Nguyễn Trọng Tạo-Thế Giới Không Còn Trăng

Thế Giới Không Còn Trăng

Thơ

NHÀ XUẤT BẢN HỘI NHÀ VĂN

Hà Nội – 2006

THAY LỜI TỰA

Về một “Tạo” của Nguyễn Trọng Tạo

NGUYỄN ĐỖ

Tôi đang chìm trong một chiều thu Sacramento (thủ phủ California) thật là điển hình, ở vườn một người bạn “bọ” yêu nghệ thuật hiếm hoi. Mùa thu mà khi nào cây nào cũng gợi tới câu thơ của B. Pasternac “Em cởi áo như cánh rừng trút lá” và lá nào cũng rực lên như chực cháy trong Van Gogh. Cái màu không thể nguôi ngoai khiến anh thon thót một cái gì đó. Mất gì đây và được gì đây?

Tôi không có gì đáp lại chủ nhân của những chai rượu vang BV Cabernet Sauvignon mà “bọ” thường giấu đâu đó rất kĩ trong cái vườn bề bộn nửa Mỹ nửa Nhật này. Tôi bèn nẩy ra đọc bài thơ “Cu Đái” của Nguyễn Trọng Tạo. Và món quà quê hương bất ngờ này đã có sức nặng: “Bọ” cười như chưa được cười bao giờ, anh khoái chí thò nốt chai rượu còn lại! Khi mà : “nó đứng trên cao cười tít / đái qua đầu bạn đầu tôi / hoa hậu ngước nhìn vẫy vẫy… / vòi nước cứ tuôn không ngừng / những bàn tay tranh nhau hứng / nước trời nước thánh rưng rưng” và rồi “mỗi năm một ngày cu đái / đái toàn bia Bỉ đắt tiền” thì anh đã ôm bụng, một ngày lo toan kiếm ăn, cùng với ánh mắt chằng chịt rễ tre dường như biến mất…

Làm một bài thơ để cười được đó là một trong những “Tạo” của Nguyễn Trọng Tạo. Làm một câu thơ để cho nhiều sinh viên khoa văn một thuở ngâm nga chép vào sổ tay như: “điều có thể đã hoá thành không thể / biển bạc đầu nông nổi tuổi hai mươi” hay “sông Hương hoá ruợu ta đến uống / ta tỉnh đền đài ngả nghiêng say” không phải là dễ. Rồi làm hàng trăm bài thơ kiểu như Thế giới không còn trăng hay Chiều thứ tư của không gian, v.v… là thành quả của cả một một núi vỏ bia đam mê. “Tạo” của những hoá thân khác như một sinh thể đực tìm cách quyến rũ đối tượng của nó từ tất cả những gì khả thể…

Đó cũng là một hình thái mà các nhà thơ hiện đại sống một cách chuyên nghiệp nhất. Thơ là một thử thách từ một cơ thể mềm mại nhất, ấm áp nhất, thơm tho trinh khiết nhất, sinh động nhất của một bông hoa mười tám tuổi. Nhưng thơ lại đồng thời đến từ một thử thách khác nghiệt ngã hơn, sần sùi hơn từ những cơ thể cống rãnh toang hoác khổng lồ hôi hám của cuộc sống mà nhà thơ chuyên nghiệp phải đương đầu. Tôi có 3 năm kinh nghiệm, khi tôi làm “counselor” cho trẻ phạm tội vị thành niên, nói nôm na như ở Việt nam là làm quản giáo cho trẻ hoặc là bụi đời hoặc là phạm tội. Suốt ngày tôi giường như muốn đập cái đầu mình vào chỗ nào đó cho nó đỡ bớt tiếng o o trong tai vì luôn luôn phải chuẩn bị đối phó với một trò bậy bạ tệ hại nào đó của phạm nhân, chứ đừng nói làm thơ. Tôi chỉ có 3 nãm, nhưng Franz Wright có những 20 năm, vừa làm việc như tôi, sau đó ông lại đóng đô cùng với vợ mình làm trong bệnh viện tâm thần. Vậy mà ông vẫn có thơ hay rồi đọat giải Pulitzer (2004). Nguyễn Trọng Tạo không làm counselor, điều trị đạo đức công dân (?) như tôi hay điều trị cho bệnh nhân thần kinh như Wright, nhưng anh và một số nhà thơ khác người cố gắng làm điều trị viên thơ trong cái bệnh mãn tính thơ Việt Nam (giả thơ, víu bám vào thơ, làng nhàng thơ, cũ rích thơ…) bằng cái cách ngòai làm thơ đủ kiểu còn làm báo THƠ, vẽ bìa thơ, rồi vẽ và giương ngọn cờ thơ! Vậy thì những “Tạo” mà anh có trong Nguyễn Trọng Tạo là vô cùng tương thích và thậm chí còn chuyên nghiệp hơn Wright!

Tuy thế, cái mà tôi viết những chữ này về anh lại không phải là cái đó. Một năm chỉ có một đêm Hallowen trẻ em có thể mang trang phục ma quỷ, còn 364 đêm kia chúng nó lại hiện nguyên hình học trò – người. Và đâu là “Tạo” thật trong vô số “Tạo” thì lại khác, lại đến từ chỗ chẳng hề bất ngờ chút nào nhất: lãng mạn, tha thiết, nhạy cảm, giản dị và… Nghệ.

Con gái tôi, tôi vẫn thường gọi là Ấu như ấu thơ Việt Nam, cái tên vô cùng âu yếm thương yêu của tôi nhưng lại vô cùng khó gọi với người ngọai quốc. Ấu đã lên 9, nhưng cao lớn hơn các bạn Mỹ cùng lớp vì Ấu học ballet từ lúc lên 3 rồi chuyển sang học figure skating (trượt băng nghệ thuật, rất gần với ballet) cho tới bây giờ. Mỗi thứ 7 thăm Ấu và dẫn Ấu đi hiệu sách hay đi chợ, Ấu đều nũng nịu “Bố, cõng”. Và mỗi lần như vậy tôi đều bảo “Con lớn thế còn bắt bố cõng không sợ người ta cười cho à?” và Ấu đều trả lời “Thì sao nào?” (Tạm diễn dịch: Bố cõng con như mọi người bố châu Á truyền thống cõng con, thì sao nào?). Đây cũng là câu trả lời cho phần thơ quan trọng nhất của Nguyễn Trọng Tạo, phần thơ mà anh là Tạo chứ không phải là “Tạo lẫn” như Thanh Thảo gọi. Hơn hai mươi năm trước anh đã vẽ một bức tranh thật đẹp thật lãng mạn của đôi lứa quê hương khi người lính đứng tuổi sau bao nhiêu năm ra trận trở về ru con: “ru mà lại sợ con nghe / mẹ con về nép bờ tre mỉm cười” và ru bằng “những gì cha ngỡ lãng quên / nhớ về gian khổ lại tìm được ngay”. Và bây giờ trong Thế giới không còn trăng này anh lại “người thành phố kẻ nhà quê/ mời nhau cơm nắm thơm về xưa xa” (Món quê). Và anh nói với vợ anh chứ anh không làm thơ với chị, một cách thành tâm, lặng lẽ “anh có thêm em, em có thêm con / cây bưởi đơm hoa cây cà đậu quả” (Cổ tích thơ tình)…

Thì sao nào, nếu sức công phá lỗ nhĩ bởi sự đại ngôn tự thân của Hú gào (Howl – Allen Ginsberg) làm độc giả căng thẳng thì nhiều lúc Ginsberg lại trở nên rất mềm mại với một “Khoảnh khắc trở lại Warsaw” hay “Ðêm cuối Calcutta”. Thì sao nào, nếu chúng ta đã đọc những núi đùi vú đồi “ngực em bày chật một ô buồn” của Hoàng Hưng rồi lại trở lại đọc những gì thân thuộc một câu thơ như một óan thán của liền chị quan họ “ngày buồn ăn cả vào đêm / em ngồi như núi lặng im mà buồn” của chính anh. Xoay đến mỏi tay với: Khối vuông ru bích của Thanh Thảo rồi chợt một lần nghe anh bàng hoàng “Con đứng lặng như cây dừa / chẳng hiểu sao mình đậu quả” thì chúng ta có cảm giác gì? Tôi sẽ hát lẩm nhẩm suốt cả ngày cái melody chủ đề của dàn đồng ca chim trong chương 1 của Thánh Lễ Mùa Xuân của Stravinsky nếu như sáng đó tôi mở mắt ra và “lỡ” nghe nó. Thế nhưng tôi cũng sẽ đau đớn đến quằn quại nếu đúng tối đó lại nghe Concerto Violin của Beethoven. Hai thái cực tín hiệu cổ điển và hiện đại của âm nhạc không hề loại trừ nhau trong cùng một máy nhận, người thưởng thức.

