorkizuneko epai baten eragingarritasuna ezerezean gera ez dadin. Horrela, legeak baldintza eta eskakizun orokorrak ezarri ditu, kautela-neurrien araubide irekia lortzeko, ez, ordea, kopuru mugatuaren edo itxiaren sistema.

Dena den, orokortasuna eta zabaltasuna ez dira zehaztugabetasunaren edo zuhurtziagabekeriaren pareko.

Legeak oinarri hartu ditu orokorrean sendo eta onargarri izan ohi diren doktrina eta jurisprudentzia.

Kautela-neurriak hartzeko, faktore oinarrizko eta erabakigarriak dira: «fumus boni iuris» edo zuzenbide onaren itxura, prozesuko berandutzaren arriskua eta kauzioa ematea.

Babes zehatza eman dezakeen epaiarekiko kautela- -neurrien tresna-izaera, eta, horrenbestez, eransgarritasuna eta behin-behinekotasuna, behar bezala bermatu dira arau egokiekin.

Ahaleginak egin dira, xedapen zehatzen bitartez, kautela-neurriak berez bila ez daitezen, prozesu-jardueraren helburu bakar edo nagusi gisa.

Dena dela, azpimarratu behar da, ezarritako kautela-neurrien araubidearekin, justiziapekoek euren esku dituztela orain arte eska zitzaketen kautela-neurriak baino eragingarriagoak.

Kautela- -neurriak eragingarriak izatea erdietsi nahi da, batetik, kondena-epaia nola edo hala betearazteko; eta, bestetik, ameskeriazko epaia saihesteko.

Kautela-neurriak beharrezkoak dira «periculum in mora» eragozteko. Halaber, jakinekoa da kautela-neurriek beste arrisku batzuk dakartzatela.

Horregatik, beharrezkoa da honako hauek arreta handiarekin arautzea, eta, hain zuzen ere, hori da legearen asmoa: kautela-neurrien aurka jartzea, kautela--neurriak zentzuz ordeztea, berrikustea eta aldaraztea, eta kontrakautelak edo kautela-neurriak neutralizatuko edo ezerezteko balio dutenak hartzea, kautela- -neurriak premiarik gabekoak edo alferrekoak izan ez daitezen, edo karga txikiagoakoak izan daitezen.

Kautela-neurriak eska daitezke, prozesua hasi baino lehen, demandarekin batera edo auzia ebazteke dagoenean.

Erregela orokor gisa, kautela- -neurriak ez dira aurkakotasunik gabe hartzen. Zernahi gisaz, ezarri da kautela- neurriak hartu ahal izatea, eskatutako neurriaren subjektu pasiboak esan beharrekoa entzun gabe, hori justifikatuta badago.

Kasu horietan, berehalako aurka-jartzea ezarri da.

Aurretiazko entzunaldian nahiz aurka-jartzean, baita geroago ere, eskatutako edo jadanik agindutako kautela-neurria ordezteko kontrakautela ezar daiteke.

Zenbait adituk diotenari eutsiz, kautela- neurrien gaineko ardura eta neurriok ebazteko eskumena eratxiki behar zaio prozesu nagusiaren gaineko eskumena zein jurisdikzio-organok izan eta beste bati. Jarrera hori, nolanahi ere, baztertu egin da, eta legeak ez du eskumena banandu. Halere, demanda jarri baino lehenago eskatu neurriei buruzko prozeduraren inguruan alderdi pasiboak zein jarduera izan eta jarduera horrek ez du prozesua jarriko auzitegi zehatz baten eskumenpean.

Aukera horrek kontuan hartu du demanda baino lehen edo prozesuan zehar hartutako kautela-neurrien gaineko erabakiek epaian eragin ditzaketen aurreirizkeriak edo alderdi baten aldeko nahiz aurkako iritziak sortzeko arriskua.

Dena den, arrisku hori kautela- -neurrietatik landa ere badago, aurreirizkeria sor daitekeelako epaiketa baino lehenagoko entzunaldian edo demanda eta erantzuna irakurri ondoren.

Horrez gain, legeak oinarri bikoitza du. Batetik, epaile eta magistratu guztiek behin-behineko iritziak gaindi ditzakete, alderdien ondoz ondoko uziak inpartzialtasunez kontuan hartzeko, eta frogatutako egitateei eta aplikatu beharreko zuzenbideari lotzeko.

Bestetik, kontuan izan da kautela-neurriek beti lotura izan behar dutela prozesu nagusian eskatutakoarekin, baita prozesuan zehar alda daitezkeen gorabeherekin eta inguruabarrekin ere. Horrela, prozesu horren gaineko eskumena zein organok izan eta bera da ebazteko egoerarik egokienean dagoena, batez ere, kontuan izanez gero, kautela-neurriak ezerezean uzteko, aldatzeko edo ekitatezko kontrakautelarekin ordezteko aukera.

Hori guztia, kontuan izan gabe eskumena ez bereizteak prozedurarako konplexutasun txikiagoa dakarrela.

XIX Legeak ezinbesteko prozesu bereziak ezarri ditu.

Lehenik, zalantzarik gabe eta eztabaidaezin diren berezitasunekin, gaitasunari, seme-alabatasunari eta ezkontzari buruzko gaietan, izapidetza berezia izan behar duten prozesuak.

Gisa horretan, aurreko egoera deitoragarria bukatu da, prozesuko lege erkidera bildu baita lege horretan egon behar dena, nahiz eta orain arte hori miatu edo ondorioztatu dela guztiz sakabanatuta zeuden eta ilun bezain eztabaidagarri ziren xedapenetan.

Bigarrenik, ondareak banatzeko prozesu judizialak. Idazpuru horretara bildu dira jarauntsiaren banaketa judiziala eta ezkontzaren ondasun-eraentza likidatzeko prozedura berria. Horiek ahalbidetuko dute jurisdikzio-liskarrik gabe ebatzi nahi ez edo ebatzi ezin izan diren arazoak konpontzea.

Azkenik, aurrekoak baino berriagoak diren prozesu bi, alegia, epaiketa monitorioa eta kanbio-prozesua.

Printzipio esku-emailea prozesuetan aplikatzen ez denean, edo, prozesuko objektuari datxekion herri-interes zalantzaezinarengatik, printzipio horren eragina txikiagoa den prozesuetan, legea ez da mugatu horiek kodetzera; aitzitik, prozedura errazak diseinatu ditu, eta, bereziki, kontuan hartu ditu esperientziak agertutako benetako arazoak. Hori guztia egin du, arau substantiboak errespetatuz, prozesua arau substantibo horien tresna izan behar baita.

Nabarmendu behar da ezarritako kautela-neurri zehatzak prozesu berezi horiei erantsi zaizkiela, ez, ordea, irizpide sistematikoen arabera, teorikoki eta beharbada, hobeak diren kautela-neurrien arauketa orokorrari. Horrekin erdietsi nahi dira gai horiei buruzko prozesu-arauketa bateratu eta osoaren benetako abantailak.

1881eko Legearen arabera, testamentu- epaiketa zaila eta neketsua zen, jarauntsiaren banaketa judizialerako. Lege honek, ostera, prozedura errazagoa eta arinagoa ezarri du.

Prozedura horrekin batera, beste prozedura bat arautu da zehatz-mehatz, ezkontzako ondasun-eraentzaren likidazio judizialerako. Prozedura horrekin asetzen da gai honen inguruko prozesu-arauketaren beharrizana. Beharrizan hori behin eta berriz agertu zen, aurreko legeria indarrean zegoen bitartean.

Prozesu monitorioari dagokionez, legeak uste osoa du prozedura horren izapideen bidez justiziapeko askoren diruzko kreditu likidoa azkar eta eragingarriro babestuko dela, batez ere, profesional eta enpresaburu ertain nahiz txikien diruzko kredituak. Prozedura horren izapideak eragingarriak izan dira hainbat herrialdetan.

Laburbilduz, prozedura hori zordunaren egoitzako lehen auzialdiko epaitegiari zuzendutako eskabidearen bidez hasiko da, prokuradoreak edo abokatuak parte hartzeko beharrizanik gabe. Eskabide horretarako, inprimakiak nahiz formularioak erabil daitezke.

Prozesu honen giltzarria da eskabidearekin batera agiriak ekartzea, zorraren itxura juridiko onaren oinarria agertzeko.

Legeak kasu orokorrak eta zehatz nahiz ohikoak ezarri ditu.

Esan beharra dago agiriek prozesu monitorioan duten eragingarritasuna modu harmonikoan osatu dela, epaiketaz kanpoko jatorrizko titulu betearazleak indartuz.

Legeak agiri zehatz batzuk itxura horren oinarri moduan hartu baditu edo auzitegiak horrela erabaki badu, zordun gisa nor agertu eta horrek aukera dezake ordaintzea edo «kontu-arrazoiak ematea ». Horrela, zorduna auzitegian agertu ez bada edo aurka jarri ez bada, behar bezala justifikatuta dago betearazpena agintzea, legean xedatutakoaren arabera.

Haatik, «kontu-arrazoiak emanez gero», hots, zorduna aurka jarriz gero, zordunaren eta hartzekodunaren arteko desadostasuna gauzatuko da, erreklamatutako zorraren munta zein izan eta horri dagokion epaiketaren prozesu-izapideen bitartez.

Azken epaiketa hori prozesu arrunta eta plenarioa da, eta, beraz, epaiketa gauza epaituaren indarra duen epaiaren bidez bukatuko da.

Zorduna agertzen ez bada edo aurka jartzen ez bada, betearazpena aginduko da, epai judizialetarako ezarritakoaren arabera.

Nahitaezko betearazpen honetan, aurka-jartze mugatua gauza daiteke. Horrek, ordea, badu berezitasunik, bidea ixten baitzaio prozesu arruntari. Prozesu arrunt horretan zor bera edo prozesu monitorioko betearazpenetik lor daitekeena itzultzea erreklama daiteke.

Auzitan jarduteko aukerak ixtea bat dator, eta koherentea da, zordunak defentsarako duen aukera bikoitzarekin; eta hori, gainera, beharrezkoa da, prozedura monitorioa eragingarri izan dadin.

Azkenik, ohartarazi behar da, prozesu monitorioari dagokionez, legeak kontuan hartu duela beste herrialde batzuetako arauketa. Arauketa horietan, izapide berezi hau ez da muntaren arabera mugatzen.

Dena den, jurisdikzio--babeserako tresna hau Espainiako prozesu zibilaren sisteman sartzean, egokiagotzat jo da munta zentzuzko kopurura mugatzea. Horrela, gehiegizkoak ez diren diruzko erreklamazioak izapidetzea ahalbidetu da; dena den, munta horiek hitzezko epaiketan ezarri munta- muga gainditu behar dute.

Bestalde, kanbio-epaiketa da kanbio- -letretan, txekeetan eta ordaindukoetan idatziz jasotako kredituek behar duten auzibidea.

Jurisdikzio-babes berezia da, trafiko juridikoko tresna horiei buruz lege berezian ezarritakoaren arabera.

Kanbio-kredituaren babes eragingarria bermatzen da aurreneurrizko eta berehalako enbargoarekin. Berehalako eta aurreneurrizko enbargo hori betearazlea da zuzen-zuzenean, zordunak aurka-jartzerik azaltzen ez badu edo aurka-jartze horri gaitz irizten bazaio.

Aurka-jartzeari on irizten zaion kasuetatik kanpo, aurreneurrizko enbargoa ezerezean utz daiteke, soil-soilik, sinaduraren faltsutzeari edo ordezkaritzarik ezari buruz alegazio oinarridunak azalduz gero. Horrela, eragingarritasun bera dute lege honetako kanbio-kredituaren jurisdikzio-babesaren sistemak eta indargabetutako legeriaren sistemak.

XX Bigarren eta hirugarren xedapen gehigarrien bitartez lortu nahi da, batetik, etorkizunean munten inguruan egin beharreko eguneratzeak eta egokitzapenak ahalbidetzea, besteak beste, euroa bete-betean ezartzeagatik; eta, bestetik, ikustaldiak, entzunaldiak eta agerraldiak jasotzeko baliabide material berriak eragingarriro xedatzea.

Bigarren xedapen gehigarriari dagokionez, munta pezetetan eta euroetan azaltzeari eutsi zaio eta horrek erraztu nahi du lehenengo auzialdiko prozedura zehaztea, bai eta zenbait errekurtso erabili ahal izatea ere. Horrela, saihestu nahi da zenbatespenaren oinarri izan behar diren agirietan eta erregistroetan adierazi muntak Europako dirura bihurtzea, munta horiek Europako dirutik oso aldenduta egon daitezkeelako.

Ulertzeko eta ezartzeko errazak diren zentzuzko irizpideekin bat, xedapen iragankorrek zenbait arazo aurreikusi dituzte, legea indarrean jartzean ebazteke dauden prozesuetan sor daitezkeenak, legearen azken xedapenean ezarritako urtebeteko «vacatioa» eta gero.

Kasu desberdinen irizpide orokorra da legea eragingarri egin behar dela, ahalik arinen.

Xedapen indargabetzailera arau asko bildu dira, legearen izaeraren ondorioz eta xedapen indargabetzaile orokorra saihestu nahi izateagatik, Kode Zibilaren 2. artikuluko bigarren paragrafoan xedatutakoarekin bat.

Klausula orokor hutsaren erabilera erraza, teknika juridikoaren, eta, batez ere, legegintza- teknikaren ikuspegitik, gaitzesgarria da, eta, gainera, arazo larriak sortzen ditu sarritan.

Xedapen indargabetzailearen lehenengo paragrafoak Prozedura Zibilari buruzko 1881eko Legearen inguruan dihardu, eta lege hori erabat indargabetzeko beharrezko denbora-salbuespenak ezarri ditu, konkurtsoari, borondatezko jurisdikzioari eta arlo zibileko nazioarteko lankidetza juridikoari buruzko etorkizuneko legeak direla eta.

Era berean, orain arteko zenbait prozesu-manu indargabetu dira hogeiren bat legetatik, besteak beste, Udal Justiziaren prozesu arauei buruzko 1952ko azaroaren 21eko Dekretua, eta Enpresen Enbargoari buruzko 1969ko urriaren 20ko Lege-Dekretua.

Sarritan, lege honen arau berriek manu horiek ordeztu dituzte.

Beste batzuetan, manuok legera bildu dira.

Beste zenbait kasutan, izaera desberdineko azken xedapenek eraldatu dituzte manuok. Jarraian aztertuko dira aipatu azken xedapenak.

Kode Zibilari dagokionez, nabarmendu behar da, nahiz eta frogabideei buruzko arauak ezabatu, eutsi egin zaiela trafiko juridikoan garrantzia izan ditzaketen agiriei buruzko manuei.

Manu horiek esanbidez aipatzen dute froga; gainera, manuok bat badatoz eta harmonia gordetzen badute lege honen manuekin, ulertu behar da manu horiek epaiketaz kanpoko egiazkotasunaz eta eragingarritasunaz dihardutela.

Arau horiek sustrai sendoak dituzte, eta, horregatik, ez dira indargabetu, etorkizunean arauok hobetzea gorabehera.

Azken xedapen batzuen xede bakarra da lege berezietan Prozedura Zibilari buruzko Legera egindako igorpenak egokitzea.

Beste xedapen batzuek, ordea, zenbait manu aldatu dituzte, legeak ezarritako berrikuntzak direla eta.

Hori gertatu da, adibidez, Ondasun Higikorrak Epeka Saltzeari buruzko Legearen 15. artikuluko zenbait paragrafoarekin eta lehenengo xedapen gehigarriarekin.

Espainiako antolamenduan prozesu monitorioa sartu da, eta, aipatu legeak araututako kontratuetan gertatu ez bezala, lege honetan esanbidez jaso dira ordaindu gabeko epeengatiko zorrak. Horregatik, beharrezkoa da zenbait tituluri eratxikitako betearazpena lege honetan xedatutakoari egokitzea.

Lege honek aldaketa eragin du jurisdikzioaren prozesu-tratamenduan, eta, aldaketa horren arabera, beharrezkoa da Tartekaritzari buruzko Legearen 11. artikulua eraldatzea.

Eraldaketa horrek tartekaritza-erakundearen eragingarritasuna indartuko du; izan ere, aurrerantzean, prozesu judizialean baliatu ahal izango da auzia tartekaritzapean egotea. Horrela, auzitegia auziaren arduraz abstenituko da prozesuaren hasieran, eta ez amaieran. Lehen, auzitegia prozesuaren amaieran abstenitzen zen, konpromiso-alegazioa itxuratu zelako luzatzeko salbuespen gisa.

Arreta bereziarekin aztertu dira Hipoteka Legearen berrikuntzak. Horien bitartez lortu nahi da lege honen arauketa bateratzea Hipoteka Legearen osotasun eta argitasun handienarekin.

Halaber, beharrezkoak dira lan- eta zigor- arloetako prozesu-legeen zenbait aldaketa. Horrela, bete-betean arautu dira prozesu horietako abstentzioa eta ezespena, bai eta beste zenbait gai ere.

Zigor-arloko Prozedurari buruzko Legean egokitzat jo da instrukzio-jardun judizialaren egun eta ordu baliodunei buruzko manua aldatzea.

Lege honen joera da kauzioen ematea edo gordailuen eraketa ahalik eta gehien erraztea. Joera horrekin bat, Ibilgailu Motordunen Zirkulazioan, Erantzukizun Zibilari eta Aseguruari buruzko Legearen xedapen gehigarria eraldatu da.

Justiziapeko askoren eskubide eta interes legitimoak direla eta, Justizia Administrazioaren ardura ez da beste justiziapeko batzuek gordailuetarako eta kauzioetarako eskudirua izatea. Aitzitik, Justizia Administrazioaren ardura da, behar den unean, diru- -kopuru zehatzak berehala erabili ahal izatea legeak xedatu helburuetarako.

ATARIKO TITULUA

PROZESUKO ARAUAK ETA EUREN APLIKAZIOA

1. artikulua.

Prozesuko legezkotasun-printzipioa

Prozesu zibiletan, nahiz auzitegiek nahiz bertara jo eta bertan parte hartuko dutenek jardun beharko dute lege honek xedatzen duenaren arabera.

2. artikulua.

Prozesu zibileko arauen aplikazioa denboran zehar

Zuzenbide iragankorreko lege-xedapenek besterik agindu ezik, auzitegi zibilek eurei dagozkien auziak gauzatuko dituzte indarreko prozesu-arauen arabera. Arauok ez dira inoiz ere atzeraeraginezkoak izango.

3. artikulua.

Prozesu zibileko arauen lurralde-eremua

Nazioko lurraldean gauzatutako prozesu zibilei Espainiako prozesu-arauak soilik aplikatuko zaizkie, nazioarteko itun eta hitzarmenek ezar dezaketena salbuetsita.

4. artikulua.

Prozedura Zibilaren Legeak duen ordezko izaera

Lege honen manuak aplikatuko dira zigor, administrazioarekiko auzibide-, lan- eta armada-prozesuetan, prozesu horiek arautu dituzten legeetan xedapenik izan ezean.

LEHENENGO LIBURUA

EPAIKETA ZIBILEI BURUZKO XEDAPEN OROKORRAK

LEHENENGO TITULUA

EPAIKETAN AGERTU ETA JARDUTEA

5. artikulua.

Jurisdikzio-babesaren motak

1. Auzitegiei eskatu ahal izango zaizkie prestazio zehatza egiteko kondena, eskubide eta egoera juridikoak badirelako adierazpena, azken horien eratze, aldarazte edo azkentzea, betearazpena, kautela-neurriak hartzea eta legeak beren beregi zehaztutako bestelako babesak.

2. Aurreko paragrafoan aipatutako uziak aurkeztuko dira auzitegi eskudunean eta uziaren gaineko erabakiak uki ditzakeen subjektuen aurka.

LEHENENGO KAPITULUA

Alderdi izateko gaitasuna, prozesuko gaitasuna eta legitimazioa

6. artikulua.

Alderdi izateko gaitasuna

1. Auzitegi zibiletako prozesuetan alderdi izan daitezke:

1.) Pertsona fisikoak.

2.) Jaio gabeko ernaldua, onuragarri izan dakizkiokeen ondore guztietarako.

3.) Pertsona juridikoak.

4.) Ondare-masak edo ondare bananduak, behin-behinean titularrik ez badute edo titularra xedatze- eta administratze- ahalmenez gabetua izan bada.

5.) Nortasun juridikorik gabeko erakundeak, baldin eta legeak alderdi izateko gaitasuna aitortu badie halakoei.

6.) Fiskaltza, legearen arabera alderdi gisa zein prozesutan esku hartu eta prozesu horiei begira.

7.) Gertaera kaltegarri batek ukitutako kontsumitzaile- nahiz erabiltzaile- -taldeak, taldea osatzen duten gizabanakoak zehaztuta daudenean edo horiek erraz zehatz daitezkeenean. Epaiketaren bidez demanda jartzeko, kaltedun gehienek osatu behar dute talde hori.

8.) Europako Erkidegoaren legeriaren arabera bukarazte-akziorako gaitutako erakundeak, akzio hori kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektibo eta zehaztugabeen egikaritza babesteko denean.

2. Legearen aginduz kudeatzaileek eta partaideek izan dezaketen erantzukizunari kalterik egin gabe, edozein kasutan, demandatuak izan daitezke pertsona juridikoak izateko lege-eskakizunak bete ez dituzten erakundeak, baldin eta pertsona- eta ondare-osagai ugariek osatu badituzte halakoak, betiere, helburu zehatza lortzeko.

7. artikulua.

Epaiketa-agerraldia eta -ordezkaritza

1. Eskubide zibilen egikaritza osoa dutenak soilik agertu ahal izango dira epaiketan.

2. Aurreko paragrafoaren kasuan ez dauden pertsona fisikoek agertu behar dute legeak zein ordezkaritza edo laguntza, baimen, gaikuntza edo defendatzaile agindu eta horrekin.

3. Ernaldu eta jaiogabeen ordez, horiek jaio ostean modu legitimoan nork ordezkatu eta horiek agertuko dira.

4. Pertsona juridikoen izenean, legez nork ordezkatu eta horiek agertuko dira.

5. Aurreko artikuluko 1. paragrafoaren 4. zenbakian aipatutako ondare- -masak edo ondare bananduak epaiketan agertuko dira, legearen arabera horien administrazioa nork izan eta horien bitartez.

6. Aurreko artikuluko 1. paragrafoaren 5. zenbakian aipatutako nortasunik gabeko erakundeak epaiketan agertuko dira, legeak kasuan-kasuan erakunde horien epaiketarako ordezkaritza eratxiki dien pertsonen bitartez.

7. Aurreko artikuluko 1. paragrafoaren 7. zenbakiak eta 2. paragrafoak aipatutako nortasunik gabeko erakundeen ordez, epaiketan agertuko dira, egitez zein erakundearen erabakiz, hirugarrenen aurrean erakunde horren izenean diharduten pertsonak.

8. Konkurtsopean daudenen gaitasunari buruzko mugak eta horiek gainditzeko moduak arautuko dira Konkurtso Legean ezarritakoaren arabera.

8. artikulua.

Prozesuko gaitasuna osatzea

1. Pertsona fisikoa aurreko artikuluaren bigarren paragrafoko kasuan egon eta epaiketan agertzeko legez ordezkatu edo lagunduko dion pertsonarik ez badago, pertsona hori izendatu arte, auzitegiak defendatzaile judiziala izendatuko du probidentzia bidez, eta horrek pertsona fisikoaren ordezkaritza eta defentsa bereganatuko ditu.

2. Aurreko paragrafoan aipatutako kasuan, eta demandatuari defendatzaile judiziala izendatu beharreko gainerakoetan, Fiskaltzak bereganatuko ditu haren ordezkaritza eta defentsa, defentsari judiziala izendatu arte.

Edozein kasutan, prozesua eten egingo da, Fiskaltzaren esku-hartzea bertan jaso ez den bitartean.

9. artikulua.

Auzitegiak gaitasunik eza ofizioz aintzat hartzea

Auzitegiak ofizioz aintzat har ditzake alderdi izateko gaitasunik eza eta prozesuko gaitasunik eza, prozesuaren edozein unetan.

10. artikulua.

Prozesuko alderdi legitimoa izatea

Alderdi legitimoak izango dira epaiketan agertu eta bertan auzipeko harreman juridikoen edo auzigaiaren titular gisa dihardutenak.

Salbuespen gisa hartzen da legeak titular ez denari legitimazioa eratxiki dion kasua.

11. artikulua.

Kontsumitzaileen eta erabiltzaileen eskubide eta interesen defentsarako legitimazioa

1. Kaltedunen banakako legitimazioa gorabehera, legez eratutako kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteak legitimatuta daude elkartuen nahiz elkartearen eskubide eta interesak epaiketan defendatzeko, bai eta kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes orokorrak defendatzeko ere.

2. Gertaera kaltegarriaren ondoriozko kaltedunak erabat zehaztuta izan edo erraz zehatz daitekeen kontsumitzaile- edo erabiltzaile-talde bateko kideak direnean, interes kolektibo horien babesa lortzeko legitimazioa dagokie kontsumitzaileen eta erabiltzaileen elkarteei, interes horien defentsan edo babesean diharduten eta legez eratuta dauden erakundeei, bai eta kaltedunen taldeei beraiei ere.

3. Gertaera kaltegarriaren ondoriozko kaltedunek kontsumitzaile edo erabiltzaile kopuru zehatzezina edo zehatzgaitza osatzen dutenean, kontsumitzaile eta erabiltzaileen elkarteei dagokie soil- -soilean zehaztugabeko interes horien defentsa epaiketaren bidez demandatzeko legitimazioa, legearen arabera ordezkaritza nahikoa badute.

4. Halaber, Fiskaltza eta 6.1.8 artikuluan aipatu erakunde gaituak legitimatuta daude bukarazte-akzioa egikaritzeko, kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektibo eta zehaztugabeen egikaritza babesteko bada.

II. KAPITULUA

Alderdi-aniztasuna

12. artikulua.

Auzikidetza

1. Epaiketan zenbait demandatzaile edo demandatu batzuk agertu ahal izango dira, bertan egikaritutako akzioek titulu bera edo eskatzeko arrazoi bera dutenean.

2. Epaiketaren objektua dela eta, eskatutako jurisdikzio-babesa subjektu batzuen aurka batera bakarrik eragingarri izan daitekeenean, horiek guztiek auzikide moduan demandatuak izan beharko dute, legeak beren beregi besterik xedatu ez badu.

13. artikulua.

Jatorriz demandatzaile edo demandatu ez diren subjektuen parte-hartzea

1. Prozesua erabakitzeko dagoen bitartean, demandatzaile edo demandatu gisa onartua izan daiteke auziaren emaitzan zuzenekoa eta legitimoa den interesa egiazta dezakeena.

Zehazki, edozein kontsumitzailek edo erabiltzailek parte hartu ahal izango du, horien interesen defentsarako legeak zein erakunde onartu eta erakunde horiek eskatu dituzten prozesuetan.

2. Parte hartzeko eskabideak ez du aribideko prozedura etengo.

Auzitegiak hamar eguneko epe erkidean auto bidez emango du ebazpena, bertaratutako alderdiek esan beharrekoa entzun eta gero.

3. Parte-hartzea onartu bada ere, jardunak ez du atzera egingo; baina parte-hartzailea prozesuan alderdi izango da ondore guztietarako. Parte- -hartzaileak defendatu ahal izango ditu berak edo beraren auzikideak aurkeztutako uziak, horretarako prozesuan aukera badu, nahiz eta haren auzikideak uko egin, amore eman, atzera egin, edo, beste edozein arrazoi dela medio, prozesutik baztertu.

Parte-hartzaileak bere defentsarako beharrezkoak diren alegazio guztiak egin ditzan ere onartuko da, halakoak egiterik izan ez badu bera prozesuan onartua izan baino lehenagoko prozesu-uneei zegozkielako.

Alegazio horiek, edozein kasutan, bost eguneko epean helaraziko zaizkie gainerako alderdiei.

Era berean, parte-hartzaileak errekurtsoak jarri ahal izango ditu bere interesen kalterako ebazpenen aurka, auzikideak ebazpenak onartu arren.

14. artikulua.

Parte-hartze eragina

1. Legeak hala baimentzen duenean, demandatzaileak hirugarrenari dei diezaioke prozesuan parte hartzeko, hori demandatua izan gabe. Kasu horretan, parte hartzeko eskabidea demandan bertan egin beharko da, legeak beren beregi besterik xedatu ez badu.

Auzitegiak onartu duenean prozesuan hirugarrenak parte hartzea, hirugarren horrek izango ditu legeak alderdiei jarduteko emandako ahalmenak.

2. Demandatuak prozesuan parte hartzeko dei diezaioke hirugarrenari, legeak hala baimentzen duenean. Kasu horretan, erregela hauen arabera jokatuko da:

1.) Demandatuak auzitegiari eskatuko dio auzia erabakitzeko dagoela hirugarrenari jakinaraztea.

Eskabidea aurkeztu behar da, demanda erantzuteko epean, edo, hitzezko epaiketa denean, ikustaldirako eguna etorri baino lehen.

2.) Auzitegiak demandatzaileak esandakoa entzungo du hamar eguneko epean, eta bidezkotzat jo duena auto bitartez ebatziko du.

Behin jakinarazpena egitea erabaki eta gero, hirugarrena demandari erantzuteko epatuko da, demandatua epatu den era eta baldintza berberekin.

Hitzezko epaiketa bada, auzitegiak ikustaldirako beste egun bat jarriko du probidentzia bidez, alderdiei eta prozesura deitua izan den hirugarrenari zitazioa eginez.

3.) Demandari erantzuteko demandatuak duen epea eten egingo da, 1. erregelak xedatutako eskabidea egin denetik. Epea berriz hasiko da, demandatuari jakinarazi zaionean bere eskaerari gaitz iritzi zaiola, edo, oniritzia bada, hirugarrenak aurkeztutako erantzun-idazkia helarazi zaionean, eta, edozein kasutan ere, hirugarrenari demanda erantzuteko emandako epea amaitu denean.

4.) Hirugarrena agerturik, demandatuak uste badu hirugarrenak bere lekua bete behar duela prozesuan, 18. artikuluan xedatutakoarekin bat jokatu beharko du.

15. artikulua.

Kontsumitzaileen et erabiltzaileen eskubide eta interes kolektibo eta zehaztugabeak babesteko prozesuen publizitatea eta horietan parte hartzea

1. Kontsumitzaile eta erabiltzaileen eskubide eta interesen babeserako eratutako elkarte nahiz erakundeek edota kaltedunen taldeek eragindako prozesuetan, epaiketara deituko zaie prozesua hasteko arrazoi den produktuaren kontsumitzaile edo zerbitzuaren erabiltzaile izateagatik kaltedun gertatu direnei, euren banakako interesa edo eskubidea erabil dezaten.

Deialdi hori egiteko, eskubide edo interes horien lesioa zein lurralde-esparrutan gertatu eta bertako komunikabideetan demanda onartu dela argitaratuko da.

2. Prozesuan, gertaera kaltegarriaren ondoriozko kaltedunak erabat zehaztuta egon edo erraz zehatz daitezkeenean, demandatzaileak edo demandatzaileek interesdun guztiei aldez aurretik komunikatu behar izango diete demanda aurkeztu izana.

Kasu horretan, deialdia egin ondoren, kontsumitzaileak edo erabiltzaileak prozesuan parte har dezake edozein unetan, baina prekluitu ez diren prozesu-egintzak gauzatzeko soilik.

3. Prozesuan, gertaera kaltegarriak pertsona zehaztugabeekin edo zehazgaitzekin osatutako taldearen gain eragina izan duenean, deialdiak eten egingo du aribideko prozesua, gehienez bi hilabeteko epean. Epea zehaztuko da, kasuan kasuko inguruabarrak edo gertaeraren konplexutasuna, baita kaltedunak zehaztu eta aurkitzeko zailtasuna ere, aintzat hartuta.

Prozesuari berriz ekingo zaio deialdira agertutako kontsumitzaile guztiek parte hartuta, eta ez da onartuko kontsumitzaile edo erabiltzaileak banaka geroago aurkeztea, azken horiek euren eskubide edo interesak erabil ditzaketen arren, lege honen 221 eta 519. artikuluek xedatutakoaren arabera.

4. Aurreko paragrafoetan xedatutako horretatik salbuetsiko dira, kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektibo eta zehaztugabeak babesteko, bukarazte-akzioaren egikaritzarekin hasitako prozesuak.

III. KAPITULUA

Prozesuko oinordetza

16. artikulua.

Prozesuko oinordetza,heriotzaren ondorioz

1. Epaiketaren objektua «mortis causa» eskualdatu denean, kausatzailearen oinordekoek haren lekuan jarraitu ahal izango dute epaiketan, ondore guztietarako.

Auzitegiak prozesua eten egingo du, edozein auzilariren heriotzaren berri ematen badio haren oinordeko izan behar duenak. Auzitegiak horren berri helarazi behar die gainerako alderdiei, heriotza nahiz oinordetza-titulua egiaztatu eta izapide egokiak bete ondoren. Auzitegiak, hala badagokio, bertaratutakotzat joko du oinordekoa, hildako auzilariaren izenean, horretarako emango duen epaian oinordetza kontuan hartuz.

2. Auzitegiak auzilaria hil dela jakin eta heriotzatik hurrengo bost egunetako epean oinordekoa bertaratzen ez bada, gainerako alderdiek eska dezakete prozesua badela oinordekoei jakinaraztea, azken horiek hamar eguneko epean agertzeko epatuz; horretarako, gainerako alderdiek oinordekoak eta oinordeko horien egoitza identifikatuko dituzte.

Jakinarazpena egitea erabaki eta gero, prozesua eten egingo da, oinordekoak agertu arte edo agerraldirako epea bukatu arte.

3. Hildako auzilaria demandatua izan bada eta gainerako alderdiek horren oinordekoak ezagutzen ez badituzte, edo oinordekoak ezin badira aurkitu edo agertu nahi ez badute, prozesuak aurrera egingo du, alderdi demandatua auziihesean dela adierazita.

Hildako auzilaria demandatzailea izan bada eta horren oinordekoak aurreko lerrokadaren lehenengo bi arrazoiengatik bertaratzen ez badira, atzera egindakotzat joko da, demandatuak horren aurka jarri ezean; azken kasu horretan, 20. artikuluko hirugarren paragrafoa aplikatuko da.

