Prawne aspekty know-how

http://www.raportsekocenbud.pl/artykul/n/pokaz/news/prawne-aspekty-know-how/

Poufny charakter

nie ma jeszcze ogólnej, obowiązującej dla całego systemu prawa definicji tego zjawiska.

Know-how to jedno z rodzajów dóbr niematerialnych. O jego rynkowym, gospodarczym znaczeniu nie decyduje bowiem materialny substrat, jak jest to w przypadku rzeczy, ale praktyczne, przydatne w działalności gospodarczej informacje (umiejętności i doświadczenia), które zawiera dane know-how.

Stanowi ono zatem dobro niematerialne, do którego nie mają swobodnego dostępu inne podmioty niż podmiot z tytułu know-how uprawniony.

Niewątpliwie know-how wykazuje istotne wspólne cechy z tajemnicą przedsiębiorstwa. 

Podczas gdy know-how może zostać uznane za szczególnego rodzaju tajemnicę przedsiębiorstwa, nie każda tajemnica przedsiębiorstwa powinna zostać uznana za know-how.

regulacje prawne dotyczące tajemnic przedsiębiorstwa okazują się istotne także dla know-how.

Wyniki badań naukowych i prac rozwojowych

Know-how, czyli nadające się do praktycznego zastosowania w działalności gospodarczej rozwiązania, stanowią niejednokrotnie efekt działalności naukowej, w tym badań naukowych. Ten naukowy aspekt know-how jest szczególnie widoczny w kontekście rozwiązań o charakterze technicznym, choć nie tylko, czego przykładem mogą być wypracowywane naukowo nowe metody zarządzania przedsiębiorstwem czy też zasady jego organizacji.

Jeszcze ściślej niż badania naukowe z know-how łączą się prace rozwojowe. W praktyce następują one po naukowych pracach badawczych, pozwalających na uzyskanie praktycznej wiedzy, przydatnej dla rozwoju działalności gospodarczej.

Badania naukowe i prace rozwojowe skutkować mogą kreacją nowych dóbr niematerialnych, stanowiących know-how, w tym zwłaszcza know-how o technicznym charakterze.

Zdecydowanie najwięcej podobieństw – w przypadku dóbr niematerialnych z zakresu własności przemysłowej – łączy know-how z wynalazkami. W obecnym stanie prawnym na związki know-how z wynalazkami wskazuje przede wszystkim art. 79 Prawa własności przemysłowej. Nakazuje on do umowy o korzystanie z wynalazku zgłoszonego w Urzędzie Patentowym, na który nie udzielono jeszcze patentu (jak również do umowy o korzystanie z wynalazku niezgłoszonego, a stanowiącego tajemnicę przedsiębiorcy), stosować odpowiednio przepisy o umowie licencyjnej, chyba że strony postanowią inaczej.

Know-how a prawo autorskie

Know-how jako użyteczne w działalności gospodarczej rozwiązanie nie stanowi co do zasady utworu w rozumieniu ustawy z 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Jest to tym bardziej czytelne od 1 stycznia 2003 roku, kiedy zaczął obowiązywać nowy ust. 2¹ w art. 1 tej ustawy, który spod ochrony prawa autorskiego wyraźnie wyłączył procedury, metody i zasady działania.

Nie oznacza to, że know-how nie ma żadnych związków ze sferą prawa autorskiego. Art. 1 ust. 2¹ ustawy o prawie autorskim przewiduje np., że ochroną w ramach prawa autorskiego może być objęty wyłącznie sposób wyrażenia. Podczas gdy utworem nie jest know-how jako określone praktyczne rozwiązanie, utworem może być sposób jego wyrażenia, np. w formule odpowiedniej dokumentacji lub opisu.

Szczególnego rodzaju wartość

Know-how jest dobrem niematerialnym, które reprezentuje określoną wartość majątkową, związaną z jego praktyczną przydatnością. Wartościowy aspekt know-how ujawnia się z jednej strony w nakładach, jakie ponoszone są przez przedsiębiorcę na jego opracowanie. Z drugiej zaś strony wartość know-how ujawnia się w obrocie umownym tym dobrem prawnym, kiedy powstaje potrzeba określenia odpłatności za jego udostępnienie innym podmiotom.

Wartościowy wymiar know-how akcentowany jest w szczególności w przepisach podatkowych i rachunkowych, gdzie między know-how a wartością stawiany jest wręcz znak równości (np. w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.).

Poza tym w prawie bilansowym i podatkowym know-how traktowane jest jako jedna z kategorii wartości niematerialnych i prawnych.

Know-how a wiedza i doświadczenie

W przepisach prawa (np. art. 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) know-how łączone jest nie tylko z pojęciem informacji, ale także z wiedzą i doświadczeniem. Oczywiście nie chodzi w tym przypadku o wiedzę i doświadczenie wszelkiego rodzaju, ale wiedzę i doświadczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Stwierdzenie, że know-how stanowi wiedzę lub doświadczenie z zakresu działalności gospodarczej zawiera w sobie pewne uproszczenie. Know-how to bowiem określone rozwiązanie, którego wypracowanie wymaga niewątpliwie posiadania odpowiedniej wiedzy (fachowego przygotowania) oraz wykorzystania zdobytych w dotychczasowej działalności doświadczeń.

Know-how wiąże się zatem z konkretną wiedzą i doświadczeniem o tyle, że stanowi ono efekt ich odpowiedniego zastosowania, wobec czego stanowi samo jako takie źródło wiedzy i służy uzyskiwaniu nowych doświadczeń, czyli generuje istotne dla praktyki gospodarczej informacje.