Thì sao nào, nếu con tu hú xưa của Bằng Việt cứ “sao không ở cùng bà / kêu chi hoài trên cánh đồng xa”, cứ kêu như trái tim da diết đau đáu, đâu cần phải làm dáng làm điệu, tán gái kiểu “Gió không phải là roi mà vách đá phải mòn / Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím” – cái kiểu rất thịnh hành của thơ ca từng ngự trị trong từng giai đọan của từng nhà thơ Việt Nam, và của cả một nền thơ. Thơ bản chất là chân thành. Chân thành tuyệt đối. Chân thành từ Nguyễn Trãi nhà thơ cổ điển Việt Nam thế kỉ 14, một nhà thơ nhưng là một ông quan đầu triều mà thốt rất giản dị: “Nghèo ốm ta thương bạn / Ngông cuồng bạn giống ta / Cùng phiêu nơi lữ thứ / Cùng đọc sách dăm ba / Nông nổi dùng chi được / Nhởn nhơ thạo quá mà / Nhụy Khuê năm khác hẹn / Nón chụp cuốc xuân nhà”, đến hơn 500 năm sau Robert Frost nhà thơ hiện đại Mỹ “Tốt rào làm tốt láng giềng” (good fences make good neighbors). Chân thành là bài học vỡ lòng của nhà thơ. Còn hiện đại hay cổ điển đó gần như là số mệnh của lịch sử nói chung và số phận của từng cá thể nhà thơ nói riêng. Ðọc Nguyễn Trọng Tạo tôi biết anh không thể nào thóat khỏi cái gánh nặng yêu thương của “Lèn Hai Vai” của “Rú Cài” … mặc dầu anh biết “áo quần chẳng rách như xưa” thì Nguyễn Trọng Tạo vẫn là con chim “vừa bay vừa hát” (một hình tượng rất đẹp và trong trẻo hiếm hoi), hát cả quan họ đò đưa pop rock bằng cái giọng ngũ âm của xứ Nghệ quê nhà.

Dù Nguyễn Trọng Tạo có thả trăng thả gió ngàn lần trên sông Hương xứ Huế, thì cũng chẳng thể nào thoát được cái ánh mắt của liếp tre chái nhà tranh ven sông Bùng quê anh. Nguyễn Trọng Tạo có uống cạn cả nhà máy bia Trúc Bạch thì cũng chẳng thể nào say mê say mẩn như năm nao rượu cuốc lủi Vinh “chua và thơm và cay như rượu gạo” với các bạn văn nghệ Phan Hồng Khánh, Thạch Qùy, Tiêu Cao Sơn, Việt Hùng và Trần Khánh…; say rồi… ngủ như một khoái cảm nghệ thuật trên cỏ vườn nhà bạn.

Với anh, dù có lang thang tận chốn “người của người, quê của người ta”, thì mãi mãi vẫn cứ còn một “Tạo” day dứt không nguôi trong thơ Nguyễn Trọng Tạo mà thôi!

Sacramento, Thu 2005

Thế giới không còn trăng

(Nghe tin một nhóm các nhà khoa học Nga kiến nghị chính phủ tiêu huỷ trăng để cứu thế giới)

Thế giới không còn trăng! Tin nghe rùng rợn quá

chú Cuội cây Đa tan xác giữa thiên hà

không còn Tết Trung thu không còn đêm phá cỗ

không còn ánh trăng ngà cho thi sĩ làm thơ

Hàn [1] đã quen có trăng như người tình muôn thuở

ta đã quen có em như trăng khuyết trăng tròn

Esenin uống trăng tan đầu ngọn cỏ

Lý Bạch đuổi theo trăng xuống tận đáy sông trong…

Thế giới không còn trăng. Sao có còn không nhỉ?

sao dẫu còn chẳng thay nổi trăng đâu

người cũng vậy, chết đi là vĩnh viễn

không còn người, dù nhân loại sinh sôi

Ta rờn rợn nghĩ tới lò hoàn vũ

một ngày kia hoả táng cả trăng vàng

đừng tưởng giết một tinh cầu giá lạnh

mà ngỡ mình vô tội với tình trăng…

Thế giới không còn trăng, dù chỉ là tưởng tượng

nấm mồ trăng chôn cất ở nơi nào

xin nhỏ lệ một lần cho mãi mãi

những tinh cầu ta ngưỡng mộ trên cao…

28.9.2002

[1]Hàn Mặc Tử

*

Phác hoạ

Ngõ xóm tuổi thơ lành nguyên không đào bới không mở hành lang không đặt ống nước. Cây duối già chín mọng quả vàng quyến rũ trẻ con và rắn.

Đường phố vừa rải nhựa đào nửa đường bên trái đặt cống mới đào nửa đường bên phải đặt dây điện mới đốn đại thụ mở hành lang kiến trúc nhà mặt tiền mỏng tang hai mét. Trái tim đi đường bị ép mỏng như tờ giấy gió bay hàng mã.

Dự án A gói thầu B tiếp thị CDEGHIK… XYZ. Xe máy xe hơi xe tải xe thồ chân đất đánh giày quần ngố váy đầm hở vú hở đùi hở miệng cười hở rốn. Mỏ đỏ mắt xanh tóc trắng tóc vàng tóc đỏ tóc đen tóc hạt dẻ tóc bạch kim tóc hoe hoe không tóc. Tù đứng tù ngồi tù béo tù gầy tù trong tù ngoài tù dân tù quan tù trí thức tù nội bộ tù treo tù tử hình tù không án.

Người sống chung với lũ. Lũ (chúng nó) không hiểu ý người. Lại đào đường thay cống mới. Bê tông đê bê tông sông bê tông biển bê tông đình bê tông chùa bê tông sân vận động bê tông cả hồn thơ chưa kịp ngân rung.

Thế là tôi kiểm duyệt tôi trước khi anh kiểm duyệt. Những người chết không biết nói. Tiếng quạ kêu nhắc nhớ mấy chiến trường. Tiếng chim sơn ca trong lồng hót theo ý chủ. Nay tế nhị mai nhạy cảm mốt tinh ý tinh vi tinh tường tinh tướng. Còn nhiều nữa những cản từ nguỵ biện. Thế là bao che thế là trừng phạt. Thế là ta mà chẳng phải ta. Thế là đối thoại một chiều hội thảo ngợi ca bỏ phiếu theo đáp án. Đêm giật mình sám hối vì đã trót có ý nghĩ thầm kín trong đầu.

Vẫn chưa hết những giấc mơ Nobel lý hoá sinh y kinh tế hoà bình văn học. Hình như ta đã một lần từ chối nửa giải Nobel. Phải cả giải nhưng bao giờ cả giải?

Đường phố lại đào lên. Cống rãnh lại có thêm dự án. Mưa sơ sơ đường lại hoá thành sông. Không ngọng nghịu cũng thốt lên: Hà Lội!

Những con bò đủng đỉnh ngang qua đường cao tốc.

Tôi mơ thấy ngõ xóm quê tôi thênh thang ô tô chở lúa. Nước máy vòi bơm róc rách quanh làng. Nhưng (lại nhưng) ngõ xóm tuổi thơ vẫn lành nguyên không đào bới không mở hành lang không đặt ống nước. Cây duối già chín mọng quả vàng quyến rũ trẻ con và rắn…

Hà Nội, 25.8.2001

Số không

Cái chẳng có gì lại làm nên mọi thứ [2]

cái siêu hình được diễn tả bằng hình

nếu số một tượng trưng cho Thượng đế

thì số không khởi thủy mọi số sinh

Sunya, sifr, zephirum, zephiro hay zero cũng vậy

là trống rỗng, là không, là có cái không

ngôn ngữ dẫu khác nhau mà số không chẳng khác

cái số không ôm gọn mặt trống đồng…

Số không ôm mặt trời mặt trăng trái đất

số không ôm súng đạn và bom

số không ôm đầu tôi đầu bạn

số không xuyên thăm thẳm những lỗ tròn

Ngay cả mắt đang nhìn cũng số không nhìn đấy

có bây giờ mai đã hoá không

và ta hiểu thế nào là tâm Phật

có có không không phận kiếp cứ luân vòng?

Tôi ngước nhìn trên lá những giọt sương

chúng biến mất lúc nào không hay biết

nhớ ai đó viết bài thơ Thêm Một

có thể là Thêm Một Số Không chăng?…

7.2003

[2] Ý của Denis Guedj

*

Điều bình thường lạ lẫm

Hình như Sex và Dâm cứ còn mãi trong đời

Tục và Nhạt cứ còn nơi cư trú

Văn bây giờ chẳng còn ranh giới nữa

Thơ mung lung sắp đặt lại chân trời

Chữ Trinh sa cơ ở trọ thân Kiều

Người cười mỉm người cau mày người khóc

Bạn lấm bùn sắm comple chính khách

Tài và Tiền cùng bắt chữ đầu T(tê)

Ghét và Yêu nhờn nhợt nếu không mê

Những đĩ nữ măng tơ những dê già lại đực

Chết sida chết ung thư chết tức

Chết từ từ chết đột ngột chết thờ ơ

Đêm cứ đen như trong một nấm mồ

Hai con mắt cũng như mười con mắt

Có bài hát không còn là bài hát

Bài hát thành vật chứng một thời xa

Hình như đời ưa nịnh ưa ngợi ca

Thì sự thật cũng chỉ là ảo ảnh

Người trồng hoa vẩy nước hoa cho hoa [3]

Người ngồi ghế ngày ngày tô lại ghế

Giá trị cứ đổi thay. Ta cứ tin như thế

Rồi có lúc ta buồn ta lục vấn chính ta

Rồi có lúc câu thơ thay chủ đổi nhà

Xác mục rữa đẻ ra hồn tươi thắm

Điều bình thường vậy mà ta lạ lẫm

Mãi trong đời cứ còn Sex và Dâm…

Hà Nội, 1.8.2004

[3] Từ câu thơ của Trần Dần: “Người trồng hoa không vẩy nước hoa cho hoa”.

