Más diálogos

https://swahili.colmex.mx/index.php/mazungumzo-conversacion-1

G- Hujambo Adriana?: ¿Cómo estás, Adriana?

A- Sijambo Gaby, habari za asubuhi?: Estoy bien, Gaby, cómo estás tú?

G- Nzuri, habari za familia yako?: Bien, cómo está tu familia?

A- Nzuri, asante sana, ya kwako?: Bien, muchas gracias, y la tuya?

G- Nzuri sana, lakini nina tatizo: Muy bien pero tengo un problema

A- Tatizo lipi?: Qué problema?

G- Ni kwamba ninataka kuuza gari langu, lakini sijampata mnunuzi bado: Es que quiero vender mi coche y todavía no he conseguido comprador.

A- Labda ninaweza kukusaidia, unamkumbuka Javier?: Quizás pueda ayudarte. ¿Recuerdas a Javier?

Unamkumbuka lleva infijo de onjeto -m-, y hubiera sido -mw- si hubiera seguido una vocal.

G- Sina hakika, ni rafiki yako ambaye ni mrefu sana? No estoy seguro. ¿Es el amigo tuyo que es muy alto?

kuwa hakika es "estar seguro"

A- Ndiyo, sasa anatafuta gari kwa sababu shuleni kwake kupo mbali sana na nyumbani kwake: Sí, ahora está buscando un auto porque su escuela está muy lejos de su hogar.

se usa kwake porque se refiere a la localización de la escuela, clase mahali

G- Unaweza kumwuliza kama anataka gari langu?: ¿Puedes preguntarle si quiere mi auto?

kumwuliza lleva infijo de onjeto (C.I.) -mw-

A- Ndiyo, leo nitamwona shuleni na kumwuliza. Sí, hoy le veré en el colegio y le pregunto

Dos sufijos de objeto indirecto -mw-

(Baada ya kufika shuleni): (Después de llegar a la escuela)

A- Hujambo Javier?: Hola, Javier

J- Sijambo! Habari za leo?. Hola, ¿cómo va el día?

A- Nzuri, asante. Unaendelea kutafuta gari? Bien, gracias. ¿Sigues buscando un coche?

J- Ndiyo, lakini nataka gari la bei nafuu kwa sababu sina pesa nyingi. Unamjua mtu anayetaka kuuza gari lake? Sí, pero quiero un auto barato porque no tengo mucho dinero. ¿Conoces a alguien que quiera vender su auto?

anayetaka: construcción de relativo con infijo -ye- cuyo referente es una persona (Clase M/WA)

A- Ndiyo, asubuhi hii nilizungumza na rafiki ambaye nimefahamiana naye kutoka miaka mingi na huniambia kwamba anataka kuuza gari lake: Sí, esta mañana hablé con un amigo que conozco desde hace años y me dice que quiere vender su auto.

J- Baada ya madarasa ya leo, tungeweza kumtembelea rafiki yako?: Después de las clases de hoy, ¿podríamos visitar a tu amigo?

A- Ndiyo, lakini ni lazima tule kabla ya kuenda: Vale, pero es necesario que comamos antes de ir

(Wafikapo nyumbani kwa Gabriela:Cuando llegan a la casa de Gabriela)

La forma correcta es wanapofika: cuando llegan

A- Hodi Hodi: hola, hola

G- Karibuni!: Bienvenida

A- Starehe, habari za jioni?. Tranquila, ¿como estás?

¿Cómo va la tarde?, más concretamente

G- Nzuri sana. Yeye ni rafiki yako anayetaka kununua gari?: Muy bien, él es el amigo tuyo que quiere comprar un coche?

anayetaka, construcción de relativo con infijo -ye- cuyo referente es una persona.

A- Ndiyo Gaby, yeye ni Javier na anataka kununua gari, lakini hana pesa nyingi. Sí, Gaby, ese es Javier y quiere comprar un coche, pero no tiene mucho dinero.

J- Hujambo? Ndiyo, mimi ni maskini. Unauza gari lililopo nje ya nyumba yako? Hola. Sí, soy pobre. ¿Vendes ese coche que está fuera de tu casa?

lililopo es una curiosa palabra cuya base es lipo; "está", con sujeto JI/MA, (gari), -lo- es el infijo de relativo

G- Sijambo. Ndiyo, gari hilo ndilo lile ninaloliuza, mnataka kuliangalia? Hola. Sí, ese auto es el que vendo. ¿Queréis verlo?

ni- (yo) -na- (presente)-lo- (infijo de relativo con referente gari), li- infijo de objeto con referente gari otra vez -uza (raíz lexemática del verbo kuuza: vender) Siempre va antes el infijo de relativo al de objeto cuando existen ambos.

