Казахські загадки про злаки, овочі, фрукти - жұмбақ туралы егін, көкөніс, жеміс-жідектер

Жұмбақ - түпнұсқасы

₪ ₪ ₪

Ұстарамен алынбас,

Ұйысып тұрған қалың шаш.

( Егін )

₪ ₪ ₪

Қар астында қыстағаны,

Жасыл бөрік тыстағаны.

( Күздің егіні )

₪ ₪ ₪

Жасынан тәрбиелеп бала бақтым,

Өсіріп ол баланы жұртқа жақтым.

Күніне екі-үш рет көрмей тұрсам,

Болмайды бұл дүниеде менің нақтым.

( Егін, ішкен тамақ )

₪ ₪ ₪

Алтын аяқты,

Алтын десем - азығы жоқ,

Ол жоқ болса - алуы жоқ.

Дүние толған адамның

Баршасы да теп-тегіс,

Біріне бірі қарауы жоқ.

( Астық пен аштық )

₪ ₪ ₪

Желі басында бес бие,

Бесеуі де жас бие.

Құлындары құла ала,

Құлақтары сары ала.

( Масақ )

₪ ₪ ₪

Аласа терек,

Алпыс бұтақ,

Бұтақ сайын ұя,

Ұя сайын жұмыртқа.

( Масақ )

₪ ₪ ₪

Мысық мұртты,

Өрмек басты.

( Бидай )

₪ ₪ ₪

Ұзын мұртты сарылар,

Қойнында наны бар.

( Бидай )

₪ ₪ ₪

Екі жағы бүртік,

Ортасы сызық.

( Бидай )

₪ ₪ ₪

Аласа ғана бойы бар,

Қойнына тыққан наны бар.

( Бидай )

₪ ₪ ₪

Өзі қызық,

Бауырында бар

Жалғыз сызық,

Бұған жұрттың бәрі де ынтық.

( Бидай )

₪ ₪ ₪

Бек тұрған,

Белін буып,

Тек тұрған.

( Бау бидай )

₪ ₪ ₪

Бір ағашта қырық бұтақ,

Қырық бұтақта қырық ұя,

Қырық ұяда қырық жұмыртқа,

Қырық жұмыртқада қырық балапан.

( Бидайдың масағы )

₪ ₪ ₪

Бойы бір қарыс,

Сақалы екі қарыс.

( Жүгері )

₪ ₪ ₪

Жерден шығар көгеріп,

Беліне қылыш байланып.

( Жүгері )

₪ ₪ ₪

Қол басындай ағашта

Сансыз адам байлаулы,

Санасаң саны бар,

Аяғында жаны бар.

( Жүгері )

₪ ₪ ₪

Мұнда тау,

Онда тау,

Ортасында көп шөп.

( Пісте )

₪ ₪ ₪

Сары қызым көгенде тұрып семірген

( Жалбылша )

₪ ₪ ₪

Көк лағым көгенде тұрып семірген.

( Қарбыз )

₪ ₪ ₪

Соғым үшін сайлап қойдым,

Бордақылап байлап қойдым.

( Қарбыз )

₪ ₪ ₪

Бір шар бар кіріп шығар есігі жоқ,

Су ішер, нан жемейді, тамағы тоқ.

Ішінде көп балапан етер мекен,

Ас қылып сойып жесең балдай екен.

( Қарбыз )

₪ ₪ ₪

Құдая, құдіретіңнің панасынан,

Таңым бар мен құдайдың бар күшіне,

Анасы туады екен баласынан.

( Қауын )

₪ ₪ ₪

Ұзын-ұзын әулие,

Онан да ұзын әулие.

Тораңғылдың түбінде,

Теңкиіп жатқан әулие.

( Асқабақ )

₪ ₪ ₪

Ояғы тау, бұяғы тау,

Ортасында бұжыр тау.

( Жаңғақ )

₪ ₪ ₪

Алма дерсің, түсіне қарап,

Жүгері дерсің, ішіне қарап,

Татсаң тәтті, бал шәрбәтті.

( Анар )

₪ ₪ ₪

Үлкендігі алмадай,

Сырты жанған қызыл от,

Ішін жарып қарасаң-

Майда , майда қызыл шоқ .

( Анар )

₪ ₪ ₪

Өзі қызыл , өзі қызық ,

Ортасында бір сызық .

( Шабдалы )

₪ ₪ ₪

Үстіне тігіп көк шатыр ,

Астында қызғылт дәу жатыр .

( Қызылша )

₪ ₪ ₪

Үлпершекке қан құйып ,

Үріп талға байладым.

( Бүлдірген )

₪ ₪ ₪

Ирек-ирек әкесі бар,

Желбіреген шешесі бар,

Тәттібике деген қызы бар.

( Шие )

₪ ₪ ₪

Бұты, бұты ұзын,

Бұтынан да қолы ұзын.