Oinordekoak bertaratzen ez badira agertu nahi ez dutelako, alderdi demandatzaileak egikarituriko akzioari uko egin diola ulertuko da.

17. artikulua.

Auzigaia eskualdatzeagatiko

oinordetza

1. Epaiketaren objektua eskualdatu bada epaiketa oraindik erabakitzeko dagoenean, eskuratzaileak eskualdaketa egiaztatuz gero, eskatu ahal izango du alderdi gisa onartua izatea eskualdatzailearen lekuan.

Auzitegiak eskaera horri bide emango dio jardunaren etena aginduz, eta hamar egunez beste alderdiak esan beharrekoa entzungo du.

Epe horretan beste alderdia eskaeraren aurka jartzen ez bada, auzitegiak etendura desegingo du auto bidez, eta xedatuko du eskuratzaileak har dezan eskualdatzaileak epaiketan zuen lekua.

2. Aurreko paragrafoak emandako epean, eskuratzailea epaiketan sartzearen aurka azaltzen bada beste alderdia, auzitegiak auto bidez ebatziko du bidezkotzat jotzen duena.

Beste alderdiak egiaztatzen badu, epaiketaren objektuari begira, alderdi eskualdatzailearen aurka soilik erabil ditzakeen eskubide edo defentsak badituela, uzia ez da onartuko. Halaber, uzia ez da onartuko, beste alderdiak errekonbentzio-eskubidea badu, errekonbentzioa erabakitzeko dagoenean edo alderdi-aldaketak beste alderdiaren defentsa modu nabarian oztopa dezakeenean.

Eskualdatzaileak epaiketan jarraituko du eskuratzailearen uzia onartu ez denean, bion arteko harreman juridiko pribatuak gorabehera.

3. Konkurtso-prozeduretan zein ondasun eta eskubide auzigai besterendu eta besterentze horrek ondorioztatutako prozesu-oinordetza arautuko da Konkurtso Legean ezarritakoaren arabera.

Halakoetan, beste alderdiak konkurtsopean dagoenaren aurka zein eskubide eta salbuespen izan eta horiek modu eragingarrian aurka jar diezazkioke eskuratzaileari.

18. artikulua.

Parte-hartze eraginaren ondoriozko oinordetza

14. artikuluaren 2. paragrafoko 4. erregelak aipatutako kasuan, demandatuak aurkeztutako eskabidea gainerako alderdiei helaraziko zaie, bost eguneko epez, euren eskubideei dagokiena alegatzeko. Ondoren, auzitegiak auto bidez erabakiko du bidezkotzat jotzen duena oinordetzaren egokitasunari buruz.

IV. KAPITULUA

Alderdien xedatze-ahalmena, prozesuaren eta uzien inguruan

19. artikulua.

Auzilarien xedatze-eskubidea. Transakzioa eta etendura

1. Auzilariek epaiketaren objektuaren gainean xedatze-ahalmena dute, eta uko egin, epaiketan atzera egin, amore eman, tartekaritzapean jarri eta epaiketaren objektuaren gainean transakzioa egiteko ere bai, salbu eta legeak hori debekatu duenean, edota interes orokorrarengatik nahiz hirugarrenaren onurarengatik legeak mugak ezarri dituenean.

2. Alderdiek transakzio judiziala nahi badute eta euren artean lorturiko akordio edo hitzarmena aurreko paragrafoan ezarritakoarekin bat badator, auziaren gaineko ardura duen auzitegiak akordio edo hitzarmen hura homologatuko du, auziari amaiera emateko.

3. Aurreko paragrafoetan aipatutako egintzak buru daitezke, euren izaeraren arabera lehen auzialdiaren, errekurtsoen edo epaiaren betearazpenaren edozein unetan.

4. Alderdiek, halaber, prozesua etetea eska dezakete. Auzitegiak hori erabakiko du auto bidez, interes orokorrari edo hirugarrenari kalterik egiten ez badio eta eteteko epea hirurogei egunetik gorakoa ez bada.

20. artikulua.

Uko egitea eta atzera egitea

1. Auzi-jartzaileak aurretiaz egikaritutako akzioari nahiz bere uziaren oinarri den eskubideari uko egitea azaltzen badu, auzitegiak epaia emango du, demandatua absolbituz, salbu eta uko- -egitea legez onartezina denean.

Halakoetan, autoa emango du, prozesuari ekiteko aginduz.

2. Demandatzaileak alde bakarrez epaiketan atzera egin dezake, demandatua demanda erantzuteko epatua izan baino lehen, edo azken horrek epaiketarako zitazioa jaso aurretik.

Era berean, alde bakarrez atzera egin dezake edozein unetan, demandatua auzi-ihesean badago.

3. Demandatua epatu bada, atzera egiteko idazkia hamar eguneko epez helaraziko zaio demandatuari.

Demandatua atzera-egitearekin ados badago edo aurreko lerrokadan aipatutako epean demandatua aurka jartzen ez bada, auzitegiak largespen-autoa emango du; auzi-jartzaileak, orduan, objektu berari buruzko epaiketa berria eragin ahal izango du.

Demandatua atzera-egitearen aurka jartzen bada, auzitegiak egokitzat jo duena ebatziko du.

21. artikulua.

Amore ematea

1. Demandatuak amore ematen badu auzi-jartzaileak aurkeztutako uzi guztien inguruan, azken horrek eskatutakoaren araberako kondena-epaia emango du auzitegiak. Kontrara, amore-ematea lege-maulan egiten bada, edota interes orokorraren aurkako uko-egitea nahiz hirugarrenarentzako galera badakar, autoa emango da hura bazter utzita, eta prozesuak aurrera egingo du.

2. Amore-ematea zati batekoa bada, auzitegiak, demandatzaileak hala eskaturik berehala eman dezake autoa, amore-ematearen inguruko uziak onarturik.

Beharrezkoa da horretarako, uzien izaera dela eta, erabaki banandua posible izatea, amore-ematearen barruan ez diren beste uziok aldez aurretik epaituko ez dituena, horiei buruzko prozesuak aurrera jarraituko baitu.

Autoa betearaz daiteke, lege honen 517. artikuluak eta ondorengoek ezarritakoaren arabera.

22. artikulua.

Prozesuaren amaiera, prozesutik kanpo betetzeagatik edo gertatze bidez objekturik ez izateagatik. Maizter-botatzea ezerezean uzten duen kasu berezia

1. Demandaren eta errekonbentzioaren gainean gertatze bidezko inguruabarrak badira, eta, horien ondorioz, babes judiziala lortzeko interes legitimoa bertan behera uzten bada, auzi-jartzailearen uziak, eta, hala denean, demandatu errekonbentzio-egilearenak prozesutik kanpo betetzeagatik edo beste arrazoi baten ondorioz betetzeagatik, orduan inguruabar hori auzitegiari adieraziko zaio, eta, alderdien arteko akordioa izanez gero, prozesuaren amaiera auto bidez dekretatuko da.

Prozesua amaitzeko autoak absoluzio- epai irmoaren ondoreak ditu, eta kostuetarako kondena ez da bidezkoa.

2. Auzitegiak agerraldira deituko die alderdiei, hamar eguneko epean, baldin eta horietako batek oraindik interes legitimoa duela adierazten badu, bai prozesutik kanpo bere uziak ez direla bete azaldu duelako zioak emanez, bai bestelako argudioak erabiliz. Agerraldiaren gai bakarra hori izango da.

Agerraldia bukatu denean, hurrengo hamar egunetako epean, auzitegiak auto bitartez erabakiko du epaiketari ekitea ala ez. Halakoetan, jardun horren kostuak ezarriko zaizkio beraren uzia aurkeztu ondoren ezetza jaso duenari.

3. Epaiketaren jarraipena agindu duen autoaren aurka ez da errekurtsorik onartuko. Epaiketaren amaiera agindu duenaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa onartuko da.

4. Errentariak zorretan dituen errentak edo kopuruak ordaindu ez eta hiri- -finkatik maizterra botatzeko hasitako prozesuak amaituko dira, baldin eta ikustaldia egin baino lehen errentariak auzi-jartzaileari ordaintzen badio, edo auzitegian nahiz notarioarenean auzi-jartzailearen esku uzten baditu demandan erreklamaturiko kopuruak, bai eta maizter-botatzea ezerezean utziko duen ordainketaren unean zorretan dituen gainerakoak ere.

Aurreko lerrokadan xedatutakoa ez da aplikatuko, errentariak lehenengo batean maizter-botatzea ezereztu badu; ezta errentatzaileak errentariari, modu sinesgarrian, zorra ordaintzeko agindu badio ere, demanda aurkeztu baino gutxienez bi hilabete lehenago eta ordainketa egin ez bada demanda aurkeztean.

V. KAPITULUA

Prozesuko ordezkaritza eta defentsa teknikoa

23. artikulua.

Prokuradorearen parte-hartzea

1. Epaiketan agertzea egingo da, epaiketaz zein auzitegi arduratu eta horren aurrean legez jarduteko gaituta dagoen prokuradorearen bidez.

2. Aurreko paragrafoan xedatutakoa gorabehera, auzilariak euren kabuz agertu ahal izango dira honako kasuetan:

1.) Hitzezko epaiketetan, 900 eurotik gorakoa ez bada munta, eta prozedura monitorioen hasierako eskaeretan, lege honek ezarritakoaren arabera.

2.) Epaiketa unibertsaletan, agerraldia kreditu-tituluak edo eskubideak aurkezteko denean, edota batzetan agertzeko denean.

3.) Doako laguntza juridikoaren gaineko ebazpenak aurkaratzeko intzidenteetan, bai eta epaiketaren aurretik presako neurriak eskatu direnean ere.

24. artikulua.

Prokuradoreari ahalordea ematea

1. Alderdiak prokuradoreari ordezkaritza ematen dion ahalordea notarioak eskuetsi behar du, edo, bestela, auziaren gaineko ardura duen auzitegiko idazkari judizialaren aurreko agerraldian eman beharko da.

2. Ahalorde-eskritura prokuradoreak aurkeztutako lehen idazkiari batuko zaio, edo, hala badagokio, lehen jardunarekin batera; eta «apud acta» egilespena lehen idazkiaren aurkezpenarekin batera egin beharko da, edo, hala denean, lehen jarduna baino lehen.

25. artikulua.

Ahalorde orokorra eta ahalorde berezia

1. Auzietarako ahalorde orokorraren bidez, prokuradoreak ahalmena izango du, ahalorde-emailearen izenean, auzien izapidetzan ohi diren prozesuko egintza guztiak baliozkotasunez egiteko.

Dena den, ahalorde-emaileak ahalorde orokorretik gaiak eta jarduna baztertu ahal izango ditu, legearen aginduz horietarako ahalorde berezia ematea behar ez denean. Bazterketa hori beren beregi eta zalantzarik gabe jaso beharko da.

2. Ahalorde berezia beharrezkoa da:

1.) Uko egiteko, transakziorako, atzera egiteko, amore emateko, tartekaritzapean jartzeko eta prozesuaren largespena sor dezaketen adierazpenetarako, dela prozesutik kanpo betetzearren, dela gertatze bidez objekturik gabe geratzeagatik.

2.) Ahalorde-emaileak ahalorde orokorretik baztertutako ahalmenak egikaritzeko, aurreko paragrafoan xedatutakoaren arabera.

3.) Legeek halaxe agindu duten bestelako kasu guztietan.

3. Ezin izango dira prokuradorearen bitartez egikaritu, legearen arabera, auzilariek euren kabuz burutu behar dituzten egintzak.

26. artikulua.

Ahalordearen onarpena. Prokuradorearen eginbeharrak

1. Ahalordea onartu delako ustea dago, prokuradoreak hori erabili duenean.

2. Behin ahalordea onartuz gero, prokuradoreak honako hauek egiteko betebeharra du:

1.) Auziaren jarraipena egitea, 30. artikuluan adierazitako arrazoiengatik ordezkaritza utzi ez duen bitartean.

2.) Bezeroak edo prokuradoreak berak hautatutako abokatuari ematea berari bidali dizkioten edo berak lor ditzakeen agiri, aurrekari edota jarraibide guztiak, ahalordeak hori barnean hartzen duenean, eta ahalorde-emailearen interesen defentsan beharrezkoa dena eginez, legeek mandatariari ezarri dioten erantzukizunaren menpe.

Jarraibiderik izan ezean edo ahalorde- emaileak emandakoak nahiko ez badira, gaiaren izaeraren arabera beharrezkoa dena egingo du prokuradoreak.

3.) Prokuradorearen esku utzitako gaiaren bilakaerari buruz, berri ematea ahalorde-emaile eta abokatuari beti; abokatuari bidaliko dizkio prokuradoreari jakinarazitako ebazpen guztien eta auzitegiak nahiz gainerako alderdien prokuradoreek helarazitako idazki eta agirien kopiak.

4.) Bere ahalorde-emaile eta abokatuaren idazkiak gainerako alderdien prokuradoreei helaraztea, 276. artikuluak xedatutakoaren arabera.

5.) Auzigaiaren gaineko ardura bertan behera utzi duen abokatuarengandik horri dagozkion idazki, agiri eta gainerako aurrekarien kopiak gai horren inguruan hartu, eta auzigaiari jarraituko dionari edo ahalorde-emaileari ematea.

6.) Auzitegiari berehala komunikatzea bere ardurapean dagoen jarduna betetzeko ezintasuna.

7.) Berak eskaturik sorrarazi diren gastu guztiak ordaintzea, abokatuen zerbitzu- sariak eta adituei dagozkienak salbu, ahalorde-emaileak prokuradoreari ordainketa horiek egiteko funtsik eman ezik.

27. artikulua.

Ahalordea ematearen inguruko ordezko zuzenbidea

Ahalorde-emailearen eta prokuradorearen arteko harremanei buruz beren beregiko xedapenik izan ezean, legeria zibil aplikagarrietan mandatu-kontratuari buruz jasotako arauek eraenduko dituzte harreman horiek.

28. artikulua.

Prokuradoreak ordezkaritza pasiboa izatea

1. Ahalordea indarrean dagoen bitartean, gaiak dirauen bitartean eta epaia betearazi den arte, prokuradoreak edozein motatako epatze, zitazio, agindei eta jakinarazpenak entzun eta sinatuko ditu, bere alderdiari buruzko epaiak barne. Ahalorde-emaileak horietan guztietan zuzenean parte hartu izan balu adinako indarra izango du aipatu jardunak, eta prokuradoreak ezin eska dezake jardunean ahalorde-emaileak parte-hartzea.

2. Jakinarazpenen eta epeen nahiz epe-mugen ondoreetarako, prokuradoreak jasoko ditu, orobat, gainerako alderdien prokuradoreek eman dizkioten idazkien eta agirien kopiak, 276. artikuluak xedatutakoaren arabera.

3. Jakinarazpenak jasotzeko, Prokuradoreen Elkargoak antolatutako zerbitzu bat izango da, auzitegi zibilen egoitza diren eraikin judizial guztietan.

Zerbitzu horretan jakinarazpenak jasotzean, jakinarazpenok ondore guztiak izango dituzte, bai eta prokuradoreek emandako idazki eta agirien kopiak jasotzean ere, gainerako alderdiei horiek helarazteko ondoreetarako.

Jasoketa agertzeko eginbidearen kopian adieraziko dira hartutako kopien kopurua eta kopia horien jasotzaile diren prokuradoreen izenak.

4. Aurreko paragrafoetan ezarritakoa ez da kontuan hartuko, legeak xedatzen duenean helarazpenak, epatzeak, zitazioak eta agindeiak egitea auzilariei eurei.

29. artikulua.

Funts-hornikuntza

1. Ahalorde-emaileak prokuradorea funtsekin hornitu behar du, legeria zibil aplikagarriak mandatu-kontratuarentzat ezarritakoaren arabera.

2. Behin prozesua hasi eta gero, ahalorde- emaileak behar besteko funtsak eskuratzen ez badizkio prokuradoreari, horrek prozesua segi dezan, prokuradoreak premiamendu bidez eska dezake ahalorde-emaileak funtsak jartzea.

Uzi hori auziaz arduratu den auzitegian gauzatuko da. Auzitegi horrek ahalorde- emaileak esan beharrekoa hamar egunen barruan entzun eta gero, auto bitartez ebatziko du bidezkoa dena. Auzitegiak, premiamendu ohartarazpena eginda, beharrezkotzat jotzen duen kopurua zehaztuko du, bai eta, hala badagokio, funtsak emateko epea ere.

30. artikulua.

Prokuradoreak kargua uztea

1. Prokuradoreak ordezkaritza utziko du:

1.) Ahalordea esanbidez edo isilbidez ezeztatzeagatik, kargu-uzte hori auzi-paperetan jaso denetik.

Ahalordea isilbidez ezeztatutzat joko da, harrezkero beste prokuradore bat izendatu eta hori agertzen bada auzian.

Azken kasu horretan, epaiketan diharduen prokuradoreak arazoa eska dezake, dela hura ordeztu nahi duenak adierazitako ordezkaritzaren inguruan, dela ordezkaritza horren benetako izate edo baliozkotasunaren inguruan. Auzitegiak auto bitartez ebatziko du arazoa, ahalorde bakoitza egiletsi duen pertsona edo pertsonak entzun ondoren.

2.) Borondatezko uko-egiteagatik, lanbidea uzteagatik edota lanbidearen egikaritzan eteteko zehapena jasotzeagatik.

Lehenengo bi kasuetan, prokuradoreak, aurretiaz eta modu sinesgarrian, gertaera hori ahalorde-emaileari eta auzitegiari ezagutarazi behar die.

Etendura gertatuz gero, Prokuradoreen Elkargo eskudunak auzitegiari emango dio horren berri.

Auzi-paperetan uko-egitea edo kargu- uztea egiaztatu eta uko-egiletzat edo kargua utzitakotzat jo arte, prokuradoreak ezin izango du utzi ahalorde- -emailearen ordezkaritza, azken horrek bestelako prokuradore bat izendatu arte, hamar eguneko epean.

Egun horiek igaro direnean beste prokuradorerik izendatu barik, ordu arteko prokuradorea beraren ordezkaritzatik behin betiko baztertutzat joko da.

3.) Ahalorde-emailea edo prokuradorea hiltzeagatik.

Aurrenekoan, prokuradoreak auzitegiari ezagutarazi behar dio gertaera, heriotza behar bezala egiaztatuz, eta, hildakoaren jaraunsle edo kausadunek emandako beste ahalorderik aurkeztu ezik, 16. artikuluan xedatutakoa beteko da.

Prokuradorea hilez gero, ahalorde- -emaileari hori komunikatuko zaio, hamar eguneko epean beste prokuradore bat izenda dezan.

4.) Ahalorde-emailea berak aurkeztu duen uzi nahiz aurka-jartzetik aldendu denean, eta, edozein kasutan, auzia amaitu izateagatik edo egintza gauzatu izateagatik, ahalordea egintza horretarako egiletsi bada.

2. Pertsona juridikoaren legezko ordezkariak, ondare-masa nahiz ondare bananduaren administratzaileak, edota legearen arabera epaiketan nortasunik gabeko erakundearen ordezkari denak ahalordea egiletsi duenean, pertsona juridiko, ondare-masa nahiz ondare banandu edota nortasunik gabeko erakunde horien ordezkaritzan nahiz administrazioan gertaturiko aldaketek ez dute prokuradorearen ahalordea azkenduko, eta horien ondorioz ez da beharrezkoa izango berriz agertzea.

31. artikulua.

Abokatuaren parte-hartzea

1. Abokatuek auzilariak zuzenduko dituzte. Abokatuak gaituta egon behar dira, auziaren gaineko ardura duen auzitegian euren lanbidean aritzeko.

Ez da eskabiderik bideratuko abokatuaren sinadurarik gabe.

2. Abokatuaren parte-hartzea honakoetan soilik salbuetsiko da:

1.) 900 eurotik gorako munta ez duten hitzezko epaiketetan, eta prozedura monitorioa hasteko eskaera egitean, lege honetan ezarritakoarekin bat etorriz.

2.) Epaiketan bertaratzeko, epaiketa baino lehen presako neurriak eskatzeko edo bisten nahiz jardunaren presako etendura eskatzeko idazkietan.

Abokatuari beren beregi dagozkion arrazoietan oinarritu bada bisten edo jardunaren etendura, abokatuak berak ere, ahal izanez gero, idazkia izenpetu beharko du.

32. artikulua.

Abokatu eta prokuradorearen parte-hartzea manuzkoa ez izatea

1. Abokatu eta prokuradorearen parte-hartzea manuzkoa ez denean, demandatzaileak nahi badu bere kabuz agertu eta abokatuak defendatua edo prokuradoreak ordezkatua izatea, edota auzi-jartzaileak bi profesionalen laguntza aldi berean nahi badu, orduan demandan hori adieraziko du.

2. Demandaren jakinarazpena jaso ondoren, demandatuak abokatu eta prokuradoreak ere erabili nahi baditu, auzitegiari hala adieraziko dio hurrengo hiru egunetan. Era berean, eta hala badagokio doako laguntza juridikorako eskubidea aitortzea eskatu ahal izango du demandatuak.

Azken kasu horretan, auzitegiak prozesuaren etendura agin dezake, eskubidea aitortu ala ukatu arte edota abokatu eta prokuradorea behinbehinean izendatu arte.

3. Demandatuari ere badagokio 1. paragrafoan aipatutako profesionalen laguntzarekin prozesuan agertzeko ahalmena, auzi-jartzailea abokatu edo prokuradorearen laguntzarik gabe dagoenean.

Demandatuak auzitegiari adieraziko dio bere erabakia, demanda jakinarazi zaionetik hiru egunetako epean, eta auzi-jartzaileari hori komunikatuko zaio. Demandatzaileak, orduan, abokatu eta prokuradorearen zerbitzuak baliatu nahi baditu, jakinarazpena jaso eta hurrengo hiru egunetan auzitegiari adieraziko dio hori, eta, auzi-jartzaileak doako laguntza juridikorako eskubidea aitortzea eskatzen badu, etendura erabaki ahal izango da, aurreko paragrafoan xedatutakoaren arabera.

4. Alderdietako bati jakinarazpena egiten bazaio, beste alderdiaren asmoa abokatu eta prokuradorea baliatzea dela komunikatuz, Doako Laguntza Juridikoari buruzko Legearen 6.3 artikuluaren arabera dagokion eskubideari buruz informatuko zaio, eskakizun egokia egin dezan.

5. Abokatu eta prokuradorearen parte- hartzea manuzkoa ez denean, profesional horien zerbitzuez baliatu ez den alderdiari kostuetarako kondena ezartzen bazaio, profesional horiengatik sortutako eskubide eta zerbitzu-sariak baztertuko dira; salbuespenez, halakoak ere ordaindu behar dira, auzitegiak ausarkeria ikusten badu kostuak ordaintzera kondenatua izan den alderdiaren jokaeran, edo alderdi ordeztu eta defendatuaren egoitza eta epaiketaren izapidetza zein lekutan egin eta leku hori ezberdinak badira. Azken kasu horretan, lege honen 394. artikuluaren 3. paragrafoan aipatutako mugak aplikatuko dira.

33. artikulua.

Prokuradorea eta abokatua izendatzea

1. Doako Laguntza Juridikoaren Legean ezarritako ofiziozko izendapenetatik kanpo, alderdiek kontratatuko dituzte, epaiketan haiek ordezkatu eta defendatuko dituzten prokuradore eta abokatuaren zerbitzuak.

2. Dena den, doako laguntza juridikorako eskubiderik ez duen auzilariak eska dezake abokatuaren, prokuradorearen edo bien izendapena, horien parte- -hartzea manuzkoa denean, edo, halakoa ez bada ere, aurkako alderdiak auzitegiari adierazi dionean abokatuak defendatuta eta prokuradoreak ordezkatuta jardungo duela.

Eskakizun horiek Doako Laguntza Juridikoaren Legearen arabera gauzatu eta erabakiko dira, eta ez da beharrezkoa laguntza hori jasotzeko eskubidea egiaztatzea, baldin eta eskatzaileak bere gain hartzen badu berari izendatu zaizkion profesionalen zerbitzu-sari eta eskubideak ordaintzeko konpromisoa.

3. 250. artikuluaren 1. paragrafoko 1. zenbakian aipatu epaiketetatik batean, alderdietako edozeinek doako laguntza juridikoaren eskubidea aitortzea eskatzen badu, auzitegiak, horren berri izan bezain laster, ebazpen zioduna emango du. Ebazpen horretan, lanbide- -elkargoei galdatuko die abokatu eta prokuradorearen behin-behineko izendapena, horiek lehenago egin ez badira. Horrek ez dio kalterik egingo eskatzaileak zerbitzu-sariak ordaindu behar izateari, geroago berorri doako laguntza juridikoaren eskubidea ukatuz gero.

Ebazpen hori abokatu eta prokuradoreen elkargoei komunikatuko zaie biderik azkarrena erabiliz, eskabide horren izapidetza Doako Laguntza Juridikoaren Legean ezarritakoaren arabera eginez.

34. artikulua.

Prokuradorearen kontua

1. Prokuradoreak ahalorde-emaile zordunari eskatu behar badizkio azken horrek auziaren ondorioz zor dizkion eskubide eta gastuen aurrerakinak, orduan kontu xehea eta egiaztatua aurkeztuko du auziaren gaineko ardura duen auzitegian. Hor adieraziko du eratorri eta erreklamatu dituen kopuruak zor zaizkiola eta ordaindugabeak direla.

Prokuradoreen eskubidea euren jaraunsleek ere izango dute, prokuradoreek jaraunsleei izaera horretako kredituak utzi dizkietenean.

2. Kontua aurkeztu denean, ahalorde- emaileari agindeia egitea aginduko zaio kopuru hori ordain dezan, kostuak barne direla, edo kontua aurkara dezan, hamar eguneko epean, premiamenduohartarazpena eginda, kopurua ordaindu ez edo aurkaratzea aurkezten ez badu.

Epe horretan, ahalorde-emailea aurka jartzen bada, auzitegiak aztertuko ditu kontua, jardun prozesala eta ekarritako agiriak. Ondoren, hamar eguneko epean, autoa emango du, prokuradoreari ordaindu beharreko kopurua zehaztuz, premiamendu-ohartarazpena eginda, jakinarazpenetik hurrengo bost egunetan ordainketa egin ez bada.

Aurreko lerrokadako autoaren aurka, ez da errekurtsorik onartuko, baina auto horrek ez du aurretik ezarriko, ezta zati batez ere, hurrengo epaiketa arruntean eman daitekeen epaia.

3. Lehen ezarritako epean ahalorde- -emailea aurka jartzen ez bada, betearazpena aginduko da, kontuaren kopuruarengatik, kostuak gehituta.

35. artikulua.

Abokatuen zerbitzu-sariak

1. Auzian sortutako zerbitzu-sarien ordainketa erreklama diezaiokete abokatuek, beraiek defendatutako alderdiari. Minuta xehea aurkeztu eta forma egokiz adierazi beharko dute zerbitzu- -sari horiek zor zaizkiela eta ordaindu gabeak direla.

2. Erreklamazioa aurkeztu denean, zordunari agindeia egitea aginduko zaio kopuru hori ordain dezan, kostuak barne direla, edo kontua aurkara dezan, hamar eguneko epean, premiamenduohartarazpena eginda, ordaindu edo aurkarapena aurkezten ez badu.

Epe horretan, zerbitzu-sariak aurkaratzen badira zor ez direlako, aurreko artikuluko 2. paragrafoko bigarren eta hirugarren lerrokadetan xedatutakoaren arabera jardungo da.

Zerbitzu-sariak gehiegizkoak izateagatik aurkaratzen badira, lehenik 241. artikuluan eta ondorengoetan xedatutako arauketari ekingo zaio, abokatuak aurkaratzaileak aurretiaz onartutako aurrekontu idazkia badela egiaztatu ezik. Autoa emango da zor den kopurua zehazteko, premiamendu-ohartarazpena eginez jakinarazpenetik hurrengo bost egunetan ordainketa egiten ez bada.

Auto horren aurka ez da errekurtsorik onartuko, baina auto horrek ez du aurrez ezarriko, ezta zati batez ere, hurrengo epaiketa arruntean eman daitekeen epaia.

3. Aurretiaz ezarritako epean zerbitzu- sarien zorduna aurka jartzen ez bada, betearazpena aginduko da minutaren kopuruarengatik, kostuak gehituta.

II. TITULUA

JURISDIKZIOA ETA ESKUMENA

LEHENENGO KAPITULUA

Auzitegi zibilen jurisdikzioa eta epaitu aurreko arazoak

LEHENENGO ATALA

Auzitegi zibilen jurisdikzioaren hedadura eta mugak

36. artikulua.

Jurisdikzio-ordena zibilaren hedadura eta mugak. Nazioarteko eskumenik eza

1. Espainiako auzitegi zibilek zein jurisdikzio izan, eta horren hedadura eta mugak zehaztuko dira Botere Judizialaren Lege Organikoan eta Espainia kide den nazioarteko itun eta hitzarmenetan xedatutakoaren arabera.

2. Espainiako auzitegi zibilek ez dute beren eskumenpean jarritako auzien gaineko ardurarik hartuko, honako inguruabar hauetako bat gertatzen denean:

1.) Demanda aurkeztu edo betearazpena eskatu denean, nazioarteko zuzenbide publikoaren arabera jurisdikzio- edo betearazpen-ukiezintasuna duten subjektu nahiz ondasunekiko.

2.) Espainia zein nazioarteko itun edo hitzarmenetako kide izan, eta, hori dela bide, eratxiki zaionean beste estatu bati auziaren gaineko jurisdikzio esklusiboa.

3.) Behar bezala epatutako demandatua agertu ez denean, Espainiako auzitegiek duten nazioarteko eskumenaren oinarri bakarra izan badaiteke alderdiak isilbidez haien eskumendean jartzea.

37. artikulua.

Jurisdikziorik eza. Auzitegi zibilen abstentzioa

1. Jurisdikzio zibileko auzitegi batek uste badu bere eskumenpean jarritako auzia jurisdikzio militarrari, edo herri-administrazio bati edo kontabilitateko eginkizunetan diharduen kontu auzitegiari dagokiola, auzia gauzatzeaz abstenituko da.

2. Era berean, auzitegi zibilak abstenituko dira, beren eskumenpean jarritako auziak jurisdikzio arrunteko beste jurisdikzio-ordena bateko auzitegien gaineko ardura direnean. Kontu Auzitegia jurisdikzio-eginkizunetan ari denean ulertuko da, administrazioarekiko auzibideen arloko ordenaren barnean dagoela.

38. artikulua.

Nazioarteko eskumenik eza eta jurisdikziorik eza ofizioz aintzat hartzea

Nazioarteko eskumenik eza zein jurisdikziorik eza dela eta, auzia bestelako jurisdikzio-ordenari dagokiola ohartu bezain laster, ofizioz aginduko da aurreko bi artikuluetan aipatutako abstentzioa, alderdiek eta Fiskaltzak esan beharrekoa entzun eta gero.

39. artikulua.

Nazioarteko eskumenik eza edo jurisdikziorik eza, alderdiak hala eskaturik aintzat hartzea

Demandatuak sala dezake, deklinatoriaren bidez, nazioarteko eskumenik eza edo jurisdikziorik eza, auzia bestelako jurisdikzio-ordenari dagokiolako nahiz gatazka tartekaritzapean jarri delako.

2. ATALA

Epaitu aurreko arazoak

40. artikulua.

Epaitu aurrekotasuna zigor-arloan

1. Prozesu zibilean agertzen bada ofizioz pertsegi daitekeen delitu edo faltaren itxura duen egitatea, auzitegi zibilak, probidentzia bitartez, Fiskaltzari ezagutaraziko dio egitate hori, akzio penala egikaritzeko egokiera egon daitekeelako.

2. Aurreko paragrafoan aipatutako kasuan, prozesu zibileko jardunaren etendura aginduko da, honako inguruabar hauek gertatzen direnean bakarrik:

1.) Auzi kriminala badela egiaztatu bada, eta, bertan, egitateren bat edo batzuk ikertzen ari badira; betiere horiek, prozesu zibilaren alderdi-uzientzako oinarriak izanda ere, delitu-itxura dutenean.

2.) Zigor-auzitegiaren erabakiak, auzi kriminalean prozedura hasteko egitateari buruzkoa izanik, auzi zibilaren ebazpenean eragin erabakigarria izan badezake.

3. Aurreko paragrafoan aipatutako etendura auto bitartez aginduko da, prozesua epaiaren zain soilik dagoenean.

4. Nolanahi ere, etendura aginduko da, prozesura ekarritako agirietatik bati begira faltsutze-delitua egon daitekeenean, baldin eta auzitegiaren ustez agiri hori erabakigarria bada auziaren funtsa ebazteko. Kasu horretan, prozeduraren amaiera arte itxaron gabe etendura aginduko da, delitu horren aurka auzi kriminala hasi dela egiaztatu bezain laster.

5. Aurreko paragrafoan aipatutako kasuan ez da etendurarik aginduko, edo agindutakoa desegingo da, baldin eta alderdiak uko egiten badio bere mesederako agiri horri.

Uko egin denean, agiria auzi-paperetatik kanpo geratzea aginduko da.

6. Artikulu honetan aipatutako etendurak desegingo dira, egiazta daitekeenean epaiketa kriminala amaitu dela edo epaiketa hori gerarazi dela beraren jardunbide arrunta eragotzi duen zioarengatik.

7. Agiri baten faltsutzeari buruzko zigor-auzia alderdietako baten salaketaren edo kereilaren ondorioa bada, eta auzia bukatzen bada agiria kautoa dela edo faltsutzea frogatu gabe geratu dela adierazi duen ebazpenarekin, orduan prozesu zibilean kalte-galeren ordaina eskatu ahal izango du prozesu zibila eteteagatik kalteak izan dituen alderdiak, 712. artikuluan eta ondorengoetan xedatutakoaren arabera.

41. artikulua.

Epaitu aurrekotasun penalak eragindako jardunaren etendura. Etendura horri buruzko ebazpena eta horren aurkako errekurtsoak

1. Auzi zibilaren etendura ukatu duen ebazpenaren aurka, birjartze-errekurtsoa jar daiteke.

Dena den, etenduraeskabidea berriro egin daiteke, bigarren auzialdian, eta, hala denean, bai prozesuko arau-hausteen ondoriozko errekurtso berezien izapideak bai kasazio-errekurtsoenak egiten diren bitartean.

