Прислів'я та приказки про землеробство - Мақал-мәтелдер туралы Егіншілік

Мақал-мәтелдер - түпнұсқасы

₪ ₪ ₪

Жер тоймай,

Ел тоймайды.

₪ ₪ ₪

Жеріне қарай, егін ек,

Жолына қарай жегін жек.

₪ ₪ ₪

Қыс азығын жаз жина.

₪ ₪ ₪

Арпа, бидай —

Ас екен,

Алтын, күміс —

Тас екен.

₪ ₪ ₪

Тамыр тартқан — тарықпас.

₪ ₪ ₪

Жемісті ағаштың басы төмен.

₪ ₪ ₪

Қос жүре түзелер.

₪ ₪ ₪

Берген алар, еккен орар.

₪ ₪ ₪

Егінші жылда арманда,

Балықшы күнде арманда.

₪ ₪ ₪

Не ексең, соны орарсың.

₪ ₪ ₪

Күріш арқасында күрмек су ішер.

₪ ₪ ₪

Екпей егін шықпас,

Үйренбей білім жұқпас.

₪ ₪ ₪

Шегірткеден қорыққан егін екпес.

₪ ₪ ₪

Егіндікті күз суар.

Күз суарсаң, жүз суар.

₪ ₪ ₪

Сулы жер құрақсыз болмас,

Таулы жер бұлақсыз болмас.

₪ ₪ ₪

Ағын суы бал татыр,

Ақ шабағы май татыр.

₪ ₪ ₪

Сулы жер —

Нулы жер,

Бұлақты жер —

Тұрақты жер.

₪ ₪ ₪

Толықсып аққан дария —

Мейірбанды қария.

₪ ₪ ₪

Еріншек егіншіден

Елгезек масақшы озады.

₪ ₪ ₪

Егінші — мәрт,

Жер — жомарт.

₪ ₪ ₪

Қыс арбаңды сайла.

Жаз шанаңды сайла.

₪ ₪ ₪

Шағала келмей жаз болмас,

Шаңған болмай боз болмас.

₪ ₪ ₪

Тікеннен — гүл,

Заһардан — бал.

₪ ₪ ₪

Сәуір болса,

Күн күркірер.

Күн күркіресе,

Көк дүркірер.

₪ ₪ ₪

Орақшының жаманы,

Орақ таңдайды.

₪ ₪ ₪

Айыр пішен қасында,

Кісен кереге басында.

₪ ₪ ₪

Шаруа болсаң,

Қос етегің кең болсын.

₪ ₪ ₪

Диқан жауында тынады,

Балықшы дауылда тынады.

₪ ₪ ₪

Кешкі күн құлақтанса

Қатының ұл тапқандай сүйін.

Ертеңгі күн құлақтанса,

Еліңді жау шапқандайкүйін.

₪ ₪ ₪

Сабағы жаман дақылдың

Дәні де жаман.

₪ ₪ ₪

Сағадағы су ішеді,

Аяқтағы у ішеді.

₪ ₪ ₪

Ағашы аласа болса да,

Алмасы тамаша.

₪ ₪ ₪

Мәуелі ағаш — майысқақ.

₪ ₪ ₪

Жеті тоқсанда жер мұздайды.

₪ ₪ ₪

Егін ырыс таңдамайды.

Еңбек таңдайды.

₪ ₪ ₪

Егініңді дөңге сал,

Дөңге салсаң — көңге сал.

₪ ₪ ₪

Балық бәсін алады.

Елін есесін алады

₪ ₪ ₪

Әйел — ерімен,

Диқан — жерімен.

₪ ₪ ₪

Су — семіз,

От — арық.

₪ ₪ ₪

Қатты жерге егін шықпас,

Қаңғыған басқа білім жұқпас.

₪ ₪ ₪

Жаздың қамын қыс ойла,

Біройлама, үш ойла.

₪ ₪ ₪

Жүре-жүре арық қазсаң,

Күле-күле су ішерсің.

₪ ₪ ₪

Сөз сағасы —

Құлақ,

Су сағасы —

Бұлақ.

₪ ₪ ₪

Су ішетін арығы жоқ елдің

Сүзіп алатын балығы жоқ.

₪ ₪ ₪

Терін төксе жеріне

Жертілеуін береді.

Елінсүйген еріне

Елтілеуін береді.

₪ ₪ ₪

Ынтымақ — елдің ырысы.

Ылғал — жердің ырысы.

₪ ₪ ₪

Еленем десең, елге жақ,

Жер емем десең, жерге жақ.

₪ ₪ ₪

Таза болсаң, судай бол

Бәрін жуып кетірген.

