(Zondag 6 januari 2012, Epifanie, Taborkerk Purmerend)
Gemeente van Christus,
Ik heb een goede vriendin en die gelooft in wat er in de sterren staat. Nee, niet in het horoscoopje uit het blad bij de kapper, maar in het echte werk van mensen die er in doorgeleerd hebben. Ik weet er niet zoveel van, maar anders dan die vriendin, geloof ik niet dat de loop van mijn leven in de sterren staat, of dat het teken waaronder ik geboren ben bepaalt hoe ik in elkaar zit.
Nee, ik heb meer met het bijbelboek openbaring waar aan het eind van de tijd de sterren van de hemel vallen, of met het boek genesis waarin god de grote en de kleine lichten met een speels gemak aan het hemelgewelf plakt. Zo vertelt de bijbel over die hemellichamen. Ze staan ten dienste van de Eeuwige die ermee doet wat hij wil. Waarschijnlijk omdat juist in de omgeving van Israël zoveel waarde werd gehecht aan de sterren. In Babylon kende men al de dierenriem met haar 12 tekens. Buiten die heilige kosmos was geen leven. Vandaar dat 13 nog steeds ons ongeluksgetal is en voor vrome Joden het geluksgetal. Omdat ze meer willen vertrouwen op de Eeuwige, hij zij gezegend, dan op wat er in de sterren staat.
Nu blijven er over het onmetelijk heelal voldoende vragen te stellen. Dat we nog het licht zien van sterren die al lichtjaren niet meer bestaan maar die we zien omdat het licht ons pas nu bereikt. Een lichtjaar, de afstand die het licht in een jaar aflegt. Het licht legt per seconde al 299 792 458 meter af, dus in een jaar…. En de dichtst bijstaande ster na de zon, de Proxima Centauri, staat op 4,22 lichtjaren afstand, de rest veel verder weg.
Maar goed, vanmorgen geen astrologie, geen astronomie, maar theologie. En dan staat alles ten dienste van de verkondiging. Sterren worden aan de hemel geplakt en komen in beweging, niet om je leven vast te leggen – het staat in de sterren – maar om je deel te doen hebben aan het heil. De volkeren komen in de gestalte van de magiërs naar Bethlehem om de nieuwgeboren koning te aanbidden. Om bij die koning te komen moeten ze eerst langs Jeruzalem, want net zomin als de kerk, kunnen zij aan Israël voorbij. Als de evangelisten vertellen over Jezus dan kunnen ze dat niet anders dan binnen het kader van wat wij het oude testament noemen. In Jezus zien ze de woorden van de profeten levend voor ogen.
Langs Jeruzalem dus, om te kunnen verstaan wat ze gaan zien, maar ook om ons te laten zien wat een weerstand dat kind oproept. De zittende koning wordt in alles wat hij is bedreigd door de pasgeboren koning, en waar de pasgeboren koning aanbeden wordt daar zal hij worden bespot. In dit kind zal niets blijven zoals het is. Het zal gedaan zijn met de bestaande orde. Maar ja, zo snel geeft Herodes zich niet gewonnen. Eerst schakelt hij alle schriftgeleerden in, vaak niet te beroerd om de heersende macht in het zadel te houden. Ja, koning, nee koning, natuurlijk gehoorzamen we de overheid… u kent dat wel. Maar het mooie is dat het allemaal niets uithaalt. Noch de snode plannen van Herodes, noch de hulp van de schriftgeleerde.
Waar is die geboren? Bethlehem. Ja, zo heeft Micha dat tenminste gezegd. Klein plaatsje in Juda. God heeft wat met de kleinen, hij is niet zo’n God van koningen en heersers. En Magiërs, kunnen jullie misschien nog even nagaan wanneer hij precies geboren is? Want ja, als ik ‘m niet gewoon te pakken kan krijgen dan moet ik wel al die kinderen laten vermoorden en dan zou het jammer zijn als ik er teveel…ja, een marge moet je altijd aanhouden, het is best te rechtvaardigen dat je een paar burgerdoelen teveel raakt, maar ja, teveel kinderen vermoorden dat is toch slordig, dat is toch niet sjiek. Zo redeneert Herodes. Heel berekenend en heel erg boosaardig. Dat krijg je met die mannen, vrouwen hebben er ook last van, het gaat niet: twee kapiteins op één schip, één moet het veld ruimen.
Dus in die Herodes zien we hoe het gaat en hoe het altijd gaat. Verzet tegen de menselijkheid, bijbelmisbruik, moord, macht. Mensen slaan op de vlucht, worden dakloos. Bloed vloeit door de straten. Geween van moeders. Zet uw kerstboom na vandaag maar weer op straat, want het slaat helemaal nergens op. Het is zoals het is, het gaat zoals het gaat. Mensen zeggen dat ze willen aanbidden maar ondertussen willen ze iets anders…we zijn er niet op gebouwd op die godsdienst.
Maar in dit alles, in deze werkelijkheid waar je heel cynisch van kunt worden, horen we iets anders. Het staat niet in de sterren dat het gaat zoals het gaat en altijd zo zal blijven gaan In deze geschiedenis is een andere beweging op gang die zich doorzet. Magiërs, sterrenwichelaars, op weg naar een kind…mensen op een andere weg gezet. Er is een ster, niet meer maar ook niet minder dan een vinger Gods die ons wenkt: daar moet je wezen, bij dat kind in Bethlehem. Bij dat machteloze en vervolgde kind. Hij zal je thuisbrengen, hij zal je Gods heil doen zien, van Hem moet je het hebben.
En de magiërs komen in beweging en aanbidden het kind. De volkeren trekken naar Israël en als ze het kind gezien hebben gaan ze via een andere weg terug naar huis.
De wereld van Asad, de wereld van alles wat stukloopt, in de wereld, in je eigen leven…de magiërs gaan naar huis over een andere weg. Niets zal blijven zoals het is. Dat we in dat vertrouwen onze weg mogen gaan, een andere weg. Alle dagen van het nieuwe jaar. Amen.