Znaczenie i rola interesariuszy w zarządzaniu projektami

http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/Content/4087/3.pdf

Synopsis: W artykule przedstawiono wzrost znaczenia interesariuszy projektu w ciągu ostatnich pięć-

dziesięciu lat. Na bazie studiów literaturowych dokonano podziału (interesariusze wewnętrzni i zewnętrzni),

omówiono zakres ról interesariuszy oraz ich wpływ na powodzenie projektu. Zwracając

uwagę na wzrost interakcji występujących w środowiskach wieloprojektowych, podkreślono wagę zarządzania

interesariuszami w obecnych czasach oraz zaproponowano kierunki dalszych badań.

Słowa kluczowe: zarządzanie projektami, interesariusze, sukces, wpływ, badania literaturowe. 

Przy czym w początkowym okresie rozwoju zarządzania projektami, w latach

60. ubiegłego stulecia, rola ludzi w projektach polegała przeważnie na wykonywaniu

z góry określonych zadań. Szczególne znaczenie w tamtym czasie miały

umiejętności techniczne osób wykonujących poszczególne prace w projektach. 

Wraz ze wzrostem stopnia skomplikowania oraz zwiększania się liczby projektów

podejmowanych w przedsiębiorstwach zmieniło się również postrzeganie

roli ludzi w projektach. Zwrócono większą uwagę na inne niż techniczne kompetencje

osób realizujących projekty ([12], s. 101–125). Zaczęto bardziej rozwijać

aspekty związane z pracą grupową oraz interakcjami zachodzącymi pomię-

dzy członkami zespołów projektowych. 

Ponadto zaobserwowano, że na projekt mają wpływ nie tylko osoby wchodzące

w skład zespołów projektowych, komitetów sterujących czy też reprezentanci

sponsora bądź klienta projektu. Zauważono, że grono osób zainteresowanych

końcowym rezultatem projektu jest znacznie szersze. Przyjęto dla nich

określenie „interesariusze projektu” ([20], s. 173–184).

Głównym celem artykułu jest przybliżenie problematyki interesariuszy w zarządzaniu

projektami na podstawie przeprowadzonych badań literaturowych.

Przeglądowy charakter opracowania ma udzielić wskazówek co do dalszych kierunków

poszukiwań oraz wskazać nowe obszary eksploracji badawczej.

Interesariuszami projektu są wszystkie osoby, grupy osób czy też całe organizacje,

które wykazują zaangażowanie w projekt bądź przynajmniej są zainteresowane

jego końcowym rezultatem. Do interesariuszy projektu należy zaliczyć

m.in. ([9], s. 301–310; [15], s. 645–670; [21]):

— sponsora,

— kierownika projektu,

— zespół projektowy,

— klientów i użytkowników,

— dostawców i kooperantów,

— partnerów biznesowych,

— wewnętrzne jednostki organizacyjne,

— menedżerów funkcyjnych,

— instytucje i agendy rządowe,

— media,

— instytucje finansowe,

— lokalne społeczności

Należy zauważyć, że interesariusze wewnętrzni w większości przypadków

podejmują działania mające na celu wspieranie projektu, aby został zakończony 

Znaczenie i rola interesariuszy… 31

sukcesem. Interesariusze zewnętrzni natomiast zwykle dzielą się na zwolenników

i przeciwników projektu.

Ta sytuacja zmieniła się w latach 80. ubiegłego stulecia, kiedy to w większym

stopniu zaczęto zwracać uwagę na miękkie aspekty w zarządzaniu projektami.

Obok twardych metod i narzędzi [31] służących do realizacji pojedynczych

zadań zaczęły być stosowane metody związane z pracą zespołową.

Jeszcze większe przesunięcie środka ciężkości w kierunku miękkich technik

nastąpiło w latach 90., kiedy to wyraźnie wzrosła liczba projektów wykonywanych

w przedsiębiorstwach 

 Zasoby ludzkie stały

się wówczas dobrem bardzo często deficytowym, a praca zespołowa stanowiła

powszechny element projektów ([16], s. 452–487). Interakcje pomiędzy specjalistami

wykonującymi różne zadania stały się bardziej intensywne. 

Zdecydowanie wzrosło znaczenie gromadzenia wiedzy projektowej w organizacjach

([11], s. 23–44; [5]; [31]), a osoby realizujące zadania w projektach

zaczęły być postrzegane jako główne źródło wiedzy projektowej ([7], s. 285–

292). Bardzo często oprócz zastosowania specjalistycznej wiedzy w projekcie

równie ważne stało się ewidencjonowanie najlepszych praktyk w celu ich wykorzystania

w przyszłych przedsięwzięciach ([22], [34]). 

Na podstawie powyższych rozważań można zauważyć, że w ciągu ostatnich

pięćdziesięciu lat nastąpił wzrost znaczenia wewnętrznych interesariuszy projektu

dla realizacji przyszłych przedsięwzięć. Począwszy od lat 60. do lat 90. ubiegłego

stulecia, specjalistyczna wiedza osób realizujących projekty była wykorzystywana

wyłącznie w bieżących przedsięwzięciach. Natomiast od lat 90. XX w.

zaczęto wprowadzać mechanizmy umożliwiające gromadzenie informacji na

temat najlepszych praktyk celem ich zastosowania w późniejszych projektach

([28], s. 88–98). Tym samym zasoby ludzkie zaczęły pełnić funkcję współtwórców

baz wiedzy projektowej, przez co zyskały większą uwagę organizacji. Istotnym

elementem stała się efektywna komunikacja pomiędzy uczestnikami projektów,

która jest obecnie nieodzowna zarówno w pracy zespołowej, jak

i w procesie gromadzenia wiedzy projektowej ([17], s. 295–322), a także umiejętność

doboru pracowników o odpowiednich kompetencjach i wiedzy do grupy

realizującej dany projekt ([34], s. 939). 

Interesariusze zewnętrzni zostali dostrzeżeni w projektach dopiero w latach

90. ubiegłego stulecia. Dopiero od tego czasu zaczęto zwracać większą uwagę

na ich wpływ na powodzenie projektu. Początkowo do grupy tej należały wyłącznie

osoby bardzo często ściśle związane z projektem:

— sponsor projektu,

— klient,

— kadra kierownicza pionów funkcyjnych,

— naczelne kierownictwo organizacji.

Wraz z upływem czasu zaczęto dostrzegać, że grono osób, grup bądź instytucji,

które są zainteresowane rezultatami projektu, może być znacznie szersze.

Dlatego też jako interesariuszy zewnętrznych zaczęto coraz częściej postrzegać:

— instytucje finansowe,

— agendy rządowe,

— regulatorów rynku,

— media (telewizja, radio, prasa, portale internetowe),

— kreatorów opinii publicznej (w świecie realnym i wirtualnym),

— lokalne społeczności.

Szczególnie ważne było spostrzeżenie, że o ile wśród interesariuszy wewnętrznych

występują głównie osoby wspierające powodzenie projektu, o tyle

wśród interesariuszy zewnętrznych znajdują się osoby, grupy, instytucje mogące

być zainteresowane porażką projektu. Dlatego też bardzo ważnym elementem

procesu planowania każdego projektu stała się identyfikacja nie tylko grup interesariuszy,

ale też ich potrzeb. Znając nastawienie poszczególnych interesariuszy

do projektu, można przygotować plan zarządzania ich oczekiwaniami i starać

się wpływać na ich potencjalne decyzje czy też działania