23

Edwin Atherstone, Izrael w Egipcie

W końcu się twoje serce ugięło, potężny

Władco – rzekł uroczyście – zaiste potężny

W porównaniu z innymi ludźmi, ale mniejszy

W oczach Boga niż kurzu drobina w powietrzu,

Widoczna tylko w smudze słonecznego światła.

Czy teraz wiesz, że ręka Boża wyciągnięta

Jest nad tobą? Czy teraz jesteś gotów Jego

Wolę wypełnić, naród nasz wolnością darząc?

aliteracja

Aliteracja w najwęższym znaczeniu tego słowa to powtarzanie nagłosowego fonemu w kolejnych wyrazach, na przykład: jak grzechot gromu groźnie grzmiący (Aleksander Puszkin, Jeździec miedziany, tłumaczenie Juliana Tuwima). Aliterowanie było typowe dla dawnej poezji germańskiej (staroangielskiej i staroislandzkiej) i celtyckiej (walijskiej i irlandzkiej). Zjawisko aliteracji w funkcji gramatycznej występuje w języku suahili. Wyraża ono tam związek zgody w zdaniu. Aliterację spotyka się też w życiu codziennym (w reklamie) a nawet rodzinnym. Przypomnijmy, że dzieci państwa Mostowiaków z popularnego serialu M jak Miłość noszą imiona zaczynające się właśnie na literę m: Maria, Marta, Marek, Małgorzata. Często rodzeństwo nosi imiona zaczynające się od tej samej litery, na przykład dzieci Macieja Damięckiego mają po ojcu imiona zaczynające się na [ma-], Mateusz i Matylda. Wszyscy troje są znakomitymi aktorami. Zwierzęta rodowodowe nazywa się zgodnie z regułą aliteracji. Aliteracja ułatwia zapamiętywanie. Miewa też wymiar sakralny, na przykład imiona najważniejszych germańskich bogów zaczynały się na w. Występuje ona w sloganach, na przykład hasło Burbonów sycylijskich brzmiało Feste, farine e forza czyli Zabawy, chleb i siła. Cesarz Niemiec Wilhelm II miał wyrobione poglądy na temat roli kobiety w społeczeństwie, streszczające się w jego ulubionym powiedzeniu: Kirche, kinder, kuche, co można przełożyć dosłownie Kościół, dzieci i kuchnia, albo z zachowaniem aliteracji (tautogramu) Kościół, kołyska i kuchnia. Przypomnijmy, że cesarz abdykował, gdy jego armia ustąpiła pod gradem pocisków wyprodukowanych w angielskich fabrykach przez pracujące tam kobiety. Na aliteracji oparta był wiersz aliteracyjny typowy dla wspomnianych literatur ludów germańskich, staroangielskiej i staroislandzkiej, oraz celtyckich, walijskiej i irlandzkiej, gdzie nagłosowe współbrzmienie odgrywało tę samą rolę, co rym w poezji romańskiej, łacińskiej, włoskiej i francuskiej, z tą tylko różnicą, że użycie aliteracji wzmacnia spójność wersu, a zastosowanie rymu buduje spójność strofy.

Henry David Thoreau, Ludzie

Ludzie się stali koniec końców

Swoich narzędzi narzędziami.

(tłum. Wiktor J. Darasz, 2021)

Julia Abigail Fletcher Carney, Małe rzeczy (Little Things)

Małe krople wody,

Małe ziarna piasku,

Tworzą wielkie morze

I ląd w pełnym blasku.

A małe minuty,

W całej znikomości,

Tworzą długie wieki

Otchłani wieczności.

Małe, dobre czyny

I słowa miłości

Dają ziemi szczęście,

Jakie w niebie gości.

Ale małe błędy

Naszą biedną duszę

Prowadzą na bagna,

W groźnych grzechów głuszę.

(tłum. Wiktor J. Darasz, 2021)

John Freeman, Powrót (The Return)

Słyszałem grzechoczące działa. Widziałem wielką chmurę dymu,

Niezrozumiałą wrzawę wojska, co parło naprzód niczym burza

Daleko, nic nie widząc w kurzu, do szturmu raz po raz ruszało;

I całkiem nagie Piękno, które spływało w dół po stoku wzgórza.

Bój trwał od rana do wieczora, aż w końcu noc krzyknęła: Pokój!

I walka w mroku utonęła. Skończyła się jak nagła burza.

Wtedy powoli się wysunął triumf i roztoczył się w ciemności.

I Piękna śpiew słyszałem, które przysiadło u podstawy wzgórza.

(tłum. Wiktor J. Darasz, 2021)