Tội đồ của thời gian

1.

Có người càng gần càng lớn, càng xa càng nhỏ

Có người càng gần càng nhỏ, càng xa càng lớn

Có người gần xa không lớn không nhỏ

Cắt tóc thời gian

Thời gian mọc lại

Dài ra. Cắt ngắn. Dài ra

Khi dưới mồ thời gian không buông tha.

Những phán xét từng giây từng giờ từng trăm năm từng ngàn năm

Cả không phán xét

Những phán xét quan toà hơn cả quan toà.

2.

Ta loanh quanh không tiến không lùi

không gặm nhấm tương lai quá khứ

Em ơi đừng yêu ta

Chỉ cần em nảy ý yêu ta

em sẽ mồ côi.

Ta không sống khi yêu

Ta chết khi yêu

Những ý nghĩ Đông Tây đôi lần ta đã đọc.

3.

Người ước mình trẻ lại người ước mình già đi

Người ước mình vĩ đại người ước mình li ti

Ta không trẻ không già

không li ti không vĩ đại

Ta trung bình nhưng ta không giả dối

Là nghĩ vậy thôi chưa từng nói ra lời

Lời có khi phản ý

Ngay cả thời gian cũng chẳng vô tư như ta vẫn nghĩ.

4.

Không có gì buồn hơn khi thời gian khỏa thân mà ta bất lực

Thời gian yêu người – cuộc tình không cân sức

Người – tội đồ vĩnh cửu của thời gian!…

Hà Nội, 1.8.2004

Không đề

bạn thơ hay rượu ngon

trời trong mây trắng cỏ non

bạn nhà cao cửa rộng

vợ im ngủ ôm mơ mộng

quá nửa đời người một giấc quan

khi ê kíp khi tập đoàn

ta không kẻ nhắm không người uống

thi sĩ ba đào một chấm than.

3h30, 11.3.01

Rượu rắn cùng bạn thơ

nhớ mắt rắn nhìn rượu

nhớ thằng Sơn rượu nhìn

nhớ nửa đường mây khuất

thông reo về cõi Tiên

nhớ trẻ con đời xưa

mắt trong như nước mưa

nhớ mấy người bạc tóc

nửa đêm nhớ nửa trưa

tôi không là lữ khách

chất chìm giữa bạn bè

tôi không là gió lạ

nổi nhạc jazz đêm khuya

thương mấy thằng bạn lạc

say thơ – thơ không vần

nhớ một thời trăng cũ

ôm rắn ngủ trong chăn.

3h20, 11.3.2001

Qua miền gái đẹp

người đẹp Tuyên Quang cổ mang vòng bạc

môi đỏ như ớt vừa ngọt vừa cay

da trắng chân dài đèo cao áo bay

xe qua Sơn Dương ngược đường lên tỉnh

người đẹp hái chè trẩy ngô ẩn hiện

mắt đen lúng liếng vú tròn đung đưa

xe qua xứ mưa xe về xứ lạnh

người đẹp vít cần nồng hơn rượu mạnh

đàn hát chao ôi nghe chạnh lòng nhau

bạc đầu cỏ lau bỏ sầu lâm khách

cổng thành Nhà Mạc trẻ lại vì em

tiên sa nghiêng thuyền sông Lô bay lên

xe rời Thành Tuyên xa miền gái đẹp

còn vọng lời chào dính hơn xôi nếp

còn xanh lá tếch ai cầm trên tay

da trắng chân dài cổ cao váy bay.

25.11.2001

Mẹ thời @

Mẹ đi xe máy mẹ lái ô tô

Mẹ cưng chiều con mẹ đi cặp bồ

Mẹ thuê thầy cô cặp kèm con học

Con chờ quà mẹ từng chiếc hôn dài

Mẹ đi mấy ngày con nằm mơ mẹ

ở nơi xa nào chia quà cho trẻ

Trông nhà có chị tên là Ô Xin

Búp bê đầy tủ như một đàn em

Mẹ về râm ran bếp ga xào nấu

Con chạy cung quăng vòi ăn dưa hấu

Mẹ mê bóng đá Wold Cup Euro

Con thích hoạt hình mua thêm ti vi

Ôi mẹ chiều con hơn Tiên chiều Phật

Cả thế gian này con yêu mẹ nhất

Rồi con xe máy rồi con ô tô

Rồi quên hỏi mẹ vì sao cặp bồ…

Hà Nội, 1.8.2004

Dấu vết thời gian

có những con đường chưa từng in dấu

người đi không thấu người khác lại đi

đi hết dòng sông mênh mông biển sóng

đi hết đời người đầy vơi khát vọng

cây hoa trái hạt trôi dạt mầm chồi

xuân hạ thu đông hò hẹn tái hồi

anh yêu em rồi nụ cười tương tư

em yêu người khác anh thành thầy tu

thầy tu phá giới hội hè du xuân

gặp người gái goá xoá nợ phàm trần

xoá những tháng ngày buồn tênh trống rỗng

xoá những đêm dài ắp đầy mơ mộng

bán buồn mua vui họp chợ đời người

thời gian thắm lại một mùa hoa tươi.

Giao thừa

Em lễ hội hai nghìn áo mớ bảy mớ ba yếm đào khăn lụa

Rock xa lạ rống lên em khát anh em khát anh em khát anh

ừ thì em khát anh nhưng mà anh cũng khát

Anh khát một vầng sáng dịu dàng đêm quả thị em trở về là em không phải là cô Tấm

Một dòng sông dân ca không cầu xin Tiên Bụt vẫn hiện lên

Chảy giữa hai ta ẩm ướt khói sương tinh khiết ngàn đời truyền giống

Nếu sự chết làm hồi sinh sự sống

Mùa đông là giá đỡ của mùa xuân

Hai thế kỷ giao thừa ăn nước một dòng sông

Hai thế kỷ giao thừa giữa điệu hát trống quân…

Ta của thời đang xuân

Sông mỏng tang tơ lụa

Đồng như áo mới may

Núi xếp khăn mỏ quạ

Người ửng hồng má say

Gió xuân vờn trước ngõ

Rắc vàng hoa xương rồng

Chim vừa bay vừa hát

Bài ca của lá non

Con đường con đường cũ

Người về lạ bước chân

Ai gọi tên mình đó

Ta của thời đang xuân?…

Ngày sáng thế

Không phải Michael Jackson. Đêm tự lột da mình

Thay làn da ánh sáng

Thời gian bay khoảnh khắc nghìn năm

Dối gian ơi dối gian không lặp lại

Chó cún sủa mặt trời to hơn và đỏ hơn

Tôi thay đổi họ tên những loài hoa năm ngoái

Ngày thì đẹp như ngày toàn con gái

Cỏ làm thơ gửi fax tới muôn loài

Tôi xâu chuỗi hạt cườm đeo vào cổ Ban Mai…

Vọng Huế

Tôi muốn khoác lên Huế một tấm lụa lá non sau mùa lũ úa

Nhưng mùa xuân đã nhanh hơn tôi

Tôi muốn rắc lên Huế những cánh mai óng ánh màu áo vua huy hoàng cung điện

Nhưng mùa xuân đã nhanh hơn tôi

Những ngả đường hửng nắng nói cười

Những mặt người hồng hào qua vấn nạn

Tôi lên thuyền rồng du xuân cùng lăng tẩm

Vớt lên câu thơ đầm đìa nắng sáng cuối dòng Hương

Sao thèm hát một điệu gì xưa lắm

Thèm đọc một đoạn văn hoàng-phủ-ngọc-tường

Có ai đó rót chiều vào chén ngọc

Huế dịu dàng xây bằng khói và sương

Rồi xa vắng vỗ về tiếng chuông chiều Thiên Mụ

Trên đồi thông bầy chim mới ra ràng

Rồi tôi thấy người trổ mầm kết nụ

Những con đường hoa trái bước xênh xang…

Khóc rừng

Đến Trường Sơn nhớ Trường Sơn

đạn bom thuở ấy gian thương bây giờ

rừng đâu? Chỉ gốc cây khô

ta già mượn lệ trẻ thơ khóc rừng.

Lũ

Lũ ngập ti vi nhà ngập nóc

hồn ta trôi dạt cuối Cửu Long

Đêm ngủ chợt nghe tiếng trẻ khóc

choàng dậy ôm chăn rét tận lòng.

Trăng

Rút nắng đan áo mặc

gom mây xếp khăn quàng

chẳng giống người mặt đất

mình thương mình phận trăng.

Khủng bố

Ai khủng bố ai ngoài trái đất

tôi nép bóng tôi sát chân tường

con ong cái kiến co mình lại

còn sống mà như đã tử thương!

