LECCIÓN 19

FORMA PASIVA

Las formas pasivas de los verbos se usan para reflejar una condición, no una acción, por lo que son más indirectas que los verbos activos. En swahili, varias formas de verbos se pueden cambiar a la forma pasiva insertando el infijo "-w-" antes de la última vocal del verbo. El complemento agente lo introduciremos con na para mostrar quién realiza la acción. En algunos casos el significado no cambiará exactamente a pasiva, sino que se convertirá a la traducción en reflexivo, como kuoa (casar) -> kuolewa (casarse), kuchoma (inyectar) -> kuchomwa (inyectarse).

Ejemplos:

- Kuangalia (mirar) - Kuangaliwa (ser mirado)

- Kuandika (escribir) - Kuandikwa (ser escrito)

- Kupima (examinar) - Kupimwa (ser examinado)

- Kuchoma (inyectar) - Kuchomwa (inyectarse)

- Kupika (cocinar) - Kupikwa (ser cocinado)

- Kucheka (reir) - Kuchekwa (se ríe de)

- Kupiga (golpear) - Kupigwa (ser golpeado)

- Kusaidia (ayudar) - Kusaidiwa (ser ayudado)

La forma pasiva de los verbos que terminan en las vocales dobles "–aa" y "-ua" se forma insertando "-liw-" antes de la última vocal.

- Kuzaa (parir) - Kuzaliwa (ser partido, nacer)

- Kufua (lavar materiales) - Kufuliwa (ser lavado)

La forma pasiva de los verbos que terminan en las vocales dobles "-ia" se forma insertando simplemente la -w- entre ellas.

- kuangalia (mirar) - kuangaliwa (ser mirado)

- kusaidia (ayudar) - kusaidiwa ( ser ayudado)

La forma pasiva de los verbos que terminan en las vocales dobles "-oa" se forma insertando "-lew-" antes de la última vocal.

- Kuoa (casar) - Kuolewa (casarse)

- Kuzoa (colectar) - Kuzolewa (ser recogido)

- Kutoa (ofrecer, dar) - Kutolewa (ser ofrecido, ser dado)

La forma pasiva de los verbos que terminan en vocales “–i” y “–u” se hace soltando la última vocal y agregando “-iwa” al final del verbo.

- Kuhitaji (necesitar) - Kuhitajiwa (se necesita)

- Kuamini (creer) - Kuaminiwa (ser creído)

- Kusifu (alabar) - Kusifiwa (ser alabado)

- Kufikiri (pensar) - Kufikiriwa (ser pensado)

La forma pasiva de los verbos que terminan en vocales dobles “–au” se forma agregando “-liwa” al final de los verbos.

- kusahau (olvidar) - kusahauliwa (ser olvidado)

- kudharau (despreciar) - kudharauliwa (ser despreciado)

Las formas pasivas de los verbos monosilábicos se comportan de manera irregular.

- kunywa (beber)-kunywewa (estar borracho)

- kupa (dar) - kupewa (ser donado)

- kula (comer) - kuliwa (ser comido)

- kufa (morir) - kufiwa (estar de luto)

La forma pasiva de los verbos kuua y kusamehe se forman agregando "-wa" en ellos.

- Kuua (matar) - Kuuawa (ser asesinado)

- Kusamehe (perdonar) - Kusamehewa (ser perdonado)

RESUMEN DE TRANSFORMACIONES A LA VOZ PASIVA: (X SIGNIFICA CUALQUIER CONSONANTE)

-XA -> XWA

-AA -> ALIWA

-UA-> ULIWA

-OA -> OLEWA

-I -> IWA

-O -> OWA

-AU -> AULIWA

Nota: Al construir oraciones en forma pasiva, se excluyen los infijos de objeto.

FRASES

Mtoto alipigwa na mama yake. El niño fue golpeado por su madre.

Emma alifiwa na mama yake. Emma estaba de luto por su madre.

Chakula kimepikwa na mimi. La comida ha sido cocinada por mí.

Chakula kilipikwa: la comida fue cocinada

Kazi ya nyumbani imesahauliwa na Robert. La tarea para casa fue olvidada por Robert.

Hilo embe limeliwa na wewe? ¿Te has comido ese mango?