2. Etendura agindu duen autoaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa jar daiteke. Gora-jotzean etendura agindu edo berresteko emandako autoen aurka, kasuan- kasuan, prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso berezia jar daiteke.

42. artikulua.

Zigor-arlotik kanpoko eta epaitu aurreko arazoak

1. Epaitu aurreko ondoreetarako soilsoilik, auzitegi zibilek erabaki ditzakete administrazioarekiko auzibide-arloko uziak eta lan-arloko auziak.

2. Aurreko paragrafoak aipatzen dituen arazoei buruz auzitegi zibilen erabakiak ez du ondorerik sortuko prozesu zibiletik kanpo.

3. Aurreko paragrafoetan xedatutakoa gorabehera, legeak ezartzen badu, edo alderdiek batera etorriz eskatzen badute, edo horietako batek bestearen adostasunarekin eskatzen badu, orduan auzitegi zibilek aribideko jarduna etengo dute, epaia eman aurretik, epaitu aurreko arazoa, kasuan-kasuan, herri-administrazio eskudunak, kontu auzitegiak edo jurisdikzio-ordena eskuduneko auzitegiek hori ebatzi arte.

Kasu horretan, auzitegi zibilarentzat loteslea da epaitu aurreko arazoari buruz organo horiek hartutako erabakia.

43. artikulua.

Epaitu aurrekotasun zibila

Auzigaia ebazteko, arazo bati buruz erabakitzea beharrezkoa bada, eta, arazo hori, aldi berean, auzitegi horretan edo beste auzitegi zibil batean prozesuaren auzigai nagusia bada, eta, arazo hori erabakitzeko egonik, autoen metaketa ezinezkoa bada, orduan auzitegiak, auto bitartez, aribideko jardunaren etendura agin dezake, jardun hori dagoen egoeran dagoelarik, epaitu aurreko arazoa xede duen prozesua bukatu arte. Bi alderdiek edo horietako batek eskatu behar diote etendura auzitegiari, aurkakoari entzun eta gero.

Eskaerari ezetza eman dion autoaren aurka, birjartze-errekurtsoa jar daiteke; etendura agindu duenaren aurka, gora jotzeko errekurtsoa aurkez daiteke.

II. KAPITULUA

Eskumena zehazteko erregelak

44. artikulua.

Aurretiaz legeak zehaztutako eskumena

Auzitegi zibilek kasuan-kasuan eskumena izan dezaten, beharrezkoa da auziaren gaineko ardura lege-lerruneko eta jardunaren hasiera baino lehenagoko arauen bidez eratxikita izatea.

LEHENENGO ATALA

Eskumen objektiboa

45. artikulua.

Lehen auzialdiko epaitegien eskumena

Lehen auzialdiko epaitegiek auzi zibil guztien gaineko ardura dute lehen auzialdian, baldin eta esanbidezko lege- -xedapenaren bitartez bestelako auzitegiei eratxikita ez badaude auzi horiek.

Era berean, epaitegi horiek ardura dute Botere Judizialaren Lege Organikoak eratxikitako gai, egintza, arazo eta errekurtsoen gainean.

46. artikulua.

Lehen auzialdiko epaitegi batzuen espezializazioa

Botere Judizialaren Lege Organikoaren 98. artikuluan ezarritakoaren arabera, lehen auzialdiko epaitegiei gai zehatzen gaineko ardura eratxiki zaienean, euren eskumena zabalduko da gai horiek erabakitzen diren prozesuetara soilik. Prozesua bestelako gaien ingurukoa denean, gainerako auzitegi eskudunei eskumena utzi beharko diete lehen auzialdiko epaitegiek.

Arrazoi horrengatik arazoa sortzen bada, hori eskumen-arazo gisa bideratuko da.

47. artikulua.

Bake epaitegien eskumena*

* Abenduaren 17ko 1.417/2001 Errege Dekretuak 90 euroko kopurua ezarri du atal horretarako.

Bake epaitegiek auzi zibilen gaineko ardura izango dute lehen auzialdian, baldin eta auzi horiek 15 000 pezetatik gorako muntarik ez badute, eta, gaiaren ondorioz, 250. artikuluaren 1. paragrafoan aipatutako kasuetan ez badaude.

48. artikulua.

Eskumen objektiborik eza ofizioz aintzat hartzea

1. Eskumen objektiborik eza ofizioz hartuko da aintzat, auziaren gaineko ardura duen auzitegia horretaz ohartu bezain laster.

2. Auzitegiak auziaren gaineko ardura duenean, bai bigarren auzialdian, bai prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso bereziaren nahiz kasazio- errekurtsoaren izapideak egin bitartean, eta auzitegi horrek uste badu lehen auzialdia erabaki zuen auzitegiak horretarako eskumen objektiborik ez zuela, orduan jardun guztiaren deuseztasuna aginduko du. Hala ere, alderdiek euren akzioak egikaritzeko eskubidea izango dute auzitegi eskudunean.

3. Aurreko paragrafoek aipatu kasuetan, auzitegiak, ebazpena eman baino lehen, alderdiak eta Fiskaltza entzungo ditu, hamar eguneko epe erkidean.

4. Eskumen objektiborik eza adierazi duen autoak zehaztuko du auziaren gaineko ardura zein auzitegi-motari dagokion.

49. artikulua.

Eskumen objektiborik eza zehaztea, alderdiak hala eskaturik

Demandatuak deklinatoria bidez sala dezake eskumen objektiborik eza*.

* Abenduaren 28ko 1/2004 Legeak zenbait neurri ezarri ditu genero-indarkeriaren aurka oso-osoko babesa emateko (EAO, 313. zk., abenduaren 29koa). Lege organiko horren 57. artikuluak 49bis artikulua erantsi dio prozeduralege honi.

Zernahi gisaz ere, lege organikoaren azken xedapenetatik zazpigarrenaren arabera, eraldaketa ez da indarrean jarriko, ondore hauetarako, 2005. urteko ekainaren 29a arte.

49bis artikulua.

Eskumena galtzea, emakumearen aurkako indarkeria-egintzak gertatzen direnean

1. Epaileak, lehen auzialdian, prozedura zibilaren gaineko ardura duen bitartean, jakin badaki indarkeria-egintzaren bat burutu dela, Genero Indarkeriaren aurka Oso-osoko Babesa emateko Neurrien Lege Organikoak bere 1. artikuluan definitzen dituen horietarikoa, eta, egintza horren ondorioz, zigor-prozesua hasi edo babes-agindua eman bada, orduan, Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatu eta gero, eskumenari utziko dio, eta auzi-paperak dauden-daudenean igorriko dizkio emakumearen aurkako indarkeria-epaile eskudunari, salbu eta ahozko epaiketaren fasea jadanik hasita dagoenean.

2. Epaileak, prozedura zibilaren gaineko ardura duen bitartean, jakin badaki indarkeria-egintzaren bat burutu ahal izan dela, eta, egintza horren ondorioz, ez bada zigor-prozesurik hasi, ezta babes-agindurik eman ere, orduan, Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatu eta gero, alderdiei zitazioa egingo die, Fiskaltzarekin batera agerraldia egin dezaten; agerraldi hori hurrengo 24 orduetan egingo da, epaileak bil ditzan gertatutako egitateei buruz erabakigarri izan daitezkeen datuak.

Agerraldiaren ondoren, Fiskaltzak berehala erabaki beharko du ea hurrengo 24 orduetan genero-indarkeriaren inguruko egintzak salatuko dituen, edo emakumearen aurkako indarkeria-epaitegi eskudunari babesagindua ematea eskatuko dion.

Salaketa jarri edo babes-agindua eskatuz gero, Fiskaltzak salaketaren kopia edo eskariarena eman beharko dio auzitegiari, eta auzitegiak auziaren gaineko ardurari ekingo dio, harik eta, hala denean, emakumearen aurkako indarkeria-epaile eskudunak eskumenari uzteko eskatu arte.

3. Genero-indarkeria dela eta, emakumearen aurkako indarkeria-epaileak, zigor-auzi baten gaineko ardura duen bitartean, jakin badaki prozesu zibilen bat bidean dagoela, eta Botere Judizialaren Legeko 87 ter artikuluko hirugarren paragrafoan ezarritako baldintzak betetzen direla egiaztatzen badu, orduan auzitegi zibilari agindeia egingo dio, eskumenari utz diezaion; auzitegi zibilak berehala erabaki beharko du eskumenari uztea eta agindeia egin duen organoari auzi-paperak igortzea.

Aurreko lerrokadaren ondoreetarako, eskumenari uzteko agindeiarekin batera aurkeztuko da aurretiazko eginbideak hasi direlako lekukotza edo falta-epaiketari buruzkoa, kereila onartzen duen autoarena, edo emandako babes- aginduarena.

4. Artikulu honen 1 eta 2. paragrafoetan ezarri kasuetan, auzitegi zibilak auzi-paperak igorriko dizkio emakumearen aurkako indarkeria- epaitegiari, eta ez da aplikagarria izango Prozedura Zibilaren Legeko 48.3 artikuluan xedatutakoa; alderdiak, une horretatik, aipatu organoan agertu beharko dira.

Kasu horietan, ez dira aplikagarriak izango atal honen gainerako arauak, eta, era berean, ez da deklinatoria onartuko; alderdiek emakumearen aurkako indarkeria-epaitegiaren eskumena baliatu nahi badute, orduan, epaitegi horrek emandako ebazpenetatik edozein hartu, aurreko paragrafoaren azken lerrokadak aipatzen dituen horietarikoa, eta horren lekukotza aurkeztu beharko dute.

5. Emakumearen aurkako indarkeria-epaitegiek modu esklusibo eta baztertzailean erabiliko dituzte arlo zibilean dituzten eskumenak, betiere Prozedura Zibilaren Legean ezarritako prozedurekin eta errekurtsoekin bat etorriz.

BIGARREN ATALA

Lurralde-eskumena

50. artikulua.

Pertsona fisikoen foru orokorra

1. Legeak besterik xedatu ezean, lurralde-eskumena demandatuaren egoitzako auzitegiari dagokio, eta, demandatuaren egoitza ez badago nazioko lurraldean, epaile eskuduna izango da demandatuak lurralde horretan bizilekua non izan eta bertako auzitegia.

2. Espainian egoitza edo bizilekurik ez dutenak demandatuak izan daitezke Espainian dauden tokian bertan, edo nazioko lurraldean izan duten azken bizilekuko tokian; eta horrela ere eskumena zehazterik ez badago, orduan auzijartzailearen egoitzako tokian izango dira demandatuak.

3. Enpresaburuak eta profesionalak, euren enpresa- zein lanbide-jardueran sortutako auzietan, jarduera hori non gauzatu eta bertan izan daitezke demandatuak; eta euren ardurapeko establezimenduak toki ezberdinetan badituzte, orduan auzi-jartzaileak horietako bat aukeratu eta bertan izan daitezke demandatuak enpresaburu eta profesionalak.

51. artikulua.

Pertsona juridikoen eta nortasunik gabeko erakundeen foru orokorra

1. Legeak besterik xedatu ezean, pertsona juridikoak euren egoitza non izan eta bertan izango dira demandatuak.

Era berean, auzipeko egoera edo harreman juridikoak non sortu edo ondoreak non izan eta bertan demandatuak izan daitezke, betiere pertsona juridikoek toki horretan dutenean jendaurrean zabalik dagoen establezimendua edo erakundearen izenean jarduteko ordezkari baimendua.

2. Nortasunik gabeko erakundeak kudeatzaileen egoitzan edo jarduera gauzatu duten tokietatik edozeinetan izan daitezke demandatuak.

52. artikulua.

Lurralde-eskumena kasu berezietan

1. Aurreko artikuluetan ezarritako foruak ez dira aplikatuko eta artikulu honetan ezarritakoaren arabera zehaztuko da eskumena, honako kasu hauetan:

1.) Epaiketetan ondasun higiezinen gaineko akzio errealak egikaritzen direnean, epaiketetan auzitegi eskuduna izango da auzigaia dagoen tokikoa.

Akzio erreala zenbait ondasun higiezinen gainean edo esparru desberdinetan dagoen ondasun higiezin baten gainean egikaritu denean, auzitegi eskuduna euretako edozein izango da, demandatzaileak hala aukeratuta.

2.) Demandak jartzen direnean inoren ondasunen administratzaileek egin beharreko kontuen aurkezpen eta onespenari buruz, auzitegi eskuduna izango da kontu horiek aurkeztu behar diren tokikoa; toki hori zehaztuta ez badago, mandatugile, ahalorde-emaile edo ondasun-jabearen egoitzakoa edo administrazioa gauzatzen duen tokikoa izango da eskuduna, auzi-jartzaileak hala eskatuta.

3.) Berme-betebeharraren edo betebehar osagarrien gaineko demandetan, auzia erabakitzeko auzitegi eskuduna izango da betebehar nagusiaren gaineko eskumena duena edo jada horren gaineko arduran diharduena.

4.) Jarauntsi-arazoei buruzko epaiketetan, auzitegi eskuduna izango da hildakoaren azken egoitzari dagokion tokikoa, eta, hildakoak azken egoitza atzerrian izan badu, Espainian izandako azken egoitzaren tokiko auzitegia, edo haren ondasun gehienak diren tokiko auzitegia, demandatzaileak hala aukeratuta.

5.) Epaiketetan ezgaien, ezgaituen edo zarrastelkeria-adierazpena dutenen laguntza- edo ordezkaritza-akzioak egikaritzen direnean, horiek bizilekua non izan eta bertako auzitegia izango da eskudun.

6.) Ohorerako eskubide, pertsona eta familiaren bizitza pribaturako eskubide, eta norberaren irudirako eskubideen arloetan, eta, oro har, oinarrizko eskubideen babes zibilaren arloan, demandatzailearen egoitzako auzitegia izango da eskuduna, eta, demandatzaileak egoitza Espainiako lurraldean ez badu, kasuan kasuko oinarrizko eskubidea urratu duen egitatea non gauzatu eta bertako auzitegia izango da eskuduna.

7.) Ondasun higiezinen gaineko errentamendu eta maizter-botatze epaiketetan, finka non egon eta bertako auzitegia izango da eskuduna.

8.) Jabetza horizontalari buruzko epaiketetan finka non egon eta bertako auzitegia izango da eskuduna.

9.) Epaiketetan, ibilgailu motordunen zirkulazioa dela-eta kalte-galeren ordaina eskatzen denean, kalteak non eragin eta bertako auzitegia izango da eskuduna.

10.) Sozietatearen erabakiak aurkaratzeari dagokionez, sozietatearen egoitzako auzitegia izango da eskuduna.

11.) Prozesuetan, jabetza intelektualaren arauak hausteari buruzko demandak egikaritzen direnean, arau-haustea non gauzatu, edo arau-haustearen zantzuak non egon, edo ale ez-zilegiak non egon, eta toki horretako auzitegia izango da eskuduna, demandatzaileak hala aukeratuta.

12.) Elkarlehia desleialari buruzko epaiketetan, demandatuak establezimendua zein tokitan izan eta bertako auzitegia izango da eskuduna, eta, demandatuak establezimendurik ez badu, bere bizileku edo egoitza zein tokitan izan eta bertako auzitegia izango da eskuduna; demandatuak hori Espainiako lurraldean ez badu, elkarlehia desleialeko egintza non gauzatu, edo egintzak ondoreak non sortu, eta bertako auzitegia izango da eskuduna, demandatzaileak hala aukeratuta.

13.) Marka eta patenteen arloan eskudun izango da, gai horretako legeria bereziak ezarritako auzitegia.

14.) Prozesuetan, akzioak egikaritzen direnean, kontratazioaren baldintza orokorreko klausulak kontratuari ez eransteko edo horien deuseztasuna adierazteko, demandatzailearen egoitzako auzitegia izango da eskuduna.

Era berean, gai horretan akzio adierazlea, bukarazte-akzioa edo atzera jotzeko akzioa egikaritzen direnean, demandatuak establezimendua non izan eta bertako auzitegia izango da eskuduna, eta demandatuak establezimendurik ez badu, beraren egoitzari dagokion auzitegia izango da eskuduna; demandatuak egoitza Espainiako lurraldean ez badu, atxikimendua egin den tokiko auzitegia izango da eskuduna.

15.) Premiamenduko prozedura administratiboetan jarritako jabari-hirugarrengotza edo eskubide hobeko hirugarrengotzaren kasuan, enbargoa zein organok erabaki eta organo horren egoitzako auzitegia izango da eskuduna, lurralde-eskumenari dagokionez herriadministrazioentzat ezarritako berezitasunei kalterik egin gabe.

16.) Kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektibo eta zehaztugabeen defentsarako bukarazte-akzioa zein prozesutan egikaritu eta prozesu horietan eskuduna izango da demandatuak establezimendua zein tokitan izan eta bertako auzitegia, eta demandatuak establezimendurik ez badu, bere egoitza duen tokiko auzitegia; demandatuak hori Espainiako lurraldean ez badu, auzi-jartzailearen egoitzaren tokikoa.

2. Artikulu honen aurreko paragrafoko arauak aplikatu beharrekoak ez direnean aseguruetan, ondasun higigarri gorpuzdunen eperako salmentetan eta horien finantzaketarako kontratuetan, edota zerbitzuak emateko kontratuetan nahiz ondasun higigarriei buruzko kontratuen inguruko auzietan, kontratua burutu baino lehenago eskaintza publikoa egin bada, orduan auzitegi eskuduna izango da asegurudun, erosle edo mailegu-hartzailearen edo eskaintza onartu duenaren egoitzakoa, hurrenez hurren.

53. artikulua.

Lurralde-eskumena, akzioak metatzen direnean eta demandatu- aniztasuna dagoenean

1. Zenbait akzio aldi berean egikaritu direnean pertsona baten edo batzuen aurka, auzitegi eskuduna izango da gainerako akzioen oinarri zein akzio izan eta horri dagokion tokikoa; halakorik izan ezean, akzio metatu gehienen gaineko ardura zein auzitegik izan eta hori izango da eskuduna; eta, azken buruan, zenbateko handieneko akzioari dagokion tokiko auzitegia izango da eskuduna.

2. Demandatu batzuk daudenean, eta, artikulu honetan eta aurrekoetan xedatutako erregelekin bat, toki bateko baino gehiagoko epaileei badagokie lurralde- eskumena, orduan demanda jarri ahal izango da horietatik edozeinetan, demandatzaileak hala aukeratuta.

54. artikulua.

Lurralde-eskumenari buruzko arauen izaera esku-emailea

1. Lurralde-eskumena banatzeko lege-erregelak aplikatuko dira, bakarrik, alderdiak esanbidez edo isilbidez jarri ez badira mugabarru zehatz bateko auzitegien eskumendean.

Salbuespenez, aginduzko izaera dute 52. artikuluaren 1. paragrafoko 1. zenbakian eta 4. zenbakitik 15.era artekoetan ezarritako erregelek eta artikulu horren 2. paragrafoan ezarritakoek, baita lege honek zein beste batek esanbidez halako izaera eratxiki dien gainerako erregelek ere.

Hitzezko epaiketaren bitartez erabaki beharreko gaietan ere, ez da baliozkoa izango esanbidez edo isilbidez eskumendean jartzea.

2. Atxikimendu-kontratuetan, alderdietako batek ezarritako baldintza orokorreko kontratuetan edo kontsumitzaile nahiz erabiltzaileekin egindakoetan, ez da baliozkoa izango esanbidez auzitegien eskumendean jartzea.

3. Baliozko eta eragingarria izango da alderdiek auzitegiaren eskumendean jartzea, baldin eta kasuan kasuko gaiaz arduratzeko eskumen objektiboa duten auzitegien alde egiten bada.

55. artikulua.

Auzitegien eskumendean esanbidez jartzea

Esanbidezko eskumendea da interesdunek hala itundutakoa, zein auzitegiren menpean jarri eta auzitegi horien esparrua zehatz izendaturik.

56. artikulua.

Auzitegien eskumendean isilbidez jartzea

Honako hauek isilbidez auzitegien eskumendean jarri direla ulertuko da:

1.) Demandatzailea, horrek mugabarru jakin bateko auzitegietara jo duenean, demanda jarriz nahiz demandaz arduratzeko auzitegi eskudunari aurkeztu beharreko eskaera zein eskabidea eginez.

2.) Demandatua, baldin eta demanda jarri ondoren epaiketan bertaratu bada eta edozein jardun egin badu, deklinatoria forma egokiz proposatzea izan ezik.

57. artikulua.

Auzitegien eskumendean esanbidez jartzea eta banaketa egitea

Alderdiak auzitegien eskumendean esanbidez jartzeak mugabarrua zehaztea ekarriko du, auziaz arduratu behar diren auzitegiei begira.

Mugabarruan mota bereko zenbait auzitegi daudenean, auzien banaketak zehaztuko du auzitegi horietatik zeini dagokion auziaren gaineko ardura; alderdiak ezin dira jarri auzitegi zehatz baten menpe, gainerako auzitegiak baztertuz.

58. artikulua.

Lurralde-eskumena ofizioz zehaztea

Aginduzko erregelek lurralde-eskumena finkatu badute, auzitegiak ofizioz aztertuko du bere lurralde-eskumena, demanda aurkeztu bezain laster. Fiskaltzak eta bertaratutako alderdiek esan beharrekoa entzun ondoren, auzitegiak uste badu auziaz arduratzeko lurralde- eskumenik ez duela, orduan auto bidez adieraziko du hori, eta lurralde- eskumena duen auzitegiari jarduna igorriko dio.

Aukerazko foruak aplikatzeko modukoak badira, ondore horietarako auzitegiak demandatzaileari zuzenduko dio agindeia eta demandatzaileak adierazitakoa beteko du.

59. artikulua.

Lurralde-eskumenik eza alegatzea

Aginduzko erregelek lurralde-eskumena legez zehaztu duten kasuetatik kanpo, lurralde-eskumenik eza zehatz daiteke, soilik, demandatuak edo epaiketan alderdi legitimo izan daitezkeenek deklinatoria garaiz eta forma egokiz proposatzen badute.

60. artikulua.

Lurralde-eskumenari buruzko gatazka negatiboa

1. Lurralde-eskumenik ezaren ondorioz, auzitegiak eskumena baliatzeari uzteko erabakia hartu badu, deklinatoria bidez edo alderdi guztiak entzun eta gero, orduan jarduna zein auzitegiri igorri eta horrek erabakia onartu behar du, eta ezin izango du ofizioz bere lurralde-eskumenik eza adierazi.

2. Lurralde-eskumenik ezaren ondorioz, eskumena baliatzeari uzteko erabakia hartu izan bada alderdi guztiak entzun gabe, orduan jarduna zein auzitegiri igorri eta auzitegi horrek adieraz dezake ofizioz bere lurralde- -eskumenik eza, lurralde-eskumenik eza aginduzko erregelen bidez zehaztu behar denean.

3. Eskumenik eza adierazi duen ebazpenak aginduko du aurrekari guztiak zuzenean gorago dagoen auzitegi erkideari igortzea. Auzitegi horrek auto bidez erabakiko du zein auzitegi arduratu behar den auziaz, eta, hala badagokio, hurrengo hamar egunetan aginduko du auzitegi horri auzi-paperak igortzea eta alderdiak epatzea. Auto haren aurka, ez dago errekurtsorik.

3. ATALA

Eskumen funtzionala

61. artikulua.

Loturaren ondoriozko eskumen funtzionala

Legezko xedapenek besterik xedatu ezik, auziaz arduratzeko eskumena duen auzitegiak eskumena izango du, orobat, auziaren intzidentziak ebazteko, berak emandako probidentziak eta autoak betearazteko, eta epaia edo onetsitako hitzarmenak nahiz transakzioak betearazteko.

62. artikulua.

Errekurtsoaz arduratzeko eskumena ofizioz zehaztea

1. Auzitegi bati zuzendutako errekurtsoen izapidetza ez da onartuko, baldin eta auzitegiak horiez arduratzeko eskumen funtzionalik ez badu.

Aurrekoa gorabehera, errekurtsoa auzitegiari zuzenduta, horrek onartu eta ulertzen badu errekurtso horretaz arduratzeko eskumen funtzionalik ez duela, orduan, bertaratutako alderdiek hamar eguneko epe erkidean esan beharrekoa entzun ondoren, autoa emango du, horren gaineko arduraz abstenitzeko.

2. Aurreko paragrafoko autoa jakinarazi eta gero, auzilariek bost eguneko epea izango dute, errekurtsoa behar bezala jarri edo iragartzeko; egun horiek gehituko zaizkie izapideok burutzeko legez ezarri diren epeei.

Auzilariek epea gainditzen badute errekurtsoa behar bezala jarri gabe, ebazpen hori irmo bihurtuko da.

III. KAPITULUA

Deklinatoria

63. artikulua.

Deklinatoriaren edukia, deklinatoria proposatzeko legitimazioa eta deklinatoriaz arduratzeko auzitegi eskuduna

1. Deklinatoriaren bidez, demandatuak eta jada eragindako epaiketan alderdi legitimo izan daitezkeen horiek sala dezakete, demanda zein auzitegitan jarri eta auzitegi horren jurisdikziorik eza, demandaren gaineko ardura atzerriko auzitegiei nahiz beste jurisdikzio- ordena bateko organoei edo tartekariei dagokielako.

Edozein motatako eskumenik eza salatzeko ere deklinatoria proposatuko da.

Deklinatoriaren oinarria lurralde- -eskumenik eza bada, zehaztu beharko da jarduna zein auzitegiri igorri behar zaion, auzitegi horren lurralde-eskumena dela eta.

2. Deklinatoria proposatuko da auziaren gaineko ardura duen auzitegian, baldin eta uste bada auzitegi horrek jurisdikziorik edo eskumenik ez duela.

Aurrekoa gorabehera, deklinatoria, aurkez daiteke, orobat, demandatuaren egoitzako auzitegian. Azken auzitegi horrek deklinatoria helaraziko dio, komunikazio- biderik azkarrena erabiliz, demanda zein auzitegitan aurkeztu eta auzitegi horri, deklinatoria aurkeztu eta egun horren biharamunean ofizio bidez igortzeari kalterik egin gabe.

64. artikulua.

Deklinatoria proposatzeko prozesu-unea eta haren zuzeneko ondoreak

1. Deklinatoria proposatu beharko da, demanda erantzuteko epearen lehenengo hamar egunetan, edo ikustaldirako zitazioa jaso eta hurrengo lehen bost egunetan. Deklinatoriak etengo ditu, bera ebatzi arte, demanda erantzuteko epea edo ikustaldi egunerako zenbaketa, bai eta aribideko prozedura nagusia ere.

2. Deklinatoria aurretiaz alegatzearen ondorioz prozedura nagusia eten bada ere, horrek ez du eragotziko auzia erabaki behar duen auzitegiak, alderdi legitimoak hala eskaturik, froga ziurtatzeko edozein jardun nahiz kautela- -neurri agintzea, halakorik hartu ezean auzi-jartzailearentzat galera konponezinak sortzen badira. Ez da halakorik egingo, demandatuak behar besteko kauzioa eman duenean, oinarririk gabeko deklinatoriaren izapidetzak sor ditzakeen kalte-galerei aurre egiteko.

Kauzioa eman daiteke eskudiruz edo lehen agindeian ordain daitekeen iraupen zehaztugabeko abal solidarioz, azken hori eman badu kreditu-erakunde batek edo elkarrekiko berme sozietate batek; beste edozein modutan ere eman daiteke kauzioa, auzitegiaren iritziz kasuan-kasuan bermatzen bada kopuru horrek berehalako eskuragarritasuna izango duela.

65. artikulua.

Deklinatoriaren izapidetza eta horren gaineko erabakia

1. Deklinatoriaren idazkiarekin batera aurkeztuko dira deklinatoriaren oinarri diren agiriak edo froga-hastapenak, betiere gainerako auzilarien besteko kopia-kopuruarekin. Auzilari horiek auzitegiaren jurisdikzio edo eskumenari eusteko egokitzat jotzen dutena alega eta ekar dezakete; horretarako, bost egunetako epea izango dute, deklinatoriaren jakinarazpenetik hasita. Auzitegiak hurrengo bost egunetan erabakiko du arazoa.

Deklinatoria lurralde-eskumenik ezari buruzkoa bada, auzi-jartzaileak, hori aurkaratzean, auzitegiaren lurralde- eskumenik ez hori alega dezake, auzitegi horri eman nahi bazaio auziaren gaineko ardura.

2. Auzitegiak ulertzen badu jurisdikziorik ez duela, auziaren gaineko ardura beste estatu bateko auzitegiei dagokielako, orduan horixe adieraziko du auto bitartez, prozesuaren gaineko ardurarik ez du hartuko, eta largetsiko du.

Auzitegiak modu berean jardungo du, auzia tartekaritzapean jarri eta deklinatoriaren oinarria hori bada.

3. Auzitegiak ulertzen badu jurisdikziorik ez duela, gaia beste jurisdikzio- -ordena bateko auzitegiei dagokielako, orduan auzitegiak adieraziko die, auziaren gaineko ardura hartu ez duen autoan alderdiei, euren eskubidea zein organotan baliatu beharko duten. Ebazpen berbera emango du auzitegiak, eskumen objektiborik ez duela ulertuz gero.

4. Lurralde-eskumenari buruzko deklinatoria jarri bada eta aginduzko erregelek eskumen hori zehaztu ez badute, orduan auzitegiak, deklinatoria horri oniritzia eman ahal izateko, eskudun iritzi beharko dio deklinatoriaren eragileak aipatu organoari.

5. Lurralde-eskumenaren inguruko deklinatoriari oniritzia ematean, auzitegiak auziaren gaineko ardura utziko du eskumena zein organori egokitu eta horren esku. Era berean, auzitegiak auzi-paperak igortzea erabakiko du, eta alderdiak hamar eguneko epean epatuko dira auzitegi horretan agertzeko.

IV. KAPITULUA

Jurisdikzio eta eskumenari buruzko errekurtsoak

66. artikulua.

Nazioarteko eskumen, jurisdikzio, tartekaritzapean jartze eta eskumen objektiboari buruzko errekurtsoak

1. Gora jotzeko errekurtsoa aurkez daiteke auzitegiaren autoaren aurka, horrek auziaren gaineko ardura har ez dezan, baldin eta auto hori eman bada nazioarteko eskumenik ez dagoelako, auzia beste jurisdikzio-ordena bateko auzitegiari dagokiolako, auzia tartekaritzapean jarri delako, edo eskumen objektiborik ez dagoelako.

2. Nazioarteko eskumenik, jurisdikziorik edo eskumen objektiborik ezari uko egin bazaio auto bidez, orduan birjartze- errekurtsoa bakarrik jar daiteke; horrek ez dio kalterik egingo prozesuko baldintza horien eza alegatzeari, behin betiko epaiaren aurkako gora jotzean.

Aurreko lerrokadan xedatutakoa aplika daiteke, halaber, autoak ezetza eman dionean auzia tartekaritzapean jartzeari.

67. artikulua.

Lurralde-eskumenari buruzko errekurtsoak

1. Lurralde-eskumena ebatzi duten autoen aurka, ez da errekurtsorik egongo.

2. Gora jotzeko errekurtsoan eta prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso berezian, lurralde-eskumenik ezari buruzko alegazioak onartuko dira, kasuan-kasuan, aginduzko erregelak aplikagarriak direnean bakarrik.

V. KAPITULUA

Auzien banaketa

68. artikulua.

Banaketa nahitaezkoa izatea. Prozesuko tratamendua

1. Auzi zibil guztiak lehen auzialdiko epaitegien artean banatuko dira, epai-barrutian lehen auzialdiko epaitegi bat baino gehiago dagoenean. Erregela berbera aplikatu behar zaie probintziako audientzien ardurapeko diren auziei, audientziak ataletan banatuta daudenean.

2. Auzitegiek ez dute baimenduko banaketapeko auzia bideratzea, horretan banaketaren eginbide egokia agertzen ez bada.

Eginbide hori agertzen ez bada, auziaren banaketa agintzeko ez den jarduna deuseztatu egingo da, edozein alderdik hala eskaturik.

3. Banaketari buruzko erabakien aurka, deklinatoria ez da bidezkoa izango. Hala ere, auzilarietatik edozeinek aurkara dezake indarreko banaketa- arauak haustea, jarduna hasteko idazkia edo eskabidea aurkezten den unean.

4. Banaketa-arauen arabera auziaren gaineko ardura auzitegi bati edo batzuei badagokie eta beste auzitegi batek ematen badu auziaren gaineko ebazpena, orduan ebazpenok deusezak direla adieraziko da, horiek zein alderdiri kalte egin eta alderdi horrek hala eskatuta. Horretarako, alderdiak deuseztasuna eskatu beharko du banaketa- -arauak hautsi direla jakin eta hurrengoxeko prozesu-izapidean, arau-hauste hori aurreko paragrafoak ezarritakoaren arabera zuzendu ez bada.

69. artikulua.

Banaketa egiteko epea

Auziak banatu eta epaitegi nahiz atal egokira igorriko dira, jarduna hasteko idazkia edo eskabidea aurkeztu denetik hurrengo bi egunetan.

70. artikulua.

Presako neurriak, banatu gabeko auzietan

Epaile dekanoek, eta auzitegi eta audientzietako buruek ere presako neurriak har ditzakete, banatu gabeko auzietan, alderdiak hala eskaturik, neurri horiek hartu ezean eskubide-urraketa edo -galera larri eta konponezina sor badaiteke.

III. TITULUA

AKZIO- ETA PROZESU-METAKETA

LEHENENGO KAPITULUA

Akzio-metaketa

71. artikulua.

Metaketaren ondore nagusia. Akzio-metaketa objektiboa. Balizko metaketa

1. Akzio-metaketa onartu bada, akzio horiek guztiak prozedura berean eztabaidatu eta epai bakarrean ebatziko dira.

2. Auzi-jartzaileak demandan meta ditzake demandatuaren aurka dituen akzio guztiak, akzioen jatorria titulu ezberdina izan arren, betiere akzio horiek elkarren artean bateraezinak ez direnean.

3. Akzio bi edo gehiago batera epaiketa berean egikaritzea ezinezkoa izango da, eta, ondorioz, akzio horiek ezin daitezke metatu, baldin eta akzioek elkar baztertzen badute edo elkarren aurkakoak badira. Bi kasu horietan, akzio bat aukeratzeak bestearen egikaritza eragotzi edo eraginik gabe utziko du.