J- Ndiyo tafadhali. Sí, por favor

J- Unaliuza bei gani? ¿Por qué precio lo vendes?

G- Bei ya gari langu ni pesos elfu arobaini. El precio de mi coche es de 40.000 pesos.

A- Mwaka ya gari lako ni upi? ¿De qué año es tu coche?

G- Mwaka ya gari ni elfu mbili na tano. El año del coche es 2005

J- Na lina kilometa ngapi? ¿Cuántos kilómetros tiene?

G- Lina karibia kilometa elfu hamsini na tatu. Tiene 53.000 kilómetros

A- Umeshawahi kugongana na gari lingine? Has chocado alguna vez con otro auto?

Umeshawahi: alguna vez ya ha ocurrido que... (es coloquial)

G- Sijawahi kugongana na gari lolote wakati wote huo wa miaka kumi ambao nimekuwa na gari hili. Nunca he chocado con otro coche en todos los años que he tenido este auto.

Sijawahi: nunca (de forma coloquial)

J- Lakini, hilo ni gari la kizamani. Kwa mfano magurudumu yake ni mabaya sana. Pero este es un auto viejo. Por ejemplo, sus ruedas son muy malas.

Kizamani es coloquial, y significa rancio, vejestorio, caduco, anticuado

A- Ndiyo, ni lini mara ya mwisho ulipobadilisha magurudumu? Ok. ¿Cuándo fué la última vez que cambiaste las ruedas? Es una construcción de relativo temporal con infijo -po-.

G- Nilibadili magurudumu miaka miwili iliyopita, lakini magurudumu ya nyuma ni bora zaidi. Cambié las ruedas hace dos años, pero las ruedas traseras son mucho mejores. Miaka miwili iliyopita: dos años que pasaron.

J- Mtu ambaye ameyabadili hayo amekuibia au hujui kuendesha. Ni lazima niyabadilishe magurudumu kwa mara nyingine. El que las cambió te ha robado o no sabes cómo conducir. Tengo que cambiar las ruedas otra vez, el subjuntivo como desiderativo: niyabadilishe: que debería cambiar.

A- Ninafikiri kwamba Gaby anaweza kupunguza kidogo bei ya gari lake, ile magurudumu yabadilishwe mazuri. Creo que Gaby puede bajar un poco el precio de su auto, esas ruedas deben ser reemplazadas por buenas. Lo mismo que la frase anterior: subjuntivo como desiderativo.

G- Ni lazima kubadili magurudumu mawili tu. Kila mwaka makanika alikuwa anaangalia gari langu zima. Es necesario cambiar sólo dos ruedas. Cada año el mecánico miraba todo el auto. Gari la ngu zima: todo mi coche. Zima también significa ¡apaga!, imperativo de kuzima, apagar.

J- Nikibadili magurudumu mawili tu nitakuwa na ajali. Makanika wako amebadili magurudumu kweli? Si cambio solo dos ruedas tendré un accidente. ¿Tu mecánico realmente ha cambiado las ruedas?

G- Miaka miwili iliyopita nilibadili magurudumu yote, lakini ni lazima kubadili magurudumu mawili tu, tayari nilishasema hayo. Hace dos años cambié todas las ruedas, pero yo sólo tengo que cambiar dos, ya lo he dicho.

tajari, además de "preparado, dispuesto", significa el adverbio de tiempo "ya", aquí refierza el valor del infijo -sha- del verbo, que significa lo mismo.

J- Unataka kuniibia sasa, ninaweza kulipa pesos elfu ishirini na nane, na tafadhali uitike swali langu, makanika wako alibadili magurudumu? Quieres robarme ahora, puedo pagar veintiocho mil pesos, y por favor responde a mi pregunta: ¿tu mecánico cambió las ruedas. Uitike es subjuntivo usado como imperativo del verbo Kuitikia: responder.

G- Makanika wa gari langu ni bora kuliko wote wengine, lakini yeye hakubadili magurudumu. Warsha ya mitambo ambapo nilipeleka gari langu, utaalamu wake haswa ni magurudumu. El mecánico de mi auto es mejor que todos los demás, pero él no suele cambiar las ruedas. Un taller mecánico donde llevo mi automóvil, su especialidad en particular son las ruedas.

A- Nafikiri kwamba magurudumu si tatizo lenye umuhimu sana. Nasema tena, Gaby anaweza kupunguza bei ya gari na Javier anaweza kubadili magurudumu mawili baadaye. Mtambo ni muhimu zaidi, hali ya mtambo wa gari lako ni nini? Yo creo que las ruedas no son un problema de gran importancia. Digo nuevamente, Gaby puede bajar el precio del auto y Javier puede cambiar las dos ruedas más tarde. La mecánica es lo más importante, ¿cuál es el estado de la mecánica de tu auto? lenye es el ornativo cuyo referente es un JI/MA (tatizo): problema DE gran importancia.