Tưởng nhớ

Mãi mãi không còn Thọ ở Đồng Nai

không còn giọng nói thật vui qua điện thoại đường dài

không còn những câu hát bông phèng cười ra nước mắt

đêm Hà Nội dội cú phôn lạnh ngắt:

“Nguyễn Đức Thọ qua đời!”

Dẫu nhà văn, không cưỡng được mệnh trời

nhưng Thọ còn trẻ quá

như hồi ức làng Che như nỗi buồn Giao Chỉ

như ốc mượn hồn, Thọ mượn những trang văn

xây đền thờ nước mắt…

Đêm Hà Nội nghe trái tim se thắt

tôi nhớ sông Lam quê Thọ quê tôi

tôi nhớ những Nhàn những Nương những Đạt

người của người mà quê của người ta

Nếu những trang văn kết được vòng hoa

trên mộ Thọ vòng hoa không tàn úa

những nhân vật mãi cúi đầu tưởng nhớ

vỏ ốc khô ứa lệ khóc nhà văn!…

Hà Nội, 15.3.2001

Giao thừa thế kỷ

Tôi ra lệnh cho giao thừa dừng lại

thế kỷ hai mươi khoan hãy ra đi

thế kỷ hai mốt đừng đến vội

hình như tôi chưa bàn giao xong tôi cho quá khứ

hình như tôi chưa chuẩn bị được gì để đi tới tương lai

không ai muốn đói nghèo bước chân qua thế kỷ

không ai muốn đạn bom cầu vồng qua thế kỷ

không ai muốn ngày mai như ngày qua

hỡi trái đất giao thừa hai bốn tiếng

vòng nguyệt quế pháo hoa cứ khoác mãi vào ngươi

tôi hy vọng con người sẽ nhìn ra sự thật

kẻ thông minh cứu giúp kẻ ngu đần

lòng từ thiện lên ngôi thay thù hận

hình như nước mọi dòng sông vẫn chảy

hình như cây vẫn nảy lộc đâm chồi

chưa kết thúc hoà đàm hai thế kỷ

chưa bình yên trong mỗi trái tim người

tôi ra lệnh cho giao thừa dừng lại!

nhưng thời gian vẫn cứ trôi

và tôi…

Tất niên, 2000

Nhà văn

Thật may, anh là người chưa nhũn não

ngày lại ngày tự múc óc nuôi mình

ộc ra con chữ

ộc ra tâm can kiến tạo sinh thành

Người đời gọi anh là nhà văn

anh vẫn gọi anh là bác thợ cày

cày trên giấy trắng

những luống chữ đen đen

Anh là chiếc hộp đen tích đầy sự sống

lai ghép những mảnh đời thành nhân vật bước ra

chân thiện mỹ thấp hèn hay độc ác

chẳng là ta mà sao vẫn là ta?

Một thế giới riêng nhà văn mang tới

cho ta yêu cho ta giận cho ta thương

cho ta thấy nhân gian buồn vô tận

những nỗi buồn chấu cắn chẳng buồn hơn

Anh báo động một ngày tình tan rữa

sói thay người thống soái cả trần gian

trong tuyệt vọng anh tin từng con chữ

sẽ cứu rỗi địa cầu dù con chữ mong manh

Bởi anh là nhà văn

anh là người chưa nhũn não…

25.9.2002

Những người đàn bà làm thơ

những người đàn bà làm thơ

mời gã đàn ông uống rượu

còn họ uống nước ngọt và ăn

đời họ đắng cay như thơ họ

sao họ thích ngọt thích vuốt ve nuông chiều

và thích yêu

đuôi mắt họ hằn những vết chân chim

bàn tay họ không chống nổi da mồi thời gian

gã đàn ông nhìn da mồi kính cẩn

tâm hồn họ không giống thân xác họ

họ yêu trai tơ yêu anh hùng tóc bạc

và ghen tuông hơn cả kẻ không chồng

chỉ có đắng và cay như rượu

đồng lõa với gã đàn ông

trong mắt say thi sĩ những dòng sông.

26.9.2005

Exit

lối ra

giải thoát

chết lìa trần

mà cánh cửa vẫn chờ ai: exit.

không biết tiếng Anh

người vẫn thoát ra ngoài cánh cửa

khách sạn Vera

hội nhà Báo

hội Nhạc sĩ

hội nhà Văn…

buồn

người nhập vào em

đói

người ăn trái tim em

khát

người uống cạn mắt em

và người ngủ trong da thịt em

gặp lại chiếc xương sườn xa vắng

chiếc xương sườn không chiều người rữa mục

em thành xác chết cầm tù gã đàn ông

hắn ngọ nguậy không tìm ra lối thoát

cánh cửa nào vẫn chờ người exit?

26.9.2005

Bài học ve

Ve hát hết mình thình lình tắt tiếng

mùa nhặt xác ve ép vào kỷ niệm

Hồn chẳng còn thơ hồn khóc lơ ngơ

ngày buồn ú ớ đêm vui lờ nhờ

Làm thơ không thành chuyển ngành làm báo

vua Thục thở than cuốc kêu tiếng sáo

Thôi đợi hè về nghe nhạc tìm ve

sao hoa phượng nhựa rơi đầy giỏ xe?…

22.8.2001

Tự dưng

Cái thời xuân trẻ xa rồi

tự dưng trí nhớ trêu người mộng du

tự dưng xanh áo thầy tu

thịt da run rẩy chu du lá cành

tự dưng núi hoá thành tranh

sông thành gương sáng biển thành trời sâu

tự dưng đôi mắt mực Tầu

từ nơi xa thẳm lâu lâu lại nhìn

tự dưng gọi một tiếng Em

có người nghe được mà quên bật cười

tự dưng tôi lại nhìn tôi

thấy còn một nước mã hồi là hay

tự dưng hai mắt cay cay

thấy con chuồn ớt vụt bay về trời…

11.12.2000

Trong quán Lý Thông

Tôi hỏi công chúa: Thạch Sanh đi đâu?

Công chúa lầu bầu trả lời: Không biết!

Tôi hỏi Nguyệt Nga: Vân Tiên đi đâu?

Nguyệt Nga âu sầu: Hình như đã chết!

Tôi hỏi cave. Cave cười ngất…

Chợt nhận ra mình giữa quán Lý Thông.

23.8.2001

Gửi H.

Bây giờ ngày ấy mai sau

em mười bảy tuổi và câu thơ buồn

giọt mưa rơi xuống cội nguồn

bởi chưng mái giột mưa còn ướt anh

một ngày héo một ngày xanh

một đời nhớ một đời thành lãng quên

mấy chàng yêu cũ điên điên

chuyền nhau điện thoại gọi em đường dài

yêu nhiều sao chẳng kết ai

trớ trêu đời thực sắc tài kỵ nhau

bây giờ ngày ấy mai sau

người không còn tuổi và câu thơ thiền…

23.8.2001

Bản sắc

Nhạc Tây Nguyên nghe lơ lớ Tây Nguyên

giọng chân quê pha nửa mùa thành phố

nghe em hát ngỡ đầm Tây xẩm chợ

anh một mình chèo nhẩm điệu lới lơ…

Hãy yêu em đi! Hãy cuốn em đi!…

dày cao gót Ănglê và áo dài Thượng Hải

em gào lên. Gió thốc hồn bay mãi

cây xấu hổ bên đường khép chùm lá hổ ngươi…

Về thăm làng em lái chiếc xe hơi

người đi đón vẫn quần nâu áo vá

anh là cọng rơm vàng dưới bánh xe em đó

cọng rơm vàng dập nát vẫn vàng rơm!…

25.8.2001

Cỏ may trên sân thượng

Cỏ may khâu áo làng quê

cớ chi gió thổi bay về trời cao

ta lên sân thượng chạm vào

cỏ may. Ta cúi xuống chào… cỏ may!