4. Aurreko paragrafoan ezarritakoa gorabehera, auzi-jartzaileak elkarren artean bateraezinak diren akzioak metatu ahal izango ditu, eta horretarako, adieraziko du zein den akzio nagusia, eta, lehen akzio nagusi hori oinarrigabea dela ulertzen bada, aldiz, zeintzuk diren bestelako akzioa edo akzioak, berak egikarituko dituenak.

72. artikulua.

Akzio-metaketa subjektiboa

Subjektu batek subjektu anitzen aurka edo subjektu anitzek subjektu baten aurka dituzten akzioak meta daitezke, aldi berean egikarituz, baldin eta akzio horien artean lotura badago tituluaren ondorioz edo eskatzeko arrazoiaren ondorioz.

Titulua edo eskatzeko arrazoia bera dela edo lotura badela ulertuko da, akzioak egitate berberetan oinarritzen direnean.

73. artikulua.

Prozesuko zioengatik akzio-metaketa onargarria izatea. Beharrezko metaketaren kasu bereziak

1. Akzio-metaketa onargarri izan dadin, beharrezkoa izango da:

1.) Akzio nagusiaren gaineko ardura duen auzitegiak jurisdikzioa eta eskumena edukitzea akzio metatuen gaineko ardura izateko, gaia nahiz munta dela eta.

Hala ere, epaiketa arruntean bideratu beharreko akzioari meta dakioke, muntaren arabera, berez hitzezko epaiketan gauzatu beharreko akzioa.

2.) Gaia dela eta, metatutako akzioak epaiketa-mota ezberdinetan bideratu behar ez izatea.

3.) Legeak metaketa ez debekatzea, akzio zehatzak egikaritu diren kasuetan, gaia nahiz jarraitu beharreko epaiketa- motaren ondorioz.

2. Sozietatearen erabakiak aurkaratzeko demandari ofizioz metatuko zaizkio batza edo biltzar berean, edota kide anitzeko administrazio-organoaren saio berean hartutako erabakien deuseztasun- edo deuseztagarritasun- -adierazpena eskatu duten demanda guztiak. Demanda horiek lehen demanda aurkeztu denetik hurrengo berrogei egunetan aurkeztu beharko dira.

Edozein kasutan ere, lehen auzialdiko epaitegi bat baino gehiagoko tokietan, lehen demandaren gaineko ardura izan duen epaitegiari banatuko zaizkio demanda horren ondoren aurkeztutako gainerako demandak.

3. Halaber, demanda berean metatuko dira akzio ezberdinak, legeek kasu zehatzetarako hala xedatu dutenean.

4. Akzio batzuk behar ez bezala metatu badira, epaileak, demanda onartzeari ekin baino lehen, auzi-jartzaileari aginduko dio, bost eguneko epean akatsa ongitu dezan, meta daitezkeen akzioei eutsiz.

Epe-muga igaro bada ongitze barik, edo auzi-jartzaileak iraunarazi nahi dituen akzioak elkarren artean metaezinak badira, besterik gabe demanda artxibatzea aginduko da.

II. KAPITULUA

Prozesu-metaketa

LEHENENGO ATALA

Prozesu-metaketa: xedapen orokorrak

74. artikulua.

Prozesuak metatzearen helburua

Prozesuen metaketa dela bide, prozesu horiek prozedura batean gauzatuko dira, eta epai bakar batek bukaraziko ditu horiek guztiak.

75. artikulua.

Prozesuen metaketa eskatzeko legitimazioa

Legeak beren beregi besterik xedatu ezean, prozesu ezberdinen arteko metaketa bakarrik agin daiteke, baldin eta metatu nahi diren prozesuetatik edozeinetan alderdi denak hala eskatu badu.

76. artikulua.

Prozesu-metaketa zein kasutan den bidezkoa

Prozesu-metaketa honako kasu hauetan bakarrik aginduko da:

1.) Prozesuetatik batean eman beharreko epaiak beste prozesuan epaitu aurreko ondoreak sor ditzakeenean.

2.) Metaketa zein prozesutarako eskatu eta prozesu horien objektuen artean lotura badago, lotura horrek ekar dezakeela, prozesuok banan-banan jarraituz gero, epaiak ematea eta epai horietan jasotako erabaki edo oinarriak kontraesanekoak, bateraezinak edo elkarren artean baztertzaileak izatea.

77. artikulua.

Metatzeko moduko prozesuak

1. Lege honen 555. artikuluan betearazpen- prozesuen metaketari buruz xedatutakoa izan ezik, prozesu adierazleen metaketa bidezkoa izango da, izapide berdinen bidez bideratu badira edo prozesu horien izapidetza prozesuko eskubideen galera barik batera badaiteke, betiere kapitulu honetan adierazitako arrazoietatik bat gertatzen denean.

2. Prozesuak auzitegi ezberdinetan erabakitzeko daudenean, metaketa ezinezkoa izango da, baldin eta antzinatasun gehieneko prozesuaren auzitegiak eskumen objektiborik ez badu, metatu nahi diren prozesuez arduratzeko, gaia nahiz munta dela eta.

3. Metaketa ez da bidezko izango, berebat, legearen arabera alderdiek ezin badute indarrik gabe utzi antzinatasun gutxieneko prozesuaren gaineko ardura duen auzitegiaren lurralde-eskumena.

4. Prozesu-metaketa onargarri izateko, nahitaezkoa da horiek lehen auzialdian egotea eta prozesu horietatik batean ere lege honen 433. artikuluko epaiketa bukatuta ez egotea.

78. artikulua.

Prozesu-metaketa bidezkoa ez izatea. Salbuespenak

1. Prozesu-metaketa ez da bidezkoa izango, arriskua badago epaiak eman eta epai horietan jasotako erabaki edo oinarriak kontraesaneko, bateraezin edo elkarren artean baztertzaile izateko, eta hori saihestu badaiteke auzibitarte- salbuespenaren bidez.

2. Era berean, prozesuak ezin daitezke metatu, baldin eta lehen demandarekin, horren zabaltzearekin, halakorik bada, edo errekonbentzioarekin batera egiaztatzen ez bada ezin izan dela eragin honako prozesua, metatu nahi diren prozesu ezberdinetan agertu eta oinarri berdineko uzi eta arazoak biltzen dituena.

3. Metatu nahi diren prozesuak demandatzaile berak edo errekonbentzio- -egile demandatu berak eragin baditu, dela bakarrik, dela auzikidetzan, orduan metaketa ez da bidezkoa izango, prozesu bakarra eragin zitekeela ulertuko delako, aurreko paragrafoan zehaztu bezala, salbu eta hori egiaztatzen denean.

4. Aurreko paragrafoetan xedatutakoa ez da aplikagarria izango, nahiz eta 76 eta 77. artikuluen arabera prozesuak metatzeko modukoak izan, legeek kontsumitzaileei eta erabiltzaileei aitortu dizkieten eskubide nahiz interes kolektibo eta zehaztugabeak babesteko prozesuetan. Hala izango da, elkarte, erakunde eta talde legitimatu, nahiz kontsumitzaile edo erabiltzaile zehatzek prozesu ugari eragin eta prozesu horiek ezin izan badira saihestu, dela akzioen metaketaren bidez, dela 15. artikuluan xedatutako parte-hartzearen bidez.

Halakoetan, prozesu-metaketa aginduko da, ofizioz bada ere, lege honek xedatutakoaren arabera.

79. artikulua.

Metaketa zein prozesutan eskatu behar den

1. Prozesu-metaketa beti eskatuko zaio antzinatasun gehieneko prozesuaren gaineko ardura duen auzitegiari, eta prozesu horri metatuko zaizkio prozesurik berrienak.

Betekizun hori ez bada gauzatzen, auzitegiak, auto bidez, ez du eskabidea onartuko. Auto horren aurka, ez da errekurtsorik izango.

2. Demanda noiz aurkeztu eta data horren arabera zehaztuko da antzinatasuna.

Demandak egun berean aurkeztu badira, lehenik zein prozesu-txandatan banatu eta hori da antzinatasun gehienekoa.

Prozesuak metatzeko eskabidea prozesu horietatik edozeinetan eskatu ahal izango da, baldin eta ezin bada zehaztu txandatan zein demanda banatu den lehenik, betiere prozesuak auzitegi ezberdinetan erabakitzeko egon edo beste edozein arrazoirik dagoenean.

80. artikulua.

Prozesu-metaketa hitzezko epaiketan

1. Hitzezko epaiketetan, auzitegi berean hurrengo ataleko arauen bidez metatuko dira erabakitzeko dauden prozesuak.

Metaketa-eskabidea ikustaldi- ekitaldian eta ahoz egingo da, lehenago aurkeztu ez bada.

Kasu horretan, ekitaldira agertu diren gainerako alderdiek egokitzat jotzen dutena adieraziko dute eskatutako metaketaren bidezkotasunari buruz, eta bidezkotasun hori ikustaldi berean ebatziko da.

2. Prozesuak auzitegi ezberdinetan erabakitzeko daudenean, hitzezko epaiketan aurkeztutako metaketa-eskabidea aurreko paragrafoaren arabera egin, eta hori bideratuko da, ahal den neurrian, kapitulu honen 3. ataleko arauen arabera.

2. ATALA

Auzitegi berean erabakitzeko dauden prozesuen metaketa

81. artikulua.

Prozesuak metatzeko eskabidea

Prozesuak auzitegi berean gauzatzen badira, metaketa idatziz eskatuko da. Idazki horretan argiro adieraziko da metatzeko prozesuak zeintzuk diren eta horien prozesuko egoera zein den, metaketa egiaztatzeko arrazoiak ere azalduz.

Prozesuak metatzeko eskabideak ez ditu etengo metatu nahi diren aribideko prozesuak. Hala ere, auzitegia prozesu horietatik edozeinetan ez du epaia emango, metaketaren bidezkotasunari buruz erabaki arte.

82. artikulua.

Prozesuak metatzeko eskabideari hasieran gaitziritzia ematea

Auzitegiak, auto bidez, ez du metaketa- eskabidea onartuko, eskabide horrek ez baditu jasotzen aurreko artikuluak galdatutako datuak edo eskabidearen edukiaren arabera metaketa bidezkoa ez bada, bai prozesuen mota, bai horien prozesu-egoera, bai aurreko artikuluetan ezarritako gainerako prozesubetekizunen ondorioz.

83. artikulua.

Prozesu-metaketaren intzidentea gauzatzea eta horren gainean erabakia hartzea. Errekurtsoa

1. Prozesu-metaketa behar bezala eskatu bada, eskabidea helaraziko zaie, bai bertaratutako gainerako alderdiei, bai metatu nahi diren prozesuetatik edozeinetan alderdi direnei, nahiz eta metaketa eskatu den prozesuan alderdi izan ez, horiek metaketari buruzko alegazioak egin ditzaten, hamar eguneko epe erkidean.

2. Epe hori igaro denean edo alegazioak jaso direnean, auzitegiak arazoa ebatziko du hurrengo bost egunetan.

Intzidentean alderdi diren guztiak metaketarekin ados badaude, auzitegiak besterik gabe aginduko du metaketa hori.

Alderdien arteko adostasunik ez badago, edo horietatik inork alegaziorik egiten ez badu, orduan auzitegiak bidezkotzat jotzen duena ebatziko du, eskatutako metaketa aginduz edo berori ukatuz.

Eskatutako metaketa erabaki behar duen autoaren aurka, birjartze-errekurtsoa baino ez dago.

84. artikulua.

Metaketa agindu duen autoaren ondoreak

1. Metaketa onartu ondoren, auzitegiak aginduko du antzinatasun gutxieneko prozesuak antzinatasun gehienekoei batzea, horiek prozedura berean edo izapide berdinak erabiliz gauzatzen jarraitu eta epai berean erabaki ahal izateko.

2. Lehen auzialdian metaturiko prozesuak fase berean ez badaude, aurreratuenaren etendura aginduko da, gainerakoak egoera berdinera edo antzekora heldu arte.

85. artikulua.

Metaketa ukatu duen autoaren ondoreak

1. Metaketa ukatuta, epaiketak banan- banan gauzatuko dira.

2. Metaketa ukatu duen autoaren bidez kondenatuko da metaketa zein alderdik eragin eta hori, berorrek intzidentearen kostuak ordain ditzan.

3. ATALA

Auzitegi ezberdinetan erabakitzeko dauden prozesuen metaketa

86. artikulua.

Arau aplikagarriak

Auzitegi ezberdinetan erabakitzeko dauden prozesuen metaketari aplikatuko zaizkio kapitulu honen aurreko ataletan ezarritako arauak, hurrengo artikuluetan adierazitako berezitasunekin.

87. artikulua.

Prozesuak metatzeko eskabidea

81. artikuluan xedatutakoaz gain, prozesuen metaketa eskatzeko idazkian adierazi behar da, metatu nahi diren prozesuak zein auzitegitan erabakitzeko izan eta auzitegi hori zein den.

88. artikulua.

Prozesuak metatzeko eskabideak ondore etengarririk ez izatea

1. Prozesuak metatzeko eskabideak ez ditu etengo aribideko prozesu ukituak; horrelakoren bat epaiaren zain soil-soilean geratzen bada, une horretatik bertatik eten egingo da eskabidea.

Halakoetan, epaia emateko epea eten egingo da.

2. Metaketa eskatu bezain laster, beste auzitegiari horren berri emango zaio biderik azkarrena erabiliz, auzitegi horrek edozein kasutan epaia ez emateko, eskatutako metaketaren inguruan behin betiko erabakia eman arte.

3. Metaketa-eskabidea helaraziko zaie bertaratutako gainerako alderdiei, horiek metaketaren bidezkotasunari buruz alegazioak aurkez ditzaten, hamar eguneko epe erkidean.

Auzitegiak auto bitartez bost eguneko epean ebatziko du, eta, auzitegi horrek metaketa ukatu badu, beste auzitegiari hori komunikatuko dio, eta azken horrek epaia eman ahal izango du.

89. artikulua.

Prozesu-metaketa bidezkoa dela adierazi duen autoaren edukia

Auzitegiak metaketa bidezkoa dela jotzen badu, auto berean aginduko du beste auziaren gaineko ardura duenari ofizioa igortzea, prozesuen metatzea eta bertara ekartzea eskatuz.

Ofizio horrekin batera ekarri behar da auzitegiak berak zehaztu aurrekarien agiri kautoa, aurrekariok nahiko direnean metaketa eskatzeko arrazoia aditzera emateko, eta, hala denean, metaketa eskatu ez duten alderdiek azaldutako alegazioak ere ekarri behar dira.

90. artikulua.

Auzitegi errekerituak metaketarako agindeia jaso eta auzilarientzat ikustaldia egitea

1. Auzitegi errekerituak ofizioa eta agiri kautoa jaso dituenean, bertara zein alderdi agertu eta alderdioi helaraziko dizkie horiek.

2. Auzitegi errekerituan bertaratutakoen artean inon badago auzitegi errekeritzailean aribidean dagoen prozesuan bertaratu gabe, orduan horrek bost eguneko epea izango du, auzitegi horren idazkaritzan ofizio eta agiri kautoaren jakitun izateko, baita metaketari buruzko idazkia aurkezteko ere, bertan bere eskubideari dagokiona adieraziz.

91. artikulua.

Metaketa-agindeiari buruzko ebazpena

1. Aurreko artikuluak aipatutako bost eguneko epea igaro eta gero, auzitegiak autoa emango du, metaketa-agindeia onartu edo horri uko egiteko.

2. Auzitegi errekerituan bertaratu diren alderdietatik inor metaketaren aurka jartzen ez bada, edo alderdiok auzitegi errekeritzailean alegatu dituzten datu eta argudioez bestelakoak alegatzen ez badituzte, orduan auzitegi errekeritua abstenituko da metaketa eskatu duen autoaren oinarriak aurkaratzeaz, oinarri horiek 76 eta 77. artikuluetan xedatutako betekizunei buruzkoak direnean. Auzitegi errekerituak agindeiari ezetza emateko arrazoia izan daiteke, bakar-bakarrik, auzitegi errekurrituan erabakitzeko dauden prozesuak metatu beharra.

92. artikulua.

Auzitegi errekerituak metaketa onartzearen ondoreak

1. Metaketa-agindeia onartu eta gero, berehala jakinaraziko zaie hori auzitegi errekerituan alderdi direnei, horiek hamar eguneko epean auzitegi errekeritzailean bertara daitezen. Auzitegi errekeritzaileari auzi-paperak igorriko zaizkio, auzi-paper horiek auzitegi horretan, kasuan-kasuan, euren bidea egin dezaten.

2. Prozesuen metaketa erabaki eta gero, aribideko prozesuetatik aurreratuena eten egingo da, metaketa zein prozesutan gertatu eta hori bestearen prozesu- -mailara iritsi arte.

93. artikulua.

Auzitegi errekerituak prozesu-metaketa ez onartzearen ondoreak

1. 91. artikuluaren 2. paragrafoan ezarritakoaren arabera, auzitegi errekerituak metaketa-agindeia onartu ez badu, hori bidegabekotzat jotzeagatik, edo metaketa auzitegi horretan erabakitzeke dauden prozesuekin egin behar dela uste izateagatik, orduan auzitegi errekerituak hori komunikatuko dio auzitegi errekeritzaileari, eta auzitegi biek desadostasuna erabakitzeko auzitegi eskudunaren menpe utziko dute erabakia.

2. Prozesu-metaketaren arloko desadostasunak ebazteko auzitegi eskuduna da auzitegi errekeritzailearen eta errekerituaren goragoko auzitegi erkidea.

94. artikulua.

Auzitegi eskudunean desadostasuna gauzatzea

1. Aurreko artikuluan ezarritakoaren ondoreetarako, hala auzitegi errekeritzaileak, nola auzitegi errekerituak, lehenbailehen auzitegi eskudunari igorriko diote, metaketaren gaineko desadostasuna ebazteko auzitegien esku dagoenaren agiri kautoa.

2. Auzitegi errekeritzaileak eta errekerituak alderdiak epatuko dituzte, alderdiok bost eguneko epe luzaezinean auzitegi eskudunean ager daitezen eta idatziz euren eskubideari dagokiona alega dezaten.

95. artikulua.

Desadostasunari buruzko erabakia

1. Auzitegi eskudunak auto bidez emango du erabakia, hogei eguneko epean, eta auzi-paperetan agertzen diren aurrekariak eta alderdien idatzizko alegazioak kontuan izanik, azken horiek aurkeztu badira.

Horrela emandako autoaren aurka ez da errekurtsorik izango.

2. Prozesu-metaketa erabakitzen bada, lege honen 92. artikuluan xedatutakoa aginduko da.

Metaketa ukatzen bada, prozesuek banan-banan euren bidea egin beharko dute, eta epaia emateko epearen etendura, halakorik badago, desegingo da.

96. artikulua.

Bi prozesu baino gehiagoren metaketa. Metaketa-agindei anitz

1. Kapitulu honetan xedatutakoa aplikatuko da, bi epaiketa baino gehiagoren metaketa eskatu denean.

2. Bi auzitegik edo gehiagok auzitegi berari agindeia egin badiote metaketa dela eta, azken horrek auzi-paperak igorriko dizkio auzitegi guztien goragoko auzitegi erkideari, eta hori komunikatuko die auzitegi errekeritzaile guztiei, horiek erabakia goikoaren menpe utz dezaten.

Halakoetan, aurreko bi artikuluetan xedatutakoaren arabera jardungo da.

97. artikulua.

Bigarren metaketa-intzidentea debekatzea

1. Prozesuak metatzeko intzidentea prozesu batean eragin eta gero, ez da eskabiderik onartuko harrezkeroko epaiketa bat metatzeko, baldin eta metaketa eskatu duena izan bada metatu nahi den epaiketa eragin duena.

2. Aurreko paragrafoko eskabidea zein auzitegitan aurkeztu eta auzitegi horrek besterik gabe uko egingo dio eskabide horri, probidentzia bidez.

Aurreko debekua gorabehera, beste intzidente hori eratu bada, egitateaz konturatu bezain laster aginduko da eskabidearen ondoriozko jardunaren deuseztasuna, eskabidea zeinek aurkeztu eta horri kostuak ezarriko zaizkiola.

4. ATALA

Banakako prozesuak eta prozesu unibertsalak metatzea

98. artikulua.

Banakako prozesuak eta prozesu unibertsalak metatzeko kasuak

1. Prozesuen metaketa orobat aginduko da:

1.) Demanda ondasun batzuen aurka jadanik aurkeztu bada edo aurkezten bada eta horiek erabakitzeko dagoen konkurtso-prozesu baten menpe badaude ondasun horiek.

Halakoetan, konkurtso- legeriak ezarritakoaren arabera jokatuko da.

2.) Akzioa jarauntsiko ondasunen aurka jada aurkeztu bada edo aurkezten bada eta aribidean dagoen oinordetza- prozesu baten menpe badaude ondasun horiek.

Salbuespenez, zenbaki honetan aipatutako metaketa ez da aginduko, prozesuak betearazpenekoak badira eta horietan ondasun hipotekatuak edo bahituak soilik pertsegitzen badira. Horrez gain, ondasun horiek ez dira inoiz oinordetza-prozesuan barruratuko, betearazpena hasteko data edozein izanik ere.

2. Aurreko paragrafoak ezarritako kasuetan, metaketa eskatu behar zaio prozesu unibertsalaren gaineko ardura duen auzitegiari, eta metaketa beti egin behar da prozesu unibertsalarekin, prozesurik antzinakoenak zeintzuk diren kontuan izan gabe.

3. Horrelakoetan, bidezko bada, kapitulu honen arauek prozesu-metaketa eraenduko dute, konkurtso- eta oinordetza-prozesuei buruzko lege bereziek xedatutako berezitasunekin.

IV. TITULUA

ABSTENTZIOA ETA EZESPENA

LEHENENGO KAPITULUA

Abstentzioa eta ezespena: xedapen orokorrak

99. artikulua.

Legearen aplikazio-eremua eta legezkotasun-printzipioa

1. Prozesu zibilean, titulu honetan xedatutakoak eraenduko ditu epaile nahiz magistratuen abstentzioa eta ezespena, baita Fiskaltzako kideena, idazkari judizialena, adituena eta Justizia Administrazioaren zerbitzupean dauden langileena ere.

2. Aurreko paragrafoan adierazitako abstentzioa eta kasuan kasuko ezespena bidezkoak izateko, Botere Judizialaren Lege Organikoan epaile eta magistratuentzat ezarritako abstentzioeta ezespen-arrazoiak gertatu behar dira.

100. artikulua.

Abstentzio-eginbeharra

Legez xedatutako arrazoiren bat gertatuz gero, epaile edo magistratua auziaren gaineko arduraz abstenituko da, ezespenari itxaron gabe.

2. Legeak xedatutako arrazoietatik bat gertatuz gero, eginbehar bera dute idazkari judizialak, ofizialak, laguntzaileak nahiz agente judizialak, Fiskaltzako kideak, bai eta epaileak izendaturiko adituak ere.

101. artikulua.

Ezesteko legitimazio aktiboa

Alderdiek bakarrik eska dezakete ezespena auzi zibiletan. Fiskaltzak ere ezespena eska dezake, betiere esku har dezakeen edo esku hartu behar duen prozesua horietako bat denean, gatazkan dauden eskubideen izaera dela eta.

II. KAPITULUA

Epaileen, magistratuen, idazkari judizialen, fiskalen eta auzitegi zibilen zerbitzupeko langileen abstentzioa

102. artikulua.

Epaile eta magistratuen abstentzioa

1. Magistratu edo epailearen abstentzioa komunikatuko zaio magistratua edo epailea nongo atal edo salatakoa izan eta atal edo sala horri, edota epaien aurkako errekurtsoetan eskumen funtzionalaren gaineko ardura zein auzitegik izan eta horri, hurrenez hurren, atal, sala nahiz auzitegiak hamar eguneko epean ebatz dezan.

Abstentzioaren komunikazioa idazki ziodunaren bidez egingo da, abstentzioaren arrazoiaz ohartu bezain laster.

2. Epaile edo magistratuaren abstentzioak eten egingo du aribideko prozesua, abstentzioari buruzko ebazpena eman arte.

3. Artikulu honen 1. paragrafoko auzitegiak uste badu abstentzioa bidegabea dela, epaile edo magistratuari aginduko dio auziaren gaineko ardurarekin jarrai dezan, alderdiek ezezpena baliatzeko duten eskubideari kalterik egin gabe.

Agindua jaso eta gero, auzitegiak probidentzia emango du, prozesuaren etendura amaituz.

4. Artikulu honen 1. paragrafoaren arabera auzitegi eskudunak uste badu abstentzioa bidezkoa dela, abstenituak autoa emango du auzitik behin betiko aldentzeko eta bere ordezko izan behar duenari ordu arteko jarduna igorriko dio. Abstenitu dena kide anitzeko auzitegi baten partaidea bada, abstenitu dena zein sala edo ataletakoa izan eta horrek emango du autoa. Auto horren aurka ez da errekurtsorik onartuko.

Aurreko kasu bietan, prozesuaren etendura amaituko da, hurrenez hurren ordezkoak ordu arteko jarduna jaso duenetik edo ordezkoa abstenituaren atalean nahiz salan sartu denetik.

5. Abstenitu den epaile edo magistratuaren abstentzioa eta ordezpena alderdiei komunikatuko zaizkie, ordezkoaren izena ere adieraziz.

103. artikulua.

Idazkari judizialen abstentzioa

1. Idazkari judizialak abstenituko dira epaileari edo magistratuari zuzendutako idazki ziodunaren bidez, baldin eta arduraduna epaitegia bada, edo buruari zuzendutako ziodun idazkiaren bidez, sala edo atala bada.

Arazoa erabakiko du, hurrenez hurren, epaileak edo magistratuak, eta salak edo atalak.

2. Abstentzioa berretsiz gero, abstenitu den idazkari judizialaren ordez, lege-ordezkoa jarriko da; abstentzioari uko eginez gero, idazkari judizialak auzian jarraitu beharko du.

104. artikulua.

Justizia Administrazioko ofizial, laguntzaile eta agenteen abstentzioa

1. Justizia Administrazioko ofizial, laguntzaile eta agenteen abstentzioa komunikatuko zaio, idazki ziodunaren bidez, prozesuaren gaineko ardura nork izan eta epaile edo auzitegiko buru horri, abstentzioaren bidezkotasunari buruz erabaki dezan.

2. Abstentzioa onartuz gero, abstenitzeko lege-arrazoia duen ofizial, laguntzaile edo agentearen ordez jarriko da legez hura nork ordeztu behar eta bera.

Abstentzioa onartu ezean, ofizialak, laguntzaileak edo agenteak auzian jardun beharko du.

105. artikulua.

Adituen abstentzioa

1. Auziaren gaineko ardura duen epaile, atal edo salak zein aditu izendatu eta hori abstenitu beharko da, legez ezarritako arrazoiren bat gertatuz gero.

Abstentzioa ahozkoa edo idatzizkoa izan daiteke, betiere behar bezala justifikatuta.

2. Abstentzioaren arrazoia badago aditua izendatzeko unean, adituak ez du kargua onartuko, eta ordezko adituak berehala ordeztuko du hasierako aditua, halakoa izendatu denean.

Ordezko adituak kargua onartzen ez badu, abstentzio-arrazoi bera edo ezberdina gertatu delako, lege honen 342. artikuluko 2. paragrafoan xedatutakoa aplikatuko da. Arrazoia kargua onartu ondoren jakin edo gertatu bada, abstentzioaren berri emango zaio epaile edo magistratuari, epaitegia bada, edo magistratu txostengileari, atala edo sala bada, epaile edo magistratu horrek arazoa erabaki dezan, alderdiek esan beharrekoa entzun ondoren.

Epaile edo magistratuaren autoaren aurka ez dago errekurtsorik.

106. artikulua.

Fiskaltzako kideen abstentzioa

Fiskaltzako kideen abstentzioa eraenduko dute euren Estatutu Organikoan ezarritako arauek.

III. KAPITULUA

Epaile eta magistratuen ezespena

107. artikulua.

Ezespena proposatzeko unea eta modua

1. Ezespena proposatu behar da, horren oinarri den arrazoia jakin bezain laster; bestela, ez da horren izapidetza onartuko.

Zehatz esateko, ez dira onartuko honako ezespen hauek:

1.) Prozesuaren hasieran proposatu ez direnak, baldin eta ezespenaren arrazoia jakin izan bada prozesua baino lehen.

2.) Prozesua erabakitzeko dagoenean proposatu direnak, baldin eta ezespena prozesuko zein unetan proposatu eta prozesu-une hori baino lehen jakin izan bada ezespen-arrazoia.

2. Ezespena idatziz proposatuko da. Idazkian bertan, ezezpenaren oinarri diren legezko arrazoia eta zioak zehazki eta argiro adieraziko dira, horien froga- -hastapenarekin batera.

Idazki hori sinatuko dute, auzian parte hartzen badute, abokatuak eta prokuradoreak, baita ezesleak ere, edo, horrek sinatzen ez badaki, beste norbaitek, ezeslearen eskariz.

Edozein kasutan, prokuradoreak ezespen horretarako ahalorde berezia aurkeztu beharko du.

Prokuradorea eta abokatua parte hartzen ez badute, ezesleak auzitegiko idazkariari berretsi beharko dio ezespena.

3. Ezespena eskatu ondoren, hori helaraziko zaie prozesuko gainerako alderdiei, hiru eguneko epe erkidean, horiek adieraz dezaten, dela proposatutako ezespen-arrazoiaren inguruan euren atxikimendua edo aurka jartzea, dela une horretan beste ezespen-arrazoiren bat jakitea.

Epe horretan ezespena proposatu ez duen alderdiak ezin izango du hori geroago proposatu, salbu eta behar bezala egiaztatzen duenean alderdiak une horretan ez zekiela ezespen-arrazoi berria.

108. artikulua.

Ezespen-intzidenteetan instrukzioa egiteko eskumena

1. Honako hauek egingo dute instrukzioa ezespen-intzidenteetan:

1.) Auzitegi Goreneko edo Auzitegi Nagusiko burua edo bertako magistratu bat ezetsia bada, ezetsia zein salatako kide izan eta sala horretako magistratu batek egingo du ezespen intzidentearen instrukzioa; magistratu hori antzinatasunaren araberako txandaren bidez izendatuko da.

2.) Probintziako audientziako burua ezetsia bada, Auzitegi Nagusi eskudunaren arlo zibileko eta zigor-arloko salaren magistratu batek egingo du ezespen intzidentearen instrukzioa; hori antzinatasunaren araberako txandaren bidez izendatuko da.

3.) Probintziako audientziako magistratua ezetsia bada, audientzia bereko magistratu batek egingo du ezespen- intzidentearen instrukzioa; hori antzinatasunaren araberako txandaren bidez izendatuko da, betiere magistratu hori ezetsiaren atalekoa ez denean.

4.) Sala bateko magistratu guztiak ezesten badira, auzitegiko kide den magistratu batek egingo du ezespen-intzidentearen instrukzioa; hori antzinatasunaren araberako txandaren bidez izendatuko da, betiere ezespenak magistratu hori ukitzen ez duenean.

5.) Lehen auzialdiko epailea ezetsia bada, probintziako audientziako magistratu batek egingo du ezespen-intzidentearen instrukzioa; hori antzinatasunaren araberako txandaren bidez izendatuko da.

6.) Bake epailea ezetsia bada, epai- -barruti horretako lehen auzialdiko epaileak, edo, lehen auzialdiko epaitegi bat baino gehiago dagoenean, antzinatasunaren araberako txandaren bidez izendatu denak.

Antzinatasunari aplikatuko zaio epaile- karrerako lerrundegi-hurrenkera.

2. Aurreko paragrafoan xedatutakoa ezin bada bete, auzitegi eskudunaren gobernu-salak izendatuko du instruktorea. Horretarako, gobernu-sala saiatuko da izendatu beharreko instruktorea ezetsia edo ezetsiak baino maila handiagokoa izan dadin, edo, behintzat, ezetsia baino antzinatasun gehiagokoa.

109. artikulua.

Ezespen-intzidentearen gauzatzea eta horrek auzi nagusian dituen ondoreak

1. 107. artikuluaren 3. paragrafoak aipatu epea bukatzen den egun berean, edo hurrengo egun baliodunean, ordezkoak hartuko du auziaren gaineko ardura. Horrelakoetan, intzidentearen instrukzioa egiteko auzitegi eskuduna zein izan eta horri igorri beharko zaizkio ezespen-idazkia eta -agiriak.

Aurrekoarekin batera aurkeztuko da ezetsiak egindako txostena, ezespen- -arrazoia onartzeari buruzkoa.

2. Ezespenen izapidetza ez da onartuko zioen oinarriak zeintzuk izan eta horiek adierazi ez badira, edo 107. artikuluko 2. paragrafoan aipatu agiriak aurkeztu ez badira.

3. Ezetsiak ezespen-arrazoia egiazkoa dela onartzen badu, intzidentea besterik gabe ebatziko da.

Hori gertatu ezean, instruktoreak onartzen badu proposatutako ezespenaren izapidetza, orduan, hamar eguneko epean, eskatutako frogetatik egoki eta beharrezkotzat zein jo, eta hori burutzea aginduko du. Jarraian, instruktoreak auzitegi eskudunari igorriko dio ordu arteko jarduna, azken horrek intzidentea erabaki dezan.

Ezespena zein auzitegik erabaki behar eta auzitegi eskudun horrek jaso badu jarduna, hori Fiskaltzari helaraziko zaio, azken horrek, hiru eguneko epean, txostena egin dezan. Epea igarotakoan, intzidentea hurrengo bost egunetan erabakiko da, Fiskaltzaren txostenarekin zein txosten barik.

4. Ezespenak ez du geldiaraziko aribideko auzia. Auzi hori gauzatzeari eutsiko zaio, behin betiko epaiaren zitazioa heldu arte; une horretan, eten egingo da auzia, dagoenean dagoela, ezespen- intzidentea erabaki arte, intzidente hori bukatu ez bada.

110. artikulua.

Ezespen-intzidentea erabakitzeko eskumena

Ezespen-intzidenteak erabakiko dituzte honako hauek:

1.) Botere Judizialaren Lege Organikoaren 61. artikuluan ezarri salak, ezetsiak Auzitegi Goreneko burua, Auzitegi Goreneko sala zibileko burua edo sala horretako bi magistratu edo gehiago badira.

2.) Auzitegi Goreneko sala zibilak, hori osatzen duten magistratuetatik bat ezetsi bada.

