Zondag 16 februari 2014, Protestantse Gemeente Assendelft
Gemeente van Christus,
Van mijn zoon krijg ik regelmatig te horen: papa, dat heb je al gezegd. Meestal klopt dat. Ik antwoord vaak: ja, dat weet ik, maar ik vind het belangrijk dat je het weet.
Of het werkt weet ik niet, maar om precies dezelfde reden worden in Deuteronomium op veel plaatsen exact de woorden aangehaald die ook in het boek Exodus staan. Deuteronomium – zoals het boek in onze bijbel heet – betekent dan ook zoiets als `de tweede wet` of `de wet opnieuw`. Het is belangrijk wat erin staat. Je kunt het niet vaak genoeg horen.
Kies dan het leven! Voor jou en voor je nageslacht. Dan wordt het van God beloofde land ook echt beloofd land. Een land met Thora- met Gods geboden- als grondwet. En de keuze daarvoor wordt voorgesteld als een keuze tussen leven en dood.
Wat kies je? Kies ik de kiloknaller of het stukje scharrelvlees dat vier keer zo duur is? Kies ik voor de auto of de trein? Het bezoek aan mijn zieke zeurende buurman of die spannende detective? Kies ik voor die mooie kast of kan ik toch beter wat overmaken aan Kerkinactie of een ander goed doel? Of doe ik van alles wat. Dat zijn zo een paar vragen die ik zelf soms stel en het is zeker niet zo dat ik daarin altijd kies wat eigenlijk het beste vind. En dat voelt niet goed.
De Tora als grondwet. Heb de Here God lief en je naaste die er net zo één is als jij. Doe dit en je zult leven. En tja, dat doe je niet altijd denk ik. En de aarde lijdt eronder. Het milieu en de derde wereld en de kinderen in de naaiateliers in India en de niet bezochte buurman. Je probeert wat. Je kiest soms het leven en soms niet. En ik snap ook wel waarom ik dat niet doe. Ik ben deel van deze samenleving en die samenleving is ook in de kern niet goed. Ik kan er ook niet buiten gaan staan, gesteld al dat ik het wilde. Maar toch…Ik moet denken aan dat mooie lied. Maar ach wij stervelingen staan hier huiverend terzij en durven niet op weg te gaan het duister niet voorbij. Dus trekken we de Jordaan niet over en nemen we het beloofde land niet in bezit. En Israël is wel die Jordaan overgetrokken maar het is nooit geworden waar het om begonnen was. Uitverkoren maar daarin ook een spiegel. Steeds ook weer die terugval. Kies dan het leven, opdat u leeft.
En wij uit de volkeren, we lezen met Israël uit de Tora en horen dat we God en de ander moeten liefhebben. Ik heb u heden het leven en het goede voorgehouden. Niet morgen, niet na dit leven, maar nu. Kies dan. En dan hebben we ook nog Jezus die naar Gods woord leefde. Radicaal tot in het uiterste. En hij leerde de overvloedige gerechtigheid. Meer doen dan het gewone. Verzoening, vijandsliefde. Al die dingen die zo indruisen tegen je gevoel. Hij leerde het met dezelfde stelligheid. Er hangt zoveel van af. Het leven, de toekomst. Maar ach wij stervelingen staan hier huiverend terzij.
De kerk heeft het er ook altijd een beetje moeilijk mee gehad. Die radicale uitleg van Jezus in de bergrede. Daar kun je gewone gelovigen toch niet mee opzadelen? In de Rooms Katholieke traditie heeft men gezegd: tja, dat radicale van de bergrede, dat is meer iets voor kloosterlingen en priesters. Die moeten zich eraan houden. In de Lutherse traditie werd gezegd: tja, in de huiselijke kring, in de privésfeer moet je je eraan houden. Maar in het openbare leven en in de politiek niet. Ja, zo kun je je het een en ander van het lijf houden. In de Calvinistische traditie tot slot werd gezegd: al die radicale woorden, we kunnen het niet waarmaken. Door die radicale woorden leren vooral één ding… we zijn aangewezen op Gods goedheid, op Gods genade.
