Incontinentie

Prevalentie

• Vrouwen>>mannen
• Verhoogd tijdens zwangerschap

Risicofactoren:

• Leeftijd
• Obesitas
• Pariteit / bevallingswijze
• Familiale voorgeschiedenis
• Ethniciteit
• Andere: roken, diabetes mellitus, caffeïne, bestraling, genito-urinaire chirurgie (hysterectomie), menopauze/vaginale atrofie, hormoontherapie, MCI/dementie, ...

BIJ VROUWEN

Grote impact op:

• Levenskwaliteit (Quality of Life): sociale isolatie, depressie, angst, werkgerelateerde problemen
• Seksuele dysfunctie: angst, coïtale incontinentie
• Morbiditeit: infecties (candida, cellulitis), verhoogd risico op vallen (1.5-2.3x hoger!)
• Nood aan zorg: grotere belasting voor zorgverleners

E/

• Overloopincontinentie
• Stressincontinentie
• Urgency-incontinentie
• Gemengde incontinentie
• Andere

Overloopincontinentie

Veroorzaakt door:

• Onderactieve detrusor:
  • Leeftijd
  • Perifere neuropathie: diabetes mellitus, vitamine B12-def, alcoholisme
  • Zenuwschade aan ruggenmerg: MS, spinale stenose
• Bladder outlet obstruction:
  • Fibrose
  • Prolaps
  • Overcorrectie bij heelkunde
  • Zeldzaam: externe massa, urethra-strictuur

Stressincontinentie

= ongewild urineverlies bij hoesten/niezen/persen (verhoging van intra-abdominale druk)

Hoogste incidentie: 45-49 jaar

E/

• Urethrale hypermobiliteit
• Deficiënte intrinsieke sfincter

Urge(ncy)-incontinentie

Urge: grotere mictiedrang met verlies

Urgency: grotere mictiedrang zonder verlies

E/

• Detrusoroveractiviteit
• Neurologisch: ruggenmergaandoening (vb na ongeval)
• Idiopathisch

Gemengde incontinentie

= combinatie van stress- en urgency incontinentie

Uitsluiten van:

• Blaaskanker
• Lithiase
• Interstitiële cystitis

Andere

• Urinaire infectie: cystitis
• Genito-urinair syndroom tijdens menopauze/vaginale atrofie
• Reversibele oorzaken: medicatie (zie tabel 2), alcohol, caffeïne, fecale impactie
• ...

Diagnose

Anamnese:

Probeer het type vast te stellen! Bevraag frequency, urgency, nycturie, verlies bij hoesten/niezen/persen, bij positieverandering, en bevraag de ernst.

Evaluatie obv

• ICIQ (https://sagelink.ca/sites/default/files/clinical-resources/iciq-ui_short_form_giic.pdf):
  • Hoe vaak? Hoeveel? Hoe ernstig (volgens patiënt)?
  • Score van 0-21: hoe hoger, hoe ernstiger de UI
• Mictiedagboek gedurende 3 dagen (https://www.thuisarts.nl/sites/default/files/plasdagboek_2015.pdf)
• Urine-onderzoek: dipstick, telkamer, eventueel sediment (en cultuur + ABgram)

In 2e lijn:

• Uroflow-metrie
• Pad test (wegen van opvangmateriaal)
• (Video-)Urodynamisch onderzoek
• Cystoscopie/beeldvorming

Behandeling

Stressincontinentie:

• Conservatief
  • Kinesitherapie: bekkenbodemspieroefeningen
  • Veranderen van levensstijl
• Chirurgisch
  • Urethrale sling (cave overcorrectie, wel goede resultaten!)
  • Inspuiten van bulking agent

Urgency-incontinentie:

• Conservatief (multidisciplinair)
  • BBSO / Biofeedback training / Elektrische stimulatie
  • Gedragsverandering: vochtinname (minder na 17u), stimulantia vermijden (alcohol, koffie), blaastraining
• Medicamenteus:
  • Oxybutinine (Ditropan, Kentera patch) = 1e keuze (moet ikv terugbetaling)
    • vb. Start met 5mg 2x/dag
    • CAVE urineretentie, maag-darmproblemen, bij Ziekte van Parkinson en dementie, xerostomie, ...
  • Solifenacine (Vesicare), Tolterodine (Urolina), Fesoterodine (Toviaz), Darifenacine (Emselex), Mirabegron (Betmiga)
    • Terugbetalingsattest (via uroloog)
• Chirurgisch:
  • Neuromodulator (sacraal)
  • Botox-infiltraties in de blaas
  • Blaasaugmentatie-heelkunde

Gemengde incontinentie:

--> Behandel obv meest ernstige klachten (eerder stress- of urgency?)

BIJ MANNEN

E/

• Post-prostatectomie incontinentie
  • Ernst afhankelijk van leeftijd, voorafgaande radiotherapie/TURP/stadiëring en heelkundige techniek

R/

Wacht tot 12 maanden postop (sneller indien ernstig)

• Kinesitherapie geen beterschap bewezen
• Indien persisterende, storende incontinentie:
  • Sling
  • Artificiële sfincter