Depressie / psychosomatische klachten

Antidepressiva: switchtabellen

Depressie: online hulpverlening

DSM IV

Kernsymptomen

• Depressieve stemming gedurende het grootste deel van de dag
• Vermindering van interesse of plezier in bijna alle activiteiten

Overige symptomen

• Gewichtsvermindering of gewichtstoename
• Slapeloosheid of overmatig slapen
• Psychomotorische agitatie of remming
• Moeheid of verlies van energie
• Gevoelens van waardeloosheid of schuld
• Concentratieverlies of besluiteloosheid
• Terugkerende gedachten aan de dood, suicidaal gedrag

Depressieve stoornis

• Vijf symptomen waaronder ten minste een kernsymptoom, gedurende minimum 2 aaneengesloten weken

Chronische depressie

• Gedurende tenminste twee jaar voldoen aan de criteria

Dysthymie

• Een kernsymptoom en tenminste twee andere symptomen gedurende tenminste twee jaar

Anamnese

• Uitvragen van alle bovenstaande symptomen tijdens een rustig gesprek
• Nagaan van triggerende life events of life events in het verleden
• Nagaan van
  • Hallucinaties of wanen
  • Manische of hypomane perioden
  • Angst of paniek
  • Verslavingsproblemen
  • Relevante lichamelijke comorbiditeit
  • Relevante lichamelijke veroorzakers
  • Hypothyreoidie
  • Dementie
  • Morbus Parkinson

Onderzoek

• Alleen bij vermoeden van een lichamelijke pathologie.

Beleid

Voorlichting

• Depressie is een veel voorkomende en behandelbare ziekte.
  • 60% is binnen het jaar hersteld, meerdere factoren betrokken
• Persoonlijke zwakte of karakteriële afwijking liggen niet aan de basis ervan. Structureel denken en handelen

Begeleiding (bij geen beterschap na 4 weken)

• Dagstructurering en activiteitenplanning (min. 1 plezierige activiteit per dag/week)
• Doorwerken is beter dan thuisblijven
• Dagelijks daar buiten gaan, sociale contacten en goede voeding
• Fysieke activiteiten stimuleren
• Problem Solving Therapie is zinvol als er veel actuele problemen zijn.
• Afspraken moeten gemaakt worden over de begeleiding (door de huisarts, door een psycholoog, etc) en die begeleiding moet regelmatig en gestructureerd verlopen. Sleutelfiguren in de omgeving inlichten is van belang.

Psychotherapie (bij onv. effec na >3mnd)

• Dient overwogen te worden vóór medicatie.
• Cognitieve gedragstherapie, gedragstherapie en interpersoonlijke therapie zijn behandelvormen van eerste keuze.

Medicamenteus

• Afhankelijk van de lijdensdruk. Niet de eerste optie bij dysthymie.
  • Sulpiride in lage dosis wordt, zonder veel argumenten, voorgesteld bij lichte depressies en psychosomatische klachten; in hoge doses wordt het gebruikt bij schizofrenie en andere psychotische stoornissen.
  • Nevenwerkingen:
    • extrapiramidale symptomen (stijve nek, hoofd niet kunnen stil houden)
    • galactoree!! (bij 10%)
  • R/ Sulpiride (='Dogmatil') 3x 50 mg
• Eerste keuze: SSRI’s
  • Citalopram 20mg
  • Fluoxetine 20mg
  • Paroxetine 20mg
  • Sertraline 50mg
  • Start direct met de standaarddosering
  • Iets gunstiger bijwerkingsprofiel
  • Aangewezen bij verhoogd suïciderisico,
  • Aangewezen bij ouderen
  • Bij patiënten die diureticum nemen
    • 5 tot 9 dagen na start Na gehalte controleren
  • Nevenwerkingen
    • Initiële onrust
    • GI klachten (vooral vlak na start)
    • Seksuele disfunctie
    • Gewichtstoename
    • Myalgie
  • Na 6 tot 12 maanden afbouwen in 1 tot 2 maanden
  • Contra-indicaties:
    • MAO-inhibitoren
    • zwangerschap en lactatie
  • Interacties:
    • Lithium
    • tryptofaan
    • Sint Janskruid
    • alcohol
    • bloedverdunners
  • Voldoende respons:
    • 6 maanden doorbehandelen en dan in 4 weken langzaam afbouwen (om de 2 weken dosis halveren)
  • Te weinig respons:
    • langzaam afbouwen (om de 2 weken dosis halveren) en starten van andere medicatie
• Tweede keuze: TCA’s
  • Amitriptyline 50 tot 100mg
  • Imipramine 50-100mg
  • Nortryptyline 75mg: bij ouderen
  • Start met 25mg, voor de nacht
    • Verhoog de dosis per 2 tot 3 dagen met 25 mg op tot standaarddosering is bereikt
  • Gecontra-indiceerd
    • na een recent hartinfarct.
  • Terughoudendheid is geboden bij
    • urineretentie
    • lever- en nierfunctiestoornissen
    • glaucoom
    • epileptie
    • CV aandoeningen zoals hartfalen
  • Afgeraden bij patiënten met cognitieve stoornissen
  • Nevenwerkingen:
    • Droge mond
    • Obstipatie
    • Unrineretentie
    • Verwardheid, duizeligheid
    • Misselijkheid
    • Gewichtstoename
    • Seksuele disfunctie
    • Wazig zicht
    • Transpiratie
• Bij verhoogd risico op GI bloedingen: TCA of SSRI + maagbescherming
• Bij gebruik van MAO remmers, triptanen, tramadol, sint-janskruid,...: opletten voor serotoninesyndroom !!

Terugvalpreventie

• Vroeg contact opnemen bij recidief
• Bij ernstige of recidiverende (> 3 episodes) depressie is langdurige behandeling door een psychotherapeut of met medicatie zinvol.

Opvolging bij huisarts

• Bij depressieve klachten: 1x/mnd
• Bij depressie: 1x om de 2 weken

Verwijzen

• Bipolaire of psychotische kenmerken
• Postpartum depressie
• Suicide risico
• Ernstige en recidiverende depressie
• Zwangerschap
• Onvoldoende herstel bij therapie en/of antidepressiva