Preek gehouden op zondag 5 mei - bevrijdingsdag - in de Protestantse Gemeenten Wormer- Wormerveer-Jisp
Gemeente van Jezus Christus,
Niet voor woest en ledig heeft hij haar geschapen, Hij heeft haar – de aarde – niet geschapen opdat zij woest zou zijn. Met die verkondiging van Jesaja aan terugkerende ballingen begint ook – zij het met andere woorden – de kerkdienst als we belijden dat onze hulp is in Naam van die Ene die hemel en aarde gemaakt heeft. Die Ene van wie het verhaal gaat dat hij in die woeste ledigheid een scheppend woord gesproken heeft opdat we op die aarde zouden wonen. Om te bewonen heeft hij haar gevormd.
Zo is het bedoeld: een aarde onder de hemel, een leven en samenleven voor Gods aangezicht. Wat woest en ledig is een plaats gewezen, voor eens en voorgoed en telkens weer – zo vaak als deze woorden klinken – en het weer gebeurt: dat het licht wordt, en aarde bewoonbaar land.
Bevrijd uit ballingschap keert het volk weer en brengt zich te binnen waar het om begonnen is. Dat is liturgie. Elkaar telkens weer te brengen waar het om begonnen is, waar het die Ene – die God van Israël - om te doen is. De aarde bewoonbaar land, een woord van gerechtigheid.
Er zijn waarachtig slechtere teksten denkbaar voor Bevrijdingsdag - 79 jaar na het einde van WO II, maar ook dag 802 - een goede vriend van mij telt die dagen – van de oorlog in Oekraïne, die ook onze oorlog is en die gevochten wordt met ook onze wapens.
Kunnen we op deze morgen wat anders, staat ons wat anders te doen, dan ons toevertrouwen aan een woord, hoe vreemd en ongeloofwaardig ook, tegendraads èn toch: niet voor woest en ledig heeft hij haar – deze aarde - geschapen.
En hopen in die liefde te blijven, lief te hebben, vrucht te dragen … en die vriendschap waar Jezus het over heeft wat te oefenen in het elkaar toewensen van zijn vrede en in het delen van brood en wijn. Niet omdat wij dat zo bedacht hebben, omdat wij deze God kozen, maar omdat – omgekeerd: hij ons mensen gekozen heeft, niet zonder ons God wil zijn, niet anders God kan zijn dan in zijn liefde voor mensen.
Die volgorde is niet onbelangrijk. Niet wij mensen kiezen deze God, maar omgekeerd, deze God kiest ons.
Het omgekeerde is niet ongevaarlijk. Er zijn verschrikkelijke voorbeelden van hoe het mis kan gaan. Bekend is het `God met ons` op de koppelriemen van soldaten. Een ander – recenter - voorbeeld: de president van de Russische Federatie Vladimir Poetin die drie weken na het begin van de oorlog in Oekraïne in een vol stadion een toespraak houdt waarin hij jongens en meisjes naar het front stuurt met Jezus’ woorden uit het evangelie van vanmorgen: er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden. Letterlijk zei hij: “Het belangrijkste doel en motief van de militaire operatie die we in Donbass en Oekraïne zijn begonnen, is om deze mensen te verlossen van het lijden, van de genocide. Als ik dan zie hóe heldhaftig en eensgezind ons leger tijdens deze operatie vecht, dan moet ik denken aan woorden uit de Heilige Schrift: ‘Er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden.’”
Zo kiest ook Poetin zijn God, zijn evangeliegedeelte. Een God die zegt wat hij wil horen en die naar zijn pijpen danst. Een God die er geen been in ziet mensenlevens op de offeren voor iets als vaderland... Geen God die bevrijdt, geen God die chaos schept tot mensenland. Geen God die liefde is
Maar de enige juiste – bijbelse - volgorde is deze: niet wij kiezen deze God, maar deze vreemde God kiest ons. Waagt het om onze hand te vragen, vraagt in zijn liefde te leven, zijn gebod te doen.
Wat doen we vanmorgen – en telkens weer - anders dan onze oren spitsen in de hoop dat we het horen mogen. Wij die weten hoezeer de menselijkheid bedreigd wordt en grote en kleine oorlogen woeden. Wij die weten van verdeeldheid en gebrek aan idealen. Wij die ook niet weten hoe nu verder, en eerlijkgezegd misschien ook wel niet – of niet meer – kunnen of duven geloven, dat vrede zijn zal, en gerechtigheid en vrede.
Maar dàt mogen doen, onze oren spitsen, en horen… dat verhaal. Van die Ene die liefde is en vrede, en dat delen, als brood en wijn, als een wens, als toekomst…
“Niet als chaos schiep hij de aarde, maar om te bewonen heeft hij haar gevormd: Ik ben de HEER, er is geen ander.”
Dàt horen, waarmee alles gezegd is, en daaruit leven… Amen
(met dank aan Jaco Zuurmond die de dagen van de oorlog in Oekraïne telt, mij vertelde van Poetins schriftmisbruik en die mij o.a. met `Een Godswoord in mensentaal` weer te binnen bracht wat er op het spel staat)