LECCIÓN 23

Preposiciones y Conjunciones

LA PREPOSICIÓN MULTIVARIANTE KWA

En swahili, se pueden usar muchas preposiciones y conjunciones diferentes. La más interesante es la preposición "kwa". Otras preposiciones indican la ubicación y son bastante fáciles de usar, pero kwa puede ser un poco confusa. Cuando "kwa" se usa en diferentes oraciones, tiene diferentes usos como en inglés at, by, on, of, from, for, to y with, o en castellano a, en, de, desde, por, para, con... ¡todo según el contexto!

Ejemplos:

Nitakwenda mjini kwa baiskeli. Iré al pueblo en bicicleta.

kwa se usa para indicar el medio de transporte en el que se desplaza el sujeto.

Nililala kwa nusu saa. Dormí media hora.

kwa se usa para decir por cuanto tiempo se producirá la acción.

Nitapiga simu kwa mama. Llamaré por teléfono a mi madre.

kwa se usa para indicar con quién estás hablando

Tulifua nguo kwa sabuni. Lavamos la ropa con jabón.

kwa se usa como preposición instrumental

Waliishi nyumbani kwa mjomba wao. Vivían en la casa de su tío.

kwa se usa a veces para indicar de quién es el objeto indicado

Watakufa kwa njaa. Morirán de hambre.

Anatoka kwa jirani. Ella viene de la casa del vecino.

kwa X puede significar "en casa de X"

VOCABULARIO:

Mji, miji (3/4): ciudad

njaa (9/10): hambre

jirani, majirani (5/6): vecino

chakula cha asubuhi: desayuno

toka: de, (precedencia)

katika: en (en el interior)

lakini: pero

walakini: sin embargo

bila: sin

kwamba: que (introductor de oraciones completivas de O.D.)

zaidi ya...: más de...

vizuri zaidi: mejor (más bueno)

chini ya...: menos que...

kabla ya...: antes de... (En inglés Before)

kabla ya shule: antes de la escuela

Baada ya...: después de... (en inglés after)

Nilipika kabla ya kusoma: cociné antes de leer.

badala ya: en lugar de...

badala ya kutembea, tutaenda nyumbani: el lugar de pasear, iremos a casa

ajili (9/10): razón, motivo

Kwa ajili ya: para, por el motivo de que...

Kwa maana: con motivo de...

Kwa maana es exactamente lo mismo que kwa sababu y que kwa ajili.

mbalimbali: variados (assorted en inglés), diferente.

Maana (9/10) cuenta, razón, motivo

Kwa maana ya: a cuenta de...

Hata: incluso

Hata wewe unaniangalia vibaya: incluso tú me miras mal.

kisha: y entonces, y después, y luego (como halafu)

Ninaamka kisha ninaoga: como y después me ducho

mjomba (wajomba) (1/2): tío por parte de madre

amu (9/10) tío por parte de padre

No deja de ser curioso que sea de la clase 9/19, siendo un ser animado, como mjomba, que es de clase 1/2,,,

pekee (peke) solo, único

ama... ama...: o ... o...

Ama... au...: o...o...

wala... wala...: ni... ni... (en inglés neither... nor...)

Hakuna wala papai wala embe: no hay ni papayas ni mangos

ila: salvo, excepto

sawasawa: uniformemente, lo mismo, de igual modo, justo

Sawasaw?a se usa en matemáticas: moja na moja sawasawa mbili

bei yako ni sawasawa: tu precio es correcto (o justo)

ingawa: aunque, a pesar de que...

Licha ya: además de..., a pesar de...

licha ya... hata... : no solo..., sino...

Licha ya mvua alienda: a pesar de la lluvia, ella fué

Licha ya juisi tulikunywa chai pia: además de zumo, bebimos también té.

Basi: así, por tanto,

Kwa nini basi? Por qué entonces? Se emplea ante reiteraciones el tipo siguiente:

Kwa nini unalia? Unaumwa? HAPANA! Por qué lloras?, estás enfermo?. No!

Una kiu au njaa HAPANA! Tienes sed o hambre? No!

Umepotea? HAPANA! Te has perdido? No!

Umepigana na mtu? HAPANA! Te has pegado con alguien? No!

Kwa nini basi unalia ??? Por qué lloras entonces?

CONFUSIONES POSIBLES:

Badala ya: en lugar de - baada ya: después de...

VERBOS:

KUISHI: VIVIR

KUOGA: BAÑARSE; TOMAR UN BAÑO

KUWEZA: PODER

KUKAA: QUEDARSE

KUOMBA: SOLICITAR, PEDIR

FRASES

Basi, siwezi! Es suficiente, no puedo (más)

Anavaa nguo toka Tanzania: Ella viste ropas de Tanzania

Katika chumba: en la habitación

Ninapenda chai lakini bila sukari: me gusta el té, pero sin azúcar

Wamesema kwamba hawapendi: ellos han dicho que no les gusta

ninafikiri kwamba atakuja: creo que él vendrá

Hata wewe? Incluso tú?

Ninatembea kwa miguu miwili. Mimi si mbwa! Yo camino con dos pies. No soy un perro!

Tulisema kwamba tutapika: Dijimos que nosotros cocinaremos

Tunahitaji mzigo toka Tanzania: necesitamos la carga (procedente) de Tanzania

Niliona zaidi ya kuku kumi: he visto más de diez pollos

nini? A cuénta de qué

Nilikunywa kahawa badala ya bia: bebí café en lugar de cerveza

Ninaamka kusha ninaoga: me levanto y luego me baño

Sikuja kwa ajili ya mvua: no vine a causa de la lluvia

Alikuja kwa maana ya kunzungumza na mimi: Ella no vino por de una conversación conmigo.

Yeye ni mtoto pekee: él es el único niño.

anacheza peke yake: baila sola (en su soledad)

Wamekuja peke yao: han venido solos

Chagua ama kula sasa ama baadaye: elige o comer ahora o más tarde

Njooni ila Rehema. Venid, salvo rehema

Hakuna wala papai wala embe: no hay ni papayas ni mangos

Nilienda peke yangu: fuí solo

Tutanunua ingawa ni ghali: lo compraremos aunque sea caro.

Licha ya mvua alienda: a pesar de la lluvia, fue.

Ama utakaa au utaenda: o te quedarás o te irás.

Basi tutakunywa: entonces, beberemos

Kabla ya kufika Tanzania nilikuwa mwanafunzi: antes de llegar a Tanzania era estudiante.

Baada ya kuja Tanzania tulisema kiswahili: después de venir a Tanzania, hablamos swahili.

Kwa maana ya nini? ¿Con motivo de qué? (¿A cuento de qué?)

Kwa ajili ya kusoma tutaenda shuleni: con motivo de estudiar iremos a la escuela

Niliensa peke yangu: iré por mí mismo

Anasoma peke yake: estudia por sí mismo.

Huwezi kwenda wala shuleni wala nyumbani: No puedes ir a la escuela ni a casa.

Ingawaje alilala alisikia: aunque él se durmió, escuchó

Watu hufanya kazi mbaimbali: la gente habitualmente hace trabajos variados

Emilian ni mrefu zaidi ya Esther: Emilian es más alto que Esther

Jibu ama swali la kwanza au la pili: responde a la primera cuestión o a la segunda

Ingawa nilienda sikuwaona: aunque fuí, no los ví.

tutaenda kwa miguu: iremos a pie

Alikuja kwa maana ya kuzungumza na mimi: él vino a cuenta de una conversación conmigo

Sitaki kukimbia hata kidogo: no quiero correr ni un poco.