Жақсы болсаң, жердей бол

Бәрімізді өсірген.

₪ ₪ ₪

Жер тоймай — ел тоймайды.

₪ ₪ ₪

Мезгіл жетсе, мұз ерір.

₪ ₪ ₪

Бабасы еккенді,

Баласы орады.

₪ ₪ ₪

Жаман сайдың суы тасыса

Өткел бермес.

₪ ₪ ₪

Суы бардың — буы бар.

₪ ₪ ₪

Жазда шөпті жинасаң,

Қыста мал азығы

Жазда сөкті жинасаң,

Қыста бала азығы.

₪ ₪ ₪

Етікшіні

Балға мен біз асырайды.

Егіншіні

Кетпеннің жүзіасырайды.

₪ ₪ ₪

Жақсы мұраптың

Соңынан су ереді.

Жаман мұраптың

Соңынан шу ереді.

₪ ₪ ₪

Қыс қарлата,

Дауылдата келсе,

Көктем көлдете,

Жауындата келеді.

₪ ₪ ₪

Жауынгер сапта ойнасын,

Ағын су жапта ойнасын.

₪ ₪ ₪

Жаз келді,

Үйрек ұшып, қаз келді.

₪ ₪ ₪

Ақ қар көп болса —

ақ нан көп.

₪ ₪ ₪

Тары жеген —

тарықпас.

₪ ₪ ₪

Еменнен қатты ағаш жоқ,

Көп жатса жерде дерт ілер.

Болаттан қатты темір жоқ,

Тасқа салса кертілер.

₪ ₪ ₪

Тәжірибелі егінші

Еліменен кеңесер,

Ел кеңесі аз десе,

Жеріменен кеңесер.

₪ ₪ ₪

Масақтың — дәні тәтті.

₪ ₪ ₪

Жердің көркі:

Орман, тоғай, бұлағы,

Елдің көркі:

Қала, қыстақ тұрағы.

₪ ₪ ₪

Тауға сүйенген,

Таудай бәледен аман қалады.

₪ ₪ ₪

Су — ырыстың көзі,

Еңбек — кірістің көзі.

₪ ₪ ₪

Сай қуалап су ағар,

Жел қуалап отжанар.

₪ ₪ ₪

Бұлыңғыр күннің артынан

Бұлтты түре күн шығар.

₪ ₪ ₪

Ойдағы үй — селдікі,

Өрдегі үй — желдікі,

Жазықтағы үй — елдікі.

₪ ₪ ₪

Жер —ана,

Ел — бала.

₪ ₪ ₪

Жер байлықтың көзі,

Еңбеккер иесінің өзі.

₪ ₪ ₪

Су байлық —

Алты айлық.

Қар байлық —

Үш айлық.

₪ ₪ ₪

Жаңбыр жауса —

Жердің ырысы,

Егін бітсе —

Елдің ырысы.

₪ ₪ ₪

Жалғыз еменгежай түскіш.

₪ ₪ ₪

Кімнің тарысы піссе,

Соның тауығы.

₪ ₪ ₪

Жалғыз ағаш орманға қарайды,

Жалғыз бала қорғанға қарайды.

₪ ₪ ₪

Елді жер —

Еңісті жер.

Еңісті жер —

Жемісті жер.

₪ ₪ ₪

Ағаш — жапырағымен,

Жер — топырағымен.

₪ ₪ ₪

Кімнің жерін жайласаң,

Соның отын оттарсың.

₪ ₪ ₪

Асылдың сынығы –

Айдынның тұнығы.

₪ ₪ ₪

Көше қаланың —

Көркі.

Көкорай —

Даланың көркі.

₪ ₪ ₪

Тарылы

Елге барсаң,

Жарма жерсің,

Балықты елге барсаң,

Қарма жерсің.

₪ ₪ ₪

Қабығы қатты жаңғақтың,

Дәні тәтті.

₪ ₪ ₪

Атына қарай —

Тұрманы.

Егініне қарай —

Қырманы.

₪ ₪ ₪

Сөзі көп те, мәні жоқ,

Сабаны көп те, дәні жоқ.

₪ ₪ ₪

Мақтаның анасы — жер,

Атасы — су.

₪ ₪ ₪

Құстың жайын салған білер,

Құдықтың жайын қазған білер.

₪ ₪ ₪

Жеріңді баптай білсең —

Астықты қаптай білесің.

₪ ₪ ₪

Еге білсең,

Егін тасқа да бітеді.

₪ ₪ ₪

Кәрі ағаш — бұтағымен,

Кәрі адам — ұрпағымен.

₪ ₪ ₪

Қисық бұтаққа да,

Қызыл жиде бітеді.

