Ахтанов Тахауї - АХТАНОВ ТАХАУИ

ғұмырнама - түпнұсқа

25 қазанда Ақтөбе облысының Шалқар ауданы, Шетырғыз селосында туған. 1940 жылы Абай атындағы Қазақ мемлекеттік педагогикалық институтына оқуға түседі. Екінші курста оқып жүргенде өзі сұранып майданға аттанады. Алғашқы әдеби көркем шығармалары өлең, очерк түрінде майдан газеттерінің беттерінде жарияланды. 1948 жылы әскер қатарынан босағаннан кейін әдеби еңбекпен айналысады. Алғашқы өлеңдері «Жастар дауысы» деп аталатын ұжымдық жинақта жарық көрді. Осы кезде оның әдебисын мақалалары молырақ басылып, алғашқы монографиялық зерттеу еңбегі жарияланды. Әйтсе де, жазушының өнімді де жемісті еңбек еткен жанрлары – проза мен драматургия.

Баспасөз бетінде алғаш жарық көрген әңгімесі – «Күй аңызы». 1956 жылы «Қаһарлы күндер» атты романы жарық көрді. «Дала сыры» повесі үшін (өңделіп, толықтырылып, «Боран» романына айналды) авторға 1966 жылы Қазақ КСРнің Абай атындағы Мемлекеттік сыйлығы берілді. 1968 жылы жазылған «Сәуле» драмасы, одан кейінгі «Боран», «Ант», «Әке мен бала» драмалары да қазақ сахнасының өміршең туындыларына айналды. «Махаббат мұңы», «Күтпеген кездесу» драмалары, «Арыстанның сыбағасы», «Күшік күйеу» комедиялары қазақ, орыс және туысқан халықтар сахнасында көрінді. А.Н.Толстойдың «Азапты сапарда» трилогиясын, М.Горькийдің әңгімелерін қазақ тіліне аударды.

Көркем әдебиет баспасында редактор, бөлім меңгерушісі, киностудияда сценарий бөлімінің бастығы, «Әдебиет және искусство» – «Жұлдыз» журналының редакторы, Қазақстан Жазушылар одағының хатшысы, көркемөнер бас басқармасының бастығы, республикалық кітап палатасының директоры сияқты жауапты қызметтер атқарды.

ІІ дәрежелі Отан соғысы орденімен, екі рет Қызыл Жұлдыз, Еңбек Қызыл Ту, «Құрмет Белгісі» ордендерімен марапатталған. Қаламгерге Қазақстанның Халық жазушысы атағы берілген.

Шығармалары: Ғ.Мүсірепов. Әдеби сыночерк. А., ҚМКӘБ, 1956; Қаһарлы күндер. Роман. А., ҚМКӘБ, 1956; Махаббат мұңы. Повестер мен әңгімелер. А., ҚМКӘБ, 1960; Дала сыры. Повестер мен әңгімелер. А., ҚМКӘБ, 1963; Көк құтан. Әңгімелер. А., «Жазушы», 1968; Керуен. Әдебиет туралы ойлар. А., «Жазушы», 1969; Үндістан хикаясы. Сапарнама. А., «Жазушы», 1971; Шырағың сөнбесін. Роман. Ант. Драма. А., «Жазушы», 1973; Таңдамалы шығармалары. 2 томдық. А., «Жазушы», 1974; Ана дауысы. Драмалар. А., «Жазушы», 1978; Көкейкесті. Әдебиет туралы ойлар. А., «Жазушы», 1980; Шырағың сөнбесін. Роман. А., «Жазушы», 1981; Шығармалар Бес томдық. І, ІІ том. «Жазушы», 1983; ІІІ, ІV том. А., «Жазушы», 1984; V том, А., «Жазушы», 1985.

український переклад

Ахтанов Тахауї(або Ахтанов Тахауі) народився в 1923 році в Актобе.

Коротка біографія:

Тахауї Ахтанов народився в 1923 році в селянській родині. У 1940 році він вступив до Казахського Педагогічного інституту ім. Абая. Та невдовзі почалася війна і Ахтанова призвали до війська. Учаснику Великої Вітчизняної війни - Тахауї надовго врізалися в память епізоди того світового дійства-катаклізму.

Опісля війни Ахтанов повязав своюдолю з літературою. Працював в Казахському державному видавництві (1948-1951 роках), на кіностудії "Казахфільм" (1951-53 роках), був редактором журналів "Әдебіет және мистецтво" (1953-54 роках), "Жулдиз" (1971-1972 рр..), секретар Союзу письменників Казахстану (1954-1957 рр..). Працював на відповідальних посадах в управлінні мистецтва при уряді КазССР (1957-58 роках) і в державній книжковій палаті (1975-1984 роках).

У 1966 році роман «Боран» був удостоєний Державної премії КазССР. Нагороджений орденами Вітчизняної війни І та ІІ ступеня, Трудового Червоного Прапора, Дружби народів, «Знак Пошани», багатьма іншими медалями.

Творчий доробок:

Свої перші літературні спроби - вірші, Тахауї Ахтанов публікував у фронтових газетах. В 1949 році його вірші опубліковані в колективному збірнику «Голос молодих».

Перший опублікований у пресі роман - «Қаһарли күндер». Цей роман кілька разів перевидавався і був перекладений на російську, німецьку та інші мови. У романі правдиво відображений подвиг рядового бійця в роки другої світової війни. Згодом ше побачили світ книги письменника: «Махаббат мұңы» (1960), «Дала сыры» (1963), романи «Юоран» (1966), «Шырағың сөнбесін» (1973), «Таңдамалы шығармалары» (1974), зібрання творів в 5-ти томах (1958)

У 1966 році роман «Буран» був удостоєний Державної премії КазССР. Роман був перекладений російською, узбецькою, киргизькою, таджицькою, туркменською, грузинською, вірменською, азербайджанською, турецькою, українською, білоруською і іншими мовами. У казахської літературі цей твір цінувався найбільше. Знову повернувшись до дилогії "Ширағиң сөнбесін", він показав трагедію війни очима простої казахської жінки.

В його доробку чимало драматичних творів: п'єси «Сауле», «Боран», «Күтпеген кездесу», «Махаббат мұңы», «Әке мен бала», «Ант», «Жоғалған дос», «Күшік күіеу» кілька разів ставилися на сцені Казахського театру.

Окремо треба виділити твори роздуми: «Ғабит Мүсірепов» (1956), «Керуен» (1969), «Көкейкесті» (1980) в яких він виніс на загальні обговорення свої думки і міркування.

Ахтанов ще й займався перекладами на казахську мову: «Казка про золотого півника» А.С. Пушкіна, романи «Ходіння по муках» А. Толстого, твори І.С. Тургенєва, А.М. Горького, інших видатних письменників.