Protestantse Gemeente Assendelft
Witte Donderdag 2 april 2015
Gemeente van Jezus Christus,
De grote lijnen van de Bijbel versta je al vrij goed als je geleerd hebt om te denken uit de omkeer, om omgekeerd te denken.
De eersten zijn de laatsen, de laatsten de eersten, de lammen gaan lopen, de blinden gaan zien, de dorstigen drinken.
Van alles wat we gewend zijn klopt in de bijbel helemaal niets meer.
En nu gaan we vieren dat een dode wordt opgewekt.
Maar we beginnen vanavond bij Jezus en zijn leerlingen tijdens een maaltijd. En het is heel goed mogelijk dat dat een Pesachmaaltijd was. Daarmee begint het Joodse Paasfeest, de viering van de uittocht uit Egypte. Dan vraagt het jongste kind: waarom is deze avond zo anders dan alle andere avonden? En dan wordt het verhaal verteld van bevrijding. Op tafel staan de matzot, ongerezen broden, want bij de uittocht was geen tijd om het brood te laten rijzen. En naast de matzot staan er bitter kruiden op tafel, die herinneren aan de bitterheid van de slavernij. En er staat een gerecht dat in zijn vorm doet denken aan de stenen die de slaven voor farao moesten bakken. En ieder jaar als een Jood Pesach viert dan moet het zijn alsof hij weer zelf slaaf was in Egypte. Want iedere tijd kent zijn eigen Egypte, zijn eigen land van angst. En de maaltijd wordt – ook in de stad Jeruzalem – afgesloten met de wens: volgend jaar in Jeruzalem. En daarmee wordt bedoeld Gods stad van vrede.
Misschien vierde Jezus met zijn leerlingen Pesach. Het zou kunnen. Ook zijn verhaal is een verhaal van bevrijding, al kunnen we het Joodse en het Christelijke Paasfeest niet op één hoop vegen. Daarvoor zijn de feesten te verschillend. Maar bovendien: in het verleden is wel beweerd dat de Matzes gebakken werden met bloed van christenen. Om de Joden in een kwaad daglicht te stellen. En eeuwenlang is – met name rond het Christelijke Pasen – het anti-semitisme gevoerd door de bewering dat dé Joden Christus hebben vermoord. Dus we kunnen beter van dat Joodse Paasfeest afblijven. We mogen het ons niet toe-eigenen.
Maar we kunnen Jezus niet begrijpen los van zijn Jood- zijn. Het reinigingsritueel waar het in het evangelie van vanavond over gaat is een Joods ritueel. Waar het om gaat is het in het Jodendom belangrijke onderscheid tussen rein en onrein. In onze ogen lijkt dat vaak op muggenzifterij, maar voor een gelovige Jood gaat het in dat onderscheid om niets minder dan het verschil tussen naar goed en kwaad. Bepaalde dingen doe je nu eenmaal niet. Dat herinnert je aan wie je bent, aan wie je wilt zijn. Aan Gods bedoeling met de schepping.
En omdat we nu eenmaal in figuurlijke zin niet schoon zijn moet je gereinigd worden van je levenswandel, van je vuile handen en je kwaad geweten, je verongelijktheid, je kleingeestigheid, je foute stappen. Of je dat nu wil of niet.
In Jezus’ tijd werd dat reinigen in Joodse huishoudens gedaan door diensknechten. Die draaiden op voor de levenswandel van hun heren. Zo gaat dat tot op vandaag. De knecht draait op voor de heer, de arme voor de rijke, de zwakke voor de sterke. Maar echt vrijuit gaat die heer natuurlijk niet. Want de heer blijft heer en de knecht blijft knecht, de rijke rijk, de arme arm, de laatste de laatse en de eerste de eerste.
En wat Jezus nu doet dat is omdraaien. Hij is zelf Heer. Zoon van een God van stand. Een God die bepaald niet de minste is onder de goden. Als het erop aankomt zet hij alle goden, farao’s, koningen, hogepriesters en Stadhouders te kijk. Maar wat hij doet is dat wat de heren en de goden van deze wereld niet doen. Hij wordt knecht, hij wordt dienstbaar.
Hij is geen heer in de hemel die de dienst uitmaakt, maar iemand die ons voorgaat in een nieuwe werkelijkheid. Een werkelijkheid waar hij de leerlingen deelgenoot van maakt, waarmee hij ze aanraakt.
Pasen gaat over die nieuwe werkelijkheid: de wereld omgekeerd.
Om uitocht uit de slavernij. Om de uittocht van hen die altijd de voeten wassen en de schoenen poetsen, de minsten zijn.
Om uittocht uit de dood. De dood in al haar gedaanten: het geweld, de zinloosheid, de depressie…
Pasen gaat over die nieuwe werkelijkheid: de wereld omgekeerd.
Mensen bevrijd. Door hem die ons dient… de lieve heer die knecht werd.
Amen.