₪ ₪ ₪

Биіктаудың басы қыс,

Баурайы жаз.

₪ ₪ ₪

Таудың биіктігін төбе аңғартады.

Маяның биіктігін көде аңғартады.

₪ ₪ ₪

Еңбегімен ер сыйлы,

Өнбегімен жыр сыйлы.

₪ ₪ ₪

Қолымен қоға жұлмаған,

Аузымен орақ орады.

₪ ₪ ₪

Су басынан тынады,

Балық басынан шіриді.

₪ ₪ ₪

Қайығына қарай ескегі,

Қойына қарай кескегі.

₪ ₪ ₪

Мың шыбық шаншып өсірсең,

Халқыңа орман салғаның.

Халқыңа орман салғаның

Өзіңе қорған салғаның.

₪ ₪ ₪

Мал семіз —

Төл егіз.

Жер семіз —

Дән егіз.

₪ ₪ ₪

Бел орақтың шыңы бір,

Шаруаның мұңы бір.

₪ ₪ ₪

Бұлт —

Жаңбыр жаршысы.

₪ ₪ ₪

Арық қазған — су ішер,

Араздасқан — у ішер.

₪ ₪ ₪

Жерін қорлаған

Жеріне сыймайды.

Елін қорлаған

Еліне сыймайды.

₪ ₪ ₪

Жер — адамның бесігі.

Ел — бақыттың есігі.

₪ ₪ ₪

Басыңды көтеріп елден сұрағанша,

Басыңды иіп жерден сұра.

₪ ₪ ₪

Теңіз кешкенге

Өзен сирағынан да келмейді.

₪ ₪ ₪

Теңізді қасықтап төгіп

Сарқа алмайсың.

₪ ₪ ₪

Берекесі кеткен ауылдың

Айтқаны өсек болар,

Аңдығаны төсек болар,

Берекесі кірген ауылдың:

Айналдырғаны шаруа болар.

Еккені тары, жегені жарма болар.

₪ ₪ ₪

Отты жаға білмеген

Пықсытады.

Шөптішабабілмеген

Қоқсытады.

₪ ₪ ₪

Жақсылық еккен алғыс орады.

₪ ₪ ₪

Кемедегінің жаны бір.

₪ ₪ ₪

Көрінген таудың алыстығы жоқ.

₪ ₪ ₪

Жылқы бақсаң.

Құрығыңды сайла.

Егін ексең,

Ұрығыңды сайла.

₪ ₪ ₪

Егінші жауында тынады,

Қайықшы дауылдатынады.

₪ ₪ ₪

Жапырағы — қамқадай,

Топырағы — торқадай.

₪ ₪ ₪

Тырс-тырс еткен тамшы

Тасты теседі.

Былш-былш еткен өсек

Басты кеседі.

₪ ₪ ₪

Көк шықпаған жер —

Көтерем мал сияқты.

₪ ₪ ₪

Бағбан өлсе бақ жетім,

Құлан кетсе қақ жетім.

₪ ₪ ₪

Бір кісі қазған құдықтан

Мың кісі су ішеді.

₪ ₪ ₪

Тары болса,

Тауық табылады.

₪ ₪ ₪

Жас ағашқа сүйеніп,

Қу ағаш та күнелтер.

₪ ₪ ₪

Судың терең, саязын

Ағысынан білерсің.

Аттың жақсы, жаманын

Шабысынан білерсің.

₪ ₪ ₪

Түнгі су — ну,

Күндізгі су — бу.

₪ ₪ ₪

Күтімді егін бітімді.

Бітімді егін түсімді.

₪ ₪ ₪

Егініңді күн суар,

Күн суарма, түн суар.

₪ ₪ ₪

Аялы ағаш —

Саялы.

₪ ₪ ₪

Тікен гүлін қорғайды.

Балқурай бүрін қорғайды.

Тамыры терең теректер

Тамызда да қуармас.

Тамыры көп жігітті

Ешкім батып қузамас.

₪ ₪ ₪

Шашпа бекер барыңды,

Таусылса өзім табамдеп.

Іркіп ұста малыңды,

Сенбе елден алам деп.

₪ ₪ ₪

Әр гүлдің исі басқа,

Әр жердің жынысы басқа.

₪ ₪ ₪

Балықшының байлығы

Етек, жеңі кепкенше.

Егіншінің байлығы

Ендігі жыл жеткенше.

Український переклад

₪ ₪ ₪

Алты аға бірігіп әке болмас,

Жеті жеңге бірігіп ана болмас.

₪ ₪ ₪

Әке балаға қарыз,

Бала далаға қарыз.

₪ ₪ ₪

Әке балаға сыншы.