Đời phiêu bạt sáu tầng mây

từ trên chót đỉnh nhìn ngây phố nhà

nào ngờ cỏ đã đơm hoa

găm vào ta vết xót xa tận lòng

Người như con tốt sang sông

chìm trong phố thị còn trông quê nhà

áo quần chẳng rách như xưa

trái tim rạn vỡ vẫn chưa vá lành

Cỏ may không hẹn mà xanh

tìm ta khâu vá cho lành nhớ thương

ngang trời hoa cỏ đẫm sương

loanh quanh sân thượng mà thương cánh đồng…

23.11.2001

Nhớ Rú Cài

Quê cha Lèn Hai Vai

quê mẹ chân Rú Cài

Nghệ An và Hà Tĩnh

là tình tôi nhân hai

Lâu lâu tôi về ngoại

cậu gì chẳng còn ai

lâu lâu tôi nhớ lại

một căn nhà ngói dài

Hai bờ cây mạn hảo

xoắn xuýt sợi tơ hồng

hai cánh cổng gỗ cũ

đã mở vào hư không…

Bác trai tôi ở rể

Rú Cài thành quê trong

lâu lâu tôi trở lại

các chị đã theo chồng

Anh vô nam lập nghiệp

anh quê mới Thủ Đô

chỉ còn người trai thứ

giải ngũ về làm thơ

Những bài thơ Rú Cài

nặng nhớ Lèn Hai Vai

những nỗi niềm nội ngoại

nối người trong kẻ ngoài…

Bây giờ cháu rồi chắt

bay xa mấy phương trời

mỗi năm ngày Giỗ Tổ

chia nhau về đôi nơi…

28.11.2001

*

Lá

Tiếng lá rơi nặng như một xác người

lá xanh

lá vàng

lá xám khô

lá đỏ…

Lá không phải là anh

lá không phải là tôi

lá đã hát

đã đau

đã khóc

lá đông vui đơn độc

và lá đã rơi nặng như một xác người

Tôi khâm liệm trong tấm khăn mây xám

rồi chôn lá vào hồn tôi thăm thẳm…

Hà Nội, 11.2001

Một mình nghe nhạc Trịnh

Vườn khuya quỳnh chớm nở

sáng dậy qua kiếp quỳnh

tiếng ai vừa hát đó

đã luân hồi tử sinh

Thời gian bước nhẹ tênh

bao nhiêu thành quách đổ

người ước làm lá cỏ

muôn đời tự do xanh

Mượn đôi mắt long lanh

nhìn thời gian trẻ mãi

mượn tiếng cười tuổi xanh

cười quên đi từng trải

Có những người con gái

sống gửi vào bài ca

có chàng đơn độc mãi

hát cho quên tuổi già

Bỗng vắng một loài hoa

ngày xuân sao hụt hẫng

bỗng vắng một bài ca

bước chân về trĩu nặng

Một mình nghe nhạc Trịnh

quay ngược lại thời gian

những cánh hoa rũ úa

lại nở tươi núi ngàn…

Cây sấu nhỏ trước nhà Văn Cao

Cây sấu xanh xuân nào không nhớ nữa

ngày hạ sang hoa trắng rắc đầy thềm

lá vàng thu lá bay qua ô cửa

có một người nhìn cây sấu lặng im

Chua và thơm và cay cay rượu gạo

sấu thay xanh người ấy trắng mái đầu

những bài ca bay ra ngoài tuổi tác

thơ không vần tươi thắm mãi từng câu

Những bức tranh vương sắc màu cây lá

trẻ con leo cột mỡ đón xuân về

chợ họp đông quây dưới tầng bóng nhỏ

người ấy nhìn như tỉnh lại như mê

Bỗng cây sấu gãy ngang mùa bão lớn

nỗi đau cây lây sang nỗi đau người

giờ trở lại cây người xa vắng cả

một khung trời trống trải chiếm hồn tôi !…

15.11.2001-2002

Tết nhớ Phùng Quán

“Tết không vào nhà tôi”

nghĩa là Tết không vào nhà Phùng Quán

câu thơ tâm trạng

vấn nạn một đời!

Hồ Tây vẫn sương thuyền Rồng du ngoạn

hoa đào vẫn thắm Nhật Tân Nghi Tàm

bàn thờ vẫn hương rượu tăm chưa cạn

bạn bè vẫn thương ghé Vọng Ba Lâu

Cái chòi ngắm sóng bây giờ còn đâu?

Còn người vợ goá mây trắng đội đầu

còn “Bác Chép Còm” một thời dũng sĩ

còn Quân còn Quyên thành cha thành mẹ

còn đó “Tuổi thơ dữ dội” hiền ngoan

“Nghiệt ngã thời gian

dăm ngày vùi hết”

còn bài thơ “Hôn” không bao giờ chết

trái tim tan nát luân hồi lành nguyên

nhớ “Lời mẹ dặn” một đời trầm hương!…

13.11.2000

Đồng dao cho bạn

Tặng nhạc sĩ Ngọc Đại

anh Rock một đêm về mềm thân xác

nhớ bài đồng dao thuở nào em hát

thương sông dào dạt vỗ về trời xa

thương người cùng phố lâu ngày không ca

anh Rock một đời hoa thành quả đắng

từng giọt chiến tranh chảy dòng máu trắng

nỗi buồn thăm thẳm niềm vui nhạt nhoà

hạt trong khung nhạc bật chồi hiện ra

anh hát ngu ngơ bài đồng dao mới

nỗi buồn niềm vui đứng ngồi vũ hội

ai đem rao bán vinh quang rẻ tiền

anh mua giá đắt một mùa lãng quên.

Sài Gòn, 12.2000

Gửi Heraclit

“Không ai được tắm hai lần trên một dòng sông”

Heraclit ơi

có phải quê ông ở tận sông Bùng

tôi đã tắm một ấu thơ ở đó?

Có phải ông đã cùng tôi câu cá

câu lên cầu vồng bảy sắc long lanh

có phải ông đã cùng tôi thả trâu trên đê cỏ

trâu uống hoàng hôn lẫn bóng mình

Những cánh buồm thủng đạn như áo vá

những nhịp cầu gãy nát như xương người

những tấm lưới tung lên như tâm hồn chìm vào sóng nước

những luỹ tre, những cây bần soi bóng không trôi đi

Không trôi đi kỷ niệm quê hương

những cánh đồng cày bừa cấy gặt

đêm thiếu nữ tắm trăng

da thịt sáng lân tinh cá đớp…

Ơi Heraclit

mỗi lần tắm thì con sông đã khác

nhưng sông quê vẫn chỉ một sông Bùng

mỗi lần nhớ, tóc tôi thêm sợi bạc

nhưng tình quê vẫn chỉ một thuỷ chung!…

9.2000

Cổ tích thơ tình

Anh cô đơn như quan chẳng có dân

anh trống trải như ngai vàng vắng chủ

anh bốn mùa đông một ngày em đến ngự

lá chuối vườn thành áo bánh nếp thơm

Anh có thêm em em có thêm con

cây bưởi đơm hoa cây cà đậu quả

nụ tầm xuân gió đùa xanh nghiêng ngả

cây bén hơi người người bén hơi xuân

Anh làm vua không ngai em vẫn là hoàng hậu

nàng công chúa khóc nhè chàng hoàng tử hờn dai

chợt thương quan không dân chợt thương ngai không chủ

thương những đời người chung thân trong áo mão cân đai…

19.12.1999

Ghép lại trái tim

Vải thưa che mắt Thánh dễ dàng chăng

lời nói dối sẽ đến ngày gãy cánh

sự thật đi như một kẻ độc hành

sẽ tới đích dù đỉnh trời giá lạnh

tình yêu tan tan cả chút dối lừa

chàng hảo hán hiện hình tên ăn cắp

vỏ thánh thiện bóc ra toàn múi độc

tim thơ ngây tan vỡ thuỷ tinh trong

ngồi ghép lại trái tim thay máu mới

nàng đứng lên bước qua dấu chân mình

tấm vải thưa tan tành sương khói

nở nụ cười kiên nhẫn trước bình minh…

26.10.2000

Bức tranh Giêng

Giêng vừa động cửa cỏ mở chân trời

lay phay mưa bụi hiện nét em cười

anh đóng khung tranh mạ vàng treo chơi

tranh treo mồng tư ngất ngư mồng bảy

đôi môi em cười thành hoa hồng cháy

thân cành mọc gai cứa lòng đau mãi

có một đêm rằm chợt lạnh vầng trăng

bay vào khung tranh soi giấc anh nằm

lay anh tỉnh dậy ngậm ngùi xa xăm

thì ra tháng Giêng nhớ em quá thể

anh thấy em về giữa miền mộng mị

và cái khung tranh chính là khung cửa

từ bấy đến giờ anh có tháng Giêng

ngọt ngào mòng mọng ảo mờ chung chiêng

tháng Giêng ngà ngọc cứa và niềm riêng…

bức tranh tình

không vẽ mắt không vẽ môi không vẽ dáng hình

tôi vẽ hơi thở em thơm tho lộc biếc

căng cứng vú đồi

và chiếc gưương trời

ai vừa đánh rơi xuống mặt hồ trong vắt

không vẽ trái tim em, không vẽ trái tim anh

tôi vẽ cây Bạch Nhân thân trần cắm chân vào trái đất

cành vươn tay ghì xiết mùa xanh

tôi vẽ mong manh mảnh trăng giêng

hằn dấu môi non

ai vừa cắn vào da trời sung sưướng

không vẽ ngưười đàn bà hồi xuân

tôi vẽ mùa xuân vĩnh hằng trên toan trắng

em!

bức tranh tình không năm tháng

em!

mùa xuân chiếm hữu sắc màu tôi!

