Nguyễn Trọng Tạo-Thế Giới Không Còn Trăng
Thế Giới Không Còn Trăng
Thơ
NHÀ XUẤT BẢN HỘI NHÀ VĂN
Hà Nội – 2006
THAY LỜI TỰA
Về một “Tạo” của Nguyễn Trọng Tạo
NGUYỄN ĐỖ
Tôi đang chìm trong một chiều thu Sacramento (thủ phủ California) thật là điển hình, ở vườn một người bạn “bọ” yêu nghệ thuật hiếm hoi. Mùa thu mà khi nào cây nào cũng gợi tới câu thơ của B. Pasternac “Em cởi áo như cánh rừng trút lá” và lá nào cũng rực lên như chực cháy trong Van Gogh. Cái màu không thể nguôi ngoai khiến anh thon thót một cái gì đó. Mất gì đây và được gì đây?
Tôi không có gì đáp lại chủ nhân của những chai rượu vang BV Cabernet Sauvignon mà “bọ” thường giấu đâu đó rất kĩ trong cái vườn bề bộn nửa Mỹ nửa Nhật này. Tôi bèn nẩy ra đọc bài thơ “Cu Đái” của Nguyễn Trọng Tạo. Và món quà quê hương bất ngờ này đã có sức nặng: “Bọ” cười như chưa được cười bao giờ, anh khoái chí thò nốt chai rượu còn lại! Khi mà : “nó đứng trên cao cười tít / đái qua đầu bạn đầu tôi / hoa hậu ngước nhìn vẫy vẫy… / vòi nước cứ tuôn không ngừng / những bàn tay tranh nhau hứng / nước trời nước thánh rưng rưng” và rồi “mỗi năm một ngày cu đái / đái toàn bia Bỉ đắt tiền” thì anh đã ôm bụng, một ngày lo toan kiếm ăn, cùng với ánh mắt chằng chịt rễ tre dường như biến mất…
Làm một bài thơ để cười được đó là một trong những “Tạo” của Nguyễn Trọng Tạo. Làm một câu thơ để cho nhiều sinh viên khoa văn một thuở ngâm nga chép vào sổ tay như: “điều có thể đã hoá thành không thể / biển bạc đầu nông nổi tuổi hai mươi” hay “sông Hương hoá ruợu ta đến uống / ta tỉnh đền đài ngả nghiêng say” không phải là dễ. Rồi làm hàng trăm bài thơ kiểu như Thế giới không còn trăng hay Chiều thứ tư của không gian, v.v… là thành quả của cả một một núi vỏ bia đam mê. “Tạo” của những hoá thân khác như một sinh thể đực tìm cách quyến rũ đối tượng của nó từ tất cả những gì khả thể…
Đó cũng là một hình thái mà các nhà thơ hiện đại sống một cách chuyên nghiệp nhất. Thơ là một thử thách từ một cơ thể mềm mại nhất, ấm áp nhất, thơm tho trinh khiết nhất, sinh động nhất của một bông hoa mười tám tuổi. Nhưng thơ lại đồng thời đến từ một thử thách khác nghiệt ngã hơn, sần sùi hơn từ những cơ thể cống rãnh toang hoác khổng lồ hôi hám của cuộc sống mà nhà thơ chuyên nghiệp phải đương đầu. Tôi có 3 năm kinh nghiệm, khi tôi làm “counselor” cho trẻ phạm tội vị thành niên, nói nôm na như ở Việt nam là làm quản giáo cho trẻ hoặc là bụi đời hoặc là phạm tội. Suốt ngày tôi giường như muốn đập cái đầu mình vào chỗ nào đó cho nó đỡ bớt tiếng o o trong tai vì luôn luôn phải chuẩn bị đối phó với một trò bậy bạ tệ hại nào đó của phạm nhân, chứ đừng nói làm thơ. Tôi chỉ có 3 nãm, nhưng Franz Wright có những 20 năm, vừa làm việc như tôi, sau đó ông lại đóng đô cùng với vợ mình làm trong bệnh viện tâm thần. Vậy mà ông vẫn có thơ hay rồi đọat giải Pulitzer (2004). Nguyễn Trọng Tạo không làm counselor, điều trị đạo đức công dân (?) như tôi hay điều trị cho bệnh nhân thần kinh như Wright, nhưng anh và một số nhà thơ khác người cố gắng làm điều trị viên thơ trong cái bệnh mãn tính thơ Việt Nam (giả thơ, víu bám vào thơ, làng nhàng thơ, cũ rích thơ…) bằng cái cách ngòai làm thơ đủ kiểu còn làm báo THƠ, vẽ bìa thơ, rồi vẽ và giương ngọn cờ thơ! Vậy thì những “Tạo” mà anh có trong Nguyễn Trọng Tạo là vô cùng tương thích và thậm chí còn chuyên nghiệp hơn Wright!
Tuy thế, cái mà tôi viết những chữ này về anh lại không phải là cái đó. Một năm chỉ có một đêm Hallowen trẻ em có thể mang trang phục ma quỷ, còn 364 đêm kia chúng nó lại hiện nguyên hình học trò – người. Và đâu là “Tạo” thật trong vô số “Tạo” thì lại khác, lại đến từ chỗ chẳng hề bất ngờ chút nào nhất: lãng mạn, tha thiết, nhạy cảm, giản dị và… Nghệ.
