Donderdag 24 maart 2016, Witte Donderdag, Protestantse Gemeente Assendelft
Gemeente van Jezus Christus,
‘Ontwaakt gij die slaapt en sta op uit de dood, en Christus zal over u lichten.’ Bekend lied, mooi om te zingen bij het binnendragen van de paaskaars in de Paasnacht.
Ontwaakt. Ook socialisten weten ervan.
‘Ontwaakt verworpenen der aarde. Ontwaakt verdoemden in hongers sfeer’
Een mens is niet geschapen voor het donker, voor de nacht, niet voor honger en dood, maar voor het licht en de dag.
Het evangelie van vanavond volgt direct op de laatste maaltijd die Jezus met zijn leerlingen gehouden heeft. Die maaltijd staat tegen de achtergrond van de Joodse Pesachviering. Dan gedenken en vieren Joden de uittocht uit de slavernij van Egypte. En ieder jaar moeten ze zich weer voorstellen dat ze nu slaaf in Egypte zijn, en op het punt staand om uit te trekken. Zo is dat oude verhaal geen verhaal van eeuwen terug, maar van vandaag.Jezus zegt tegen de leerlingen: wanneer ik opgewekt zal zijn, zal ik u voorgaan naar Galilea. In dat achtergestelde Galilea is het allemaal begonnen. Daar heeft Jezus zijn leerlingen geroepen, daar heeft hij rondgetrokken en het koninkrijk verkondigd. Straks als hij is opgewekt keert hij er weer terug als de Opgestane Heer. Dan begint het verhaal opnieuw. Het evangelie niet als het verhaal van eeuwen terug, maar van vandaag. Het verhaal van Jezus als het verhaal van de Levende.
En zo stel ik voor dat we Pasen vieren. Niet als een gebeurtenis van lang geleden, maar als iets dat vandaag gebeurt.
En toen zij de lofzang gezongen hadden, vertrokken zij naar de Olijfberg. Het is Pesach en daarbij horen de psalmen 113 tot en met 118. `De steen die door de tempelbouwers werd weggegooid heeft de Heer tot hoeksteen, tot de belangrijkste steen, gemaakt.` In die psalm zit het hele geheim van Pasen. Van opstanding uit de dood.
Jezus gaat naar de Olijfberg met Petrus en de hier niet bij hun naam genoemde zonen van Zebedeüs. Deze drie waren er ook bij toen Jezus op de berg verheerlijk werd, toen hij hen verscheen als de Opgestane.
Misschien weten ze van de opstanding, maar de vraag is of ze ook weten dat daaraan vooraf gaat. Eerder al heeft Petrus zich verzet tegen de gedachte dat Jezus moet lijden. En het liefste was hij bovenop die berg van de verheerlijking gebleven. En nu verwerpt hij de gedachte dat hij zich aan Jezus zou ergeren of hem zou verloochenen. Dat hoeft toch ook allemaal niet? We hebben het prettig met elkaar. Als we gewoon zo verder gaan dan komt dat Koninkrijk van God vanzelf wel dichterbij. Je moet dat niet te somber zien…uiteindelijk zal alles zich wel ten goede keren. Als u nu gewoon doorgaat Jezus zoals we u kennen… Ik herken dat wel, die hoop dat het vanzelf wel goed komt. Met het milieu, met de terreuraanslagen, met Syrië, met het egoïsme. Dat het wel goed komt met de mens, met ons. Maar het klopt niet. Daarvoor is de crisis te diep.
In de hof aangekomen zegt Jezus tegen Petrus en de zonen van Zebedeüs: mijn ziel is zeer bedroefd, tot de dood toe. Blijf hier en waak met mij. Zorg ervoor dat je als het erop aankomt niet slaapt, dat je de ander en de wereld niet aan zichzelf overlaat. Waak en bid dat je niet in verzoeking komt, dat je niet berust in hoe het in de wereld nu eenmaal gaat. Wees waakzaam. En misschien moeten we dat deze week proberen concreter in te vullen. Wees waakzaam, zodat je niet in iedere moslim een mogelijke terrorist ziet, zodat je net mee roept in het koor dat ‘minder, minder’ roept en ‘grenzen dicht. Wees waakzaam en stel de vraag: wat draagt bij aan een samenleving die een thuis is voor mensen met al hun verschillen, waarin mensen vrij zijn, waarin je mens kunt zijn. Moslim, homo, man, vrouw, gezond, ziek, hoog opgeleid of laag opgeleid.
De Geest is wel gewillig, maar het vlees is zwak. Dat heeft niets met een tegenstelling tussen geest en lichaam te maken. Met de geest is bedoeld: de mens die zich oriënteert op de hemel. En met vlees de mens die in zijn oriëntatie gevaar loopt, de mens zonder kompas die de weg kwijt raakt en verdwaalt. Zoals onze samenleving soms dreigt haar kompas kwijt te raken.
Maar ach die leerlingen, en waarom zouden wij anders zijn, ze waken niet en ze bidden niet. En ondertussen is Jezus in doodsangst en vraagt hij of deze beker aan hem voorbij mag gaan. ‘Vader, laat deze beker aan mij voorbijgaan, maar niet mijn wil maar uw wil geschiedde.’
Dat is zo’n zin waar je over struikelt. Nog even en dan is er een kerk die zegt dat God Jezus’ lijden zo gewild heeft, en die preekt dat Jezus moest betalen voor onze zonden. Een beetje alsof God een genadeloze bankier is die in bloed wenst te worden terugbetaald voor onze wandaden.
Ik hoor in Getsemane, in de angst en in het gebed, eerder het roepen van God zelf. Een God die alles waar die voor staat stuk ziet lopen: bij de mensen zijn, leven in liefde, zoeken wie verloren is… En de leerlingen, ze slapen. Hun ogen zwaar geworden. Drukke, enerverende dag gehad.Ik ben tijdens het journaal in slaap gevallen en heb niets gezien van demonstraties van Pegida en de toestanden aan de Macedonische grens. Ik was de berichten over de aanslagen moe. Ik werd wakker tijdens het weerbericht. Het maakt ook niet uit of je wakker blijft, je verandert er toch niets aan… of toch wel?
Dietrich Bonhoeffer, de Duitse theoloog en verzetsman, die zag het als taak van de kerk: waken, bidden en het goede doen. Het volhouden in de nacht van deze wereld. Waken in Getsemane.
Maar als Jezus de leerlingen voor de derde maal slapend vindt zegt hij: slaap nu maar verder en rust. Ik hoor daar geen cynisme in. Eerder een constatering: zo gaat het in de wereld. Maar zo zal het niet blijven. Ook die leerlingen zullen uit hun slaap ontwaken, en ook de doden zullen ontwaken. Zij zullen in Christus ontwaken … en dan zullen zij, en ook wij, aanzitten aan die maaltijd. Laten we proberen te waken, niet omdat we daar zo goed in zij, maar omdat Hij het vraagt. Laten we waken met dat beeld voor ogen. Die maaltijd met Hem die de hele wereld draagt, alle onmenselijkheid, alle dood. Die maaltijd aan de dood voorbij, in zijn Koninkrijk. Ontwaakt. Amen.