Hà Nội 2001

Trở lại Huế

Trở lại Huế mưa vẫn mưa như cũ

màu trời buồn như thuở ra đi

bạn làm thơ giờ viết báo nuôi thơ

tổng biên tập Sông Hương mặt rầu như đá xám

những đứa em hiệp sĩ với chính mình

chợ Bến Ngự thêm vài ba người lạ

đêm ca Huế mấy nụ cười trượt giá

áo vẫn dài nón vẫn trắng mắt vẫn đen…

Trở lại Huế dăm hè đường lát đá

tiếng lá rơi ngõ vắng cũng giật mình

o bán hàng là con o bán hàng ngày trước

rượu vẫn là rượu Hiếu dốc Phú Cam

góc sân chùa ngày ấy tôi hôn em

giờ trai gái cũng hôn nhau ở đấy

cổng ủy ban hình như vừa sơn lại

cửa Tam Toà thấp thoáng áo chùng thâm…

Đêm lang thang cùng Thanh Tú đượm buồn

chuông điện thoại thở dài Văn Cầm Hải

Hoàng Phủ Ngọc Tường vẫn viết văn bằng miệng

Ngô Minh gửi bài lách tách nhấn email

gallery nhiều bức tranh nữ tính

công viên trưng bày những tượng đá mô-đen

cầu Trường Tiền mưa phủ ướt hồn em

thành quách cũ niêm phong dần trí nhớ…

Trở lại Huế bước chân sầu vạn cổ

ngồi chuyện trò cùng ký ức lưu kho

ngày trở về mà cứ ngỡ ra đi

lời chào chia tay hay lời chào gặp lại

thôi tạm biệt Huế ơi tím tái dòng sông chảy

ngôi biệt thự ngăn đôi hai cánh cổng màu ghi

lâu lâu đón tôi về lâu lâu tiễn tôi đi…

Huế, 9.1.2002

Ký ức mắt đen

Đen và long lanh hai hạt nhãn Hưng Yên

ngỡ than đá Quảng Ninh cũng không đen và long lanh đến thế

đen và long lanh đã hớp hồn anh

18 ngàn năm

18 vạn năm

anh không nhớ rõ.

Đập vỡ thuỷ tinh cũng chẳng còn rượu nữa

đập vỡ tượng người có gặp trái tim yêu?

anh đập vỡ anh và anh nhìn thấy

đen và long lanh xa lắc bỗng hiện về…

Không phải đen của đêm tối châu Phi man man cuồng dại

không phải đen của hố thẳm chiến tranh thủ đoạn điên rồ

không phải đen của mực Tàu tài hoa thư pháp

không phải đen của dòng sông con đường phát sáng cơn mơ…

Đen và long lanh hiền dịu dại khờ

đen lúng liếng dân ca đen ngân nga lễ hội

hoá đá anh mắt em 18 tuổi

18 ngàn năm hay 18 vạn năm?

Ông Già Thời Gian ngỡ như chẳng già hơn

bạc trắng nụ cười tìm anh hỏi nhỏ:

- đen và long lanh thuở xa ấy đâu rồi?

- Đen và long lanh vẫn lẽo đẽo bên trời

dẫu anh nằm dưới cỏ

khi mùa xuân xao xuyến còn tươi!…

Huế, 6.11.2002

Chim én

chim én thành tro bao giờ chẳng biết

vỗ mãi trong ta từng lời ly biệt

ngỡ chim tuyệt diệt mấy chục năm rồi

sáng nay bay về đậu đầy giây phơi

này chim én ơi từ trời xa đến

phương ấy phương nào lao xao cuộc chiến

lánh nơi súng đạn? lánh phường thợ săn?

chim én tìm ta nghiêng cánh tin xuân…

rồi chim bay đi chìm vào trời thẳm

rồi một mùa đào rụng vào im lặng

ta thấy ta nằm trong tổ của ngươi

rồi ta ra ràng vỗ cánh rong chơi…

Xuân, 2002-2003

Món quê

Thời gian mòn cối giã vừng

Lòng tay mòn nhẵn qua từng nắm cơm

Vai mòn đòn gánh bóng trơn

Người rao cơm nắm bước mòn tuổi xanh

Cơm vừng, thưa chị thưa anh

Bữa cơm công chức ăn nhanh vỉa hè

Người thành phố, kẻ nhà quê

Mời nhau cơm nắm thơm về xưa xa

Thơm về đồng đất phù sa

Thơm về đồi núi thơm qua luống cày

Thơm về mùa trĩu bông sây

Thơm về Tiên Tổ tháng ngày nắng mưa

Nghìn năm hay vạn năm xưa

Muối vừng cơm nắm lon dưa vại cà

Món quê thơm thảo mặn mà

Vẫn len lỏi chốn phồn hoa phố phường

Vẫn còn lời nói dễ thương

Mời anh mời chị dùng cơm muối vừng…

Hà Nội, 12.2003

Cửa Lò phố biển

Thân tặng anh Phạm Văn Thìn

Cửa Lò muối Cửa Lò rèn Cửa Lò biển Cuala

Cửa Lò gió Cửa Lò sóng

Cửa Lò Nhà-Mát-Vua mọc loài hoa cúc biển

Cửa Lò bạn tôi xây thành phố tinh khôi

Gió chia ô và nắng chia ô

Thang máy lên trời những hotel mây trắng

Biển dưới chân đêm ngày bồng bềnh sóng

Biển trên đầu mùa hạ khoả thân xanh

Bạn tôi cười trên con thuyền cao tốc

Đảo Song Ngư chớp mắt đã gần kề

Quay nhìn lại thành phố chìm trong biển

Bức tranh màu mới vẽ mực còn tươi

Tôi bỗng ước một cầu vồng ra đảo

Thì trời xa đã vẽ một cầu vồng

Tôi bỗng ước một đêm huyền thoại biển

Thì khơi xa đèn sáng một vòng cung

Quá nửa khuya vọng tiếng rao mực nhảy

Rượu lanh canh ly chạm sóng chảy tràn

Đêm đẹp quá khách nằm không nỡ ngủ

Những bàn chân trên cát ướt miên man

Tôi và bạn lên tầng cao ngắm phố

Công viên Tuổi Thơ giấc mơ đã hiện hình

Sen đang nở một vùng hồ sinh thái

Đất trời thơm như thuở hồng hoang

Chợt đỏ chói hiện lên ngoài xa biển

Đường Bình Minh nườm nượp tự bao giờ

Từng đợt sóng ùa lên ôm thành phố

Tôi sợ Cửa Lò và bạn phải chia xa…

Tháng Tư, 2004

Chiều thứ tư của không gian

Ta gọi ngày hôm nay là hiện tại

Nó sẽ là quá khứ của ngày mai

Ta gọi phút này là hiện tại

Phút và giây trong một thoáng quay đầu

Xuân lại đến ta gọi là xuân mới

Em mỗi ngày có gì mới trong tôi

Đào lại nở đón một người đúng hẹn

Dám tin không người đúng hẹn suốt đời?

Ta cứ đến rồi đi

Sông cứ duềnh lên sóng

Ta cứ trôi ngay cả khi ta đứng

Có thể yêu khi tưởng chẳng thể yêu?

Người chết rồi móng tay vẫn mọc

Bây giờ trưa tương lai sẽ là chiều…

Ta khao khát một điều gì xa lắm

Xa hơn cả tương lai

Xa hơn Quá-Khứ-Người…

Hà Nội, 12.12.2003

Đi chợ chiều nhớ Tám

Xưa Tám viết Đi chợ chiều nhớ Mẹ

Mẹ không còn để con chạy theo sau

Giờ tôi viết Đi chợ chiều nhớ Tám

Tám không còn. Héo úa cả hàng rau

Xưa Tám viết Đàn ông đi chợ

Vợ thương chồng vất vả lặn vào thơ

Giờ tôi khóc một thời chưa trắng nợ

Khóc một thời nghèo khó hoá mộng mơ

Thơ về chợ hay và đau đến thế

Người đàn ông yểu tướng – bạn tôi ơi

49 tuổi. Ra đi. Không trăng trối

Thôi thì thơ đã nói hộ bạn rồi!

Thôi thì chiều… Chẳng còn chiều nào nữa

Ta bên nhau chen chúc giữa chợ đời

Tôi đơn lẻ góc chợ chiều nhớ Tám

Nhìn vào đâu cũng thấy vắng một người!… [4]

Ngày tiễn Tám, 21.12.2002

[4] Những chữ in nghiêng là của Trần Khắc Tám.

Nếu em ngủ gật

Nếu em tỉnh giấc dọc đường

là khi xa cách tôi thường nhắc em

Nếu em tỉnh giấc trong đêm

là khi tôi chẳng bình yên nỗi lòng

Giữa chiều em bỗng thấy mong

là khi tôi viết vài dòng thơ riêng…

Bao giờ tôi khẽ ngủ quên

đừng lay tôi dậy giữa miền không em!

Mùa hè ước

Sao em không là thảm cỏ mềm

đưa đón dọc đường anh đi bộ?

Sao em không là trái me chua

nghiêng lưng dốc nắng dẫu cuối mùa?