( Жүзім )

₪ ₪ ₪

Қыста-мазар,

Жазда-базар.

( Жүзім )

₪ ₪ ₪

Азар, азар кетті,

Әкесі мазар кетті,

Баласы базар кетті.

( Жүзім )

₪ ₪ ₪

Аспай піскен,

Қайнамай түскен.

( Жеміс )

₪ ₪ ₪

Отырған мекен етіп жапан дала,

Бір талай мақұлыққа болған ана.

Мезгілі жеткен шақта жүкті болып,

Алты айда табады екен сансыз бала.

( Алма ағашы )

₪ ₪ ₪

Түсі бар ақты, көкті, қызыл ала,

Пайдасы адамзатқа тиген жаңа.

Қойыпты ортасына қазық қағып,

Сүйкімді көреді екен бала-шаға.

( Алма ағашы )

₪ ₪ ₪

Әрі қызыл, әрі тәтті,

Татқан жанды таңырқатты.

( Алма )

₪ ₪ ₪

Гүлсіз миуа піседі,

Көп жесең тіл жарады.

Ай сияқты дөңгелек,

Бұны кім табады?

( Әнжір )

₪ ₪ ₪

Сырты қызыл, іші ақ,

Ортасында бір таяқ.

( Жиде )

₪ ₪ ₪

Сары қапта бір қап ұн,

Ұн ішінде бір ұстұн.

( Жиде )

₪ ₪ ₪

Болат жапырақ шешесі бар,

Тәтті бике қызы бар,

Тастай қатты баласы бар.

( Жиде )

₪ ₪ ₪

Әңкүр-мәңкүр әкесі бар,

Жайлы шыбық шешесі бар.

Сұлу бикеш қызы бар,

Арамзада ұлы бар.

( Жиде тал )

₪ ₪ ₪

Жер астында темір қазық.

( Сәбіз )

₪ ₪ ₪

Жер астында қызыл қыз отыр.

( Сәбіз )

₪ ₪ ₪

Жер астында жез қазық,

Жеуге болар ас қазық.

( Сәбіз )

₪ ₪ ₪

Жаздай інге тығылып,

Жатқан қызыл түлкіні

Құйрығынан суырып,

Әкелді әжем бір күні.

( Сәбіз )

₪ ₪ ₪

Тоғыз қабат қызыл торқасында,

Өседі екен ақ сүйрік ішінде.

( Сарымсақ )

₪ ₪ ₪

Аласа ғана бойы бар,

Тоғыз қабат тоны бар.

( Сарымсақ )

₪ ₪ ₪

Қанттан ақ, бүйірі тоқ,

Жерден алар керегі көп.

Киетіні қызыл, жасыл көйлектер

Ол не екен; кәне, достар, ойлап көр?

( Пияз )

₪ ₪ ₪

Қалың киімді ұнатады,

Шешіндірсең жылатады.

( Пияз )

₪ ₪ ₪

Жер астында ақбоз ат,

Терісі бар он қабат.

Жалынан ұстап соярсың,

Жей бастасаң жыларсың.

( Пияз )

₪ ₪ ₪

Бар екен жер астында түйме басты,

Мәнісін адам тауып айта алмасты.

Өзінің кемеліне әбден келіп,

Басына көріктей ғып ығыр шашты.

( Жуа )

₪ ₪ ₪

Бір күмбездің ішінде мың күмбез.

( Жуа )

₪ ₪ ₪

Формы бар домалақ,

Көміп қойдым сығалап,

Жақсы болса тұрмысы,

Шығады екен қоғалап.

Бес ай тамам біткенде,

Қаптап алдым құмалақ.

( Картоп )

₪ ₪ ₪

Аласа ғана бойы бар,

Қабат-қабат тоны бар.

( Капуста )

₪ ₪ ₪

Аласа талда алуан алма,

Алқызыл болмай аузыңа салма.

( Помидор )

₪ ₪ ₪

Шақырсаң өздігінен бара алмайды,

Сұрасаң бірде жауап бере алмайды.

Егер де отқа салсаң өліп кетер,

Бір жерін кесіп алсаң қанамайды.

( Ағаш )

₪ ₪ ₪

Қозғалмай бір орында қарап тұрар,

Адамның қажетіне жарап тұрар.

Қаншалық жәбір көрсе, сабыр етіп,

Және де көбеймекке талап қылар.

( Ағаш )

₪ ₪ ₪

Ұзын-ұзын ұзарады,

Ағарады, бозарады.

Өскен сайын басын иіп,

Мұңаяды, қызарады.

( Мәжнүн тал )

₪ ₪ ₪

Қалтырап жап-жалаңаш,

Тұрғанда терек, қарағаш.

Көк желегін жамылып,

Құлпырар қыста қай ағаш.

