Pinksteren, 19 augustus 2013, Protestantse Gemeente Assendelft
Gemeente van Christus,
Over de uitdrukking `Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen` schrijft het genootschap onze taal: "Pasen is het feest ter nagedachtenis aan de kruisiging en opstanding van Jezus en valt – afhankelijk van de maanstand – in maart of april. Pinksteren, het feest waarop de uitstorting van de Heilige Geest wordt gevierd, is vijftig dagen ná Pasen. Het is dus uitgesloten dat beide feesten op één dag vallen en in het verlengde daarvan betekent de uitdrukking 'nooit'."
En het is maar goed dat beide feesten niet op één dag vallen. Die vijftig dagen hebben we nodig gehad om te leren leven uit Pasen en ons af te vragen hoe dat er nu uitziet: leven in het vertrouwen dat Jezus niet dood is maar leeft.
We leven in een ritme van zeven dagen. Dat is ons gewone, alledaagse, leven. Zo tellen we onze weken. We hebben vanaf Pasen zeven maal zeven dagen geteld. Vandaag – op de vijftigste dag - gaan we die menselijke maat te buiten.
De Geest die Jezus heeft toegezegd daalt neer. Een Godsverschijning met tongen als van vuur. Ze brengt een taal met woorden ten leven. Wat anders de taal van beursberichten, van vruchteloze klimaatsconferenties en mislukte vredesonderhandelingen. Wat anders dan taal die alleen verwoesting zaait omdat ze niet geijkt is op God licht.
Ze daalt neer de trooster, de pleitbezorger. De Geest die er vanaf den beginne was, volgens rabbijnen, als een arend onder haar jong dat vliegen leert, om het als het valt op te vangen. De Geest die de Babylonische spraakverwarring omkeert in een taal waarin we God en elkaar werkelijk verstaan. Het misverstand en onbegrip voorbij.Feest dus vandaag. Omdat we niet aan onszelf zijn overgeleverd, omdat de Geest van Christus onder ons waait. De vijftigste dag, de menselijke maat te buiten, niet langer opgesloten achter de gesloten deuren van angst en onvermogen
Nu mag het zo zijn dat Pasen en Pinksteren nooit op één dag vallen, maar in het evangelie van Johannes doen ze dat wel. Jezus verschijnt aan zijn leerlingen als de Opgestane. Die leerlingen weten op een paar geruchten na niet beter dan dat Jezus dood is, ze zitten achter gesloten deuren uit angst voor geweld, en dan ineens is hij er, staat in hun midden, en zegt: vrede zij u! Een alledaagse groet. Je kon hem tientallen keren op een dag horen. Maar nu is het een groet die naar ons begrip niet kan. Doden spreken niet en als ze al in ons midden zijn dan is het in ons hart en in de verhalen die we over hen vertellen. Maar hier is het anders. Het is Jezus aan te zien hoe ze hem kapot gemaakt hebben. Hij draagt de wonden van de wereld. De pijn van de geschiedenis. Een getekend mens, dood gewaand, hier in hun midden en in ons midden: bij schrift en tafel. En hij blaast op hen, op ons. Hij blaast ons aan zoals een fluitist met zijn adem het dode hout tot leven wekt. Ontvang de Geest! Het kwaad wegnemen, het kwaad veroordelen. Pasen en Pinksteren op één dag.
En het heeft nog een andere zin dat bij Johannes de verschijning van Jezus en de gave van de Geest bijna samenvallen. Later heeft de kerk het moeilijke leerstuk van de drie-eenheid bedacht. Niet te begrijpen, maar toch heel duidelijk. Ze horen bij elkaar die drie, onlosmakelijk. Wat die leerlingen en – god geve – ook ons overkomt is dat ze aangeraakt worden door waar het in al die geloofsverhalen in de bijbel over gaat. Een God die het ons toewenst, en die ons in beweging zet om het handen en voeten te geven, en die er met heel zijn wezen voor instaat: vrede zij u!
Met Pinksteren deelt Hij zich mee. Door de gesloten deuren van onze werkelijkheid, Geest die doordringt in het hart. Taal van vrede, woorden om te horen en te doen.