3.) Botere Judizialaren Lege Organikoaren 77. artikuluan aipatu salak, ezetsiak badira autonomia erkidegoko Auzitegi Nagusiko burua, bertako arlo zibileko eta zigor-arloko salaren burua, autonomia erkidegoko probintzia-audientziaren burua edo autonomia erkidegoko Auzitegi Nagusiaren arlo zibileko eta zigor-arloko salaren bi magistratu edo gehiago, edo atal bateko edo probintziako audientzia bateko bi magistratu edo gehiago badira.

4.) Autonomia erkidegoko Auzitegi Nagusiko arlo zibileko eta zigor-arloko salak, auzitegi horietako magistratu bat edo batzuk ezetsiak badira.

5.) Probintziako audientziak ezetsia probintziako audientziako magistratua bada, ezetsia kide izango ez dela. Probintziako audientzia atal bik edo gehiagok osatzen badute, ezetsia zein ataletako kide izan eta beste atal batek erabakiko du, edo atal gehiago izanez gero, ezetsia zein ataletan kide izan eta zenbakizko hurrenkeran hurrengoa den atalak.

6.) Lehen auzialdiko epailea ezetsia bada, horren ebazpenen aurkako errekurtsoen gain ardura duen probintziako audientziaren atalak, eta, zenbait atal badira, lehen ataletik hasiko den txanda ezarriko da.

7.) Bake epailea ezetsia bada, ezespen- intzidentearen epaile instruktoreak berak ebatziko du.

111. artikulua.

Ezespen-intzidentearen berezitasunak, hitzezko epaiketetan. Bestelako kasu bereziak

1. Hitzezko epaiketen izapideak erabilita gauzatu diren prozesuetan, baldin eta epaile ezetsiak berehala onartzen ez badu ezespen-arrazoia egiazkoa dela, jarduna helaraziko zaio intzidentearen instrukzioa egitea dagokionari; bitartean auzi nagusia eten egingo da.

Instruktoreak aginduko du alderdiak bere aurrean ager daitezen, hurrengo bost egunetan, berak zehaztu egun eta orduan. Alderdiak entzun ondoren, eta egoki adierazitako froga burutu denean, instruktoreak egintza berean ebatziko du ekitaldi berean ezesteari buruz, probidentziaren bidez.

2. Epaile edo magistratuak ezesteko ikustaldiaren data zehaztu ondoren, lege honen 190. artikulutik 192.erakoetan xedatutakoaren arabera jardungo da.

112. artikulua.

Intzidentearen erabakia, kostuak eta isuna

1. Ezesteari gaitziritzia eman dion autoaren bidez aginduko da auziaren gaineko ardura ezetsiari itzultzea, hori dagoen moduan dagoela, eta ezeslea kostuak ordaintzera kondenatuko da, salbu eta beste erabaki bat justifikatzen duten ohiz kanpoko inguruabarrak daudenean.

Intzidentea zein ebazpenek erabaki eta erabaki horrek beren beregi adierazten badu ezeslearen gaitzustea, azken horri isuna ezar dakioke*.

* Abenduaren 17ko 1.417/2001 Errege Dekretuak 180 eurotik 6 000 eurorako kopurua ezarri du atal horretarako.

2. Ezespena onartu duen autoaren bidez, ezetsia behin betiko baztertuko da auziaren gaineko arduratik.

Ordezpena zeini egokitu eta horrek izango du, bukaera arte, auziaren gaineko ardura.

113. artikulua.

Autoaren jakinarazpena eta errekurtsoak

Ezespen-intzidentearen erabakiaren aurka ez da errekurtsorik egongo. Horrek ez du kalterik egingo, auzia ebatzi duen ebazpenaren kontrako errekurtsoan deuseztasuna baliatu ahal izatearen ebazpen aurkaratua eman duen epaile edo magistratuak edo sala nahiz atala osatu duenak ezespen-arrazoi horren barnean zegoelako.

IV. KAPITULUA

Auzitegi zibiletako idazkarien ezespena

114. artikulua.

Arauketa aplikagarria

1. Idazkari judizialak ezin izango dira ezetsi, horiek euren ardurapeko edozein eginbide edo jardun gauzatzen ari direnean.

2. Epaitegi, sala edo ataletako idazkari judizialei aurreko ataleko manuak aplikatuko zaizkie, hurrengo artikuluetan adierazitako berezitasunekin.

115. artikulua.

Ezespen-intzidenteen instrukzioa egiteko eta horiek ebazteko eskumena

1. Ezespen-piezaren instrukzioa egingo du epaile edo magistratuak berak, baldin eta ezetsia lehen auzialdiko edo bake epaitegiko idazkaria bada, edo txostengileak, baldin eta idazkaria bada Probintziako audientziaren atal batekoa, autonomia erkidegoko Auzitegi Nagusiko arlo zibileko eta zigor-arloko salakoa edo Auzitegi Goreneko sala zibilekoa.

2. Ezespena ebatziko du, auto bidez, probintziako audientziako atal batek, edo, kasuan-kasuan, auziaren gaineko ardura duen salak edo atalak.

116. artikulua.

Idazkia onartzea eta hori instruktoreari helaraztea

Ezespen-idazkia aurkeztu ondoren, idazkari judizial ezetsiak idatziz eta zehazki adieraziko du alegatutako arrazoia egiazko eta bidezkoa dela onartzen duen ala ez; auzi-paperak dagozkionari helaraziko dizkio, azken horrek ezespenaren gaineko ardura duen salari edo atalari horren inguruan kontu-arrazoiak eman diezazkion.

117. artikulua.

Ezetsiak ezespena onartzea

1. Ezetsiak ezespen-arrazoia egiazkoa dela onartzen badu, auzitegiak besterik gabe autoa emango du, eta auto horren aurka ez da errekurtsorik egongo. Horrelakoetan, auzitegiak ezetsitzat hartuko du hura, baldin eta arrazoia legezkoa dela uste badu.

2. Arrazoia legean tipifikatu direnen artean ez dagoela uste badu auzitegiak, ezespena bidezkoa ez dela adieraziko du. Auto horren aurka ez da errekurtsorik egongo.

118. artikulua.

Ezetsia aurka jartzea eta ezespena gauzatzea

Ezetsiak ukatu badu ezespenaren oinarri moduan alegaturiko arrazoia egiazkoa dela, lege honen 109. artikuluko 3. paragrafoan ezarritakoaren arabera jokatuko da.

119. artikulua.

Idazkari judizial ezetsiaren ordezpena

Idazkari judizial ezetsiaren ordez jarriko da, ezespen-idazkia aurkeztu den unetik, haren legezko ordezkoa.

V. KAPITULUA

Justizia Administrazioko ofizial, laguntzaile eta agenteen ezespena

120. artikulua.

Legeria aplikagarria

Prozesu zibilean, Justizia Administrazioko ofizial, laguntzaile eta agenteen ezespena gerta daiteke, bakarrik, legez zehaztutako arrazoiengatik eta idazkari judizialak ezesteko ezarri diren izapideen bitartez, kapitulu honetan beren beregi xedatutakoa izan ezik.

121. artikulua.

Ezespen-intzidentearen instrukzioa egin eta hori ebazteko eskumena

Ofizial, laguntzaile edo agente judiziala ezesteko gobernu-intzidentearen instrukzioa egingo du autoetan esku hartzen ari den epaitegi, sala edo ataleko idazkariak, eta intzidente hori erabakiko du, hurrenez hurren, epaileak edo buruak.

122. artikulua.

Ezespen idazkia ez onartzea

Ezespen-idazkia kontuan izanik, idazkari judizialak uste badu ezespen- -arrazoia legez tipifikaturikoen artean ez dagoela, ez du hori onartuko eskaera-egintza horretan, ezespena ez onartzeko oinarri diren arrazoiak adieraziz.

Ebazpen horren aurka, 224. artikuluko 3. paragrafoan ezarritako errekurtsoa jar daiteke.

123. artikulua.

Intzidentea gauzatzea; ezetsiak ezespena onartzea ala ez

1. Ezespen-idazkiaren izapidetza onartu ondoren, eta idazkia jaso den egunaren biharamunean, ezetsiak idazkari judizialari adieraziko dio alegatutako arrazoia gertatzen den ala ez.

Ezetsiak ezespen-arrazoia egiazkoa dela onartzen badu, idazkari judizialak erabakiko du ezetsia legez zeinek ordeztu behar eta hori jartzea.

Ebazpen horren aurka ez da errekurtsorik izango.

2. Ezespenaren oinarri moduan zein arrazoi alegatu eta arrazoi horren egiazkotasuna ukatzen badu ezetsiak, ezespena ebatzi behar duenari igorriko dio idazkari judizialak jarduna, hark intzidenteari buruz erabaki dezan. Hori guztia idazkari judizialak egingo du bosgarren egunean barne, ezetsiak alegatutakoa entzun ondoren, eta ezetsiak proposatu eta egoki diren egiaztapenak burutu edo idazkari judizialak premiazko derizkionak gauzatu ondoren.

VI. KAPITULUA

Adituen ezespena

124. artikulua.

Adituen ezespen-esparrua

1. Auzitegiak zozketa bidez izendaturiko adituak bakarrik izan daitezke ezetsiak, kapitulu honetan ezarritakoaren arabera. Xedapen hori aplikatuko zaie aditu titularrei nahiz ordezkoei.

2. Alderdiek aurkeztu irizpenen egile zein aditu izan eta aditu horiek narriopean jar daitezke, lege honen 343 eta 344. artikuluetan ezarritako arrazoi eta moduan soilik; alderdiek, ordea, ezin izango dituzte aditu horiek ezetsi.

3. Botere Judizialaren Lege Organikoak ezarritako arrazoiez gain, adituak ezesteko arrazoi dira:

1.) Gai berari buruz, lehenago alderdi ezeslearen aurkako irizpena eman izana, bai prozesuan, bai prozesutik at.

2.) Aurkako auzilariarentzat aditu gisa zerbitzuak egin izana, edo horren menpeko nahiz horren bazkide izatea.

3.) Prozesuko alderdietatik bat zein sozietate, establezimendu edo enpresa izan, eta horretan partaidetza izatea.

125. artikulua.

Adituen ezespena nola proposatu

1. Ezespena egingo da, alderdiaren abokatu eta prokuradoreak eratutako idazkiaren bidez, baldin eta horiek auzian parte hartzen badute. Idazkia zuzenduko zaio epaitegiko titularrari edo magistratu txostengileari, kide anitzeko auzitegia bada.

Idazki horretan, ezespen-arrazoia eta hura frogatzeko bideak zehazki adieraziko dira, eta, idazki horrekin batera, ezetsiarentzako eta prozesuko gainerako alderdientzako kopiak aurkeztuko dira.

2. Ezespen-arrazoia aditua izendatu baino lehenagokoa bada, izendapena noiz jakinarazi eta hurrengo bi egunetan aurkeztu beharko da idazkia.

Arrazoia aditua izendatu eta gerokoa bada, baina adituak irizpena eman baino lehenagokoa, ezespen-idazkia aurkeztu ahal izango da, epaiketa edo ikustaldirako zehaztutako eguna baino lehen edo horren hasieran.

3. Epaiketa edo ikustaldia egin ondoren, ez dago aditua ezesterik. Horrek ez dio kalterik egingo bestelako ezeste-arrazoiak agertzeari, hain zuzen ere, irizpena eman aurretik zirenak, baina epaiketa edo ikustaldiaren ondoren jakin izan direnak; horiek auzitegiari agertu ahal izango zaizkio epaia eman aurretik, eta, hori ezinezkoa bada, bigarren auzialdiko auzitegi eskudunari.

126. artikulua.

Ezespen-idazkia onartzea

Ezespena garaiz eta forma egokiz proposatu ondoren, idazkiaren kopia helaraziko zaie aditu ezetsiari eta alderdiei.

Aditu ezetsiak adierazi beharko dio idazkari judizialari ezestea zein arrazoitan oinarritu eta arrazoi hori egiazkoa den ala ez.

Aditu ezetsiak hori egiazkoa dela onartzen badu, eta auzitegiak onarpena arrazoidun dela ulertzen badu, hura ezetsitzat joko da besterik gabe, eta ordezkoa haren lekuan jarriko da.

Ezetsia ordezkoa bada, eta onartzen badu arrazoiaren egiazkotasuna, lege honen 342. artikuluan xedatutakoaren arabera jardungo da.

127. artikulua.

Ezespen-intzidentearen gauzatzea eta hori erabakitzea

1. Adituak ukatzen badu ezeste- -arrazoia egiazkoa dela, edo auzitegiak ez badu onartzen adituak egindako aitorpena, auzitegiak alderdiei aginduko die bere aurrean ager daitezen, berak zehaztu egun eta orduan; hartara, zehazturiko egun eta orduan agertuko dira alderdiak, erabili nahi dituzten frogak bertara ekarriz, eta euren abokatu eta prokuradoreaz lagundurik, horien parte-hartzea manuzkoa bada.

2. Ezeslea agertzen ez bada, ulertuko da horrek ezespenean atzera egin duela.

3. Ezeslea agertzen bada eta ezespenari eusten badio, auzitegiak froga egoki eta erabilgarriak onartuko ditu, eta jarraian ebatziko du, auto bitartez, bidezkotzat jotzen duena.

Ezespena onartuz gero, ordezkoa jarriko da aditu ezetsiaren ordez.

Ezetsia ordezkoa izateagatik aditu gehiagorik ez badago, lege honen 342. artikuluan ezarritakoaren arabera jardungo da.

4. Adituaren ezespenari buruz zein ebazpenek erabaki eman eta ebazpen horren aurka ez da errekurtsorik izango, alderdiek arazoa goragoko auzialdian azaltzeko duten eskubideari kalterik egin gabe.

128. artikulua.

Kostuak

Adituen ezezpenari aplikatuko zaio epaile eta magistratuen ezespen-intzidentean kostuetarako kondenari buruz aplikatu beharreko araubidea.

V. TITULUA

EPAIKETA-JARDUNA

LEHENENGO KAPITULUA

Epaiketa-jardunaren tokia

129. artikulua.

Epaiketa-jardunaren tokia

1. Epaiketa-jarduna auzitegiaren egoitzan gauzatuko da, horren izaerarengatik beste tokiren batean burutu behar denean izan ezik.

2. Laguntza judizialaren bidez burutuko da prozesuaren gaineko ardura duen auzitegiak egoitza non izan eta bertako epai-barrutitik kanpo gauzatu beharreko jarduna, hori bidezkoa denean.

3. Aurreko paragrafoan xedatutakoa gorabehera, auzitegiak eratu ahal izango dira, jarduna burutzeko, horren mugabarruko lurraldearen edozein tokitan, hori justiziaren administrazio onerako beharrezkoa edo egokia denean.

Auzitegiak, gainera, tokiz alda daitezke euren mugabarruko lurraldetik kanpo froga jarduna gauzatzeko, lege honetan eta Botere Judizialaren Lege Organikoaren 275. artikuluan ezarritakoaren arabera.

II. KAPITULUA

Epaiketa-jardunaren denbora

LEHENENGO ATALA

Egun eta ordu baliodunak

130. artikulua.

Egun eta ordu baliodunak

1. Epaiketa-jarduna egun eta ordu baliodunetan gauzatu behar da.

2. Urteko egun guztiak dira baliodunak, igandeak, nazio-jaiegunak eta autonomia erkidegoan nahiz herrian lan-ondoreetarako jaiegunak direnak izan ezik.

Baliogabeak dira, halaber, abuztuko egunak.

3. Ordu baliodunak dira goizeko zortzietatik arratsaldeko zortziak artekoak, legeak jardun zehatz baterako besterik xedatu ezik.

Komunikazio- eta betearazpen-egintzetarako ordu baliodunak dira gaueko zortzietatik hamarrak artekoak.

131. artikulua.

Egun eta ordu baliogabeak baliodun bihurtzea

1. Ofizioz edo alderdiak hala eskaturik, auzitegiek baliodun bihur ditzakete egun eta ordu baliogabeak, presako arrazoirik badago horretarako.

2. Auzitegiaren jarduna presakoa da, baldin eta horren atzeratzeak kalte larria eragin badiezaie interesdunei nahiz justiziaren administrazio onari, edota horren atzeratzeak sor badezake ebazpen judizialaren eragingabetasuna.

3. Aurreko paragrafoko presa-jarduna gauzatzeko, baliodun dira abuztuko hilaren egunak, eta ez da beharrezkoa beren beregi horiek baliodun bihurtzea.

Ordu baliodunetan hasitako presa-jarduna ordu baliogabeetan jarrai daiteke, behar-beharrezkoa den bitartean, eta horretarako azken horrek baliodun bihurtu beharrik gabe.

4. Egun eta ordu baliogabeak baliodun bihurtzeko ebazpen judizialen aurka ez da errekurtsorik onartuko.

2. ATALA

Epeak eta epe-mugak

132. artikulua.

Epeak eta epe-mugak

1. Epaiketa-jarduna bere epe-muga edo epeetan gauzatuko da.

2. Eperik edo epe-mugarik zehaztu ez denean, ulertuko da epaiketa-jarduna luzapenik gabe gauzatu behar dela.

3. Auzitegiek eta Justizia Administrazioaren zerbitzupean dauden langileek arrazoi zuzenik gabe hausten badituzte artikulu honetan xedatutako arauak, arau-hauste horiek diziplina bidez zuzenduko dira, Botere Judizialaren Lege Organikoak ezarritakoaren arabera; horri kalterik egin gabe, alderdi kaltedunak bestelako erantzukizunak eskatzeko eskubidea du.

133. artikulua.

Epeak zenbatzea

1. Epeak zenbatzen hasiko dira, legeak epearen hasiera zein komunikazio- egintzaren mende jarri, hori egin eta egun horren biharamunean; eta epeotan muga-eguna ere zenbatuko da, hori hogeita lau ordutan amaituko dela.

Dena den, legeak epea zehazten badu, eta epe hori beste epe bat noiz amaitu eta orduantxe hasten bada zenbatzen, hura zenbatzen hasiko da, beste epe horren muga-egunetik biharamunean, bestelako jakinarazpenik egin gabe.

2. Egunetan zehaztutako epeen zenbaketan, ez dira zenbatuko egun baliogabeak.

Epeen zenbaketarako, 131. artikuluko 2. paragrafoak adierazi presa-jardunean ez dira baliogabeak izango abuztuko hilaren egunak. Zenbaketa horretan, igandeak eta jaiegunak ez dira zenbatuko.

3. Hiletan edo urteetan zehaztu epeak datatik datara zenbatuko dira.

Muga-egunaren hilean zenbaketaren hasierako egunaren parekorik ez badago, epea amaituko da hilaren azken egunean.

4. Epeak igandean edo beste egun baliogabe batean bukatzen direnean, epe horiek hurrengo egun balioduna arte luzatzen direla ulertuko da.

134. artikulua.

Epeen luzaezintasuna

1. Lege honetan ezarritako epeak luzaezinak dira.

2. Dena den, epeak geldiaraz eta epe-mugak atzera daitezke, horien betetzea eragozten duen ezinbesteko kasua gertatzen bada. Horren zenbaketa berriro hasiko da, geldiarazpena edo atzerapena eragin duen arrazoia desagertzen denean.

Auzitegiak zehaztuko du, ofizioz edo berori jasan duen alderdiak hala eskaturik, eta gainerako alderdiek esan beharrekoa entzun eta gero, ezinbesteko kasua dagoen ala ez.

135. artikulua.

Idazkiak aurkeztea, prozesuko egintzen denbora-betekizunari dagokionez

1. Idazkia epean aurkeztu behar bada, idazki hori aurkez daiteke, epea noiz bukatu eta hurrengo egun balioduneko arratsaldeko hirurak arte, auzitegiko idazkaritzan edo, erregistro zentraleko bulegoan nahiz zerbitzuan, halakorik badago.

2. Auzitegi zibilekiko jardunean ez da idazkien aurkezpenik onartuko, guardiako zerbitzua eskaintzen duen epaitegian.

3. Idazkari judizialek edo horiek izendatutako funtzionarioek eginbideak gauzatuko dituzte aurkezpen-eguna eta -ordua agerrarazteko, demandetan nahiz prozedura hasteko idazkietan, edota bestelako idazkietan ere, horien aurkeztea epe luzaezinaren mende dagoenean.

4. Edozein kasutan, alderdiari emango zaio aurkeztu idazkien eta agirien ordainagiria, bertan horien aurkezpen- -data eta -ordua adieraziz. Agiriak eta idazkiak hartu izana adieraz daiteke, halaber, alderdiak aurkeztu kopia soilean.

5. Auzitegiek eta prozesuan parte hartzen duten subjektuek idazkiak eta agiriak igorri, eta horiek ohi moduan jasotzeko bide teknikoak badituzte, komunikazioaren kautotasuna bermatzeko, eta igortze eta jasotze oso-osoa eta horien data modu sinesgarrian agerrarazteko, orduan idazkiak eta agiriak bide horien bitartez igorri ahal izango dira; modu berean ordainagiria adieraziko da, eta horiek aurkeztutzat joko dira, eskubideen egikaritza eta eginbeharren betetze ondoreetarako, legearen arabera zehaztu denboran.

Aurreko paragrafoan xedatutakoa gorabehera, froga-ondoreetarako eta legezko betekizunen ondoreetarako, azken horien arabera beharrezkoak badira jatorrizko agiriak edo kopia fede- -emaileak, agiriok eta kopiok auzitegiari eramango zaizkio, aurreko lerrokadaren arabera egindako igorpenetik hurrengo hiru egunetan.

6. Idazkien eta agirien helarazpenari dagokionez, II. liburuaren I. tituluko III. kapituluan xedatutakoa beteko da. Hala ere, helarazpen hori prokuradore edo gainerako alderdiei aurreko paragrafoan xedatutakoaren arabera egin ahal izango zaie, bertan zehaztu baldintzak betetzen direnean.

136. artikulua.

Preklusioa

Epea igarota edo alderdiei prozesu- -egintza gauzatzeko ezarri epe-muga agortuta, preklusioa gertatuko da, eta egintza hori gauzatzeko aukera galduko da.

Idazkari judizialak, eginbide bitartez jasoko du, epea igaro dela, eta bidezkoa dena erabakiko du, edo horren inguruan kontu-arrazoiak emango dizkio auzitegiari, horrek ebazpen egokia eman dezan.

III. KAPITULUA

Hurrekotasuna, publizitatea eta hizkuntza ofiziala

137. artikulua.

Epaileak eta magistratuak egotea adierazpenetan, frogetan eta ikustaldietan

1. Auziaren gaineko ardura duten epaileak edo auzitegi-magistratuak bertan egongo dira, alderdi eta lekukoen adierazpenetan, bekalduretan, adituek eman beharreko azalpen eta erantzunetan, adituok emandako irizpenaren aurkako ahozko kritikan, eta legean ezarritakoaren arabera alderdien arteko aurkakotasunaren bidez eta jendaurrean egin beharreko bestelako froga-egintzetan.

2. Auziaren gaineko ardura duen epailearen edo auzitegi-magistratuen aurrean egin behar dira ikustaldiak eta agerraldiak, horien xedea bada alderdiek esan beharrekoa entzutea, ebazpena eman baino lehen.

3. Aurreko paragrafoetan xedatutakoa hausteak jardunaren deuseztasun osoa ekarriko du.

138. artikulua.

Ahozko jardunaren publizitatea

1. Jendaurreko entzunaldian gauzatuko dira froga-jarduna, ikustaldiak eta agerraldiak, horien xedea bada alderdiek esan beharrekoa entzutea, ebazpena eman baino lehen.

2. Dena den, aurreko paragrafoko jarduna ateak itxita gauza daiteke, hori beharrezkoa bada gizarte demokratikoan ordena publikoaren babeserako nahiz nazioaren segurtasunerako, edo adingabeen interesek nahiz alderdien bizitza pribatuaren eta bestelako eskubide eta askatasunen babesak hala behar badute, edo, azkenik, auzitegiak hori behar- -beharrezkotzat jotzen badu, inguruabar bereziak egon eta horiek direla-eta publizitateak kalte egin ahal badie justiziaren interesei.

3. Edozein jardun ateak itxita gauza dadin agindu aurretik, auzitegiak entzungo ditu ekitaldian dauden alderdiak.

Ebazpena auto bidez hartuko du auzitegiak, eta horren aurka ez da errekurtsorik onartuko, protesta aurkezteari, eta, hala denean, behin betiko epaiaren aurkako errekurtsoan arazoa eragiteari, kalterik egin gabe.

139. artikulua.

Kide anitzeko auzitegien eztabaidak sekretuak izatea

Sekretuak dira kide anitzeko auzitegien eztabaidak.

Botazioen emaitza ere sekretua da, legeak boto berezien publizitatearen inguruan xedatutakoari kalterik egin gabe.

140. artikulua.

Jardunari buruzko informazioa ematea

1. Idazkari judizialek eta auzitegien zerbitzupeko langile eskudunek interes legitimoa nork egiaztatu eta horri emango diote jardun judizialaren egoerari buruz eskatu informazio guztia, jardun hori aztertu eta ezagutzeko.

Halaber, interes legitimoa nork egiaztatu eta horrek eska dezake, bere kontura, auzi-paperetan jaso diren idazki eta agirien kopia soilak ematea.

2. Aurreko paragrafoko pertsonek hala eskaturik, eta euren kontura, idazkari judizialak agiri kautoak luzatuko ditu, bertan jasotzailea nor den adieraziz.

3. Aurreko paragrafoetan xedatutakoa gorabehera, auzitegiek auto bidez isilpeko izaera eman diezaiekete auzi- -paper guztiei edo horietatik batzuei, neurri hori justifikatzen bada 138. artikuluaren 2. paragrafoan aipatu inguruabarrengatik.

Alderdiek, euren ordezkariek eta defendatzaileek bakarrik jakin dezakete isilpeko jarduna. Horrek ez dio kalterik egingo zigor-arloan, zerga-arloetan edo beste arloetan egitate eta datuentzat ezarritakoari.

141. artikulua.

Liburu, artxibo eta erregistro judizialak aztertu ahal izatea

Interes legitimoa nork egiaztatu eta horrek azter ditzake isilpeko izaerarik ez duten liburu, artxibo eta erregistro judizialak; agiri kautoa edo ziurtagiria ere lor dezake, bere kontura, bertan adierazitako gaiei buruz.

142. artikulua.

Hizkuntza ofiziala

1. Jardun judizial guztietan, epaileek, magistratuek, fiskalek, idazkari judizialek, eta epaitegi eta auzitegietako gainerako funtzionarioek gaztelania, estatuko hizkuntza ofiziala, erabiliko dute.

2. Epaileek, magistratuek, idazkari judizialek, fiskalek, eta epaitegi eta auzitegietako gainerako funtzionarioek, zein autonomia erkidegotan egon eta bertako hizkuntza ofizial berezkoa ere erabil dezakete, baldin eta alderdietatik bat aurka jartzen ez bada, hizkuntza hori ez jakiteak defentsarik eza ekar diezaiokeela alegatuz.

3. Alderdiek, euren prokuradore eta abokatuek, eta lekuko eta adituek, epaiketako jarduna zein autonomia-erkidegoren lurraldetan izan eta horretako hizkuntza ofiziala ere erabil dezakete, idatzizko nahiz ahozko adierazpenetan.

4. Autonomia erkidego bateko hizkuntza ofizialean gauzatutako epaiketa- jardunak eta aurkeztutako agiriek baliozkotasun eta eragingarritasun osoa dute, gaztelaniara itzuli gabe. Nolanahi ere, ofizioz itzuliko dira jarduna eta agiriok, autonomia erkidegoko organo judizialen jurisdikziotik kanpo ondoreak sortu behar dituztenean, salbu eta ondoreak sortu behar dituztenean berezko hizkuntza ofizial berbera duten autonomia erkidegoetan.

Jarduna eta agiriok itzuliko dira, halaber, legeetan hala xedatzen bada edo defentsarik eza alegatu duen alderdiak hori eskatzen badu.

5. Ahozko jardunean, auzitegiak probidentzia bidez izenda dezake, interpretatzaile gisa zein hizkuntza erabili eta berori dakiten gizabanakoetatik edozein, itzulpen zehatza egingo duela zin egin edo hitz ematen badu.

143. artikulua.

Interpretatzaileen parte-hartzea

1. Gaztelania edo hala denean autonomia erkidegoko berezko hizkuntza ofiziala ez dakien pertsonari itaunketa egin behar bazaio, edo pertsona horrek adierazpenen bat egin behar badu, edo ebazpenen bat berari jakinarazi behar bazaio, orduan auzitegiak, probidentzia bidez, hizkuntza hori dakiten gizabanakoetatik edozein izenda dezake interpretatzaile gisa, horri itzulpen zehatza egingo duelako zin-egitea edo hitzematea eskatuz.

Halakoetan, jardunaren akta jasoko da. Bertan, testuak jatorrizko hizkuntzan agertuko dira, eta hizkuntza ofizialera egindako itzulpena gaineratuko da. Akta hori interpretatzaileak ere sinatuko du.

2. Aurreko paragrafoko kasu berberetan, pertsona hori gorra bada, aipatu paragrafoan xedatutakoaren arabera izendatuko da beti zeinuen hizkuntzako interpretatzaile egokia.

Halaber, pertsona gorrekin gauzatutako jardunaren akta jasoko da.

144. artikulua.

Hizkuntza ez-ofizialean idatzitako agiriak

1. Agiria idatzi bada gaztelania edo, hala denean, autonomia erkidego baten berezko hizkuntza ofiziala ez den hizkuntza batez, orduan, agiri horrekin batera, itzulpena aurkeztuko da.

2. Itzulpen hori pribatua izan daiteke, eta, halakoetan, alderdietako batek itzulpena aurkaratzen badu bere helarazpenetik hurrengo bost egunetan, zehatza ez dela adieraziz eta desadostasunaren arrazoiak azalduz, orduan desadostasuna agiriaren zein zatitan egon eta zati horren itzulpen ofiziala aginduko da, itzulpen pribatua aurkeztu duenaren kontura.

Nolanahi ere, alderdiak hala eskaturiko itzulpen ofiziala eta pribatua oinarrian esangura berekoak badira, itzulpen ofizialaren gastuak bestea eskatu duen alderdiaren kontura izango dira.

IV. KAPITULUA

Fede publiko judiziala eta jarduna agirietan jartzea

145. artikulua.

Fede publiko judiziala

1. Agintari-izaera duela, idazkari judizialari dagokio prozesu-jardunaren fede ematea, jardun hori auzitegian edo auzitegiaren aurrean gauzatzen bada, hori edonon era daitekeela; modu berean, idazkari judizialari dagokio sekretuak ez diren eta alderdi interesdunentzat erreserbatuta ez dauden kopia ziurtatuak eta lekukotzak luzatzea.

Zehatzago, idazkari judizialak:

1.) Idazkiak, eta, horiekin batera, agiriak eta ordainagiriak aurkeztu direlako fede emango du, berak zuzenean, edo, erregistroaren jardunbideaz arduratzen bada, erregistro horren bidez.

2.) Modu sinesgarrian jasoko du auzitegian edo auzitegiaren aurrean prozesu- egintzak gauzatu direla, eta garrantzi prozesaleko egitateak sortu direla.

2. Idazkari judiziala ordeztua izan daiteke Botere Judizialaren Lege Organikoan ezarritakoaren arabera.

146. artikulua.

Jarduna dokumentatzea

1. Idazkiez eta agiriez besteko prozesu- jarduna dokumentatzeko, akta, eginbide eta oharrak erabiliko dira.

2. Legean akta egin behar dela xedatuz gero, bertara bilduko da zehatz- -mehatz jardun guztia.

Hala ere, lege honen arabera, grabatu eta erreproduzitzeko balio duen euskarrian erregistratu behar bada jarduna, aktan jasoko dira alderdien eskaerak eta proposamenak, eta auzitegiak emandako ebazpenak bakarrik, baita euskarri hartan jaso ezin daitezkeen inguruabar eta intzidentziak ere, denbora eta tokiari buruzko datuekin batera.

3. Auzitegiek bide teknikoak erabil ditzakete jarduna eta jasotako idazkiak nahiz agiriak dokumentatu eta artxibatzeko, lege honen 135. artikuluko 5. paragrafoan aipatu bermeekin.

Bide teknikoak erabil ditzakete, halaber, prozesuen egoeraren jarraipena eta horiei buruzko estatistika egiteko.

147. artikulua.

Jarduna dokumentatzea, irudia eta soinua grabatu eta erreproduzitzeko sistemen bitartez

Ikustaldi eta agerraldietan, ahozko jarduna erregistratuko da, soinua nahiz irudia grabatu eta erreproduzitzeko balio duen euskarrian.

Grabazioa idazkari judizialaren fedepean egingo da. Idazkari judizialak zainduko ditu grabazioak zein euskarritan egin eta euskarri horretako zintak, diskoak eta eragingailuak.

Alderdiek eska dezakete, euren kontura, jatorrizko grabazioen kopia.

148. artikulua.

Auzi-paperak eratu, zaindu eta gordetzea

Idazkari judizialak eratuko ditu auzi-paperak, eta horiek gorde eta zaintzea ere berari dagokio. Ez da hori gertatuko, auzi-paperok epailearen nahiz magistratu txostengilearen edo auzitegia osatu duten beste magistratuen esku dauden bitartean.

V. KAPITULUA

Epaiketako komunikazio-egintzak

149. artikulua.

Auzitegiaren komunikazio-egintzak. Motak

Auzitegiaren komunikazio-egintza prozesalak honako hauek dira:

1.) Jakinarazpenak, horien helburua denean ebazpen, eginbide edo jardun baten berri ematea.

2.) Epatzeak, epean bertaratu eta epe baten barnean jarduteko.

3.) Zitazioak, agertu eta jarduteko tokia, data eta ordua zehazten dutenean.

4.) Agindeiak, legearen arabera jokabide bat egitea edo ez jardutea agintzeko.

5.) Manamenduak, ziurtagiri edo agiri kautoen igorpena agintzeko, baita jarduna gauzatzeko ere, baldin eta jabetza- erregistratzaileek, merkataritzakoek, ontzietakoek edo ondasun higigarrien eperako salmentetakoek, notarioek, merkataritzako elkargoetako artekariek edota epaitegi nahiz auzitegiko agenteek betearaziko badute jardun hori.

6.) Ofizioak, epaiketaz besteko agintariei eta aurreko zenbakian aipatu gabeko funtzionarioei komunikazioak igortzeko.

150. artikulua.