Sao em không là Em Ngày Xưa?…

Trôi

Sông trôi mòn đá núi

Mây trôi chẳng mòn trời

Ngày trôi rồi đêm trôi

Thời gian đầy thêm mãi

Thuyền trôi thuyền trở lại

Trăng trôi trăng khuyết tròn

Tình trôi tình mắc cạn

Trong tim người dại non

Có gì trôi chon von

Quay tròn như gió xoáy

Trôi xuôi không ngoái lại

Những tinh cầu đang bay

Ai chới với bàn tay

Không là người chết đuối

Trôi đời anh chìm nổi

Trên sóng mắt em nhìn

Những chiếc lá lim dim

Những ga tàu ngái ngủ

Những căn phòng bỏ ngỏ

Những con đường mung lung

Cả những lời hứa suông

Cả những gì đã chết

Cả những người bơi ngược

Tất cả đều đang trôi…

Huế, tất niên 2002

Đêm kỳ diệu

Đêm kỳ diệu tay bơi trong suối tóc

ánh trăng mờ trời sương mặc áo mun

thu trút lá người ơi run rẩy gió

Đêm kỳ diệu đêm chưa bao giờ có

hai trái tim trôi vô định bên trời

nghe da thịt trào lên từng đợt sóng

Từ thăm thẳm một vì sao rụng xuống

ánh chớp xanh trái đất rùng mình

tan biến rồi ánh chớp vẫn còn xanh

Đêm kỳ diệu đêm của Em và Anh

bàn tay bao giờ ngủ yên trong suối tóc

mằn mặn môi em… nước mắt?

Biển vắng

Cây phi lau đổ lá xuống chân mình

đàn thuyền đen nằm sâu trong bờ cát

Hòn Kiến bò trên sóng bạc

đến bao giờ gặp tổ phía đất nâu?

Anh nghe rền tiếng sấm đáy biển sâu

sóng vỗ mãi vào lòng anh muối mặn

ngày động biển nào ai ra thăm biển

có dấu chân ai đâu mà tìm dấu chân ai…

Bắt chước ca dao

Mình về thưa với Núi Cao:

mùa trầu sẫm lá mùa cau chín vừa

Ta về quì trước Biển thưa:

đá thành vôi trắng xin đưa mình về

Núi Cao ghé Biển thầm thì

hình như Biển cũng hỏi gì Núi Cao…

Thế rồi xuống Biển mò sao

ta mang lên Núi cài vào đá xanh

Mình thì lên giải sông Ngân

nhặt mây ném xuống mặn dần Biển sâu…

Bây giờ hiểu trọn lòng nhau

mùa trầu đã rụng mùa cau đã vàng!

9.1982

Chân trời

Tôi và em đứng trước chân trời

chiều đổ bóng vào hồn vội vã

gió mở cửa những gì hoang vắng cũ

tóc em bay xõa bóng đêm về

tôi và em đứng trước biệt ly

con chim xám du cư về miền núi lạ

lèn đá lung lay nỗi buồn muôn thuở

sau lưng ta hoang vắng nhón chân đi

tôi và em nhập nỗi buồn Đường thi

lời ta nói ta quên, lá rơi ta chẳng nhớ

ánh mắt xa xăm sợi chỉ tay buộc mở

bỗng giăng ngang, và ta gọi: chân trời…

Em

Em đã vắt kiệt mình như vắt kiệt mùa đông trong chậu áo quần của ba mẹ chồng con em vừa giặt giũ

Em đã cười tươi ngày mới chớm yêu và đã khóc âm thầm sau ngày cưới

Em đã chia cho anh nỗi buồn công sở và niềm vui ngày biết mang thai

Em đã hát một bài ca xưa cũ

Giữa bạn bè như những đứa trẻ thơ

Anh con thuyền ưa bão tố phong ba

Dong mơ ước chân trời tít tắp

Có khi vô tâm không nghe tiếng khóc

Tiếng gió trời nức nở sau lưng

Không còn chiến tranh anh không còn làm lính

Em thời bình Chinh Phụ vẫn chưa thôi

Có gì níu gọi ta trong bão tố cuộc đời

Có gì đẩy xô ta trong bình yên mộng ảo

Những đứa con lớn dần lên lúc vắng cha khi vắng mẹ

Những đứa con ưu buồn trước tuổi thần tiên

Em vẫn một mình đi chợ nấu cơm đến bệnh viện chăm mẹ già thăm thầy cô đưa con đi vãng cảnh

Những bài thơ của anh chất thêm lên vai em gánh nặng

Những chân trời càng đến lại càng xa

Nhắm mắt lại anh thấy em bên cạnh

Như đứa con đi học về ríu rít gọi: Ba ơi…

27.9.2005

Một người già thông báo mùa xuân

một người già thông báo mùa xuân về trong ánh mắt lộc non

một đứa trẻ với tay theo cánh én và khóc đòi én bay về đậu xuống tay em

một cô gái đang yêu ôm chầm lấy bông hoa ghì xiết một chàng trai

những chuyến bay hoa đào hoa mai thiên di hồn viễn xứ

sao ta ngồi núi đá tư lự

sao ta ngồi không biết mình đang thay lá trên xanh

sao ta ngồi tơ lụa mong manh

sao ta hát khói sương hồn quê cũ

em nhắm mắt không phải em đang ngủ

ở nơi xa em mong ngóng ta về

ngày cuối năm ngày đầu năm ngấp nghé

đôi đũa thừa so mãi vẫn so le

tuyết vẫn rơi và tuyết tan ra trên chồi non vừa nhú

gió nguyện làm chổi quét lá vàng xưa

gió không quét nổi thời gian chết

ta mấy tuổi rồi em nhớ chưa?

xin đừng đếm những đồng tiền mừng tuổi

hãy giữ nguyên mùi giấy mực giao thừa

trái tim ấu thơ và trời non lộc biếc

hãy giữ nguyên cả những giọt mưa

đừng thông báo vé tàu xe đã hết

cho tôi về kịp Tết với trẻ thơ

cho tôi về úp mặt vào dâu bể

úp mặt vào tin yêu không trở lại bao giờ…

1.12.2005

Những bài thơ bị lỗi

1. Bài thơ bị lỗi

mơ thoát khỏi dòng sông những con cá cố nhảy lên bờ

tôi không mơ trời cao tôi ở trọ trời cao

căn hộ khép kín ép chặt dần tháng ngày

chiếc computer trong xó tối mở ra thế giới

lách cách lách cách lách cách lách cách

không chịu nổi à ơi

không chịu nổi chuẩn mực

lách cách lách cách cạch

computer lỗi

đôi khi lỗi lầm mở ra tư duy mới

đôi khi không thể làm thơ lại tốt hơn làm thơ

trở lại giấc mơ đập vỡ bức tường

thấy hiện ra người quả phụ trẻ

mắt đắm đuối quở trách

lách cách lách cạch lách cách cách

một bóng người đè nặng một bóng hoa

những con cá đói khát trên đất khô

quẫy nát bóng người bóng hoa

quẫy nát computer

quẫy nát bức tường vỡ

quẫy nát trời xanh

tôi thoát khỏi có vần không vần à ơi không à ơi hũ nút không hũ nút

tôi tự do lơ lửng trời cao.

25.2.2005

2. Thôi thì

đi đám tang về kịp đi đám cưới

hai tờ bạc mới hai chiếc phong bì

bỏ buồn vào vui bỏ cười vào khóc

biết mình nhầm thật mà vẫn thôi thì…

hôm qua gọi điện cho người chết rồi

hôm nay nhận thư của người đã chết

ghé nhà người quen chủ nhà lạ hoắc

gặp bạn quên tên ố á thôi thì…

đến computer còn hư bộ nhớ

đến ông quản lý còn quên nhân viên

đến ả hầu bàn khi anh khi chú

thôi thì kẻ lú có kẻ lú hơn.

thương trống đánh xuôi thương kèn thổi ngược

âm âm dương dương một ngày chung cuộc

chồng vợ so le khôn dại bù trừ

thôi thì tháng Ba rồi đến tháng Tư

thôi thì tháng Tư rồi đến… thôi thì…

3. Nụ cười chữ nhật

cái bắt tay nào cũng lắc

nụ cười nào cũng hình chữ nhật

bình hoa mùa nào cũng cúc

rượu một lò bia một hãng

phở Bát Đàn phở Bát Đàn phở Bát Đàn

đến khi chết vẫn nụ cười chữ nhật

vẫn cúc kết vòng hoa

vẫn rượu một lò bia một hãng

cơm cúng phở Bát Đàn phở Bát Đàn phở Bát Đàn

không còn ai bắt tay bàn tay vẫn lắc.

4. Bị chối

đầu CD Nhật xịn không đọc nổi đĩa CD hàng chợ

Tây mũi lõ tóc vàng mê cuốc lủi làng Vân

nghe nói Beckam đến Việt Nam xin làm cầu thủ

mà chẳng ai chịu nhận đường bóng anh chuyền

nghệ thuật cũng vậy thôi. Cao siêu thường bị chối

cái chết của Bá Nha có thể giết Tử Kỳ!

