LECCIÓN 36

TURISMO

VOCABULARIO

polisi: policía

pasipoti (9/10): pasaporte

Mbuga (9/10): parque natural, pradera (en inglés grassland)

Utalii (14): turismo

mtalii, watalii (1/2): turista

Uhamiaji (14): emigración

VIZA: Tarjeta VISA

Mzigo, mizigo (3/4) : maletas, equipaje

Darubini: prismáticos, binoculares, telescopio

ukaguzi: inspección

mlima, milima (3/4): cima

Mtembeza, watembeza watalii (1/2): guía turístico

waraka, nyaraka (11/10): documento

Pora: robo

kibali, vibali (7/8): permiso

mwizi, wezi (1/2): ladrón

KUHAMA: EVACUAR; MIGRAR

KUPORA: ROBAR

KUIBA: ROBAR

FRASES

Beba pasipoti kila siku: lleva el pasaporte cada día

Mbuga za wanyama: parque animal

Utalii ni mzuri kwa uchumi: El turismo es bueno para la economía

Ofisi za uhamiaji: Las oficinas de inmigración

Tukitaka kwenda Marekani tutahitaji viza: Si queremos ir a América necesitaremos VISA

Watalii wanahitaji kwenda ofisi za Uhamiaji: Los turismas necesitan ir a la oficina de inmigración

Wale ni polisi wa Kenya: esos son policias de Kenia

Serengeti kuna paa wengi: Hay muchas gacelas en el Serengueti

Watalii wanapenda kwenda Maasai Mara: los turistas quieren ir a Masai Mara

Kuna wanyama wengi katika mbuga ya Masai Mara: hay muchos animales en el parque de Masai Mara

Mbuga ya Ngorongoro ina wanyama na watu pia. El parque de Ngorongoro tiene animales y también personas

Mwezi wa kumi na mbili nitapanda mlima kilimanjaro: En diciembre yo subiré al Kilimanjaro

Mizigo yangu ipo wapi? Dónde está mi equipaje?

Darubini ni bei ghali sana: los binoculares son muy caros

Mtalii huyu anatoka Marekani: este turista proviene de USA

Ninahitaji nyaraka za Taifa zangu: necesito mis documentos nacionales

Yule ni mwizi: ese es un ladrón

Mwizi alipora camera yangu: el ladrón robó mi cámara.

Wameiba vitabu vya wanafunzi: han robado libros a los estudiantes

Hiki ni kibali cha kazi cha Rehema: este es el permiso de trabajo de Rehema

Unahitaji kibali cha kazi kufanya kazi Tanzania necesitas un permiso de trabajo para trabajar en Tanzania

Wageni wanakuja kwa utalii: los visitantes vienen por turismo

Mnaenda Serengeti kuona simba: vais al Serengeti a ver leones

Polisi anahitaji nyaraka za mtalii: eñl oficial de policía necesita los documentos del turista

Rashidi alipora simu ya mtalii: Rashidi robó el teléfono al turista

mwizi si mtu mzuri: el ladrón no es una buena persona

REPASO

Nyumba zinabomolewa: las casas son destruidas

Maji yameshemshwa: el agua ha sido hervida

ORACIONES IMPERSONALES

En swahili, como en cualquier lengua, existe una categoría de oraciones que no tienen un sujeto claro (coinciden más o menos con aquellas frases en inglés cuyo sujeto es "It"). Esto trae el problema de qué prefijo de sujeto utilizar en la conjugación verbal de dichas oraciones.

Por defecto se utiliza el i-, correspondiente a la clase N en singular cuando el sujeto es desconocido. Este prefijo i- es común usado con cualquiera de los siguientes tiempos: presente, pasado simple, pasado perfecto, futuro y ocasionalmente, en el pasado narrativo -ka-. Los verbos de sujeto impersonal pueden tomar a su vez infijos de objeto como un verbo cualquiera, o desinencias de extensiones derivativas varias.

Ejemplos:

kufaa (ser accesible) se convierte en inatufaa - nos es útil

kupasa (afectar, concernir) se convierte en imekupasa - te corresponde (te ha tocado)

kudhuru (herir) se convierte en inadhuru, daña, es nocivo

kubidi (tener que...) se convierte en inatubidi - nos corresponde

Otros verbos usan voz medio pasiva o estática, que no permite el uso de infijo de infijos (como se vió en la lección 32).

Ejemplos:

kusema (decir) -> semekana -> inasemekana (se dice)

kuweza (poder)- kuwezekana (ser posible)-> inawezakana (es posible)

kuamini (creer) - kuaminika (ser creible)-> inaaminika (se cree)

sin raíz - dhihirika -> imedhihirika (ha quedado claro)

Además del prefijo de sujeto impersonal i- existe el ya-. Tiene el mismo uso que el anterior, pero no soporta el infijo de tiempo, y se usa cuando se presupone el tiempo presente. No aporta variación semántica alguna un uso o el otro:

Ejemplos:

kufaa -> inatufaa (nos es útil), yatufaa (nos es útil)

kusema -> inasemekana (se dice), yasemekana (se dice)

Formaciones impersonales negativas

Las formas negativas en las oraciones impersonales son las que cabría esperar, según las reglas de formación de oraciones negativas en los diferentes tiempos verbales. Así, tendríamos:

inatufaa (nos es útil) -> haitufai - no nos es útil

imekupasa (te corresponde) -> haijakupasa bado: aún no te ha correspondido

-> haikukupasa - no te correspondía

yasemekana (se dice) -> haisemekani - no se dice