Ebazpenen eta antolaketarako eginbideen jakinarazpena

1. Ebazpen judizialak eta antolaketarako eginbideak prozesuko alderdi guztiei jakinaraziko zaizkie.

2. Auzitegiak hala xedatzen badu, auzi-paperen arabera bihar-etziko epaiak nortzuk ukitu eta horiei ere jakinaraziko zaie prozesua erabakitzeko dagoela.

Komunikazio hori egingo da, betekizun berberekin, auzitegiak zantzuak atzematen baditu alderdiek prozesua zertarako eta iruzur egiteko darabiltela uste izateko.

3. Jakinarazpena hirugarrenei ere egingo zaie, legeak arautu kasuetan.

151. artikulua.

Komunikazioa egiteko denbora

1. Ebazpen judizial eta antolaketarako eginbide guztiak jakinaraziko dira, gehienez jota, euren data edo argitalpenetik hiru egunetako epean.

2. Estatuko Abokatutzarentzako eta Fiskaltzarentzako komunikazio-egintzak, baita prokuradoreen elkargoek antolatu jakinarazpen-zerbitzuen bidez egindakoak ere, eginbidean zein jasotze- data agertu eta data horren biharamunean joko dira gauzatutzat.

152. artikulua.

Komunikazio-egintzen forma. Erantzuna

1. Komunikazio-egintzak idazkari judizialaren zuzendaritzapean gauzatuko dira, hori zerbitzuaren antolaketa egokiaz arduratzen dela.

Egintzok gauzatuko ditu idazkari judizialak berak edo horrek izendatu funtzionarioak, forma hauetatik edozein erabiliz, lege honetan xedatutakoaren arabera:

1.) Prokuradorearen bitartez, komunikazioak prozesuan bertaratutakoentzat badira eta prokuradoreak horiek ordezkatzen baditu.

2.) Igorpenaren bitartez, postaz, telegramaz edo bestelako bide teknikoen bitartez igorri behar denean komunikatu beharrekoa; azken kasu horretan, bide teknikoak ahalbidetu behar du auzi-paperetan modu sinesgarrian agerraraztea komunikazioaren jasoketa, data eta edukia.

3.) Jasotzaileari emanez jakinarazi beharreko ebazpenaren, auzitegiak zuzendutako agindeiaren, edo zitazionahiz epatze-zedularen hitzez-hitzezko kopia.

2. Zedulak adieraziko du ebazpena zein auzitegik eman duen; zein auzitan eman den; zitazioa edo epatzea zein pertsonari egin zaion eta zeintzuk diren horren izen-abizenak; zitazio edo epatzearen objektua; zitatua agertu beharreko tokia, eguna eta ordua, edo epatzeak zein jardun aipatu eta hori gauzatzeko epea; kasuan-kasuan ere, legeak xedatu ondoreak bertan ohartarazita.

3. Jakinarazpen, zitazio edo epatzeetan, interesdunaren erantzunik ez da onartuko, ez idatziz jasoko, hala agindu ez bada behintzat.

Agindeietan, errekerituak emandako erantzuna onartuko da, eta eginbidean hori labur-labur jasoko da.

153. artikulua.

Prokuradorearen bidezko komunikazioa

Epaiketan bertaratu alderdiekin komunikazioa egingo da prokuradorearen bidez, horrek alderdiok ordezkatzen dituenean.

Prokuradoreak sinatuko ditu bere ahalorde-emaileari epaiketan zehar egin beharreko jakinarazpen, epatze, zitazio eta agindeiak, horiek edozein motatakoak izanik, barne dela epaiak eta ahalorde-emaileak bere kabuz gauzatu beharreko jarduna.

154. artikulua.

Egintzak prokuradoreei komunikatzeko tokia

1. Komunikazio-egintzak gauzatuko dira, auzitegiaren egoitzan edo Prokuradoreen Elkargoak antolatu jasoketa- zerbitzu erkidean.

Zerbitzu horren barne-araubidea Prokuradoreen Elkargoaren eskumenekoa izango da, legean ezarritakoaren arabera.

2. Zerbitzu horri igorriko zaio, bikoizturik, ebazpen edo zedularen kopia; prokuradoreak horietatik ale bat jaso eta bestea sinatuko du, eta zerbitzuak berak azken ale hori auzitegiari itzuliko dio.

155. artikulua.

Komunikazio-egintzak, oraindik bertaratu ez diren edo prokuradoreak ordezkatu ez dituen alderdiekin. Egoitza

1. Alderdiek prokuradorearen ordezkaritzarik gabe jardun badute, edo demandatuaren lehen epatze- edo zitazio- -kasuan, auzilariek egoitza non izan eta hara bidaliko dira komunikazio- -egintzak.

2. Demandatzailearen egoitza izango da demandan edo prozesua hasteko eskaera nahiz eskabidean agerrarazi dena.

Halaber, demandatzaileak zehaztuko ditu demandatuaren egoitza gisa, artikulu honen hurrengo paragrafoak aipatu tokietatik bat edo batzuk, haren lehen epatze- edo zitazio-ondoreetarako.

Demandatzaileak demandatuaren egoitza gisa toki batzuk zehaztu baditu, tokien arteko hurrenkera adieraziko du bere ustez, komunikazioa arrakastatsua izan dadin.

Era berean, demandatzaileak demandatuari buruz dakizkien datuak eta demandatua aurkitzeko erabilgarri izan daitezkeen horiek adierazi beharko ditu, kasurako, telefono-zenbakiak, fax-zenbakiak edo antzekoak.

Demandatuak, agertu ondoren, beste egoitza bat zehatz dezake hurrengo komunikazioetarako.

3. Komunikazio-egintzen ondoreetarako, egoitza gisa zehatz daiteke udal erroldan dagoena edo beste ondore batzuetarako modu ofizialean agertzen dena. Halaber, erregistro ofizialean edo elkargo profesionalen argitalpenetan zein egoitza agertu eta hori ere zehatz daiteke, baldin eta, hurrenez hurren, enpresak eta bestelako erakundeak badira, edo lanbidean aritzeko nahitaez elkargoko kide izan behar duten pertsonak badira.

Noizean behinkakoa ez den lanbide- edo lan-jarduera non gauzatu eta hori ere zehatz daiteke egoitza gisa.

Demandan egikaritzen bada 250. artikuluaren 1. paragrafoko 1. zenbakian aipatutako akzioren bat, demandatuaren egoitza gisa zehatz daiteke, komunikazio- egintzen ondoreetarako, errentapeko etxebizitza edo lokala.

4. Prokuradoreak alderdiak ordezkatzen ez baditu, ondore guztiak izango dituzte aurreko paragrafoan egoitza gisa aipatu tokietatik edozeinetan eginiko komunikazioek. Horretarako, komunikatu beharrekoa ondo igorri dela egiaztatu behar da, nahiz eta jasotzaileak hori jaso duela agerrarazi ez.

Hala ere, komunikazioaren helburua bada alderdiak epaiketan bertaratzea, prozesuko jardun jakin bat gauzatzea edo horretan alderdiek eurek parte hartzea, eta interesdunak komunikazio hori jaso izana egiaztatzen ez bada, orduan 158. artikuluan xedatutakoaren arabera jardungo da.

5. Prozesua bideratu bitartean alderdiek egoitza aldatzen badute, auzitegiari komunikatuko diote hori berehala.

Halaber, alderdiek euren telefono, fax edo antzekoen zenbaki-aldaketak komunikatu beharko dituzte, baldin eta azken horiek auzitegiarekin komunikatzeko tresna gisa erabiltzen badira.

156. artikulua.

Egoitzari buruz auzitegiak egindako ikerketak

1. Demandatzaileak demandatuaren egoitza edo bizilekua zehazterik ez duela adierazten duenetan, demandatuaren pertsonazio ondoreetarako erabiliko dira inguruabar horiek ikertzeko egoki diren bideak; horrelakoetan, jo daiteke, kasuan-kasuan, 155. artikuluko 3. paragrafoan aipatu erregistro, erakunde, elkargo, erakunde eta enpresetara.

Komunikazio horiek jasotzean, erregistro eta erakunde publikoen jarduera zein xedapenek arautu eta xedapen horien arabera jardungo dute erregistro eta erakundeak.

2. Komunikazio-egintzen ondoreetarako, egoitza artxibo edo erregistro publikoetan agertu eta horietara jotzeko aukera badago, inola ere ez da ezinezkotzat joko egoitza hori zehaztea.

3. Lehenengo paragrafoan aipatu ikerketen ondorioz egoitza edo bizilekua jakiten bada, 152. artikuluko 1. paragrafoan xedatu bigarren eran gauzatuko da komunikazioa, 158. artikuluan ezarritakoa, hala denean, horri aplikatuz.

4. Ikerketa horiek emaitzarik gabekoak badira, komunikazioa ediktuen bitartez egingo da.

157. artikulua.

Auzi-iheslari Zibilen Erregistro Zentrala

1. Aurreko artikuluan aipatu ikerketak inolako emaitzarik gabe egin dituzten auzitegiek Auzi-iheslari Zibilen Erregistro Zentralari komunikatuko dizkiote demandatuaren izena eta jasotako gainerako datuak. Erregistro horrek Justizia Ministerioan izango du egoitza.

2. Demandatuaren egoitza ikertu behar duten auzitegietatik edozeinek jo dezake Auzi-iheslari Zibilen Erregistro Zentralera, demandatua erregistro horretan agertzen den, eta bertan dauden datuak eta auzitegiak dituenak berdinak diren egiaztatzeko.

Halakoetan, probidentzia bidez, zuzenean agin daiteke demandatuari ediktu bidezko komunikazioa egitea.

3. Aipatu erregistroan inskribaturik dagoen demandatuak inskripzioaren ezereztea eska dezake, baldin eta adierazten badu epaiketako komunikazioak zein helbidetara igorri ahal zaizkion.

Demandatu horren aurkako prozesua zein auzitegitan izan eta auzitegi horiei igorriko die erregistroak, demandatuak komunikazioetarako adierazi egoitza. Une horretatik aurrera, baliozkoak izango dira egoitza horretara igorri komunikazioak.

158. artikulua.

Emate bidezko komunikazioa

155. artikuluaren 1. paragrafoko kasuetan ezin badaiteke egiazta jasotzaileak komunikazioa jaso duela, eta komunikazioaren helburua bada epaiketan bertaratzea edo alderdiek prozesuko jardun jakin bat gauzatu zein horretan parte hartzea, orduan komunikazioa emate bidez egingo da, 161. artikuluan xedatutakoaren arabera.

159. artikulua.

Lekuko, aditu eta epaiketan alderdi ez diren bestelako pertsonei eginiko komunikazioak

1. Lekuko, aditu eta epaiketan alderdi izan gabe bertan parte hartu behar duten bestelako pertsonei egin beharreko komunikazioak egingo dira, horien jasotzaileei igorriz, 160. artikuluko 1. paragrafoan xedatutakoaren arabera. Alderdi interesdunak zehaztu egoitzara egingo da igorpena, eta 156. artikuluan aipatu ikerketak egin daitezke, hala denean.

2. Auzitegiak 161. artikuluaren arabera jardutea aginduko du, baldin eta auzi-paperetan igortze bidezko komunikazioak huts egin badu edo kasuan kasuko inguruabarren arabera hori komenigarria bada, komunikazioaren helburua eta komunikazio horren menpeko jardunaren izaera kontuan izanik.

3. Artikulu honetan aipatu pertsonek, prozesua bideratu bitartean, edozein egoitza-aldaketa komunikatuko diote auzitegiari.

Pertsona horien lehen agerraldian, jakitera emango zaie betebehar hori.

160. artikulua.

Komunikazioak postaz, telegramaz edo antzeko moduez igortzea

1. Ebazpenaren kopia edo zedula igortzea bidezkoa izan daiteke, posta ziurtatuaren nahiz telegramaren ordainagiriarekin, baita antzeko moduez ere, azken modu horrek ahalbidetzen badu auzi-paperetan modu sinesgarrian agerraraztea komunikazioaren jasoketa, horren data eta edukia; halakoetan, idazkari judizialak fede emango du, auzi-paperetan, igorpenaren eta igorritakoaren edukiaren gainean, eta auzi- -paperei batuko die, kasuan-kasuan, hartu izanaren agiria edo jasoketa agerrarazteko modua.

2. Alderdiak hala eskaturik eta interesdunaren kontura, agin daiteke 155. artikuluko 3. paragrafoan ezarri tokietatik zenbaitetara aldi berean igorpena egitea.

3. Auzitegiaren egoitza zein epaibarrutitan egon eta bertan jasotzaileak egoitza badu, eta komunikazioaren helburua ez bada bertaratzea, alderdiek jarduna gauzatzea edo jardunean parte- -hartzea, orduan epatze-zedula jasotzaileari igorri ahal izango zaio, 1. paragrafoan aipatutako moduetatik edozeinez; horrela, jasotzailea auzitegiko egoitza horretan agertuko da, jakinarazpena, agindeia edo idazkien bat berari helarazteko.

Zedulak behar bezalako zehaztasunarekin adieraziko du epatua agerrarazteko zergatia, bertan prozedura eta auzia aipatuz. Halakoetan, ohartaraziko da, epatua agertzen ez bada zehaztu epean, ez agertzeko arrazoi zuzenik izan gabe, ulertuko dela komunikazioa gauzatu eta helarazpena burutu dela.

161. artikulua.

Komunikazioa egitea, ebazpenaren kopia edo zedula emanez

1. Ebazpenaren kopiari edo zedulari buruzko komunikazioa jasotzaileari emango zaio auzitegiaren egoitzan, edo pertsonaren egoitzan bertan jakinarazi, errekeritu, zitatu zein epatu behar bada.

Ematea idatziz jasoko da eginbide batez; eginbide hori sinatuko dute idazkari judizialak edo eginbidea gauzatu duen funtzionarioak, bai eta ematea jaso duen pertsonak ere, azken horren izena eginbidean bertan agerrarazita.

2. Komunikazioaren jasotzailea bere egoitzan badago eta ebazpenaren kopia edo zedula jasotzeari uko egiten badio, edo ematea egiaztatzeko eginbidea sinatu nahi ez badu, orduan idazkari judizialak edo izendatu funtzionarioak jasotzaile horri ohartaraziko dio aurreko paragrafoan ezarritako betebeharra.

Jasotzaileak ezetzari eusten badio, funtzionario jarduleak jakitera emango dio ebazpenaren kopia edo zedula epaitegiko idazkaritzan bere esku geratzen dela; horrek komunikazioaren ondoreak izango ditu, eta hori guztia agerraraziko da eginbidean.

3. Komunikazioa zein egoitzatan gauzatu nahi eta hori bada jasotzailearen egoitza, udal erroldaren arabera edo zergaondoreetarako edo erregistro ofizialaren nahiz lanbide-elkargoen argitalpenen arabera, edota berori bada demandatuari errentan emandako etxebizitza edo lokala, eta jasotzailea bertan ez badago, orduan ematea egin dakioke toki horretan bertan dagoen eta hamalau urtetik gorako den edozein langile edo senideetatik edozeini, edo finkako atezainari, horrelakorik badago. Komunikazioaren hartzaileari ohartaraziko zaio behartuta dagoela jasotzaileari berari ebazpenaren kopia edo zedula ematera, edo jasotzaileari abisu ematera, baldin eta hartzaileak badaki jasotzaile hori non dagoen.

Komunikazioa jasotzaileari zuzendu bazaio, noizean behinkakoa ez den bere lantokira eta jasotzaile hori bertan ez badago, orduan jasotzailea ezagutzen duela nork adierazi eta horri emango zaio, edo, agiri nahiz objektuak hartzeko bulegorik badago, horren gaineko arduradunari emango zaio.

Eginbidean agerraraziko dira komunikazioa jaso behar duen pertsonaren izena, hori bere egoitzan bilatu eta bertan aurkitu ez den data eta ordua, ebazpenaren kopia edo zedula hartu duen pertsonaren izena, eta pertsona horren eta jasotzailearen arteko lotura; horrela eginiko komunikazioak ondore guztiak izango ditu.

4. Komunikazio-egintza gauzatzeko zein egoitzatara jo eta bertan ez badago inor, idazkari judizialak edo izendaturiko funtzionarioak ikertuko du komunikazio-egintzaren jasotzailea bertan bizi den ala ez.

Jasotzailea dagoeneko egoitza horretan bizi ez bada edo bertan lan egiten ez badu, eta galdetutako pertsonetatik inork ez badaki zein den oraingo egoitza, azken egoitza hori jasoko da komunikazio- -eginbide negatiboan.

Bide horretatik ezin bada jakin zein den demandatuaren egoitza, eta demandatzaileak beste egoitza bat zehaztu ez badu, 156. artikuluan xedatutakoaren arabera jokatuko da.

162. artikulua.

Bide elektronikoetatik, informatikoetatik eta antzekoetatik gauzatutako komunikazio-egintzak

1. Epaitegiek eta auzitegiek, eta alderdiek edo komunikazio-egintzen jasotzaileek, bide elektroniko nahiz telematikoak, infotelekomunikazioak edo antzekoak badituzte, komunikazio- -egintzak bide horien bitartez igorri ahal izango dira, horiei dagokien hartu izanarekin; bide horiek ahalbidetu behar dute idazkiak eta agiriak igorri eta jasotzea, komunikazioa eta beraren edukiaren kautotasuna bermatzea, eta igortze eta jasotze osoa, eta horiek egiteko unea modu sinesgarrian agerraraztea.

Alderdiek eta prozesuan parte hartzen duten profesionalek auzitegiari komunikatuko diote aipatu bideak badituztela eta zein den euren helbidea.

Era berean, Justizia Ministerioan eratuko da elektronika-bidezko sarbidea duen erregistroa, bertan erakunde publikoei dagozkien bide horiek eta helbideak zehaztuta.

2. Aurreko paragrafoan aipatu bideak direla eta zein ebazpen, agiri, irizpen edo txosten aurkeztu nahiz igorri eta horren kautotasuna bakarrik aitortu edo begizta badaiteke zuzeneko azterketa edo bestelako prozeduren bitartez, orduan ebazpen, agiri, irizpen edo txostenok alderdiei eta interesdunei eman edo igorri beharko zaizkie, aipatu prozedurekin bat datorren eran edo aurreko artikuluetan xedatutakoaren arabera, legeak kasuan-kasuan adierazi denbora- eta toki-betekizunekin.

163. artikulua.

Jakinarazpenen Zerbitzu Erkidea

Jakinarazpenen Zerbitzu Erkidea ezarri herrietan, berorrek gauzatuko ditu burutu beharreko komunikazio- -egintzak.

164. artikulua.

Ediktu bidezko komunikazioa

Hala denean, 156. artikuluan aipatu ikerketak burutu badira, eta komunikazioaren jasotzailearen egoitza ezin bada jakin, edo hori aurkitzea edo berorri komunikazioa ondore guztiekin egitea ezinezkoa bada aurreko artikuluetan xedatutakoaren arabera, edota horrela erabakitzen bada 157. artikuluaren 2. paragrafoan aipatu kasuan, orduan auzitegiak, probidentzia bidez eta inguruabar horiek jaso ondoren, komunikazioa aginduko du ebazpenaren kopia edo zedula epaitegi edo auzitegiko iragarki-taulan jarriz.

Alderdiak hala eskaturik bakarrik eta beraren kontura, komunikazioa argitaratuko da, probintziako edo autonomia erkidegoko «aldizkari ofizialean», «Estatuko Aldizkari Ofizialean», edo Espainia osoan nahiz probintzian zabalkundea duen egunkari batean.

165. artikulua.

Laguntza judizialaren bidezko komunikazio-egintzak

Komunikazio-egintzak zein auzitegik agindu eta hori ez den auzitegi batek gauzatu behar dituenean egintza horiek lege honen 161. artikuluan xedatutakoaren arabera, orduan idatzagiriari batuko zaizkio dagokion kopia edo zedula eta kasuan-kasuan bidezko den guztia.

Komunikazio-egintzok, gehienez jota, hogei egunetako epean beteko dira, egintzok jaso direnetik zenbatzen hasita.

Aurrekoa egiten ez bada zehaztu epean, auzitegiari hori bete dezan agindeia eginda, azaldu beharko dira, hala denean, luzapenaren arrazoiak.

166. artikulua.

Komunikazio-egintzen deuseztasuna eta ongitzea

1. Deusezak dira kapitulu honetan xedatutakoaren arabera burutu ez diren eta defentsarik eza ekar dezaketen komunikazio- egintzak.

2. Hala ere, jakinarazi, zitatu, epatu edo errekeritu beharreko pertsonak bere burua auziaren jakituntzat jotzen badu, eta auzitegian eginbidearen deuseztasuna salatzen ez badu bere lehen agerraldiko ekitaldian, orduan eginbide horrek une horretatik aurrera ondore guztiak izango ditu, legearen xedapenen arabera egin izan balitz bezala.

167. artikulua.

Ofizioak eta manamenduak gauzatzeko modua

1. Manamenduak eta ofizioak luzatu dituen auzitegiak zuzenean igorriko dizkio halakoak agintari edo funtzionario eskudunari. Halakoetan, lege honen 162. artikuluan ezarri moduak erabil daitezke.

Dena den, alderdiek hala eskatuz gero, alderdiek eurek gauza ditzakete manamendu eta ofizioak, eginbidearen bitartez.

2. Edozein kasutan, artikulu honetako ofizioak eta manamenduak igortzea zein alderdik eskatu eta horrek ordaindu beharko ditu horiek betetzearen ondoriozko gastuak.

168. artikulua.

Prozesuko komunikazioan parte hartzen duten funtzionario eta profesionalak

1. Kapitulu honetan ezarri eginkizunak gauzatzean, maltzurkeria edo zabarkeria medio, bidegabeko atzerapenak edo luzapenak sortu dituen idazkari judizial, ofizial, laguntzaile edo agentea diziplina bidez zuzenduko ditu horren gaineko agintariak, eta, gainera, hark sortu kalte-galerengatik erantzukizuna izango du.

2. Komunikazio-egintzak gauzatzea bere gain zein prokuradorek hartu eta hori dolo nahiz berandutzan erortzen bada, edo legezko formalitateren bat errespetatzen ez badu, hirugarrenari kaltea eginez, orduan sortutako kalte- -galeren erantzule izango da, eta zigortua izan daiteke, lege nahiz estatutuetako arauetan xedatutakoaren arabera.

VI. KAPITULUA

Laguntza judiziala

169. artikulua.

Laguntza judiziala noiz den bidezkoa

1. Auzitegi zibilak behartuta daude elkarri laguntza ematera, baldin eta horietatik batek agindu jarduna gauzatzeko beharrezkoa bada beste baten elkarlana.

2. Auziaren gaineko ardura zein auzitegik izan eta horren mugabarrutik kanpo egin behar den jardunerako laguntza judiziala eskatuko da, azterketa judizialeko egintzak barne direla, auzitegiaren iritziz, ezinezkotzat edo desegokitzat jotzen badu lege honek bere mugabarrutik kanpora lekualdatzeko ematen dion ahalmena erabiltzea jardun hori gauzatu dadin.

3. Halaber, laguntza judiziala eska daiteke, jarduna agindu duen auzitegiak egoitza zein udal-mugartetan izan eta horretatik kanpo baina epai-barruti nahiz mugabarru horretan bertan burutu beharreko jardunerako.

4. Alderdien galdeketa, lekukoen adierazpena eta adituen berrespena, auziaren gaineko ardura duen epaitegi edo auzitegiaren egoitzan egingo dira, nahiz eta aipatu pertsonen egoitza epai-mugabarru jakin horretatik kanpo egon.

Epaitegi edo auzitegiko egoitzan zitatuak izan diren pertsonen agerraldia ezinezkoa edo oso nekeza bada, distantzia, joan-etortzeko zailtasuna, nahiz alderdiaren, lekukoaren edo adituaren beraren inguruabarrengatik, edota antzeko arrazoiren batengatik, orduan bakarrik eska daiteke laguntza judiziala aurreko lerrokadako froga-egintzak burutzeko.

170. artikulua.

Laguntza judiziala emateko organo eskuduna

Laguntza judiziala zein tokitan burutu behar eta bertako mugabarruko lehen auzialdiko epaitegiari egokituko zaio hori ematea.

Aurrekoa gorabehera, toki horretan bake epaitegiak egoitza badu eta laguntza judiziala komunikazio- egintza bada, orduan bake epaitegiaren gaineko ardura izango da jarduna gauzatzea.

171. artikulua.

Exhortoa

1. Laguntza judiziala behar duen auzitegiak exhorto bidez eskatuko du laguntza, nori eta laguntza hori eman behar duen auzitegiari zuzenduta. Exhorto horrek honako hauek barneratuko ditu:

1.) Auzitegi exhorto-emaile eta exhorto- hartzailearen izendapena.

2.) Exhortoa luzatzeko arrazoia zein auzi izan den adieraztea

3.) Auzian, alderdi eta euren ordezkari eta defendatzaile nortzuk diren adieraztea.

4.) Gauzatu beharreko jarduna zehaztea.

5.) Gauzatu beharreko jarduna epe batean egin behar bada, exhortoan adieraztea noiz bukatuko den epe hori.

6.) Exhortoa betetzeko, agiriak aurkeztu behar badira, horiek guztiak beren beregi aipatzea.

2. Idazkari judizialari dagokio exhortoak luzatu eta baimentzea.

172. artikulua.

Exhortoa igortzea

1. Exhortoak zuzenean igorriko zaizkio organo exhorto-hartzaileari, informatika- sistema judiziala erabiliz edo exhortoa jaso dela agerrarazteko bermea ematen duten komunikazio-sistemetatik beste edozein erabiliz.

2. Dena den, exhortoa betetzea nahi duen alderdiak hala eskatzen badu, berorri emango zaio exhorto hori, beraren erantzukizupean, organo exhorto-hartzaileari hurrengo bost egunetan aurkezteko.

Halakoetan, exhortoan adieraziko da berori kudeatzeko ardura nork duen; pertsona hori bakarrik izan daiteke auzilaria bera edo laguntza zein auzitegitan eman behar eta bertan jarduteko gaiturik dagoen prokuradorea.

3. Gainerako alderdiek ere izenda dezakete gaiturik dagoen prokuradorea, laguntza zein epaitegitan eman behar eta bertan jarduteko, alderdiok nahi badute exhortoa betetzeko eman diren ebazpenak eurei jakinaraztea.

Aurrekoa egin dezake, halaber, exhortoa betetzeko interesa duen alderdiak, horrek exhortoaren ematea eskatu ez badu aurreko paragrafoaren ondoreetarako.

Izendapen horiek exhortoaren agirietan agerraraziko dira.

4. Exhortoa igorri bazaio laguntza eman behar ez duen organoari, exhortoa jaso duen organoak zuzenean igorriko dio exhortoa organo eskudunari, baldin eta organo hori zein den badaki; eta exhorto- emaileari ere igorpenaren inguruko kontu-arrazoiak emango dizkio.

173. artikulua.

Exhortoa betetzea

Exhortoa jaso duen jurisdikzio-organoak exhortoa betetzea aginduko du, eta bertan zein jardun eskatu eta hori zehaztu epean burutzeko behar-beharrezkoa dena.

Hala gertatzen ez bada, auzitegi exhorto- emaileak auzitegi exhorto-hartzaileari ezagutaraziko dio exhortoa betetzeko premia, ofizioz edo alderdiak hala eskaturik.

Egoerak bere horretan badirau, laguntza eskatu duen auzitegiak egitateak ezagutaraziko dizkio auzitegi exhorto-hartzailearen gobernu- salari.

174. artikulua.

Alderdien parte-hartzea

1. Alderdiek, eta euren abokatu eta prokuradoreek, parte har dezakete exhortoa betetzeko gauzatzen den jardunean.

Dena den, exhortoa betetzeko emandako ebazpenak jakinaraziko zaizkie exhortoaren izapidetzan parte hartzeko prokuradorea izendatu duten alderdiei bakar-bakarrik.

2. Prokuradorerik izendatu ez bada, exhortoa betetzeko behar diren jakinarazpenak bakarrik egingo zaizkie alderdiei; horixe egingo da, exhortoak agintzen badu jarduna gauzatzeko beharrezko dela alderdien zitazioa, parte-hartzea nahiz bertan egotea. Era berean, exhortoaren betepenerako datuak eta berriak eman behar dituzten jakinarazpen zehatzak ere egingo dira.

175. artikulua.

Exhortoa itzultzea

1. Exhortoa bete ondoren, exhorto- -emaileari horren emaitza komunikatuko zaio, informatika-sistema judizialaren bidez edo exhortoa jaso delako bermea ematen duten komunikazio-sistemetatik beste edozeinen bitartez.

2. Laguntza judizialeko jardun gauzatua igorriko da posta ziurtatuaz, edo hori emango zaio exhortoa kudeatzeko gaineko ardura duen auzilariari nahiz prokuradoreari; auzilari edo prokuradore horrek jardun hori aurkeztuko dio, hurrengo hamar egunetan, organo exhorto-emaileari.

176. artikulua.

Alderdien gaineko ardurarik eza laguntza judizialean

Auzilari baten esku utzi bada idatzagirien kudeaketa, eta auzilari hori arrazoi zuzenik gabe atzeratu bada, exhorto- hartzaileari horiek aurkeztean edo exhorto-emaileari horiek itzultzean, orduan auzilari hori zigortuko da, 172. artikuluaren 2. paragrafoko eta aurreko artikuluaren 2. paragrafoko epeak bukatu direnetik, hurrenez hurren, 30 euroko isunarekin, atzeratu den egun bakoitzeko.

177. artikulua.

Nazioarteko lankidetza judiziala

1. Atzerrian epaiketako jarduna gauzatzeko, idatzagiriak bideratuko dira, Espainiak izenpetu nazioarteko itunen, eta, halakorik izan ezean, barne-legeria aplikagarriaren arabera.

2. Arau horietan xedatutakoaren arabera jardungo da, halaber, atzerriko agintari judizialek eskatzen badute Espainiako epaitegi eta auzitegien lankidetza.

VII. KAPITULUA

Auzien bideratze, ikustaldi eta erabakitzea

LEHENENGO ATALA

Azterketa arrunta

178. artikulua.

Kontu-arrazoiak ematea

1. Idazkari judizialek, azterketa arrunta egiteko, bertan aurkeztu diren idazki eta agirien kontu-arrazoiak emango dizkiote salari, txostengileari edo epaileari, noiz eta, kasuan-kasuan, idazki eta agiriak aurkeztu diren egunean bertan edo hurrengo egun baliodunean.

Aurrekoa egingo dute, orobat, idazkari judizialek, epaile edo magistraturik gabe baimendutako aktekin.

2. Kontu-arrazoiak emango dira, halaber, prozesuko epeen igarotzean eta auzi-paperen egoerari buruz, hurrengo egun baliodunean, baita eman diren antolaketa- eginbideen inguruan ere.

3. Erabakitzeko dagoen auzi-kopurua dela eta, idazkari judizialak kontu- -arrazoien ematea eskuorde diezaioke auzitegi edo epaitegiko funtzionarioari, presidentearen edo epailearen aurretiazko adostasunarekin.

179. artikulua.

Prozedura bultzatzea, eta, alderdien arteko adostasuna dela eta, prozesua etetea

1. Legeak besterik xedatu ezean, jurisdikzio- organoak ofizioz bere bidea emango dio prozesuari, horretarako beharrezko diren ebazpenak emanez.

2. Aribideko prozedura eten daiteke, lege honen 19. artikuluko 4. paragrafoan xedatutakoaren arabera, eta prozedura hori berriro hasiko da, alderdietatik edozeinek hala eskatzen badu.

Etendura zein epetarako erabaki eta hori igaro bada, eta hurrengo bost egunetan inork ez badu eskatzen prozesua berriro hastea, orduan auzi-paperak behin-behinean artxibatuko dira, eta horrela egongo dira, prozesua berriro hastea eskatzen ez den bitartean edo auzialdia iraungi arte.

180. artikulua.

Magistratu txostengilea

1. Kide anitzeko auzitegietan, auzi bakoitzerako izendatuko da magistratu txostengile bat, urte judizialaren hasieran sala edo atalerako ezarri txandaren arabera; horretarako, irizpide objektiboak bakarrik hartuko dira kontuan.

2. Izendapena prozesuko lehen ebazpenean egingo da, eta alderdiei jakinaraziko zaie magistratu txostengilearen izena, eta, hala denean, ezarri txandaren arabera horren ordezko denarena, ordezpenaren arrazoiak zeintzuk diren bertan azalduz.

3. Txostengilearen izendapenerako, sala edo ataleko magistratu guztiak txandakatuko dira, buruak ere barne direla.

181. artikulua.

Magistratu txostengilearen eginkizunak

1. Kide anitzeko auzitegietan, magistratu txostengileari dagozkio hauek:

1.) Txandan egokitu zaizkion auzien azterketa arrunta, eta horien izapidetzaz arduratzea.

2.) Alderdiek aurkeztu frogabideen proposamena aztertzea, eta horien onargarritasun, egokitasun eta erabilgarritasunari buruz informatzea.

3.) Auzitegiaren ebazpenen aurka jarritako errekurtsoez informatzea.

4.) Probidentziak ematea eta auzitegiak eman beharreko gainerako ebazpenak proposatzea.

5.) Auzitegiak hartu ebazpenak idaztea, 203. artikuluaren bigarren lerrokadan xedatutakoari kalterik egin gabe.

2. ATALA

Ikustaldiak

182. artikulua.

Ikustaldien data zehaztea

1. Ikustaldien data zehaztea, probidentzia bitartez, presidenteari dagokio, kide anitzeko auzitegietan, edo epaileari, pertsona bakarrekoetan.

2. Legezko salbuespenak izan ezik, datak zehaztuko dira, prozedurak ikustaldia egin beharreko egoerara iritsi ahala, eta prozedurak egoera horretara heldu diren hurrenkerari jarraituz, alderdiek berori eskatu beharrik gabe.

183. artikulua.

Ikustaldiaren beste data bat zehazteko eskabidea

1. Ikustaldira joan behar direnetatik edozeini ezinezko bazaio zehaztu egunean bertara joatea, ezinbesteko kasua edo antzeko garrantzia duten zioetatik beste edozein dela medio, orduan berehala adieraziko dio hori auzitegiari, arrazoia edo zioa behar bezala egiaztatuz, eta auzitegiari eskatuko dio edo ikustaldirako beste data bat zehaztea edo egoera hori aintzat hartzen duen ebazpena ematea.

