Jicht

Klachten

• Acute, erg pijnlijke, meestal mono-artritis in grote teen, voet, enkel of knie.

Prevalentie

• 5 - 28 per 1000 bij mannen
• 1 - 6 per 1000 bij vrouw

Asymptomatische hyperuricemie (> 7 mg/dl):

• 20 % van de mannen
• 3 % van de vrouwen

Incidentie

• 1 - 3 per 1000 bij mannen
• 0,2 per 1000 bij vrouwen

Risicofactoren

• Positieve familie-anamnese
• Chronisch alcoholgebruik
• Obesitas
• Nierlijden
• Gebruik van diurectica (niet door evidentie bevestigd)

Natuurlijk verloop

• Spontane genezing binnen 1 tot 3 weken
• Herval:
  • 66 % binnen 1 jaar
  • 75 % binnen 2 jaar
  • 93 % binnen 10 jaar

Anamnese

• Pijn bij bewegen èn in rust, zwelling, warmte, roodheid
• Duur, beloop, ernst
• Tophi, niersteenlijden, familiale anamnese
• Alcohol, medicatie, chemotherapie
• Eerste aanval?
• Recente infecties
• Psoriasis of andere reumatoïde aandoeningen

Onderzoek

• Gewrichtsonderzoek
• Tophi of strekzijden vingers, tenen, oorschelp etc

Aanvullend

• Acute jichtopstoot :
  • geen
• Bij twijfel :
  • Bepaal urinezuur en verwijs bij aanhoudende diagnostische twijfel.
  • serologie (urinezuur < 0,38 mmol/l is sterke uitsluiter), gewrichtspunctie bij volgende aanval

Evaluatie

Acute jicht

• Mono- of oligoartritis in MTP I
  • Waarschijnlijker bij:
    • < 3 weken genezen
    • Middenvoet, knie, enkel, pols
    • Man van middelbare leeftijd
    • Uitlokkende factoren
    • Niersteenlijden

Gecompliceerde jicht

• > 3 aanvallen per jaar of
• tophi of
• uraatstenen

Pseudojicht

• (neerslag van calciumpyrofosfaatkristallen)
• Vaker bij mannen dan bij vrouwen
• Eerste aanval meestal > 65 jaar
• Minder acuut, milder, meestal langer aanhoudend (tot 2 maanden)

Beleid

• Niet-medicamenteus
  • Rust
  • Ijsapplicatie
• Medicamenteus
  • Eerste keuze
    • NSAID
    • Ibuprofen 600 mg, 4 x 1 t dd
  • Tweede keuze
    • Colchicine 0,5 mg
    • start met 1 mg (2 tabletten) en geef vervolgens 2-3 dd 0,5 mg (om de 2 a 3 u, max 10 dd) tot pijn verdwenen is;
    • stop bij maagdarmklachten (=toxiciteit) en geen effect na 2-3 dagen
  • Derde keuze
    • Corticosteroiden
    • Prednisolon 40 mg 1 x dd, gedurende 5 dagen.

Preventie

• Voeding
  • Er is wel evidentie voor het beperken van de inname van purine-rijke vlees
    • orgaanvlees
    • rund
    • varken
    • schaap
    • schaaldieren
  • Er is geen evidentie voor minderen met purine-rijke groenten.
• Overgewicht dient teruggedrongen te worden.
• Alcohol (met name bier) dient geminiseerd te worden.
• Preventieve medicatie:
  • Wordt geadviseerd bij:
    • Meer dan 2 opstoten per jaar
    • Meer dan 1 opstoot per jaar en nierinsufficientie
    • Jicht-tophi
    • Nefrolithiasis in de voorgeschiedenis
  • Praktisch onderscheid tussen undersecretors en overproducers is verlaten.
  • Bepaal voor aanvang het urinezuur en controleer elke 4 weken tot een aanvaardbare aanvalsfrequentie bereikt is, daling van de spiegel moet zichtbaar worden.
  • Bij aanhoudende twijfel over de diagnose voor aanvang: verwijs voor een gewrichtspunctie.
  • Eerste keuze
    • Allopurinol 300 mg 1 x 0,5 tot 3 x 1 t dd
      • Starten met 100 mg en over 4 weken verhogen tot 300 mg.
      • Verhoog bij tophi de dosis tot 300 mg in stappen van 100 mg per 4 weken, tophi verdwijnen pas na 6-12 maanden.
      • Standaarddosis is 300 mg.
      • Jaarlijkse controle nierfunctie.
      • Allopurinol kan gegeven worden tot klaring van 60
    • Er is matig sterke evidentie die tegenspreekt dat er een bezwaar zou zijn te starten met Allopurinol tijdens een jicht-opstoot.
  • Tweede keuze
    • Colchicine 0,5 mg, 1 of 2 x dd.
  • Bij onvoldoende resultaat of onaanvaardbare bijwerkingen:
    • Adenuric (febuxostat)
      • Bf aanvragen
      • opstarten met 80mg, 2 tot 4 weken later urinezuur bepalen, indien nodig ophogen naar 120 mg
      • Adenuric kan gegeven worden tot klaring van 30:
        • Bepaal de creatinineklaring voor aanvang van en jaarlijks tijdens de behandeling en pas de dosering aan; maximaal 300 mg per dag bij klaring 50-80 ml/min, 200 mg bij klaring 30-50 ml/min en 100 mg bij klaring 10-30 ml/min.

Let bij patiënten met jicht extra op cardiovasculaire risico’s (zoals hypertensie).

Urinezuur: moet <6 mg/dl