1/2009 Legea, Presako aurrekontu-neurriei buruzkoa

1/2009 LEGEA, URRIAREN 8KOA, PRESAKO AURREKONTU NEURRIEI BURUZKOA

EHAA 195/2009.10.09

ZIOEN AZALPENA

Munduko ekonomia bigarren mundu gerraz gero izan den krisirik handienean dago sartuta. Ia herrialde garatu guztiak ari dira BPGan aldaketa-tasa negatiboak nozitzen. Egoera honetan, Euskal Autonomia Erkidegoa ere atzeraldi ekonomikoan dago sartuta: urte arteko tasa % 3,6 erori da bigarren hiruhilekoan zehar, industria-sektorean eta eraikuntzan ere beherakada garrantzitsuak izan dira, eta zerbitzuak lehen aldiz sartu dira tasa negatiboetan. Egoera horrekin batera gertatu da kontsumoaren eta inbertsioaren beherakada, biak izaki ezinbesteko osagaiak ekonomia bere oneratzeko. Horrela bada, ekonomiaren ahuleziak eragin zuzen-zuzena izan du Euskal Autonomia Erkidegoko enpleguan, eta hurrenez hurrengo hirugarren hiruhilekoa da hau enplegua gutxitzen dela, oraingo honetan urte arteko % 4ko tasako erritmoan, eta aurreko hiruhilekoan baino % 0,7 gehiago.

Egoera zail honetan, Eusko Jaurlaritzari dagokio eskaera agregatua indarrez susperraraztea, nazioarteko erakunde garrantzitsuenek egindako proposamenekin eta Espainiako Gobernuak eta gure inguruko gobernu gehienek garatutako proposamenekin bat etorriz. Baina, era berean, politika ekonomiko hau ondorio larriak eragiten ari da aurrekontu publikoetan, hala gastuak gehituz nola diru-sarrerak gutxituz. Euskal Autonomia Erkidegoaren kasuan, 2009ko lehenbiziko zazpi hilabeteetan, % 23,9 gutxiago bildu da tributu hitzartuen bidez, eta, hori, gure artean inoiz ezagutu ez den bezalako beherakada da. Hala, ekitaldi amaierarako aurreikuspena da beherakada % 20 ingurukoa izango dela, eta, horren arabera, zerga bidez bildutakoak BPGan izango duen pisua 6 ehuneko gutxituko da bi urtean.

Nolanahi ere, gastu publikoaren joera kontrakoa da; krisi ekonomikoko garaietan, gastu soziala itzelez hazten da, eta, gainera, beharrezkoa izaten da jarduera ekonomikoa sustatzeko politika berriak abiaraztea, eta horrek gastu publikoa gehitzea ekarri ohi du berriro. Horixe gertatu da Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontuekin: aurrekontu-ekitaldi honetan, krisiaren kontra egiteko neurri-sorta handi bat abiarazi dugu, hala arlo sozialean nola jarduera ekonomikoa sustatzeko arloan, eta murriztu egin dugu gastua, hain beharrezko irizten ez genien gai batzuetan.

Aurrekontu-politikaren orientazio berri honek bost ardatz estrategiko ditu:

- Ekonomia- eta enpresa-jarduera sustatzea, proiektu bakar bat ere gera ez dadin, den arlokoa dela, finantzaketa-ezagatik gauzatu gabe, etorkizun onekoa eta fidagarria bada.

- Oinarrizko kapital publikoaren stocka hobetzeko inbertsioak egitea, ekonomia-jarduera eta enplegua sustatzeko, aldi berean.

- Laneratzeko sistema bat finkatzea, mendekotasun-sistemarekin eta enplegu-sistemarekin bat, enplegarritasunik handiena eragiteko eta laneratzeko arazo gehien dituzten taldeei arreta berezia emateko.

- I+G+b arloari laguntza irmoa ematea, bai eta gure zientzia- eta teknologia-sistemari ere, gure ekonomiaren etorkizuneko oinarri gisa.

- Eta, orobat, gure oinarrizko zerbitzuak atxikitzea eta garatzea, alegia, osasuna, hezkuntza, gizarte-laguntza, herritarren segurtasuna eta justizia.