2. Alderdietako baten abokatuari ezinezko bazaio ikustaldira joatea, auzitegiak ikustaldirako beste data bat zehaztuko du, baldin eta hark alegatu egoera aintzat hartu eta egiazta badaiteke.

3. Alderdiak alegatzen badu lehen paragrafoan ezarri ezintasun-egoera, eta auzitegiak uste badu alegatu egoera aintzat hartu eta egiazta daitekeela, orduan auzitegi horrek hartuko du honako ebazpen hauetatik bat:

1.) Alderdiak abokatuaren laguntzarik edo prokuradorearen ordezkaritzarik gabe zein prozesutan aritu eta horietako bati badagokio ikustaldia, auzitegiak beste data bat zehaztuko du.

2.) Alderdiak han bertan egon behar duen jardunerako bada ikustaldia, nahiz eta alderdi horrek abokatuaren laguntza edo prokuradorearen ordezkaritza izan, auzitegiak, era berean, ikustaldirako beste data bat ere zehaztuko du.

Zehazki, alderdia ikustaldira zitatua izan bada, 301. artikuluan eta ondorengoetan arautu itaunketari erantzuna emateko, orduan auzitegiak beste data bat zehaztuko du, horretarako bidezko zitazioak eginez.

Hori berori ebatziko du auzitegiak, joateko ezintasuna alegatu eta egiaztatu duen alderdia nor izan eta horren aurkako alderdia zitatua izan bada itaunketarako.

4. Auzitegiak ikustaldirako zitatu duen lekuko nahiz adituak adierazi eta agerrarazten badu manu honen lehenengo paragrafoko ezintasun-egoera duela, orduan auzitegiak erabakiko du, desenkusa onartzen duen ala ez; onartuz gero, eta alderdiak hiru eguneko epe erkidean entzun ondoren, auzitegiak erabakiko du ikustaldirako zehaztu data ondorerik gabe uztea eta beste bat jartzea, edota lekukoa nahiz aditua zitatzea froga-jarduna zehaztu ikustalditik kanpo burutzeko.

Auzitegiak ulertzen badu lekuko edo adituaren desenkusa ezin dela aintzat hartu edo egiaztatu, orduan eutsiko dio ikustaldirako zehaztu datari, eta lekuko edo adituari hala jakinaraziko dio, agertzeko agindeia eginez, 292. artikuluko bigarren paragrafoak ezarri ohartarazpenarekin.

5. Aurreko paragrafoetako egoerak ebaztean, auzitegiak antzematen badu, abokatu, auzilari, aditu edo lekukoak bidegabeko luzapenarekin edo inolako funtsik gabe jardun dutela, 600 eurorainoko isuna ezar diezaieke, beste data bat zehaztearen inguruan auzitegiak ebatziko duenari kalterik egin gabe.

184. artikulua.

Ikustaldiak egiteko aldia

1. Ikustaldiak egiteko erabil daitezke, saio baten edo gehiagotan, eguneko ordu baliodun guztiak eta balioetsitako guztiak, eta, premiazkoa bada, hurrengo egunean edo egunetan ere jarraituko da.

2. Legeak besterik xedatu ezean, hamar egun baliodun izan behar dira gutxienez, ikustaldiaren data zehaztu denetik hori egin arte.

185. artikulua.

Ikustaldiak egitea

1. Lege honetan xedatu moduan auzitegia eratu ondoren, epaile edo buruak adieraziko du jendaurreko ikustaldia egingo dela, ekitaldia ateak itxita gauzatu behar denean izan ezik. Behin ikustaldia hasita, idazkari judizialak kasuan kasuko aurrekariak edo jorratu beharreko arazoak aipatuko ditu laburki.

2. Ondoren, informatuko dute, dagokien hurrenkerari jarraituz, auzi-jartzaile eta demandatuak, edo errekurtsogile eta alderdi errekurrituak, euren abokatuen bitartez edo alderdiek eurek ere, euren kabuz, azken hori legeak baimendu badu.

3. Ikustaldi-ekitaldirako frogabideren bat onartu bada, berori egingo da, horretarako xedapenek araututakoaren arabera.

4. Froga burutu, edo, hori egin ez bada, parte hartzeko lehen txanda bukatu denean, epaile edo presidenteak alderdiei berriro emango die hitza, egitateak edo iritziak zuzen ditzaten, eta, hala denean, burututako frogen emaitzen inguruan euren eskubideari dagozkion alegazioak labur-labur aurkez ditzaten.

186. artikulua.

Eztabaidak zuzentzea

Ikustaldiek dirauten bitartean, epaile edo presidenteari dagokio eztabaidak zuzentzea, eta, zehatzago:

1.) Ikustaldien ordena onari eustea, horretarako epaile edo presidenteak dituen bide guztiak erabiliz; halakoetan, epaile edo presidenteak eskatuko du auzitegiei eta horietan jarduten ari direnei zor zaien errespetua eta begirunea izatea. Horietan faltak egiten badira, berehala zuzenduko ditu, Botere Judizialaren Lege Organikoak xedatutakoaren arabera.

2.) Ikustaldien garapena bizkortzea; horretarako, abokatuari edo alderdiari abisua emango dio, baldin eta horiek euren parte-hartzeetan modu nabarian aldendu badira eztabaidapean diren arazoetatik. Halakoetan, abokatu edo alderdi horri eskatuko dio premiarik gabeko erretorikarik ez egiteko, eta, jaramonik egiten ez badio berorrek egin bigarren abisuari, hitza kendu ahal izango dio.

187. artikulua.

Ikustaldiak agirietan jartzea

1. Ikustaldia erregistratuko da, soinu eta irudia grabatu eta erreproduzitzeko balio duen euskarrian; hori ezinezkoa bada, soinuarena bakarrik egingo da, lege honen 147. artikuluan xedatutakoaren arabera.

Kasu horietan, auzitegiak egokitzat jotzen badu, auzi-paperei batuko zaie euskarri horietan erregistraturiko idatzizko transkripzioa, ahalik eta eperik laburrenean.

Dena den, alderdiek euren kontura eska dezakete ikustaldia zein euskarritan grabatu eta horren kopia.

2. Aurreko paragrafoko erregistro- -bideak ezin badaitezke erabil, edozein arrazoi dela medio, ikustaldia agirietan jasoko da, idazkari judizialak egindako aktaren bitartez.

188. artikulua.

Ikustaldiak etetea

1. Zehaztu egunean ikustaldiak egitea eten daiteke, probidentzia bidez, honako kasu hauetan bakarrik:

1.) Aurreko egunetik egiteke dagoen ikustaldiaren jarraipenak hori egitea eragozten badu.

2.) Ebazpena emateko magistratu nahikorik ez badago, edo epaile nahiz idazkari judizialaren gertatze bidezko ondoezarengatik, baldin eta hori ezin badaiteke ordeztua izan.

3.) Alderdiek, ados jarrita, hori eskatu badute, auzitegiaren iritziz arrazoi zuzena alegatuz.

4.) Epaiketan edo ikustaldian itaunketarako zein alderdi zitatu eta horietako edozeinek erabateko ezintasuna badu, ezintasun hori auzitegiaren iritziz behar bezala egiaztatu denean, betiere beste data bat zehaztea ezinezkoa denean, 183. artikuluan xedatutakoaren arabera.

5.) Etendura eskatu duen alderdiaren abokatuaren heriotza, gaixotasuna edo erabateko ezintasuna gertatu bada. Egitate horiek, auzitegiaren iritziz, behar beste egiaztatu behar dira, eta ezinezkoa izan behar da beste data bat zehaztea, 183. artikuluan xedatutakoaren arabera.

6.) Abokatu defentsariarentzat egun berean auzitegi ezberdinetan ikustaldirako bi data zehaztu badira, zehaztu orduengatik bietara joatea ezinezkoa izanik, eta abokatu horrek behar bezala egiaztatu badu aldiberekotasuna saihesteko beste data bat zehazten ahalegindu zela, hori lortu gabe, 183. artikuluaren arabera.

Halakoetan, presodun auzi kriminalari dagokion ikustaldiak du lehentasuna, eta, aipatu jardunik izan ezean, data lehenago zehaztuta duenak, eta, bion data egun berean zehaztu badira, orduan eten egingo da antzinatasun gutxieneko prozeduraren ikustaldia.

Ez da aginduko ikustaldiaren etendurarik, baldin eta berori eskatzeko komunikazioa, hiru egun baino gehiagoko atzerapenarekin, bigarrenez gertatu bada jaso den data-zehaztearen jakinarazpenetik zenbatzen hasita.

Ondore horietarako, eskabidearekin batera aurkeztuko da aipatu data-zehaztearen jakinarazpenaren kopia.

Aurreko lerrokadan xedatutakoa ez da aplikatuko, presodun auzi kriminalen ikustaldietan; horrek ez dio kalterik egingo hortik sor daitekeen erantzukizunari.

7.) Aribideko jardunaren etendura agindu bada, edo etendura hori bidezkoa dela ulertzen bada lege honetan xedatutakoaren arabera.

2. Auzitegiak agindu etendura oro berehala jakinaraziko zaie bertaratutako alderdiei, eta lekuko, aditu edo bestelako izaera dela eta epaiketara zitatuak izan direnei.

189. artikulua.

Etendako ikustaldientzat

beste data bat zehaztea

1. Ikustaldia etetean, beste data bat zehaztuko da etendura agintzeko unean bertan, eta, hori ezinezkoa bada, etendura eragin duen zioa desagertu bezain laster.

2. Beste data hori zehaztuko da, ahalik eta egunik gertuenerako, jada jarrita daudenen hurrenkera aldatu gabe.

190. artikulua.

Ikustaldien data zehaztu ondoren, epaile edo magistratuak aldatzea. Balizko ezespena

1. Epaileren bat edo auzitegiko kide den magistraturen bat aldatua izan bada, ikustaldirako data zehaztu ondoren baina hori egin baino lehenago, orduan aldaketa horiek alderdiei ezagutaraziko zaizkie, aldaketok gertatu bezain laster, eta, beti, ikustaldia hasi aurretik. Horrek ez dio kalterik egingo ikustaldia egiteari, salbu eta aldaketaren ondorioz auzitegiko kide nor egin eta epaile edo magistratu hori ezetsi denean, ezespen hori ahoz gertatu arren.

2. Aurreko paragrafoko ezespena aurkeztu bada, ikustaldia eten egingo da, eta lege honetan xedatutakoaren arabera intzidentearen izapideak egingo dira. Ezespena ebatzi ondoren, beste data bat zehaztuko da.

Ezespena ahoz aurkeztuz gero, laburki adierazi behar dira horren arrazoia edo arrazoiak, eta berori idatziz aurkeztuko da, hiru eguneko epean.

Epe horretan hala egiten ez bada, ezespena ez da onartuko, eta ezesleari 150 eurotik 600 eurorako isuna jarriko zaio; halaber, ezeste hori kondenatuko da etendurak eragin kostuak ordaintzera.

Ebazpen berean ikustaldirako beste data bat zehaztuko da, ahalik eta lasterren.

191. artikulua.

Ikustaldiaren osteko ezespena

1. Aurreko artikuluen 1. paragrafoak aipatu epaile edo magistratua nahiz magistratuak aldatu eta ikustaldia egin bada, ezespenik izan ez delako, eta auzitegia pertsona bakarrekoa bada, epaileak hiru egun utziko ditu ebazpena eman aurretik, eta, kide anitzeko auzitegia bada, hiru egunez etengo dira eztabaida eta botazioa.

2. Aurreko paragrafoan aipatu epean ezetsi ahal izango dira data zehaztu ondoren auzitegiko kide egin diren epaile eta magistratuak, eta alderdiek eskubide hori baliatzen ez badute, ordutik aurrera hasiko da ebazpena emateko epea.

3. Artikulu honek aipatu kasuari dagokionez, ezespenak onartuko dira bakarrik ikustaldia hasi baino lehen jakin ezin izan ziren arrazoietan oinarritzen badira.

192. artikulua.

Ikustaldiaren osteko ezespena. Horren gaineko erabakiak dituen ondoreak

Aurreko artikuluaren arabera aurkeztu ezespena bidezkoa dela adierazten bada, ikustaldia ondorerik gabe utziko da auto bidez, eta beste data bat zehaztuko da egunik gertuenean, ezetsien ordezko diren epaile edo magistratu gaituen aurrean.

Ezespena bidezkoa ez dela adierazten bada, ebazpena emango dute ikustaldian egon diren epaile edo magistratuek; halakoetan, ebazpen hori emateko epea hasiko da, ezespenari buruzko erabakiaren dataren biharamunean.

193. artikulua.

Ikustaldiak geldiaraztea

1. Ikustaldia hasi ondoren, hori geldiarazi ahal izango da honako kasu hauetan bakarrik:

1.) Auzitegiak ebatzi behar badu ekitaldian bertan erabaki ezin duen intzidente- arazoren bat.

2.) Auzitegiaren egoitzatik kanpo froga-eginbideren bat gauzatu behar eta berori burutu ezin bada saio baten eta bestearen artean.

3.) Epaiketara zitaturiko lekuko edo adituak agertu ez badira eta auzitegiak ulertzen badu euren adierazpena edo txostena ezinbestekoa dela.

4.) Ikustaldia hasi ondoren, berau etetea eragingo zuen inguruabarretatik bat gertatu bada.

2. Ikustaldia berriro hasiko da, geldiarazpena eragin duen arrazoia desagertu ondoren.

3. Ikustaldia ezin bada berriro hasi geldiarazpenetik hurrengo hogei egunetan, orduan beste ikustaldi bat egingo da, eta, horretarako, beste data bat zehaztuko da ahalik eta egunik gertuenerako.

Aipatu epea igaro ez bada ere, gauza bera egingo da, geldiarazitako ikustaldia zein epaileren aurrean egiten hasi eta hori ordeztu behar denean. Kide anitzeko auzitegiei dagokienez, hori gertatuko da, ikustaldia ezin bada berriro hasi, ikustaldian jardun duten magistratuetatik ebazpena emateko nahikorik ez delako.

3. ATALA

Auzien gaineko botazioak eta epaitzak

194. artikulua.

Auzien gaineko epaitza eman behar duten epaile eta magistratuak

1. Ikustaldi edo epaiketa egin ondoren epaitza eman beharreko auzietan, bertara zein epaile agertu, eta horrek idatzi eta sinatuko du ebazpena, pertsona bakarreko auzitegietan; halaber, bertara zein magistratu agertu, eta horiek eztabaidatu eta botoa emango dute, kide anitzeko auzitegietan. Hala jokatuko da, nahiz eta aipatu epaile edo magistratuak ikustaldi edo epaiketa egin ondoren auziaren gaineko ardura duen auzitegi horretan eginkizunak izateari utzi.

2. Aurreko paragrafoan xedatutakotik salbuetsiko dira epaile eta magistratuak, ikustaldia edo epaiketa egin ondoren:

1.) Epaile- edo magistratu-izaera galdu badu.

Dena den, artikulu honen 1. paragrafoan xedatutakoa aplikatuko zaie adina dela-eta erretiroa hartu duten epaile eta magistratuei, eta uko egitearen ondorioz kargua utzi duten ordezko epaile eta magistratuei, horiek zein epetarako izendatu eta hori igaro bada, edo hirurogeita hamabi urte bete badituzte.

2.) Euren eginkizunen egikaritzatik kendu egin badituzte.

3.) Jurisdikzio-eginkizunarekin bateraezina den kargu publiko edo lanbidean hasi badira, edo borondatezko eszedentzia- egoeran badira, herri-hautaketa bidezko karguetarako hautagai izateko.

195. artikulua.

Magistratuek auzi-paperen edukiari buruzko informazioa lortzea, kide anitzeko auzitegietan

1. Txostengileak bere esku izango ditu auzi-paperak, epaia emateko edo intzidente nahiz errekurtsoen gaineko ebazpen-erabakia emateko; auzitegiko gainerako kideek edozein unetan azter ditzakete auzi-paperok.

2. Ikustaldia bukatu ondoren, berori erabakiaren aurrekoa bada, edo bestelako kasuetan, presidenteak eztabaida, botazio eta epaitzarako data zehaztu duen egunetik, magistratuetatik edozeinek auzi-paperak eska ditzake, horiek aztertzeko.

Magistratu batek baino gehiagok auzi-paperak eskatu badituzte, auzitegiko buruak zehaztuko du magistratu bakoitzak zenbat denboraz izan ditzakeen auzi-paperok, epaiak eman ahal izateko, aldez aurretik zehaztutako epean.

196. artikulua.

Ebazpenen gaineko eztabaida eta botazioa, kide anitzeko auzitegietan

Kide anitzeko auzitegietan, ikustaldia burutu bezain laster, ebazpenak eztabaidatuko dira eta botoa emango da, baldin eta ikustaldi hori egin bada; bestela, presidenteak zehaztuko du ebazpenok eztabaidatu eta botoa emateko eguna, legeak ezarri epean.

197. artikulua.

Ebazpenen gaineko eztabaida eta botazioa egiteko modua, kide anitzeko auzitegietan

1. Kide anitzeko auzitegietan, presidenteak zuzenduko ditu ebazpenen gaineko eztabaida eta botazioa; horiek beti egingo dira ateak itxita.

2. Magistratu txostengileak sala edo atalaren esku utziko ditu egitezko gaiak, eta zuzenbideko arazo eta oinarriak, sala edo atalak eztabaida ditzan, eta beraren ustez egokia den erabakia eman dezan; beharrezko eztabaida egin ondoren, botazioa egingo da.

198. artikulua.

Ebazpenen gaineko botazioa

1. Presidenteak agin dezake botazioa egitea, dela egitezko dela zuzenbideko erabaki ezberdinei buruz, banan- -banan edo eman beharreko erabakiaren zati bati buruz.

2. Lehenik, txostengileak emango du botoa, eta, gero, gainerako magistratuek, euren antzinatasunaren alderantzizko hurrenkerari jarraituz.

Presidentea azkena izango da botoa ematen.

3. Botazioa hasiz gero, ezin izango da geldiarazi, horretarako eragozpen gaindiezinik ez badago.

199. artikulua.

Ikustaldiaren ondoren ezinduta geratu diren magistratuen botoa

1. Ikustaldia egin ondoren magistraturen bat ezinduta geratu bada, eztabaida eta botaziora joan ezin dela, berorrek botoa emango du idatziz, arrazoituta eta sinatuta, eta zuzenean igorriko dio auzitegiko buruari.

Halakoetan, magistratuak ezin badu idatzi edo sinatu, idazkari judizialaz baliatuko da.

Horrela emandako botoa besteokin batera zenbatuko da eta epai-liburuan gordeko da, buru denak hori sinatu ondoren.

2. Magistratu ezinduak ezin badu modu horretan ere botorik eman, auzia erabakiko dute ikustaldira joan diren gainerako magistratuek, horiek nahiko badira gehiengoa osatzeko.

Ez badira nahiko, beste ikustaldi bat egingo da, aurreko ikustaldian izan direnekin eta ezinduak ordeztu behar dituztenekin; kasu horri lege honen 190. artikulutik 192.erakoetan xedatutakoa aplikatuko zaio.

3. Aurreko paragrafoan xedatutakoa aplikatuko da, halaber, ikustaldian esku hartu zuten magistratuetatik edozeinek parte hartu ezin badu eztabaidan eta botazioan, 194. artikuluaren 2. paragrafoan ezarri kasuetatik bat berari gertatzeagatik.

200. artikulua.

Ikustaldiko epailearen ezintasuna

Pertsona bakarreko auzitegietan, ikustaldia egin ondoren bertan egon den epailea ezinduta geratu bada eta ezin badu ebazpenik eman, ezta idazkari judizialaren laguntzarekin ere, orduan beste ikustaldi bat egingo da, ezindua ordeztuko duen epailea ikustaldi horren buru izanik.

Aurrekoa egingo da, berebat, ikustaldian parte hartu duen epaileak ezin badu ebazpenik eman, 194. artikuluaren 2. paragrafoan ezarri kasuetatik bat gertatzeagatik.

201. artikulua.

Botoen gehiengoa

Kide anitzeko auzitegietan, autoak eta epaiak emango dira, botoen erabateko gehiengoaren arabera, legeak beren beregi proportzio handiagorik aipatu ezik.

Gehiengoaren erregela ezin izango da inoiz ezerezean utzi, adostutako boto-kopuru jakin bat galdatuz.

202. artikulua.

Bat ez etortzea

1. Ebazpen baten gaineko botazioan, egitezko zein zuzenbideko erabakietatik edozeinen alde ez badaude boto gehienak, boto-emaileek berriro eztabaidatu eta botoa emango dute, bat etorri ez diren gaien gainean.

2. Adostasunik lortu ezean, bat ez etortzea ebatziko da, beste ikustaldi baten bidez, aurreko ikustaldira joan ziren magistratuak, gehi beste bi bertan agertuz, bakoitia izan bada bat ez datozenen kopurua, eta gehi beste hiru, bikoitia izan bada hori.

Halakoetan, honako hauek bilduko dira; lehenik, sala edo ataleko burua, lehenago bertan izan ez bada; bigarrenik, auzia ikusi ez duten eta sala berekoak diren magistratuak; hirugarrenik, audientziako burua; eta, azkenik, gainerako sala zein ataletako magistratuak, jurisdikzio-ordena berekoek lehentasuna dutela, gobernu- -salak erabaki hurrenkeraren arabera.

3. Aurreko paragrafoaren arabera osatu salaren buru izan behar denak data zehaztuko du, probidentzia bitartez, bat ez etortzea argitzeko ikustaldirako eta izendapen egokietarako.

4. Artikulu honen bigarren paragrafoan aipatu salak ebazpenari buruzko botoa ematean, gehiengoa lortzen ez badu desadostasuneko gaietan, orduan berriro egingo du botazioa, eta horretan aintzat hartuko ditu, bakar-bakarrik, aurreko botazioan boto gehien lortu dituzten bi iritziak.

203. artikulua.

Kide anitzeko auzitegietan ebazpenak idaztea

Kide anitzeko auzitegietan, txostengileari dagokio salan nahiz atalean eztabaidatu ebazpenak idaztea, baldin eta txostengile hori ados badago erabaki denarekin.

Txostengilea ez badago ados gehienen botoarekin, ezetza emango dio ebazpena idazteari, bere boto berezi eta zioduna aurkeztu beharko duela.

Halakoetan, presidenteak beste magistratu bati aginduko dio ebazpena idaztea, eta txostenen txandan ere beharrezko zuzenketak egingo ditu, bertan berdintasuna berrezartzeko.

204. artikulua.

Ebazpenak sinatzea

1. Ezindu gabeko epaileak edo magistratu guztiek sinatuko dituzte ebazpen judizialak, ebazpenok emateko ezarri epean.

2. Kide anitzeko auzitegian auzia erabaki ondoren, botoa eman duten magistratuetatik edozein ezinduta geratu bada eta ezin badu ebazpena sinatu, orduan beraren ordez hori egingo du auzitegi horren buru denak; halakoetan, beraren ordez sinatuko duen magistratu horrek haren izena adieraziko du; eta magistratu ezinduak botua eman baina sinatu ezin izan zuela agerraraziko du.

Magistratu ezindua presidentea bada, orduan beraren ordez sinatuko du antzinatasun gehiena duen magistratuak.

3. Ebazpen judizialak baimenduak edo argitaratuak izango dira, idazkari judizialaren sinaduraren bitartez; hori egin ezean, deusezak izango dira.

205. artikulua.

Boto bereziak

1. Epai baten edo behin betiko auto baten botazioan parte hartu duten guztiek sinatuko dute erabakitakoa, nahiz eta gehiengoarekin bat etorri ez; baina, azken kasu horretan, botazio- edo sinatze- unean aditzera emanez gero, boto berezia eman dezakete epai formarekin. Bertan, auzitegiak eman epaian egitezko zein gairekin eta zuzenbideko zein oinarrirekin ados egon eta horiek onar ditzakete, horietara igorpena eginez.

2. Boto berezia, beraren egilearen sinadurarekin, epai-liburuan barruratuko da, eta alderdiei hori jakinaraziko zaie, gehienek onartu epaiarekin batera. Legearen arabera manuzkoa bada epaiaren argitalpena, boto berezia, halakorik bada, argitaratuko da, epai horrekin batera.

3. Boto berezia aurkez daiteke, orobat, labur arrazoitutako probidentzien eta autoen kasuan, horiei aplikagarri zaien horretan, aurreko paragrafoetan xedatutakoaren arabera.

VIII. KAPITULUA

Ebazpen judizialak eta antolaketarako eginbideak

LEHENENGO ATALA

Ebazpen-motak, euren forma eta edukia, eta horiek eman, argitaratu eta artxibatzeko modua

206. artikulua.

Ebazpen judizialen motak

1. Auzitegi zibilen ebazpenei probidentzia, auto eta epai deritze.

2. Prozesu adierazleetan, legeak ez badu adierazten erabili beharreko ebazpen- mota, honako erregela hauek beteko dira:

1.) Probidentzia emango da, ebazpena bada erabaki judiziala behar duten prozesu-arazoei buruzkoa, ez, ostera, prozesua bultzatzeko arau soilak aplikatzekoa. Probidentzia-forma erabiliko da, legeak hala xedatzen duenean, edo horrek zamak ondorioztatu eta alderdien prozesu-eskubideak ukitzen dituenean, betiere kasu horietan esanbidez auto-formarik behar ez dela.

2.) Autoa emango da, erabaki behar bada probidentzien aurkako errekurtsoei buruz, demanda onartze edo ez onartzeari buruz, errekonbentzio eta akzioen metaketari buruz, prozesuko baldintzei buruz, froga onartu edo ez onartzeari buruz, transakzio eta hitzarmenen onarpen judizialari buruz, erregistroko idatzohar eta inskripzioei buruz, kautela-neurriei buruz, jardunaren deuseztasun nahiz baliozkotasunari buruz, bai eta edozein intzidente- -arazori buruz ere, arazo horiek lege honetan izapidetza berezia izan zein izan ez.

Auto moduan emango dira, orobat, auzialdi edo errekurtso baten jardunari amaiera ematen dieten ebazpenak, betiere horien izapidetza arrunta bukatu aurretik.

3.) Epaia emango da prozesua amaitzeko, lehen edo bigarren auzialdian, legean ezarri izapidetza arrunta burutu ondoren.

Epai bitartez ebatziko dira, halaber, errekurtso bereziak, bai eta epai irmoak berrikusteko prozedurak ere.

3. Prozesu betearazleetan beteko dira aurreko paragrafoetan ezarri erregelak, aplikagarri diren neurrian.

207. artikulua.

Behin betiko ebazpenak. Ebazpen irmoak. Gauza epaitu formala

1. Behin betiko ebazpenak dira lehen auzialdiari amaiera ematen diotenak eta ebazpenon aurkako errekurtsoak erabakitzen dituztenak.

2. Ebazpenak irmoak dira, horien aurka ezin bada errekurtsorik jarri, legeak halakorik xedatu ez duelako, edo, errekurtsoa xedatuta egon arren, legez ezarri denbora igaro delako, alderdietatik inork berori aurkeztu gabe.

3. Ebazpen irmoek gauza epaituaren izaera izango dute, eta ebazpenok zein prozesutan eman eta bertako auzitegiak bete beharko du horietan xedatutakoa.

4. Ebazpenaren aurka errekurtsoa jartzeko epeak igaro ondoren, berori aurkaratu ez bada, orduan ebazpena irmo bihurtuko da, eta, gauza epaitu gisa, ebazpena eman duen auzitegiak bete beharko du bertan xedatutakoa.

208. artikulua.

Ebazpenen forma

1. Probidentziek euren bitartez agindutakoa besterik ez dute adieraziko; gainera, arrazoitze laburra izango dute, legeak hala xedatzen badu edo auzitegiak hori egokitzat jotzen badu.

2. Autoak eta epaiak ziodunak izango dira beti. Autook eta epaiok paragrafo banandu eta zenbakituak izango dituzte, bertan egitezko aurrekariak eta jarraikako zati xedatzailearen edo epaitzaren oinarri diren zuzenbideko oinarriak adierazteko.

3. Ebazpen guztietan adieraziko da ebazpenon tokia eta data, eurok eman dituen auzitegia, auzitegi hori osatu duten epaile edo magistratuak, euren sinadura, eta, hori kide anitzekoa bada, txostengilearen izena.

Justizia-salek emandako probidentzien kasuan, nahikoa izango da txostengilearen sinadura adieraztea.

4. Ebazpena alderdiei jakinaraztean, adieraziko da hori irmoa den edo horren aurkako errekurtsorik jar daitekeen; azken kasu horretan, aipatuko da zein errekurtso jar daitekeen, hori zein organotan jarri behar den eta errekurtsoa jartzeko epea zein den.

209. artikulua.

Epaien forma eta edukiari buruzko erregela bereziak

Epaiak emango dira, aurreko artikuluan xedatutakoaren arabera eta honako erregela hauek betez:

1.) Goiburuan, alderdien izenak adierazi behar dira, eta, beharrezkoa bada, euren legitimazioa eta ordezkaritza, baita abokatu eta prokuradoreen izenak eta epaiketaren xedea ere.

2.) Egitezko aurrekarietan, ahalik eta argien eta laburren, jasoko dira, paragrafo banandu eta zenbakituetan, alderdi edo interesdunen uziak, uziok oinarritu dituzten egitateak, baldin eta azken horiek garaiz alegatu badira eta ebatzi beharreko arazoei lotuta badaude; proposatu eta gauzatutako frogak, eta, hala denean, frogatutako egitateak.

3.) Zuzenbideko oinarrietan, paragrafo banandu eta zenbakituetan adieraziko dira alderdiek zehaztutako egitateak eta zuzenbideko oinarriak, arazo eztabaidagarriak, betiere eman beharreko epaitzaren arrazoiak eta lege-oinarriak bertan azalduz, eta kasuari aplikatu beharreko arau juridikoak zehazki adieraziz.

4.) Epaitza 216. artikuluan eta ondorengoetan ezarritakoari egokituko zaio. Epaitza horretara bilduko dira, zenbakituta, alderdien uziei dagozkien erabakiak, nahiz eta uziok onartzea edo ez onartzea zuzenbideko oinarriek ondorioztatu ahal izan. Halaber, kostuen gaineko erabakia bilduko da, eta, hala denean, kondenaren zenbatekoa zehaztuko du epaitzak, horren zehaztapena ezin utz daitekeela epaiaren betearazpenerako, lege honen 219. artikuluan xedatutakoari kalterik egin gabe.

210. artikulua.

Ahozko ebazpenak

1. Legeak erabakia geroratzea baimendu ezik, auzitegiak ikustaldia, entzunaldia edo agerraldia gauzatu bitartean eman beharreko ebazpenak ekitaldi horretan bertan emango dira. Ekitaldi hori agirietan jasoko da, bertan epaitza eta ebazpenon arrazoitze laburra azalduz.

2. Ebazpena ahoz eman ondoren, epaiketako alderdi diren guztiak ekitaldian badaude, euren kabuz edo behar bezala ordezkaturik, eta errekurtsoa ez jartzeko erabakia azaltzen badute, auzitegiak ekitaldi berean adieraziko du ebazpena irmoa dela.

Kasu horretatik kanpo, errekurtsoa jartzeko epea zenbatzen hasiko da ebazpenaren jakinarazpenetik, ebazpena behar bezala idatzita badago.

3. Ezin izango da inoiz ahozko epairik eman prozesu zibiletan.

211. artikulua.

Epaiketako ebazpenak emateko epea

1. Legeak ezarri epean emango dira probidentziak, autoak eta epaiak.

2. Epea ez betetzeak diziplinako zuzengarria ekarriko du, epea ez betetzeko arrazoi zuzenik izan ez bada; diziplinako zuzengarria ebazpenean bertan agerraraziko da.

212. artikulua.

Epaiak argitaratu eta artxibatzea

1. Epaiak eta behin betiko gainerako ebazpenak jakinaraziko dira, epaileak edo ebazpen horiek eman dituzten magistratu guztiek egin eta sinatu ondoren, eta auzitegiko idazkaritzan artxibatuko dira, Konstituzioak eta legeek baimendu edo agindu moduan argitaratuz.

2. Idazkari judizialek auzi-paperetara bilduko dute epaien eta behin betiko gainerako ebazpenen hitzez-hitzezko ziurtagiria.

213. artikulua.

Epai-liburua

Auzitegi orok epai-liburu bat edukiko du, idazkari judizialaren zaintzapean; liburu horretara bilduko dira behin betiko epaiak, izaera bereko autoak, eta aurkeztutako boto bereziak, horiek sinatu ondoren. Horiek guztiak euren dataren araberako hurrenkeran bilduko dira.

214. artikulua.

Ebazpenen aldaezintasuna. Ebazpenok argitzea eta zuzentzea

1. Auzitegiek ezin izango dituzte eurek emandako ebazpenak aldatu, horiek sinatu ondoren. Hala ere, zalantzazko kontzepturen bat argi dezakete eta ebazpenon oker materialak zuzen ditzakete.

2. Aurreko paragrafoko argiketak ofizioz egin daitezke, ebazpenaren argitalpenetik hurrengo bi egun baliodunetan. Argitzea gauza daiteke, halaber, alderdiak nahiz Fiskaltzak epe berean hala eskaturik; kasu horretan, auzitegiak ebazpena emango du argiketa eskatzeko idazkia aurkeztu denetik hurrengo hiru egunetan.

3. Edozein unetan zuzen daitezke epaiketako ebazpenen oker material nabariak eta oker aritmetikoak.

215. artikulua.

Epai eta auto akastun edo osatugabeak ongitzea eta osatzea

1. Epai eta autoek izan ditzaketen hutsuneak edo akatsak ongi daitezke, auto bidez, ebazpen horiek osorik betetzeko nahitaez zuzendu behar badira. Halakoetan, epaiok eta autook ongituko dira, aurreko artikuluan xedatu epeetan eta prozedura berdinaren bitartez.

2. Prozesuan garaiz eskatu eta gauzatutako uzien kasuan, horiei buruzko erabakiak ageri-agerian barneratu ez badira epai edo autoetan, orduan auzitegiak autoa emango du, barneratu gabeko erabakiak ebazpena osatzea ebatziz, edo hori osatzea bidezkoa ez dela ebatziz. Halakoetan, alderdiak idatziz eskatu behar du autoa, ebazpenaren jakinarazpenetik bost egunetako epean, eta gainerako alderdiei eskabide hori helarazi behar zaie, alderdiok bost eguneko beste epe batean idatzizko alegazioak egin ditzaten.