In dat laatste voel ik mij wel thuis. Ik herken dat wel. Dat je het goede wel wil, maar dat je het niet waarmaakt. Misschien ben je niet geneigd tot alle kwaad, maar om nu te zeggen dat je er vrij van bent. Ik wens te zijn als Jezus, maar verder dan een vrome wens kom ik niet. Ik kies niet altijd het goede en als iemand een van mijn geliefden iets aan doet ben ik – net als de meeste mensen – in staat tot moord. God verhoede, maar ik denk dat mensen zo in elkaar zitten.
Kies dan het leven! Het staat er toch echt. We kunnen niet marchanderen met dat woord van God. Er een paar zinnen uit weg strepen. Nee, geen titel of jota – zelfs niet het kleinste lettertekentje mag je eraan veranderen. Je gaat ook niet de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aanpassen omdat er nogal een de hand mee wordt gelicht. Dat tegenover hebben we nodig: zo zou het moeten en zo zal het ooit zijn!
Nu is er iets moois in dat boek Deuteronomium. Er wordt in dat boek nogal een gekozen. Wel 30 keer. En van die 30 keer wordt het 29 keer voor God gebruikt. Hij kiest: zijn volk, zijn mensen. Hij wil iets met hen, een bevrijd bestaan, vrij van machten die mensen knechten. Hij heeft gekozen voor dat slavenvolkje en het uitgeleid uit de dictatuur van farao. Maar op één plaats is het niet God die kiest voor mensen, maar ligt de keuze bij Israël en daarin ook bij ons. Die genade gaat voorop. Dat is God die kiest. Liefdevol, ruimhartig, geduldig. Hij weet wie wij zijn. Het menselijk tekort, de weerbarstigheid, de weerstand… Hij geeft niet op, Hij geeft ons niet op. Maar in de ruimte van die liefde en die genade roept hij ook en gebied: kiest dan het leven!
Augustinus zegt: heb God lief en doe wat je wilt. Je kunt de plank misslaan, met de beste bedoelingen de verkeerde keuzes maken. Het gaat niet zonder proberen, vechten, uithuilen en opnieuw beginnen. Weet dat God onvoorwaardelijk voor jou gekozen heeft… Dat we het leven mogen kiezen, met vallen en opstaan, elke morgen nieuw. Amen.
Bron: o.a. preek van Piet Vliegenthart over Deuteronomium 30 (www.domineepiet.nl)
Drempelgebed
Wees hier aanwezig, God in ons midden,
Open ons voor u en voor elkaar
Doe ons leven door uw Woord
Wees ons gunstig en genadig
Schenk ons het gezegend licht.
Amen
Kyriegebed
Goede God
Wij roepen u aan
Voor deze wereld
Voor de mensen die hongeren en dorsten
Voor de slachtoffers van grote en kleine oorlogen
We noemen Centraal Afrika
Gevangen in geweld
Voor mensen die geen uitweg zien
Zingen en bidden wij
Zondagsgebed
U die voor ons gekozen heeft
Vraagt ook ons te kiezen
Leven naar uw gebod
Leven in liefde
Wij bidden u, vergeef ons.
Doe ons uw woord horen
Doe ons leven tot eer van u en van elkaar
Door Jezus Christus Onze Heer
Dankgebed – voorbeden – stil gebed
Wij danken u dat u voor ons kiest
7 maal 7 keer meer
Dan wij voor u kiezen
Wij danken u voor de weg ten leven
Ook waar we die weg verlaten
U, elkaar, onze bestemming zijn kwijtgeraakt.
Wij danken u voor uw Woord
Dat mensen ten leven roept
Wij danken u dat ons wegroept
Waar we vastlopen
In menselijk tekort,
Wij danken u om het zicht op uw toekomst
Beloofd land
Waar u onder en in ons woont
Eens en voorgoed.
Geef goede God dat we dat zicht niet verliezen
Dat we niet cynisch worden
Dat we elkaar en de aarde en de toekomst niet opgeven
Geef dat het goede gedaan wordt
En geef dat we achter ons mogen en kunnen laten
Wat mis ging
Geef dat we het goede in onszelf naar boven mogen halen
Steeds weer.
Wil zijn met mensen die leven in wrok
Wil zijn met mensen die niet meer in het goede kunnen geloven
Wil zijn met de mensen die rouwen
Wil zijn met de zieken
Wil zijn met de eenzamen
Wil ons verhoren, ook nu we in stilte bidden wat ons bezighoudt: ….. Onze Vader