Hala ere, krisia hain da larria, politika publiko hauekin egindako ahalegina ez baita oraindik aski, eta, hala, gobernuak uste du eutsi egin behar zaiela politika publiko horiei, orain arte izan dituzten ondorio positiboak ikusirik. Hala bada, krisiaren kontra egiteko neurri berezi berriak proposatzen ditugu hemen, 389,66 milioi euro artekoak, eta, horietatik, 214,63 milioi inbertsio-gastuak izango dira, Lege honen eranskinean ageri den bezala. Neurri horiek enplegua sortzeko dira batez ere, bai eta laneratzea eta gizarteratzea sustatzeko, azpiegitura publikoen eraikuntza bizkortzeko, ekonomia- eta enpresa-jarduera sustatzeko, I+G+b arloa eta nazioarteratzea sustatzeko eta oinarrizko zerbitzuak ekipamenduz hornitzeko. Neurri horietako batzuk kreditu soberakinen bitartez gauzatuko dira, dagozkien egokitzapenak eginez, eta, beste batzuetarako, hala nola kapital-eragiketekin lotutakoetarako, lege bat onartu nahi dugu kreditu gehigarrietarako baimena emateko, Euskadiko Aurrekontu Erregimenaren Legearen Testu Bateratuaren 94. artikuluan xedatzen denez. Hala bada, arau honetako 93. artikuluan horretarako eskatzen diren baldintzak betetzen dira: hala nola egungo aurrekontuetan izendatutako diru-partidak aski ez izatea, eta aurrekontuetan aldaketak egiteko lege-araubidearen bidez ezin beharrizan horiei erantzutea.

Legeak aukera ematen du, politika publiko horien esparruan, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioak eman ditzakeen abalen zenbatekoaren muga gehitzeko, enpresen jarduera sustatzearren; zenbateko horren muga berria 200 milioi eurokoa izango da.

Kreditu gehigarriak zorpetze-eragiketen bidez finantzatuko dira, Autonomia Estatutuaren 45.1 artikuluan xedatutakoaren bat etorriz; eragiketa horien bitartez diru-sarreretan izango den aldea berdindu nahi dugu, alegia, aurrekontuetan aurreikusitako diru-sarreren (bereziki tributu hitzartuetatik datozenen) eta diru-sarrera horien egiazko gauzatzearen artean izango dena. Zehatzago esateko, beharrezko deritzogu urteko zorpetze-muga handitzeari, gutxi gorabehera 1.050 milioi euro inguruko kopuru batera arte, hala kreditu gehigarriak finantzatzeko nola diru-sarreren benetako eboluziarekiko aldea doitzeko.

Finantzaketa zorpetze-eragiketen kontura izango da, eta, beraz, gehitu egingo dugu indarrean dagoen aurrekontu-legeak eragiketa horietarako ezartzen duen muga; hori ez da eragozpen izango muga hori diru-sarreren benetako eboluzioaren arabera berrikusteko; kontuan izanik zein nabarmenki gutxitu den lurralde historikoetako foru-diputazioek kudeatutako tributuen bidez bildutakoa, eta hori izanik Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontuen finantzaketarako iturri nagusia, muga hori 1.350 milioi eurokoa izango da; horretarako, 1.050 milioi eurotan gehituko beharko litzateke kreditu gehigarrien eta diru-sarreren desbideratzeen finantzaketarako egun ezarritako muga.