Als men in de oosters orthodoxe kerk eucharistie – avondmaal – gaat vieren dan roept de diaken: de deuren! Het schijnt dat dat een gebruik is uit de tijd dat op deelname aan de maaltijd de doodstraf stond. Maar Willem Barnard – dichter van veel liederen in het huidige en hopelijk in het komende liedboek – vraagt zich af of het gebruik niet nog ouder is en of het niet teruggaat op het evangelie dat we net hoorden.
De leerlingen waren uit angst achter gesloten deuren bijeen en toch kwam de Heer in hun midden. Daarom sluit men ook in de oosters kerk de deuren in de verwachting dat de Heer in hun midden komt als ze de maaltijd vieren. Ik vind het een mooie gedachte. Er zijn heel wat deuren gesloten. Voor God, voor elkaar, voor vrede, voor toekomst. Deuren in onszelf – van angt, cynisme en ongeloof – deuren naar elkaar – uitsluiting, racisme, vijandschap …en toch, al die deuren zullen niet verhinderen dat de Levende tot ons komt, dat zijn Geest in deze wereld waait, ons aanspreekt, ons in beweging brengt, ons God en elkaar doet verstaan.
Laten we in dat geloof maaltijd vieren en moge de levende Heer in ons midden zijn en zijn Geest onder en in ons waaien. De Geest die leven doet. We leven in een ritme van zeven dagen, maar eens volgt op de zevende dag de eerste dag. Dag zonder einde, dag van Gods vrede, Gods Koninkrijk tot in eeuwigheid. Vrede zij U! Amen.
Kyriëgebed
Trouwe God,
We smeken om uw Geest
In een wereld bezet door geesten
van geweld, egoïsme, vijandschap
door geesten
die mensen stuk maken
daarom roepen en zingen wij
We smeken om uw Geest
Voor de Geest mist
Van zin in het leven, van blijdschap,
Van vertrouwen en hoop
Voor mensen van wie de geest gedood is
Door geweld en uitbuiting
Daarom bidden en zingen wij
Wij bidden om uw Geest
Die levend maakt
In een wereld waarin de dood zoveel macht heeft
Om uw Geest
Die inspireert en bemoedigt
Waar we niet weten hoe het verder moet
Om uw geest die geloven doet
Waar we alle vertrouwen zijn kwijtgeraakt
Daarom roepen en zingen wij
Zondagsgebed
Trouwe God
Op het feest van uw Geest
Bidden wij
Dat zij mag waaien in ons midden
Dat uw Woord levend Woord mag zijn
In uw gemeente, in mensen.
Doe ons leven
Aangeraakt door uw Geest.
In Jezus’ naam
Amen.
Voorbeden
Wij danken u goede God
Voor uw Geest die levend maakt
Voor uw Geest die bemoedigt
Voor uw Geest die ons u en elkaar doet verstaan
Voor uw Geest die troost
Voor uw Geest die ons niet alleen laat
Wij danken u voor mensen
Die leven in uw Geest
Mensen die het goede doen
Mensen in wie u zichtbaar wordt
Wij danken u voor momenten
Waarop mensen weer de geest krijgen
Na een periode van rouw en verdriet
Na een periode van ziek zijn
Wij danken u voor mensen
Die elkaar weer gaan verstaan
Na een periode waarin ze voor elkaar niet wilden of konden begrijpen
Na een periode van zwijgen of vijandschap
Wij danken u voor uw Geest
En bidden
Wil daar zijn, wil daar waaien,
Wil daar het voor mensen opnemen
Waar mensen ziek zijn
Waar mensen rouwen
Waar mensen teneergeslagen ziin
Waar mensen deuren gesloten houden
Voor u voor zichzelf en voor de ander
Wil daar zijn, wil daar waaien,
Waar uw kerk krimpt en uw woord
voor steeds minder mensen hoorbaar is
Wil daar zijn waar het leven doods is
Wil daar zijn waar de geest van harde economische wetten
Mensen bedreigt in het hebben van werk,
In bestaanszekerheid, in zelfvertrouwen,
In het geven van zin en betekenis.
Wil zijn met uw geest in ons bidden ook nu we in stilte zeggen wat ons hart bezighoudt:……. Door Jezus Christus onze Heer. Amen