Realmente lo que dice es ¿este mango ha sido comido por ti?

Nguo zimefuliwa na Rehema: las ropas han sido lavadas por Rehema

Es "las ropas" en plural porque el prefijo personal es zi- y no i-.

Kitabu kiliandikwa na Emilian: el libro fue escrito por Emilian

Nimechaguliwa na wanafunzi: yo he sido elegido por los estudiantes

Mtoto amezaliwa: ha nacido un niño (lit. ha sido parido)

Esther alipimwa na daktari: Esther fue examinada por el doctor

Mgeni atapokelewa na Emilian: un huésped será recibido por Emilian

Uchafu utaondolewa: la suciedad será removida (eliminada)

Maji yamechemshwa na mimi: el agua ha sido hervida por mi

Nimechemsha maji: he hervido el agua (sin w)

Maji (agua) pertenece al grupo V/VI (JI/MA [LI/YA]), pero sólo en plural, por lo tanto es sólo del grupo VI, y su prefijo personal es YA.

Kitabu kimetolewa na Rashidi: el libro ha sido donado por Rashidi

KUTOA: ofrecer, KUTOLEWA: ser ofrecido, donado.

Nyumba zinabomolewa: las casas son demolidas

Esther anapendwa na wazazi wake: Esther es amada por sus parientes

Mwalimu atakaa kwenye kiti: el profesor se sienta en la silla

Kiti kitakaliwa na mwalimu: la silla será ocupada por el profesor. Kwenye es la preposición -enye (que a veces significa "en", con el prefijo ku- locativo, porque se refiere a un lugar.

Nitachukuliwa na nani: ¿por quién he sido tomado?

Rashidi alifiwa na mama yake: Rashidi estuvo desconsolado por su madre

Esther ameolewa na Rashidi: Esther está casada con Rashidi

Nguo zimenunuliwa na Rashidi: la ropa ha sido comprada por Rashidi

Takataka zilizolewa: la basura fue recogida

takataka es de clase IX/X [I/ZI], y en swahili es plural.

VERBOS

KUZAA: PARIR - KUZALIWA: NACER (SER PARIDO)

KUCHAGUA: ELEGIR - KUCHAGULIWA: SER ELEGIDO

KUPOKEA: RECIBIR - KUPOKELEWA: SER RECIBIDO

KUONDOA: REMOVER - KUONDOLEWA: SER REMOVIDO

KUTOA: DONAR, DAR - KUTOLEWA: SER DONADO

KUPENDA:AMAR - KUPENDWA:SER AMADO

KUCHUA: TOMAR - KUCHULIWA: SER TOMADO

KUPIGA: GOLPEAR - KUPIGWA: SER GOLPEADO

KUSAHAU: OLVIDAR - KUSAUHALIWA: SER OLVIDADO

KUSAMEHE: PERDONAR - KUSAMEHEWA: SER PERDONADO

KUFUA: LAVAR - KUFULIWA: SER LAVADO

KUPIMA: PROBAR - KUPIMWA: SER EXAMINADO (POR UN MÉDICO, POR EJEMPLO)

KUZOA: RECOGER, REUNIR - KUZOLEWA: SER RECOGIDO

KUOA: CASARSE - KUOLEWA: SER CASADO

KUCHEMSHA: HERVIR - KUCHEMSHWA: SER HERVIDO

KUKAA: SENTARSE - KUKALIWA ESTAR OCUPADO (Por alguien que se ha sentado)

KUBOMOA: DESTRUIR - KUBOMOLEWA: SER DESTRUIDO

KUFUA: MORIR - KUFIWA: ESTAR DE LUTO


CONFUSIONES POSIBLES

KULEWA: EMBORRACHARSE- KUOLEWA: SER CASADO

KUPIGA: GOLPEAR - KUPIKA: COCINAR - KUPIMA: EXAMINAR

KUKAA: SENTARSE - KUZAA: PARIR

KUJUNGA: CONSTRUIR - KUBOMOA: DEMOLER

KUHARIBU: DESTRUIR - KUJARIBU: INTENTAR

KUJARIBU: INTENTAR - KUJIBU: RESPONDER

KUJIBU: RESPONDER - KUULIZA: PREGUNTAR