gaztelakokontseiluarenprobisioaelizkizun

Gaztelako Kontseiluaren probisioa elizkizunez: Bergarako udal bilkuraren akta (1783)

Inmediatamente yo el Escribano segui con la lectura de las once dudas y sus Declaraciones insertas en la Real Provision precedente traducidas por mi a la Lengua Bascongada para que de este modo fuesen todos savedores del contenido de la Resolucion del Supmo Consejo y nadie alegase ignorancia por falta de expresar a cada uno en la Lengua que comprehendia, y es en la forma sigte:

Lenengo dudia dá, ya sei Abadetan, ceintzuec aguintzen dan bacarric juanditiala entierrora, eta onrretara Difuntuaren interesatubac izentaturic, aitzen diran bacarric oyec, edo baita aydeac daramazten capellaubac Errespuestan declaratzenda: Inolacomoduz asistitu ezdecela sei Abade baño gueiago, lenengo Ordena Realac esatendaben moduban baiciq.

Vigarren dudea dá, ya baldin Parroquian arquitzen badira sei Abade baño gueyago, asistituco duten guztiac, edo seirac bacarric. Aguintzendana dá, ece Difuntuaren parteac nombratzendituen sei Abadiac bacarric juanditiala, eta oyei bacarric pagatubiarzaitela beren derechuac, eta ez beste Abaderi.

Yrugarrena dá, ya izango diran contatutzat, esandaco sei Abadetan araco beren devocio, edo adizquidetasunaz, inorc ots eguingabe, etorri naidutenac Oficiutara, Aguintzenda, bacarric asistitudecela sei Abade deitubac partiagatic.

Laugarrena dá, ya sei Abade oec, auda, interesatubac hots eguiten dienac, izangodiran erribarrucuac, edo campocoac, Cabilduco ez gañera. Aguintzenda, bacarric sei Abadec asistitu biardutela, eta ez Partiac, eztaere Cabildubac convidatu litzaquiala, ez hots eguin ere beste errico, eta ez campoco Abaderi, eta baldin Justiciac ecusi, edo sentitzenbadu izandirala sei Abade baño gueyago, descobritu bearcodu (gasturic eguingabe) sobre egui au, aguindutaco ezgañeracoa; eta baldin Partia badabere menpecoa, quenduco zayo uts eguite edo desobediencia onegatic lau ducateco multia; baña parte culpatuba baldin bada elizaco Ministruen menpecua, edo beste privilegiaturen bat, artuco du Justiciac Informacio secreto bat, eta gorderican bere poderian informacio onen Copia bat, viraldu bearcodu originala vere Juezari combenizayon Castiguraco, eta baldin Juezarc egecutatzen ezpadu, bearcodu Justiciac eman contu Conseju Errialari biraltcen zaiola Copia gordezana.

Bosgarren Dudea dá, ya Difuntuac enterratu bearduen egunean, ecin celebratu baditeque oficioa, eta Mecia egoteagatic ocupaturic Cabilduba, beste fiesta Solemnean, aldatu litequean, beste egunbatera celebracio au. Aguintcenda, ece Difuntuaren Anima guelditu eztedin sufragio augabe, Celebraditequeala beste egun batean Oficioa, eta Meza.

Seigarrena dá, baldin Partiac euquirican noticia ilzalakoa bere seniden bat erri urrinetan, escatcenbadu sentimentuco funcioa, eguititequean au. Resolucio Errialarequin uts eguin gabe, izanic egunac, eta hillabetia pasatubac. Aguintcendana dá, eztau ala onetaraco embarazuric, baldin izaten ezpadira sei Abade baño gueiago funcioan, eta ematen ezpada estipendioric beste Abade Cabilduco asistitu etzutenei; eta inolaco moduz eztitsala juan sei Abade baño gueiago onelaco funciotara.

Zazpigarrena dá, ya esandan Resolucio Errialac eragoztenduen Novenaco Onrac, Urtebetecoac eta beste usatzen diranac, eta oyec celebratu litezquen entierrotic urrengo egunian. Aguintcendana dá, eztaula eraotciric funcio au, juatendirala sei Abade bacarric, Resolucio Errialac esaten duben bezela, eta Difuntuben herederuari libre utzitzen zayola nay badu edo ezpadu nay celebratu onrac eta beste utsaien diran funcioac, baldin Difuntubac aguintcen ezpadu, eta bacarric izando dala herederuaren obligacioa, Difuntubac gauza onen gañean declarau ezpazuben bere vorondatia, jasotcea Corputza eta Entierroa eguitea Elizac eracutsiric daucan moduban, eta Erreinu onetaco leguiez, eta esandan resolucioaz conforme.

Zortzigarrena dá, ya Difuntubaren aydeac, eta Adisquideac juan aldiztequean Dueloco echera laguntceco Elizara, eta emendic echera. Aguintzen dana dá: eztala eragozten Elizara laguntcia, baña bai Elizatic Echeracoa. Eta aguintcen dute gueiago, ece Duelo aguiricoa eguiten dubena eztedila izan, ez Senarra, Aita, eta ez semea, ezpaldinbada veste Ayde urren bat, ceñetan ezda arquitzen sentimentu senarragan, emaztiagan, Aita edo semeagan izango lizaquianic, quentzen dala modu onetan elizatiq, echera laguntzeco videa Dueloco personari.

Bederatcigarren Dudia, edo itania dá, ya Oficioetara, audá Onrretara, eta beste funcio entierrocoetara juatendiran Abadiey, emango zaien jaten. Aguintzen dana dá, ece ez bacarriq eragoztendala jaten ematea Abadiey entierro egunean, bay eta ere Onretaco egunetan, eta ez bacarric Abadiey, baicican beste edocein personari, edocein modutaco oficiotaco demboran.

Amargarren Dudia dá, ya esandan Resolucio Realac eragoztenduen moduban Onrretaco Mezac eta beste ofrecimentubac publicatzian, aitzen dan eragozte onetan, onretaco eguna, oyen orduba, eta eliza cenetan celebratu beardiran. Aguintzendana dá: ece guztia eragoztendala, cergatic publicatce onequin arquitcen dala moduba, bata baño bestea guchiago ez izatea vorondatezco diran gaucetan: baña ezta eragozten ece Difuntuaren herederoac, edo interesatubac abisatcea isilic bere Aidey paperez, edo beste moduz, eliza eguna, eta orduba oficio oyec celebratu beardutenecoa.

Amaecagarrena dá, ya Resolucio Errialac aguitcen dituen multac, auda, berrogueta amar ducat parteari, eta eun Justiciari, aitcendan bacarric combite Difuntuaren echean eguiten diranegatic, edo izangodan pena onen aplicacioa, ordenan ezatendan edocein puntuaren uts eguiteagatic. Aguintcendana dá izan biardubela aitubac multa onec Capitulu guztietan ceñetan uts eguiten dan.

Bertsio honen iturria: Imanol Trebiño, Administrazio zibileko testu historikoak, HAEE-IVAP, 2001