G- Mtambo ni mpya, mnataka kuiona? Na ndiyo, ninaweza kupunguza bei kwa matatizo ya magurudumu, lakini siwezi kupunguzia bei hadi ile aliyosema Javier. El motor es nuevo, ¿quieres verla? Y sí, puedo reducir el precio por problemas con las ruedas, pero no puedo reducir el precio al que dijo Javier. Es una construcción de relativo: "bei hadi ile aliyosema Javier" hasta ese (hile, referido al precio (bei)) -yo- es el infijo de relativo cuyo referente es bei (el precio que dijo Javier)

A- Javier, labda unaweza kujaribu gari lake ili uone kwamba gari linatembea vizuri. Javier, tal vez puedas probar su auto para ver que el auto funciona bien. ili uone: para ver, literalmente para que veas (subjuntivo)

J- Nina wasiwasi kuhusu kuendesha gari hili kwa sababu makanika na watu wanaofanya kazi warshani mwa Gaby si watu waaminifu. Me preocupa conducir este automóvil porque las empresas y las personas que trabajan en el taller de Gaby no son personas honestas.

A- Acha kuzungumza maneno yasiyo na maana na kuendesha au kutafuta gari lingine. Deja de decir tonterías y conduce o busca otro auto. "Acha kuzungumza maneno" es una frase hecha: deja de decir tonterías.

J- Ninaweza kuendesha lakini nikifa Gaby atakuwa na tatizo kubwa. Puedo conducir, pero si muero, Gaby tendrá un gran problema. Primer verbo con condicional -ki- y segundo con futuro -ta- es la típica construcción condicional: si ocurre A, ocurrirá B

G- Ninafikiri haendeshi gari la miongozo kwa hivyo Javier ana wasiwasi. Supongo que no conduce formal, por eso Javier está preocupado.

J- Ninajua kuendesha gari la aina hilo lakini hilo si gari ninalotafuta kwa sababu goti langu la kushoto linauma sana. Conozco ese tipo de conducción, pero ese no es el automóvil que busco porque la rodilla izquierda me duele mucho.

Ninalotafuta: el que busco, relativo cuyo referente es gari (5/6), goti langu la kushoto: mi rodilla izquierda

A- Ungalisema hivyo tangu mwanzo... Ulifanya tupoteze muda wetu bure. Samahani Gaby, Javier hajui anachotaka. Si hubieras dicho eso desde el principio... Nos hiciste perder nuestro tiempo en vano. Lo siento Gaby, Javier no sabe lo que quiere.

Ulifayna tupoteze: hiciste que perdiéramos. Anachotaka: lo que quiere, construcción de relativo cuyo referente es "eso que quiere", que por defencto es de clase 7/8)

G- Hakuna matata, lakini sitaki kumwona rafiki yako tena. No hay problemas, pero no quiero volver a ver a tu amigo.

kunwona: verle, con infijo de objeto de 3ª persona -mw-

J- Kwa herini. Adiós

VOCABULARIO

bado: todavía

nafuu: barato

naye: Y él /ella (conjunción contracta)

Warsha: talleres

Warsha ya mitambo: taller mecánico

Utaalamu: especialidad,experiencia

Haswa: en particular...

Umuhimu: importancia.

Tena: otra vez

Mtamu, mitamu (3/4): motor, maquinaria, mecánica.

wasiwasi: duda, preocupación

kuhusu: acerca de, sobre...

aina: clase, tipo, forma de...

tangu: desde

mwanzo, miwanzo (3/4): principio

tangu mwanzu: desde el principio

muda (14): tiempo (no tiene plural)

bure: en vano, sin cargo

Umewahi: alguna vez (es coloquial)

umeshawahi: ya alguna vez, alguna vez ya...

Sijawahi: nunca (es coloquial)

kweli: ciertamente, de verdad

KUKUMBUKA: RECORDAR

KUTAFUTA: BUSCAR

KUFAHAMIANA: CONOCERSE MUTUAMEMENTE DOS PERSONAS

KUBADILI: CAMBIAR (Las ruedas del coche, en este caso)

KUIBA: ROBAR

KUPELEKA: ENVIAR

KUSTAREHE: ESTAR TRANQUILO O CÖMODO

KUGONGA: CHOCAR CONTRA ALGO O ALGUIEN

KUITIKIA: RESPONDER (como KUJIBU)

OJO: kujaribu: intentar - kujibu: responder