26.2.2005

Phố đỏ

Phố đỏ đèn mờ lơ mơ người xe

ta khách phương xa dạo bộ vỉa hè

có hai mắt nhìn có hai tai nghe

có hai bàn chân nửa đi nửa về

có hai con người một già một trẻ

nửa muốn nửa không cãi nhau chí choé

Phố đỏ đèn mờ trong mơ mê tơi

những toà thiên nhiên mắt môi chào mời

tóc vàng tóc nâu tóc dài tóc ngắn

tuyết tuyết hồng hồng tươi thắm lả lơi

thấy ta đi qua đầu không ngoái lại

những toà thiên nhiên nhẫn nại tuyệt vời

Những toà thiên nhiên Á Âu Phi Mỹ

triển lãm đường cong thân thể nuột nà

ngồi đứng béo gầy mỏng dầy cao thấp

có toà thiên nhiên cất lên tiếng hát

có toà thiên nhiên khe khẽ thở dài

những toà thiên nhiên không của riêng ai

Ta đi qua đêm đèn mờ vẫn đỏ

những toà thiên nhiên vẫn còn bày đó

chợt nhớ lơ mơ hình bóng Thuý Kiều

chợt nhớ quê mình lầu xanh nhà thổ

chợt nhớ Chí Phèo o mèo Thị Nở

chợt nhớ phải xa phố Đỏ Hà Lan…

Amsterdam, 10.10.2004

*

Cô gái Ba Lan

Chân dài đầu nhỏ cổ cao

tóc vàng da trắng môi đào mắt đen

mới nhìn ngỡ đã từng quen

quen em rồi

có người em

xứ người

em đọc thơ em nói cười

em đàn ca – khúc tuyệt vời Chopin

phong vàng phủ kín vai anh

gió vàng khoan nhặt mong manh ánh vàng

em đưa anh đến Thiên Đàng

chìm trong muối mặn chín tầng âm ti [1]

nhạc buồn chạm mặt từ bi

thơ vui nuốt lệ chia li nở cười

một ngày quên cả một đời

một đêm nhớ mãi một trời lạ xa

một năm là mấy mùa qua

một trăm năm nữa hay là nghìn năm?…

Anh về xứ nóng xa xăm

tuyết rơi trắng xóa dấu nằm trong mơ

anh đàn hát anh đọc thơ

anh buồn vui chẳng xóa mờ chiêm bao

chân dài đầu nhỏ cổ cao

tóc vàng da trắng môi đào mắt đen…

Warszawa – Hà Nội, 10.2004

[1] Mỏ Muối vùng Krakow cua Ba Lan, Di sản Văn hoá thế giới, sâu hàng trăm mét dưới lòng đất với 300 km đường hầm.

Tháp Eiffel

Những người đòi đốn hạ tháp Eiffel đã chết từ lâu

115 năm tháp Eiffel ngạo nghễ

Con quái vật hay Nàng Tiên giáng thế?

Hỏi sông Seine, sông Seine lặng lờ trôi

Đêm lên tháp Eiffel nhìn Paris diễm lệ

Li cà phê thơm gió lạnh tháng mười

Em thang máy dịu dàng như nước Pháp

Những nụ hôn xúc động ở trên trời

Những nụ hôn trắng nâu vàng đen đỏ

Thế giới qua đây khoảnh khắc Thiên Đường

Cầu bệt rượu vang siêu thị quà lưu niệm

Hoa hồng đen và bát đĩa đen

Bạn tôi ví Eiffel chai Cognac khổng lồ [1]

Tôi mua tháp Eiffel 5 euro bỏ túi

Bỗng thấy ngây ngô những người phản đối

Bỗng thấy yêu sao người nói câu này:

“Tôi chẳng hiện đại bao nhiêu so với sự bảo thủ của mình” [4]

Tháp Eiffel vẫn như một Nàng Tiên

Bộ váy đầm sắt thép…

Paris, 11.10.2004

[1] Ý thơ Nguyễn Thuỵ Kha

[2] Ý của Stravensky, nhạc sĩ đứng đầu chủ nghĩa Âm nhạc Tiền Phong thế kỷ XX.

Tượng Thằng Cu Đái

Đến Bỉ thăm thằng Cu Đái

nhỏ con mà nghịch quá trời

nó đứng trên cao cười tít

đái qua đầu bạn đầu tôi

hoa hậu ngước nhìn vẫy vẫy

chính khách khoanh tay mỉm cười

người già thấy mình trẻ lại

trẻ con gọi “Bạn Đái ơi!”…

Cu Đái cứ cười không nói

vòi nước cứ tuôn không ngừng

những bàn tay tranh nhau hứng

nước trời nước thánh rưng rưng

Ở đâu con người thiếu nước

đến đây cầu ước phúc lành

ở đâu con người bất hạnh

đến đây cầu lộc cầu vinh…

Mỗi năm một ngày Cu Đái

đái toàn bia Bỉ đắt tiền

mùi bia làm say thế giới

sâu bia sâu rượu ngả nghiêng

Cu Đái đứng cười ngặt nghẽo

Cu Đái đứng cười triền miên

chụp ảnh với thằng cu Đái

thật vui, không phải trả tiền.

Chia tay với thằng Cu Đái

dạo quanh phố cổ một vòng

thấy trong cửa hàng cửa hiệu

ắp đầy Cu Đái bằng đồng

Cu Đái to Cu Đái nhỏ

nghìn năm chẳng chịu mặc quần

Cu Đái đã thành biểu tượng

vĩnh hằng sự sống trần gian…

Bruxelles, 10.2004

Trên chuyến bay giã biệt

Mây như sóng như bông như núi trắng mịt mùng

Mây như biển duềnh lên tóc trắng

Không còn sông Visla tiếng khóc cười xa vắng

Bó hoa hồng người tặng chẳng còn tươi

Ta đang ở độ cao mười nghìn mét

Nhớ về em dưới đó chốn quê người

Em nhỏ nhắn một mình đi dưới tuyết

Tuyết tan rồi nắng mỏng thắm làn môi

Nghe em hát một lần sao nhớ mãi

Dặm trường ơi thân gái hát nao lòng

Giá ta được bay về nơi chốn ấy

Hát cùng em bài hát mới làm xong

Nhưng không thể. Trời cao cùng mây trắng

Dẫn ta đi nghìn cây số một giờ

Ta nhắm mắt thấy em cười hiển hiện

Trong câu thơ trong bão gió trong mơ

Mây bỗng hoá đàn cừu bị gió trời xô đuổi

Dưới trần gian trái đất cứ quay vòng

Người cứ đuổi theo người hết đèn xanh đèn đỏ

Sông cứ trôi ra biển tận đời sông

Ta đã trót lên chuyến bay giã biệt

Còn trách chi gặp gỡ với hẹn hò

Thôi chào nhé sông Visla in bóng người gái nhỏ

Câu thơ bay trên mây trắng xa mờ…

VN544, 28.4.2006

MỤC LỤC

1. Thế giới không còn trăng

2. Phác hoạ

3. Số không

4. Điều bình thường lạ lẫm

5. Tội đồ của thời gian

6. Không đề

7. Rượu rắn cùng bạn thơ

8. Qua miền gái đẹp

9. Mẹ thời @

10. Dấu vết thời gian

11. Giao thừa

12. Ta của thời đang xuân

13. Ngày sáng thế

14. Vọng Huế

15. Bốn câu

- Khóc rừng

- Lũ

- Trăng

- Khủng bố

16. Tưởng nhớ

17. Giao thừa thế kỷ

18. Nhà văn

19. Những người đàn bà làm thơ

20. Exit

21. Bài học ve

22. Tự dưng

23. Trong quán Lý Thông

24. Gửi H.

25. Bản sắc

26. Cỏ may trên sân thượng

27. Nhớ Rú Cài

28. Lá

29. Một mình nghe nhạc Trịnh

30. Cây sấu nhỏ trước nhà Văn Cao

31. Tết nhớ Phùng Quán

32. Đồng dao cho bạn

33. Gửi Heraclit

34. Cổ tích thơ tình

35. Ghép lại trái tim

36. Bức tranh Giêng

37. Bức tranh tình

38. Trở lại Huế

39. Ký ức mắt đen

40. Chim én

41. Món quê

42. Cửa Lò phố biển

43. Chiều thứ tư của không gian

44. Đi chợ chiều nhớ Tám

45. Nếu em ngủ gật

46. Mùa hè ước

47. Trôi

48. Đêm kỳ diệu

49. Biển vắng

50. Bắt chước ca dao

51. Chân trời

52. Ảo giác ngày xuân

53. Em

54. Một người già thông báo mùa xuân

55. Những bài thơ bị lỗi

- Bài thơ bị lỗi

- Thôi thì

- Nụ cười chữ nhật

- Bị chối

56. Phố đỏ

57. Cô gái Ba Lan

58. Tháp Eiffel

59. Tượng Thằng Cu Đái

60. Trên chuyến bay giã biệt

THẾ GỚI KHÔNG CÒN TRĂNG

THƠ NGUYỄN TRỌNG TẠO

NHÀ XUẤT BẢN HỘI NHÀ VĂN

65 Nguyễn Du – Hà Nội

Tel & Fax: 04.8222135

Email: nxbhoinhavan@hn.vnn.vn

Chịu trách nhiệm xuất bản:

NGUYỄN PHAN HÁCH

Biên tập:

TẠ DUY ANH

Vẽ bìa:

NGUYỄN VŨ TRỌNG THI

Sửa bản in:

NGUYỄN VŨ BẢO CHI

In 2000 cuốn khổ 14,5×20,5 cm tại Công ty in Công Đoàn Việt Nam . Giấy đăng ký KHXB số 558 – 2006/CXB/37-52/HNV. In xong và nộp lưu chiểu quý 4 năm 2006