3. Auzitegiak bere ebazpena osa dezake, eman epai edo autoetan antzeman baditu aurreko paragrafoko hutsuneak, epai edo auto hori noiz eman eta bost egunetako epean, ofizioz eta auto bidez, erabakitakoa aldatu edo zuzendu gabe.

4. Ez dago errekurtsorik artikulu honen aurreko paragrafoetan aipatu ebazpenak osatzen edo osatzea ukatzen duten autoen aurka. Horrek ez die kalterik egingo eskabidearen gaineko edo auzitegiaren ofiziozko jardunaren gaineko epai edo autoaren aurkako errekurtsoei, hala denean.

Errekurtsoon epeak zenbatzen hasiko dira, betiere bidezkoak direnean, erabakia eman ez izana aitortu edo ezezten duen eta ez-emate horren saihestea adostu edo ukatzen duten autoari buruzko jakinarazpenaren biharamunean.

2. ATALA

Epaiaren barne betekizunak eta beraren ondoreak

216. artikulua.

Eskatutako justiziaren printzipioa

Auzitegi zibilek auziak erabakiko dituzte, alderdiek ekarritako egitate, froga eta uzion arabera, legeak kasu berezietarako besterik xedatzen ez badu.

217. artikulua.

Froga-zama

1. Epaia edo antzeko ebazpena eman behar bada, eta auzitegiaren ustez erabakia hartzeko egitate garrantzitsuak zalantzazkoak badira, orduan auzitegiak gaitz iritziko die auzi-jartzailearen edo errekonbentzio-egilearen, edo demandatuaren zein errekonbentzio- hartzailearen uziei, uzien oinarri diren egitate zalantzazkoak frogatzeko zama nori egokitu eta horren arabera.

2. Auzi-jartzaileari eta demandatu errekonbentzio-egileari dagokie egitateen egiazkotasuna frogatzeko zama, baldin eta egitateok ondorioztatu ohi badute demanda eta errekonbentzioko uzien ondore juridikoa, egitateoi aplikagarri zaizkien arau juridikoen arabera.

3. Demandatuari eta auzi-jartzaile errekonbentzio-hartzaileari dagokie egitateak frogatzea, baldin eta egitateok aurreko paragrafoko egitateen eragingarritasun juridikoa eragotzi, azkendu edo ezereztu badute, arau aplikagarrien arabera.

4. Elkarlehia desleialari eta zilegi ez den publizitateari buruzko prozesuetan, demandatuari dagokio bertan egindako indikazio eta adierazpenen nahiz publizitatearen bidez plazaratutako datu materialen zehaztasuna eta egiazkotasuna frogatzeko zama, hurrenez hurren.

5. Aurreko paragrafoetako arauak aplikatuko dira, baldin eta lege-xedapen bereziren batek irizpide berezien arabera banatu ez badu egitate garrantzitsuak frogatzeko zama.

6. Artikulu honen aurreko paragrafoetan xedatutakoa aplikatzeko, auzitegiak kontuan hartu beharko ditu frogaren eskuragarritasuna eta erraztasuna auziko alderdi bakoitzarentzat.

218. artikulua.

Epaien zehaztasuna eta kongruentzia. Arrazoitzea

1. Epaiek argiak, zehatzak eta kongruenteak izan behar dute, alderdiek garaiz egindako demandei eta gainerako uziei dagokienez. Epaiotan alderdiek galdatu adierazpenak egingo dira, demandatua kondenatuz edo absolbituz, eta, auzigaiaren alde guztiak eztabaidatu ondoren, horiek erabakiko dira.

Alderdiek epaiketan zerbait eskatzeko duten arrazoitik desbideratu gabe, auzitegiak eutsi beharko dio arrazoi horri, eta ezin izango du erabili alderdiok baliatu nahi izan dituzten egitezko zein zuzenbideko oinarriak besterik. Auzitegiak kasuari aplikagarri zaizkion arauen arabera emango du ebazpena, auzilariek arauok behar bezala aipatu edo alegatu ez badituzte ere.

2. Epaiak arrazoituko dira, dela frogak aintzat hartu eta baloratzeko arrazoinamendu egitezkoak eta zuzenbidekoak azalduz, dela zuzenbidearen aplikazio eta interpretaziorakoak aipatuz.

Arrazoitze horrek kontuan hartu beharko ditu auziaren osagai desberdinak, egitezkoak eta zuzenbidekoak, banaka nahiz osorik, betiere logika eta arrazoimenaren erregelen arabera

3. Auzigaiak bat baino gehiago izan badira, auzitegiak bakoitzari dagokion erabakia emango du, banan-banan.

219. artikulua.

Likidazioaren erreserbarekin emandako epaiak

1. Diru-kopuru zehatzaren edo fruitu, errenta, onura nahiz edozein motatako ekoizkinen ordainketa epaiketan eskatzen bada, demanda ezin daiteke mugatu horiek eskuratzeko eskubidea adierazten duen epai hutsa lortzera; halakoetan, horiek ordaintzeko kondena eskatu beharko da, nahiz horien kopurua argi zehaztuta, zehaztapen hori ezin eska daitekeela epaia betearaztean, nahiz likidazioa egiteko oinarriak argi zehaztuta, likidazio hori eragiketa aritmetiko hutsa izango dela.

2. Aurreko paragrafoan aipatu kasuetan, kondena-epaiak adieraziko du kopuruen zenbateko zehatza, edo argi eta zehatz finkatuko ditu horren likidaziorako oinarriak, eta likidazio hori betearazpenean egin beharreko eragiketa aritmetiko hutsa izango da.

3. Aurreko kasuetatik kanpo, demandatzaileak ezin du eskatu, eta auzitegiak ere epaia ematean ezin du ezarri, kondena likidazioaren erreserbarekin egitea, horren betearazpena dela eta.

Aurrekoa gorabehera, onartuko zaie, bai demandatzaileari eskatzea, bai auzitegiari epaia ematean ezartzea, diru-kopurua, fruituak, errentak, onurak edo ekoizkinak ordaintzeko kondena ematea, uzia hori bada soil-soilean eta geroko auzi baterako uzten badira kopuru zehatzen likidazio-arazoak.

220. artikulua.

Etorkizunerako kondenak

Aldizkako korritu nahiz prestazioen ordainketa erreklamatzen bada, epaian barnera daiteke epai hori noiz eman eta une hori baino geroago sortu korritu edo prestazioak ordaintzeko kondena.

221. artikulua.

Kontsumitzaile edo erabiltzaileen elkarteek eragindako prozesuak. Horien gaineko epaiak

1. Aurreko artikuluetan xedatutakoari kalterik egin gabe, lege honen 11. artikuluan aipatu legitimazioa duten kontsumitzaile edo erabiltzaileen elkarteek demandak jartzen dituztenean, horien gaineko epaiek honako erregela hauek beteko dituzte:

1.) Diruzko, zerbait egiteko, ez egiteko edo gauza zehatza nahiz generikoa emateko kondena eskatu izan bada, uziaren aldeko epaiak banan-banan zehaztuko du kondena hori dela- -eta nor diren kontsumitzaile eta erabiltzaile onuradunak, euren babeserako legeen arabera.

Banakako zehaztapena ezinezkoa bada, epaiak beharrezko datu, ezaugarri eta betekizunak ezarriko ditu, ordainketa eskatu ahal izateko, eta, kasuan-kasuan, betearazpena eskatu edo betearazpen horretan parte hartu ahal izateko, baldin eta elkarte demandatzaileak betearazpen hori eskatu badu.

2.) Kondenaren baldintza edo erabaki nagusi edo bakar gisa, jarduera edo jokabide zehatzen bat zilegi ez dela edo legearekin bat ez datorrela adierazten bada, orduan epaian zehaztuko da adierazpenak sortutako ondore prozesalak prozesuan alderdi izandako alderdientzat mugatuko diren ala ez, kontsumitzaile edo erabiltzaileak babesteko legeen arabera.

3.) Kontsumitzaile edo erabiltzaile zehatzak bertaratu badira, epaian beren beregi eman beharko da horiek aurkeztu uzien gaineko erabakia.

2. Kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektibo eta zehaztugabeak babesteko bukarazte-akzioaren aldeko epaietan, auzitegiak agin dezake, berori bidezkotzat jotzen badu, eta demandatuaren kontura, epaiaren oso-osoko edo zati bateko argitalpena, edota zuzenketa- adierazpena, arau-haustearen ondoreek denboran zehar iraun badezakete.

222. artikulua.

Gauza epaitu materiala

1. Uzien aldeko edo aurkako epai irmoen gauza epaituak geroko prozesua baztertuko du, legearen arabera, baldin eta prozesu bien xedea berbera bada.

2. Gauza epaituak demanda eta errekonbentzioko uziak barneratuko ditu, bai eta lege honen 408. artikuluaren 1 eta 2. paragrafoetan aipatu gaiak ere.

Egitate berri eta ezberdintzat joko dira, aipatu uzi horien oinarriari dagokionez, uziok zein prozesutan aurkeztu eta bertan emandako alegazio-egintzen preklusio osoaren geroko egitateak.

3. Gauza epaituak ukituko ditu berori zein prozesutan eman eta bertako alderdiak, alderdion jaraunsle eta kausadunak, eta auzilari izan gabe lege honen 10. artikuluan ezarritakoaren arabera alderdien legitimazioaren oinarria osatu duten eskubideen titularrak.

Egoera zibil, ezkontza, seme-alabatasun, aitatasun, amatasun, ezgaikuntza eta gaitasuna berrezartzeari buruzko epaietan, gauza epaituak ondoreak izango ditu guztiei begira, Erregistro Zibileko inskripzioa edo idatzoharra egin denetik aurrera.

Sozietateen erabakiak aurkaratzeari buruz emandako epaiek bazkide guztiak ukituko dituzte, nahiz eta bazkideok auzitan jardun ez.

4. Prozesua amaiarazi duen epai irmoan gauza epaitu gisa zer ebatzi eta hori loteslea izango da horrez geroko prozesu baten auzitegiarentzat, baldin eta gauza epaitu gisa ebatzitakoa agertu bada geroko prozesu horren xedearen arrazoizko aurrekari bezala, betiere prozesu bietako auzilariak berberak direla edo gauza epaitua eurengana zabaltzen dela, legezko xedapenaren bitartez.

3. ATALA

Antolaketarako eginbideak

223. artikulua.

Antolaketarako eginbideak

1. Idazkari judizialei dagokie antolaketarako eginbideak ematea; eginbideon bitartez, auzi-paperei legeak ezarri bidea emango zaie.

2. Antolaketarako eginbideak beraietan xedatutakoa adieraztera mugatuko dira; bertan agertuko dira eginbideok eman dituen idazkari judizialaren izenak, data eta idazkari judizial horren sinadura.

224. artikulua.

Antolaketarako eginbideak berrikustea

1. Zuzenbide osoz deusezak dira legearen arabera probidentzia, auto edo epai bidez ebatzi beharreko arazoak erabaki dituzten antolaketa-eginbideak.

2. Aurreko paragrafoan aipatu kasuetatik kanpo, antolaketarako eginbideak deuseztatuak izan daitezke, kaltea nori eragin eta alderdi horrek hala eskaturik, legezko manuren bat hautsi badute edo lege honetan xedatutakoaren arabera probidentzia bitartez erabaki beharreko arazoak ebatzi badituzte.

3. Aurreko paragrafoak aipatu aurkaratzearen izapideak egingo dira eta ebazpena emango da, birjartze-errekurtsorako ezarritakoaren arabera.

IX. KAPITULUA

Epaiketako jardunaren deuseztasuna

225. artikulua.

Zuzenbide osoko deuseztasuna

Prozesuko egintzak zuzenbide osoz deusezak izango dira honako kasu hauetan:

1.) Egintzok gauzatu baditu jurisdikziorik edo eskumen objektibo zein funtzionalik ez duen auzitegiak berak, edo egintzok bertan gauzatu badira.

2.) Egintzok indarkeriaz edo larderiaz gauzatu badira.

3.) Prozedurako oinarrizko arauak baztertu badira, betiere arrazoi horrengatik defentsarik eza gerta daitekeela.

4.) Egintzok abokatuaren parte-hartzerik gabe gauzatu badira, legeak parte- hartze hori beharrezkoa dela ezarri kasuetan.

5.) Gainerako kasuetan, lege honek hala xedatuz gero.

226. artikulua.

Larderia edo indarkeria dagoenean jarduteko modua

1. Auzitegien jarduna larderiaz edo indarkeriaz gauzatu bada, burututako guztia deuseza dela adieraziko dute auzitegiok, larderia edo indarkeria desagertu bezain laster, eta errudunen aurkako auzia eratzea eragingo dute, egitateak Fiskaltzari ezagutaraziz.

2. Alderdien edo prozesuan parte hartu dutenen egintzak deusezak direla adieraziko da, halaber, egintzok larderiaz edo indarkeriaz gauzatu zirela egiaztatzen denean. Egintza horien deuseztasunak gainerako egintza guztien deuseztasuna ekarriko du, egintza horiei lotu edo egintza deusez horiek nabarmen baldintzatu nahiz horiekin zerikusia badute.

227. artikulua.

Deuseztasun-adierazpena eta jardun prozesala deuseztatzeko uziak

1. Deuseztasun osoa, beti, eta prozesuko egintzen forma-akatsak, baldin eta euren helburua lortzeko behar-beharrezko betekizunak ez badituzte edo benetako defentsarik eza badakarte, ebazpenaren aurka legeak ezarritako errekurtsoen bitartez baliaraziko dira.

2. Aurreko horri kalterik egin gabe, auzitegiak ofizioz edo alderdiak hala eskaturik adieraz dezake jardun guztiaren edo zati baten deuseztasuna, alderdiek esan beharrekoa entzun ondoren. Hori egingo da, prozesua amaitzeko ebazpena eman aurretik eta ongitzea bidezkoa ez bada.

Errekurtsoetan, auzitegiak ezin izango du ofizioz agindu jardunaren deuseztasuna, hori errekurtsoan eskatu ez bada, salbu eta jurisdikziorik eza edo eskumen objektiborik zein funtzionalik eza aintzat hartu denean, edo auzitegi horrek indarkeriaz nahiz larderiaz jarduna gauzatu duenean.

228. artikulua.

Jardunaren deuseztasunari buruzko salbuespeneko intzidentea

1. Oro har, ez dira onartuko jardunaren deuseztasunari buruzko intzidenteak.

Hala ere, salbuespen gisa, alderdi legitimoek edo halakoak izan behar zutenek idatziz eska dezakete jardunaren deuseztasuna, forma-akatsetan oinarrituz, baldin eta forma-akatsok defentsarik eza sortu badute, eta, akatsak gertatu ziren unea dela eta, akats horiek prozesua amaitzeko ebazpenaren aurretik salatu ezin izan badira, eta, gainera, errekurtso arrunta edo berezia ezin bada jarri ebazpenaren aurka.

Intzidente horretaz arduratzeko eskuduna da, epai edo ebazpen irmoa eman zuena.

Deuseztasuna eskatzeko epea hogei egunetakoa da, epaia nahiz ebazpena jakinarazi denetik; eta, edozein kasutan, defentsarik eza sortu duen akatsa jakin denetik; azken kasu horretan, jardunaren deuseztasuna ezin izango da eskatu epaia nahiz ebazpena noiz jakinarazi eta hortik bost urte igaro ondoren.

Auzitegiak, labur arrazoitutako probidentziaren bidez, ez du onartuko intzidentearen izapidetza, intzidente horrekin eragin nahi badira.

Intzidentearen izapidetza onartu ez den ebazpenaren aurka, ez dago errekurtsorik.

2. Deuseztasuna eskatzeko idazkia onartu eta gero, deuseztasun horren oinarriak badira artikulu honen aurreko paragrafoan aipatu akatsak, ez dira etengo errekurtsorik gabeko epai nahiz ebazpenaren eragingarritasuna eta betearazpena, salbu eta etendura beren- -beregi agintzen bada intzidenteak bere helburua gal ez dezan. Halakoetan, idazki hori gainerako alderdiei helaraziko zaie, baita idazkiarekin batera ekarritako agirien kopia ere, agiriok, kasuan- -kasuan, egiaztatzen badute akatsaren oinarri den eskaera. Gainerako alderdiok, bost eguneko epe erkidean, euren alegazioak aurkez ditzakete idatziz, agiri egokiekin batera.

Deuseztasunari oniritzia ematen bazaio, jarduna ekarriko da deuseztasun- akatsa noiz sortu eta horren aurre- -aurreko egoerara, eta legez xedatu prozedura beteko da.

Deuseztasun-eskabideari gaitziritzia ematen bazaio, intzidentea eskatu duena auto bidez kondenatuko da intzidentearen kostu guztiak ordaintzera; gainera, auzitegiak ulertzen badu intzidentea ausarkeriaz eragin zela, 90 eurotik 600 eurorako isuna ezarriko dio.

Intzidentea ebatzi duen ebazpenaren aurka ez dago errekurtsorik.

229. artikulua.

Arauzko denboraz kanpo gauzatutako epaiketa-jarduna

Arauzko denboraz kanpo gauzatutako epaiketa-jarduna deusezta daiteke, bakarrik, epe-muga edo epearen izaerak hala ezartzen badu.

230. artikulua.

Egintzei eustea

1. Egintza baten deuseztasunak ez du berarekin ekarriko egintza horren gain lokabe diren geroko egintzen deuseztasuna, ezta deuseztasunari bide eman zion arau-haustea egin gabe eduki ezberdina izango ez zuketen egintzena ere.

2. Egintzaren zati bat deuseza izateak ez du berarekin ekarriko egintza horren gain lokabe diren gainerako zatiak deusezak izatea.

231. artikulua.

Ongitzea

Alderdien prozesu-egintzek akatsak sortu eta akatsok ongi daitezen zainduko du auzitegiak, baldin eta egintzotan agertu bada legeak agindu baldintzak betetzeko borondatea.

X. KAPITULUA

Auzi-paperak berregitea

232. artikulua.

Fiskaltzaren eskumena eta esku-hartzea

1. Edozein motatako epaiketa-jardunaren berregite oso-osoa edo zati batekoa gauzatzeko, auzitegi eskuduna izango da desagertzea edo moztea zein auzitegitan gertatu eta berori.

2. Jarduna berregiteko prozeduretan Fiskaltza beti izango da alderdi.

233. artikulua.

Jarduna berregiteko espedientea hastea

Auzi-paperak berregitea eska dezake auzitegiak ofizioz, edo alderdiek nahiz euren jaraunsleek, kasuan-kasuan.

Prozedura hasi bada alderdiak hala eskaturik, honako gai hauek biltzen dituen idazkiarekin hasi beharko da:

1.) Desagertzea edo ezabatzea noiz gertatu den ahal den zehaztasunaz.

2.) Auziak prozesuan duen egoera.

3.) Jakineko datuak eta ikerketa-bideak, horiek berregitea ahalbidetzen duten heinean.

Idazki horrekin batera aurkeztuko dira, ahal den neurrian, agirien kopia kauto eta pribatuak, halakoak gorde badira; bestela, zehaztuko dira agirion matrizeak non egon edo idazkuna nahiz inskripzioa non egin eta protokolo nahiz erregistro horiek.

Erantsi ere, aurkeztu idazkien kopiak eta epaiketan emandako mota guztietako ebazpenak erantsiko dira, autoak berregiteko erabilgarri izan daitezkeen beste agiri guztiekin batera.

234. artikulua.

Alderdien ikustaldirako zitazioa. Alderdiak ez agertzearen ondoreak

1. Auzitegiak alderdiak zitatuko ditu jarduna berregiteko prozeduraren hasiera probidentzia bidez agindu ondoren, gehienez jota hogei eguneko epean egin beharreko ikustaldira.

Ikustaldi horretara alderdiak eta euren abokatuak agertu beharko dira, baldin eta abokatuon parte-hartzea manuzkoa bada, jarduna berregin nahi den prozesuan.

2. Alderdietatik bat agertzen ez bada, horrek ez du eragotziko bertan dauden alderdiokin ikustaldiak aurrera egitea.

Alderdietatik bat ere agertzen ez bada, orduan izapidea Fiskaltzarekin gauzatuko da.

235. artikulua.

Ikustaldiaren hasiera. Eztabaidarik eza. Froga eta erabakia

1. Ikustaldia hasteko, alderdiei eskatuko zaie adieraz dezaten ea ados dauden, prozedura eragin duen alderdiak aurkeztu idazki eta agiriekin, eta gainerako alderdiek ikustaldi horretara ekarri dituzten bestelako idazki eta agiriekin.

2. Alderdiak entzun ondoren, eta aurkeztu idazki eta agiriak aztertu ondoren, fiskalaren aurretiazko txostenarekin, auzitegiak zehaztuko du auzilariak zein gaitan dauden ados eta zeinetan ez, funtsezko ez diren ezberdintasunak baztertuta.

3. Berregiteak ukitu gaien gainean eztabaidarik ez badago, auzitegiak autoa emango du, jarduna berreginda dagoela adieraziz, eta bertan zehaztuko du kasuan kasuko epaiketak zein prozesu- egoeratatik jarraitu behar duen bere bidea.

4. Alderdien artean oso-osoko edo zati bateko desadostasuna badago, beharrezko froga proposatuko da, froga ekitaldi horretan bertan gauzatuz, edo, une horretan ezin bada, hamabost eguneko epean.

Auzitegiak auto bidez ebatziko du jarduna berregiteko modua edo horiek berregiteko ezintasuna.

Auto horren aurka, gora jotzeko errekurtsoa jarri ahal izango da.

VI. TITULUA

EPAIKETAKO JARDUNA BUKATZEA ETA AUZIALDIAREN IRAUNGITZEA

236. artikulua.

Alderdiek prozedura bultzatzea, eta iraungitzea

Alderdiek edo interesdunek prozedura bultzatzen ez badute ere, horrek ez du sorraraziko auzialdia nahiz errekurtsoa iraungitzea.

237. artikulua.

Auzialdiaren iraungitzea

1. Edozein motatako auzietan, auzialdiak eta errekurtsoak bertan behera utzi direla ulertuko da, baldin eta, jarduna ofizioz bultzatu arren, bi urteko epean prozesu-jarduerarik ez badago, auzia lehen auzialdian dagoenean; eta urtebeteko epean, auzia bigarren auzialdian edo prozesuko arau-haustearen ondoriozko errekurtso bereziaren zain zein kasazio-errekurtsoaren zain dagoenean.

Epe horiek zenbatuko dira alderdiei egindako azken jakinarazpenetik.

2. Birjartze-errekurtsoa eta gora jotzeko errekurtsoa jar daitezke, iraungitzea adierazten duen autoaren aurka.

238. artikulua.

Iraungitzea ez gertatzea, ezinbesteko kasuaren ondorioz edo alderdien borondatearen aurka

Ez da auzialdiaren edo errekurtsoaren iraungitzea gertatuko, prozedura gerarazi bada ezinbesteko kasuaren ondorioz, edo alderdien nahiz interesdunen borondatearen aurkako arrazoien ondorioz, edo haiei egotzi ezin zaizkien arrazoien ondorioz.

239. artikulua.

Betearazpenean, auzialdiaren iraungitzea ez gertatzea

Aurreko artikuluetako xedapenak ez zaizkio aplikatuko nahitaezko betearazpenaren jardunari.

Jardunak aurrera egin dezake, epaitutakoa betetzea lortu arte, nahiz eta jarduna titulu honetan zehaztu epeetan biderik gabe geratu.

240. artikulua.

Auzialdia iraungitzearen ondoreak

1. Iraungitzea bigarren auzialdian edo 237. artikuluan aipatu errekurtso berezietan gertatu bada, ulertuko da gora jotzean edo errekurtsootan atzera egin dela, eta aurkaraturiko ebazpena irmo dela. Jarduna zein auzitegitatik etorri eta auzitegi horri itzuliko zaio.

2. Iraungitzea lehen auzialdian gertatu bada, ulertuko da atzera egitea auzialdi horretan gertatu dela; halakoetan, beste demanda bat jar daiteke, akzioaren iraungitzeari kalterik egin gabe.

3. Iraungitze-adierazpenak ez du kosturik ezarriko; alderdi bakoitzak ordaindu beharko ditu berak sortutako kostuak, eta kostu erkideak erdi bana izango dira.

VII. TITULUA

KOSTUEN TASAZIOA

241. artikulua.

Prozesuko kostu eta gastuen ordainketa

1. Doako Laguntza Juridikoaren Legean xedatutakoa gorabehera, alderdi bakoitzak ordainduko ditu prozesuan sortutako gastu eta kostuak, horiek gertatu ahala.

Prozesuko gastuak dira prozesu horretan zuzeneko eta berehalako jatorria duten ordainketak; kostuak dira, ostera, gastuotatik honako kontzeptu hauek barneratzen dituzten zatiak:

1.) Defentsa eta ordezkaritza teknikoaren ondoriozko zerbitzu-sariak, horiek manuzkoak badira.

2.) Aribideko prozesuan nahitaez argitaratu beharreko iragarki edo ediktuak sartzea.

3.) Errekurtsoak aurkezteko beharrezko gordailuak.

4.) Adituen zerbitzu-sariak eta prozesuan parte hartu duten pertsonei egin beharreko gainerako ordainketak.

5.) Legearen arabera eskatu beharreko kopiak, ziurtagiriak, oharrak, agiri kautoak eta antzeko agiriak, auzitegiak erregistro eta protokolo publikoetara eskatutakoak izan ezik, horiek doan direla.

6.) Jardunaren ondorioz ordaindu behar diren arantzel-eskubideak, jardun hori beharrezkoa denean prozesuaren garapenerako.

2. Prozesuko jardunaren ondoriozko kredituen titularrek kostuak eta gastuak erreklama diezazkiokete horiek ordaindu behar dituen alderdiari edo alderdiei, prozesua amaitu arte itxaron gabe, eta prozesuko kostuen gaineko balizko erabakia kontuan izan gabe.

242. artikulua.

Kostuak tasatzeko eskabidea

1. Kostuak ordaintzeko kondena badago, kondena hori irmo denetik, kostuak ordainaraziko dira premiamendu- -prozeduraren bitartez, betiere alderdi kondenatuak kostuok ordaindu ez dituenean, aurkako alderdiak tasazio hori eskatu aurretik.

2. Kostuen tasazioa eskatu alderdiak aurkeztuko ditu, eskabidearekin batera, ordaindu beharreko kopuruak ordaindu izanaren agiriak.

3. Kondena ezarri duen epai nahiz autoa irmo izan ondoren, prokuradoreek, abokatuek, adituek eta epaiketan parte hartu duten gainerako pertsonek, baldin eta alderdien aurka kostuen tasazioan sartu beharreko kredituak badituzte, auzitegiko idazkaritzan aurkez ditzakete euren eskubide edo zerbitzu- -sarien minuta xehea, eta ordeztutako gastuen kontu zehatz eta egiaztatua.

4. Funtzionario, prokuradore eta arantzelpeko profesionalei dagozkien eskubideak arautuko dira arantzelontzat xedatutakoaren arabera.

5. Abokatuek, adituek eta arantzelpean ez dauden gainerako profesional eta funtzionarioek euren zerbitzu-sariak zehaztuko dituzte, horien lanbide- -estatutuak xedatu arauei jarraituz, hala denean.

243. artikulua.

Kostuen tasazioa egitea

1. Prozesu eta auzialdi guztietan, kostuen tasazioa egingo du, hurrenez hurren, prozesu edo errekurtsoaren gaineko ardura duen auzitegiko idazkariak, titulu honetako xedapenen arabera.

2. Tasaziora ez dira bilduko idazkiei eta jardunari dagozkien eskubideak, alferrekoak badira, horien beharrik ez badago edo legeak onartzen ez baditu; ez dira bilduko minuten diru-kopuruak ere, zehatz-mehatz adierazi ez badira edo auzian sortu ez diren zerbitzu- -sariei buruzkoak badira.

Idazkari judizialak murriztuko du abokatu eta gainerako profesionalen zerbitzu-sarien kopurua, horiek tarifapean nahiz arantzelpean ez badaude, eta erreklamatutako zerbitzu-sarion kopuruak 394. artikuluko 3. paragrafoan aipatu muga gainditzen badu eta kostuak ordaintzera kondenatu auzilariaren ausarkeria adierazi ez bada.

3. Jardunaren edo intzidenteen kostuak ere ez dira bilduko, baldin eta auzi nagusiko kostuen erabakia aldeko izan duen alderdia esanbidez kondenatua izan bada, jardun edo intzidente horretan.

244. artikulua.

Alderdiei helaraztea

1. Idazkari judizialak, kostuen tasazioa egin ondoren, tasazio hori helaraziko die alderdiei, hamar eguneko epe erkidean.

2. Aurreko paragrafoan aipatu helarazpena agindu ondoren, ez da onartuko kopuru gehiago sartzea, interesdunak eskubidea duela, dagokion gizabanakoari eta dagokion moduan, kopuru hori erreklamatzeko.

245. artikulua.

Kostuen tasazioa aurkaratzea

1. Kostuen tasazioa aurreko artikuluko 1. paragrafoan aipatu epean aurkara daiteke.

2. Aurkaratzeko oinarria izan daiteke tasazioan bidezkoak ez diren kopuru, eskubide edo gastuak sartzea.

Abokatuen, adituen edo arantzelpean ez dauden profesionalen zerbitzu-sariei dagokienez, tasazioa aurkara daiteke zerbitzu- sari horien zenbatekoa gehiegizkoa dela alegatuz.

3. Kostuak ordaintzeko kondena zein alderdik bere alde izan eta horrek aurkara dezake tasazioa, bertan behar bezala egiaztatu eta erreklamatutako gastuak ez sartzeagatik.

Halaber, alderdi horren erreklamazioaren oinarri izan daiteke berak hala eskaturik prozesuan jardun duen abokatuaren, edo arantzelpean ez dauden aditu, profesional nahiz funtzionarioen zerbitzu-sarien minuta guztiak sartu ez izatea, edota haren prokuradorearen eskubideak behar bezala ez sartzea.

4. Aurkaratze-idazkian aipatuko dira eztabaidatzen diren kontu edo minutak eta diru-kopuru zehatzak, baita horiek guztiak eztabaidatzeko arrazoiak ere.

Aipamen hori egin ezik, ez da aurkaratzearen izapidetza onartuko.

246. artikulua.

Aurkarapenaren izapideak egitea eta horren gain erabakitzea

1. Tasazioa aurkaratzen bada abokatuen zerbitzu-sariak gehiegizkoak direla ulertu delako, abokatu horrek esan beharrekoa entzungo da bost eguneko epean, eta eskatu zerbitzu-sariak gutxitu nahi ez baditu, auzi-paperen agiri kautoa edo horietatik beharrezko den zatiarena igorriko zaio Abokatuen Elkargoari, horrek txostena egin dezan.

2. Aurreko paragrafoan xedatutakoa aplikatuko zaio, halaber, adituen zerbitzu- sariak aurkaratzeari; horrelakoetan, txostena eskatuko da adituak partaide diren elkargo, elkarte edo korporazioan.

3. Jarduna eta emandako irizpenak kontuan izanik, idazkari judizialak eutsi egingo dio egindako tasazioari, edo, kasuan-kasuan, egin beharreko aldaketak sartuko ditu. Idazkari judizialak tasazio hori auzitegiari igorriko dio, azken horrek auto bidez bidezkoa dena ebatz dezan; ebazpen horren aurka ez dago errekurtsorik.

Aurkaratzeari gaitziritzia eman bazaio, oso-osorik intzidentearen kostuak aurkaratzaileari ezarriko zaizkio; aurkaratzeari zati batean edo oso-osoan oniritzia eman bazaio, intzidentearen kostuak ezarriko zaizkio gehiegizko zerbitzu-sariak dituen abokatu edo adituari.

4. Tasazioa aurkaratzen bada bertan zor ez diren eskubide edo zerbitzu-sarien kopuruak sartzeagatik, edo tasazioan behar bezala egiaztatutako edo erreklamatutako gastuak sartu ez direlako, orduan alderdiei ikustaldira deituko zaie, eta intzidentearen izapidetza hitzezko epaiketaren arabera gauzatuko da.

5. Abokatu eta adituen zerbitzu-sariak direla eta, kostuen tasazioan sartutako kopuruetatik bat zor ez dela, eta, halakoa izango ez balitz, gehiegizkoa litzatekeela alegatzen bada, orduan bi aurkaratze horien izapideak aldi berean egingo dira, aurreko paragrafoetan euretako bakoitzarentzat xedatutakoaren arabera; halakoetan, zerbitzu- sariak gehiegizko diren ala ez erabakitzeko ebazpena eten egingo da, aurkaraturiko kopurua zor den ala ez erabaki arte.

6. Alderdietatik bat doako laguntza juridikorako eskubidearen titularra bada, kostuen tasazioari buruzko intzidentean ez da eztabaidatu edo ebatziko Administrazioaren betebeharrari buruz; betebehar horren eretzean, Administrazioak berari erreklamatu kopuruak ordaindu behar ditu, Doako Laguntza Juridikoaren Legea aplikatuz.

VIII. TITULUA

PROZESUKO ONUSTEA

247. artikulua.

Prozesuko onustearen erregelak errespetatzea. Erregelok ez betetzearen ondoriozko isunak

1. Edozein motatako prozesuetan parte hartzen dutenek onusteari buruzko erregelak bete behar dituzte euren jardunean.

2. Auzitegiek, horretarako arrazoiak emanez, ez dituzte onartuko, aurkeztu eskaerak eta intzidenteak, horiek egin badira eskubideaz modu nabarian abusatuz, edo lege-maulaz nahiz prozesu- -maulaz.

3. Auzitegiek uste badute alderdietatik batek prozesuko onustea errespetatu gabe jardun duela, orduan horri 180 eurotik 6 000 eurorako isuna ezar diezaiokete, hori arrazoituz eta proportzionaltasun- printzipioa errespetatuz. Isun horrek ezin gaindi dezake auziaren kopuruaren herena.

Isunaren kopurua zehazteko, auzitegiak kontuan hartuko ditu egitate horren inguruabarrak, baita prozedurari edo beste alderdiari eragin dakizkiokeen kalteak ere.

4. Auzitegiek uste badute onusteari buruzko erregelen aurkako jarduna egotz dakiokeela prozesuan parte hartu duten profesionaletatik bati, inguruabar horren berri helaraziko diote lanbide- elkargo egokiari, edozein motatako diziplina-zehapena jartzea bidezko izan daitekeelako.