BMT20160719-DSM

Quỹ học viện Đức Bảo vệ biển:

Formosa Hà Tĩnh gây nên thảm họa môi trường tại Việt Nam

Ulrike Kirsch (Quỹ học viện Đức Bảo vệ biển)

Người dịch: Anh Vi (Diễn Đàn Việt Nam 21)

Biển vùng duyên hải bị hủy hoại trong nhiều thập niên - Cá chết hàng loạt - Hàng trăm ngàn người bị mất nguồn sinh kế

Nhà máy Gang Thép Formosa Hà Tĩnh mới khởi sự hoạt động vào cuối năm 2015 và dự định bắt đầu sản xuất sắt thô vào cuối tháng 6. Tuy nhiên ngay trong giai đoạn thử nghiệm đã xẩy ra một thảm họa môi trường làm ô nhiễm vùng duyên hải là nền tảng sinh kế của ngư dân và người làm trại cá cũng như làm suy giảm nặng nề ngành du lịch.

Cá chết hàng loạt

Đầu tháng 4 đã xẩy ra nạn cá chết hàng loạt tại vùng duyên hải kéo dài trên 200 cây số qua 4 tỉnh Việt Nam (Hà Tĩnh, Quảng Bình, Thừa Thiên-Huế, Quảng Trị). Tổng cộng 277 tấn cá vùng ven biển và ngoài khơi đã chết trôi dạt vào bờ hoặc trong nhiều trang trại nuôi cá, theo như truyền thông Việt Nam tường thuật.

Tổng cộng 277 tấn cá vùng ven biển và vùng biển sâu đã chết

trôi dạt vào bờ hoặc trong nhiều trại cá

Biểu tình bị công an đàn áp dã man

Nhà nước đã không có hành động nào để làm sáng tỏ hoặc để bảo vệ người dân, và công chúng chỉ biết đến vấn đề qua Facebook ngày 6 tháng 4. Thay vào đó các cuộc biểu tình đã bị đàn áp dã man và người biểu tình bị bắt giữ.

Người mẹ trẻ tuổi trong hình trên là Hoàng Mỹ Uyên, là một nhà hoạt động có tiếng

 tại Việt Nam, sau một cuộc đàn áp của công an đã bị hệ thống thông tin nhà nước

 phỉ báng rằng bà đã dùng đứa con gái 6 tuổi cho các mục tiêu chính trị.

Thoạt đầu bà đã dấn thân giúp đỡ người nghèo, phân phát miễn phí bánh mì

trước cửa hàng của mình cho các người vô gia cư

Mặc dù Formosa Steel đã bị nghi ngờ ngay từ đầu, 3 tuần lễ sau đó thứ trưởng môi trường là Võ Tuấn Nhân vẫn nhất quyết bác bỏ sự liên hệ với hoạt động của nhà máy gang thép Formosa. Theo những người Việt sinh sống ở Đức tìm kiếm sự giúp đỡ của chúng tôi thì nhà máy đã xả nước thải không được tẩy lọc qua một hệ thống ống dẫn ra biển dài 2 cây số ở một độ sâu 17 thước.

Thiệt hại môi trường nặng nề kéo dài ít nhất 50 năm

Nước biển bị nhiễm chất độc Phênôl, Xianít và ốcxít-sắt đã được các chuyên viên trong và ngoài nước xác nhận. Và cuộc điều tra này đã chỉ xẩy ra sau khi có nhiều áp lực trong và ngoài nước đòi hỏi.

Chất độc trong nước thải không được tẩy lọc của nhà máy Formosa Steel đã hủy hoại hệ thống sinh thái biển. Các nhà khoa học cho rằng tối thiểu 50 năm nữa hệ thống sinh thái biển mới hồi phục được.

Xin lỗi và bồi thường

Cuối tháng 6 Formosa Hà Tĩnh xin lỗi về các sự cố đã xẩy ra. Lý do vì bị mất điện nhiều ngày nên hệ thống tẩy lọc đã không hoạt động đúng cách. Nhà máy hứa sẽ nâng cấp kỹ thuật tẩy lọc môi trường và minh bạch xử lý cũng như bồi thường 500 triệu USD cho các nạn nhân cũng như các biện pháp tẩy sạch chất độc.

Các biện pháp giúp đỡ vô hiệu quả

Nhà nước cũng hứa hẹn giúp đỡ nạn nhân đổi nghề và các biện pháp tạo công việc làm. Một phần các nạn nhân sẽ được đưa đi lao động ở Hàn Quốc, Nhật và Đức.

Cá chết hàng loạt tại vùng duyên hải

kéo dài trên 200 cây số qua 4 tỉnh Việt Nam

Bộ trưởng Lao động và Xã hội Doãn Mậu Diệp trong một bài viết trên mạng thông tin VietnamNet cho biết: "Trong những năm sắp đến các nạn nhân sẽ phải kiếm tiền sinh sống bằng những nghề khác. Sau đó họ có thể sẽ trở về sinh sống và làm việc ở vùng duyên hải quê hương của họ". Ông ta còn đưa ra đề nghị thiếu thực tế là đào tạo các ngư dân duyên hải thành các ngư dân đánh cá viễn dương.

Trước mắt không được phép hoạt động

Tiến sĩ Trịnh Văn Tuyên, nhà khoa học tại Viện Công nghệ Môi trường đòi hỏi phải hiện đại hóa tức thời hệ thống lọc của Formosa và đề nghị chuyển từ phương pháp làm nguội bằng than ướt qua phương pháp làm nguội bằng than khô thích hợp với bảo vệ môi trường. Ngoài ra phải gia tăng sự kiểm soát của nhà nước. Giấy phép cho phép Formosa hoạt động dự định vào cuối tháng 6 phải được trì hoãn lại cho đến khi các biện pháp bảo vệ môi trường được thi hành đầy đủ, VietnamNet tường thuật.

Rất tiếc không phải là trường hợp đơn lẻ

Ở Việt Nam việc thiếu hoặc sai trái hệ thống tẩy lọc là điều bình thường. Người ta thường làm 2 hệ thống xả nước thải - một hệ thống chính thức để trình xuất khi có các cuộc thanh tra và một hệ thống khác dùng hằng ngày khi không lo bị kiểm soát. Điều này đã được Michael Zschiesche của Học viện Độc lập về các Vấn đề Môi trường ghi lại trong nghiên cứu "Bảo vệ môi trường tại Việt Nam" của ông vào năm 2012. Cho đến nay đã có vô số các quy định và luật lệ bảo vệ môi trường nhưng đều bị đình trệ khi thi hành.

Biểu tình ôn hoà phản đối thảm họa môi trường tại Việt Nam

DSM đòi hỏi thi hành các biện pháp bảo vệ môi trường

Phải chờ xem các biện pháp đã được thông báo về bảo vệ môi trường sẽ được thi hành đến đâu, hay sẽ chỉ là những hứa hẹn trống rỗng.

Chúng tôi sẽ tiếp tục lưu tâm đến vấn đề này và đốc thúc thi hành các biện pháp bảo vệ môi trường qua văn thư gửi đến Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường của Việt Nam.

Ulrike Kirsch, tháng 7.2016

Anh Vi chuyển dịch 19/07/2016

Ảnh trên trang của DSM

Nguồn: Formosa Steel verursacht Umweltkatastrophe in Vietnam, Deutsche Stiftung Meeresschutz (DSM), Juli 2016