Autonomia-erkidegoak zorpetze hori bere gain hartzea arrazoizkoa da, Euskal Autonomia Erkidegoak kredituen arloan duen sailkapena (rating) kontuan hartuta, hiru kalifikazio-agentzia ezagunenek eman ohi duten kalifikazioetan handiena, hain zuzen. Era berean, zor biziaren saldoa BPGaren % 1,3koa izango da 2009ko lehenbiziko hiruhilekoan, Espainiako autonomia-erkidego guztietan ehunekorik txikiena. Finantza- eta kaudimen-egoera eroso hau, EAEko Administrazioak bere aurrekontu-politikak kontrolatzeko eta kudeatzeko orduan duen ohiko irudi ona, Euskal Autonomia Erkidegoaren zor publikoak merkatuetan duen presentzia urria, eta, horrekin batera, Europar Batasuneko kide izatea, hori guztia tarteko, aski erraz kokatu ahal izango dugu zor publikoa merkatuan; izan ere, merkatuaren egoerarik onena hautatuko dugu horretarako, eta epe ertain eta luzean aurrekontu-egonkortasuneko egoeraekin hobekien egokitzen diren amortizazio-epeen arabera egingo da zorpetzea.

1. Artikulua - Kreditu gehigarriak

1. Kreditu gehigarriak emango ditugu, 214.630.000 euro arteko mugarekin, lege honetako eranskinean jasotako xehekapenaren arabera.

2. Ordainketa-kreditu gehigarri horiek zorpetze-eragiketen bidez finantzatuko dira.

2. Artikulua - Zorpetze-eragiketen muga(3)

1. Euskal Autonomia Erkidegoaren 2009rako Aurrekontu Orokorrak onartzen dituen abenduaren 29ko 19/2008 Legearen 13.1 artikuluan ageri den zorpetze-muga gehitzen da honen bidez, halako moldez non ekitaldi-amaierako saldoak ez duen gaindituko ekitaldi hasierako saldoa 514.630.000 euro baino kopuru handiagoan.

2. Aurreko idatz-zatian aipatzen den muga ekitaldi-amaieran izango da eraginkorra; hala bada, aukera izango da ekitaldian zehar muga hori gainditzeko. Bestalde, automatikoki berrikusiko da diru-sarreretan gertatzen diren desbideratzeengatik, alegia, indarrean dagoen Aurrekontu Legean jasotzen diren diru-sarreren aurreikuspenen eta diru-sarrera horien benetako eboluzioaren arteko desbideratzeengatik, eta gehitu edo gutxitu ere egingo da, finantzaketa-beharrizanen arabera, inolaz ere 1.350 milioi euroko muga gainditu gabe.

3. Artikulua - Emango diren bermeen muga

Euskal Autonomia Erkidegoak, edo, hala balegokio, Euskal Finantza Erakundeak (Euskal Autonomia Erkidegoaren 2009ko Aurrekontu Orokorrak onartzen dituen abenduaren 29ko 19/2008 Legearen 12.1 artikuluan aipatutakoa) edozein eratako eragiketengatik eman ahal izango dituen bermeen gehienezko kopurua 200 milioi eurokoa izango da.

4. Artikulua - Legebiltzarrari berri ematea

Lege honen babesean hitzartzen diren zorpetze-eragiketen berri emango zaio Legebiltzarrari.

Xedapen Gehigarria

Euskal Autonomia Erkidegoaren 2009ko Aurrekontu Orokorrak onartzen dituen abenduaren 29ko 19/2008 Legearen 18.3 artikulua Euskal Autonomia Erkidegoko Aurrekontu Erregimenaren Legearen Testu Bateratuaren 70. artikuluaren babesean sortutako programa berriei aplikatuko zaie, betiere krisiaren kontra egiteko badira, bai eta programa horiek sortzeko kredituei ere.

Azken Xedapenak

Lehenbizikoa - Garatzea eta gauzatzea

1. Baimena ematen zaio Gobernuari, lege hau garatzeko eta betearazteko behar diren xedapenak eman ditzan, Ekonomia eta Ogasun sailburuak proposatuta.

2. Baimena ematen zaio Ekonomia eta Ogasun Sailari, Euskal Autonomia Erkidegoaren sektore publikoa osatzen duten erakundeen aurrekontuetan diru-sarreren egoerak eta gastuen egoerak lege honetan ezarritako xedapenen arabera egokitzeko behar diren aldaketa eta egokitze teknikoak egin ditzan, eta behar diren programa, atal, zerbitzu eta kontzeptuak sor ditzan.

Bigarrena - Indarrean sartzea

Lege hau Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian argitaratu eta biharamunean jarriko da indarrean.