( Қарағай )

₪ ₪ ₪

Жазы, қысы өзгермес,

Жаралған баста түрінен.

Қанша аяз болса да,

Айрылмайды гүлінен.

( Қарағай )

₪ ₪ ₪

Тікен, тікен тік пісте,

Қысы-жазы бір түсте.

( Шырша )

₪ ₪ ₪

Кескінсіз, талдай,

Миуасы балдай.

( Тұт ағаш )

₪ ₪ ₪

Күннің нұрын сүйемін,

Күнге басымды иемін.

Моншағым жоқ мойнымда,

Үлкен қалпақ киемін.

( Күнбағыс )

₪ ₪ ₪

Бір сиырым ала бас,

Жан-жағына қарамас.

( Күнбағыс )

₪ ₪ ₪

Жиып қойсаң анасын,

Жеуге болар шикідей,

Бұл іске қайран қаласың.

( Күнбағыс )

₪ ₪ ₪

Ол күнді күзетеді,

Күн оны түзетеді.

( Күнбағыс )

₪ ₪ ₪

Күннен көзін алмайды,

Мойны бірақ талмайды.

( Күнбағыс )

₪ ₪ ₪

Бір үйде бар мың қақпа,

Бір қақпасы күн жақта.

( Күнбағыс )

₪ ₪ ₪

Өзінің жаны жоқ,

Айға, күнге қарайды.

( Айқабақ )

₪ ₪ ₪

Бір ел бар су ішетін тамақ емес,

Сөйлесіп бір-бірімен қылмас кеңес,

Үстіне жаздыгүні киім киер,

Қыстыгүн жалаңашы ештеңе емес.

( Бақша )

₪ ₪ ₪

Көгеріп май алдында түрге келген,

Күшімен адамзаттың өсіп-өнген.

Тамыз бен қыркүйекте күні толып,

Әлеумет пайдаланар алып жерден.

( Бақша )

₪ ₪ ₪

Қырға кілем жайдым.

( Қызғалдақ )

₪ ₪ ₪

Бес-бес біләлі,

Білектері қыналы,

Жасыл ала тон киіп,

Жайнап шыққан біләлі.

( Қызғалдақ )

₪ ₪ ₪

Айт десе жүгірмес,

Су тисе сілкінбес.

( Шөп )

₪ ₪ ₪

Шеңбер жасап өседі,

Желмен бірге көшеді.

( Қаңбақ )

₪ ₪ ₪

Онда барып ондай болдым,

Мұнда келіп мұндай болдым,

Белін буған қындай болдым.

( Ши )

₪ ₪ ₪

Басына үлпілдетіп таққан шашақ,

Бұралып тал шыбықтай тұрған жасап.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Қатар-қатар тұрғандар,

Түлкі тымақ кигендер.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Тоғай толған жандар бар,

Әр жандардың ішінде

Бөлмелеп салған тамдар бар.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Бір нәрсе ұзын бойлы сәлдесі бар,

Қойнында құшақтаған баласы бар.

Айтайын мұның жайын сұрасаңыз,

Аққұба ұйықтап жатқан анасы бар.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Өзі ұзын жіңішке,

Бұтағы жоқ.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Өзі өте жіңішке,

Ішінен рулы ел көшіп өтеді.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Тасқа шығар көк,

Бірақ тамыры жоқ.

( Қына )

₪ ₪ ₪

Ұзын терек,

Іші кеуек.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Ақ сәлделі молдалар

Ертелі-кеш аллалар.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Буын-буын, буыншақ,

Түйін-түйін, түйіншек.

Қырық қыздың шешесі,

Әлі көрсем келіншек.

( Қамыс )

₪ ₪ ₪

Айтайын мен бір жұмбақ қыл тамаша,

Тыңдама жұмбағымды ұнамаса.

Ішінде сүйектері бақша-бақша,

Басында бар шағасы оннан аса.

( Кеурек )

₪ ₪ ₪

Сырты бүтін,

Іші түтін.

( Саңырауқұлақ )

₪ ₪ ₪

Аяғынан қаз тұрған,

Қалпағы бар антұрған.

( Саңырауқұлақ )

₪ ₪ ₪

Бір кезде қыз келіншек болған мырза,

Өзінің көркемдігіне болып ырза.

Бір аздан соң түрін көрсең,

Қалады бөлек-бөлек болып сайда.

( Өсімдіктің өсуі мен қурауы )

₪ ₪ ₪

Мұз астында қыстайды,

Жасыл тонын тыстайды.

( Гүл шешек )

Український переклад

₪ ₪ ₪

Үш жүз алпыс бес жасадым болып жуан,

Қырық сегіз қызды болдым бір алуан.

Қатар өскен бар менің он екі ұлым,

Бір ұлым бар олар да ерек туған.

(Бір жыл, қырық сегіз жұма,он екі ай,бір ай)