Mattheüs 13, 1-9 en 18-23

De gelijkenis sluit aan op onze ervaring. Veel van wat je zaait draagt geen vrucht. Een deel van het zaad valt langs de weg, vogels komen en eten het op. Je zet je in voor je baan, voor je relatie, voor je gezondheid. En dan? Vogels komen en eten het op. Een deel viel op de rotsbodem waar het niet veel aarde had. Toen de zon opkwam verdorde het. Niet ieder mens heeft het geluk vruchtbare bodem te zijn of te vinden. Bodem waarin liefde en goedheid wortelschieten. Karakter, afkomst, milieu, kansen, aanleg. Zachte teelaarde, bouwrijpe grond. Je zou wensen dat ieder mens het was of had. Dat iedereen tot bloei kon komen. Maar hoe ongelijk zijn de kansen. Bij de een lijkt alles vanzelf op te komen, de ander ploegt zijn of haar leven lang op rotsen. Een ander deel viel tussen de distels die het zaad verstikten. Het goede krijgt geen licht, geen ruimte. En bovendien, die distels zijn veel sterker. Het onkruid is onuitroeibaar. Als je een paar dagen weg bent geweest kun je opnieuw beginnen met schoffelen en maar ondertussen werd het zaad verstikt. De goede woorden, de vredesinitiatieven, de poging om het goed te maken.

Er valt gelukkig ook een deel van het zaad in goede aarde en dat deel brengt vrucht voort. Het is allemaal natuurlijk bijbelse taal. Beeldtaal. Als zaad in goede aarde valt en vrucht draagt betekent dat: de mens komt tot zijn bestemming, wordt de mens zoals zij bedoeld is. Wat God gezaaid heeft komt tot bloei. God die zijn Woord zaait en die doet wat hij zegt. Wat heeft hij anders voor ogen dan Eden, de hof van het begin? Het paradijs waar we mensen zijn naar Gods beeld en gelijkenis. Waar niet alleen de planten en bomen vrucht dragen. Zo is het ooit bedoeld, zo zal het wezen: de aarde hemelsbreed zal goede aarde zijn.

Vooralsnog lijkt het erop dat het meeste zaad verloren gaat langs de wegen, op rotsachtige bodem, tussen distels. Zaad komt niet op, je ploegt op rotsen, distels bloeien. Wat moeten we? Een aantal preken die ik de afgelopen week gelezen heb kent de oplossing. Deze reken hebben als moraal van het verhaal: zorg dat je goede aarde bent, zorg dat het zaad bij jou wel in goede aarde valt. Zorg dat de vogels het niet wegpikken, dat het in jou wortel kan schieten, dat het niet verstikt wordt. Stel je open voor het woord van God, en onderhoud het.

U kent het wel: lees je bijbel bidt elke dag, dat het groeien mag, dat het groeien mag! Dat klinkt natuurlijk geweldig vroom en is ook wel innemend, maar of het zaad daardoor nu werkelijk meer tot groei komt en vrucht draagt? Geven die gelovige mensen nu werkelijk allemaal zo’n goed beeld van die goede aarde waarin ieder mens vrucht draagt, die aarde zoals de goede God haar bedoeld heeft? Ik geloof er eerlijk gezegd niets van. Alsof die vrome christenmensen nooit een graantje wegpikken, altijd een diepgeworteld geloof hebben of nooit in hun neteligheid het goede dat God ons geeft verstikken? Ach, niets menselijks is die christenen vreemd. Ik geloof allang niet meer dat ze meer vrucht dragen dan hun ongelovige kinderen die niet meer in de kerk komen. Die kinderen in wie het zaad van de geloofsopvoeding niet in goede aarde viel.

Maar wat moeten we dan met die verschrikkelijke werkelijkheid waarin driekwart van het zaad verloren gaat door roof, gebrek aan diepgang, oppervlakkigheid, geldzucht, egoïsme, …. Ik hoop niet dat het – zoals in de preken die ik las – afhangt van onze mogelijkheden om goede aarde te zijn. Als je jezelf een beetje kent, en het geweld van onze economische structuren en onze politiek, dan kun je toch niet meer geloven dat het van ons afhangt of de aarde vrucht draagt. Of het goedkomt.

Maar wat we wel gekregen hebben, dat is dat oude verhaal. God die zichzelf zaait, die zichzelf uitstrooit over de aarde. Met royale, verkwistende gebaren. De hele bijbel van het begin tot het eind vertelt over die op het eerste gehoor zo zinloze onderneming. Steeds weer valt dat woord op verkeerde grond. Tot op vandaag. We stelen het en zetten het op onze munten en wapens, het schiet geen wortel, het wordt van Palestina tot Centraal Afrika en van Irak tot de Oekraïne verstikt. Maar de zaaier gaat door te zaaien. Er is blijkbaar genoeg. En waar wij het niet meer geloven daar gelooft die zaaier het nog wel. Dat het zaad zo sterk is dat toch ooit, de platgetreden paden bloeien, de rotsen vruchtbaar zijn en de goede oogst de distels van het kwaad overwoekeren. God gelooft erin: de aarde hemelsbreed zal goede aarde zijn. Dat we in dat geloof mogen leven. Amen.