Con gái tôi, tôi vẫn thường gọi là Ấu như ấu thơ Việt Nam, cái tên vô cùng âu yếm thương yêu của tôi nhưng lại vô cùng khó gọi với người ngọai quốc. Ấu đã lên 9, nhưng cao lớn hơn các bạn Mỹ cùng lớp vì Ấu học ballet từ lúc lên 3 rồi chuyển sang học figure skating (trượt băng nghệ thuật, rất gần với ballet) cho tới bây giờ. Mỗi thứ 7 thăm Ấu và dẫn Ấu đi hiệu sách hay đi chợ, Ấu đều nũng nịu “Bố, cõng”. Và mỗi lần như vậy tôi đều bảo “Con lớn thế còn bắt bố cõng không sợ người ta cười cho à?” và Ấu đều trả lời “Thì sao nào?” (Tạm diễn dịch: Bố cõng con như mọi người bố châu Á truyền thống cõng con, thì sao nào?). Đây cũng là câu trả lời cho phần thơ quan trọng nhất của Nguyễn Trọng Tạo, phần thơ mà anh là Tạo chứ không phải là “Tạo lẫn” như Thanh Thảo gọi. Hơn hai mươi năm trước anh đã vẽ một bức tranh thật đẹp thật lãng mạn của đôi lứa quê hương khi người lính đứng tuổi sau bao nhiêu năm ra trận trở về ru con: “ru mà lại sợ con nghe / mẹ con về nép bờ tre mỉm cười” và ru bằng “những gì cha ngỡ lãng quên / nhớ về gian khổ lại tìm được ngay”. Và bây giờ trong Thế giới không còn trăng này anh lại “người thành phố kẻ nhà quê/ mời nhau cơm nắm thơm về xưa xa” (Món quê). Và anh nói với vợ anh chứ anh không làm thơ với chị, một cách thành tâm, lặng lẽ “anh có thêm em, em có thêm con / cây bưởi đơm hoa cây cà đậu quả” (Cổ tích thơ tình)…
Thì sao nào, nếu sức công phá lỗ nhĩ bởi sự đại ngôn tự thân của Hú gào (Howl – Allen Ginsberg) làm độc giả căng thẳng thì nhiều lúc Ginsberg lại trở nên rất mềm mại với một “Khoảnh khắc trở lại Warsaw” hay “Ðêm cuối Calcutta”. Thì sao nào, nếu chúng ta đã đọc những núi đùi vú đồi “ngực em bày chật một ô buồn” của Hoàng Hưng rồi lại trở lại đọc những gì thân thuộc một câu thơ như một óan thán của liền chị quan họ “ngày buồn ăn cả vào đêm / em ngồi như núi lặng im mà buồn” của chính anh. Xoay đến mỏi tay với: Khối vuông ru bích của Thanh Thảo rồi chợt một lần nghe anh bàng hoàng “Con đứng lặng như cây dừa / chẳng hiểu sao mình đậu quả” thì chúng ta có cảm giác gì? Tôi sẽ hát lẩm nhẩm suốt cả ngày cái melody chủ đề của dàn đồng ca chim trong chương 1 của Thánh Lễ Mùa Xuân của Stravinsky nếu như sáng đó tôi mở mắt ra và “lỡ” nghe nó. Thế nhưng tôi cũng sẽ đau đớn đến quằn quại nếu đúng tối đó lại nghe Concerto Violin của Beethoven. Hai thái cực tín hiệu cổ điển và hiện đại của âm nhạc không hề loại trừ nhau trong cùng một máy nhận, người thưởng thức.
Thì sao nào, nếu con tu hú xưa của Bằng Việt cứ “sao không ở cùng bà / kêu chi hoài trên cánh đồng xa”, cứ kêu như trái tim da diết đau đáu, đâu cần phải làm dáng làm điệu, tán gái kiểu “Gió không phải là roi mà vách đá phải mòn / Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím” – cái kiểu rất thịnh hành của thơ ca từng ngự trị trong từng giai đọan của từng nhà thơ Việt Nam, và của cả một nền thơ. Thơ bản chất là chân thành. Chân thành tuyệt đối. Chân thành từ Nguyễn Trãi nhà thơ cổ điển Việt Nam thế kỉ 14, một nhà thơ nhưng là một ông quan đầu triều mà thốt rất giản dị: “Nghèo ốm ta thương bạn / Ngông cuồng bạn giống ta / Cùng phiêu nơi lữ thứ / Cùng đọc sách dăm ba / Nông nổi dùng chi được / Nhởn nhơ thạo quá mà / Nhụy Khuê năm khác hẹn / Nón chụp cuốc xuân nhà”, đến hơn 500 năm sau Robert Frost nhà thơ hiện đại Mỹ “Tốt rào làm tốt láng giềng” (good fences make good neighbors). Chân thành là bài học vỡ lòng của nhà thơ. Còn hiện đại hay cổ điển đó gần như là số mệnh của lịch sử nói chung và số phận của từng cá thể nhà thơ nói riêng. Ðọc Nguyễn Trọng Tạo tôi biết anh không thể nào thóat khỏi cái gánh nặng yêu thương của “Lèn Hai Vai” của “Rú Cài” … mặc dầu anh biết “áo quần chẳng rách như xưa” thì Nguyễn Trọng Tạo vẫn là con chim “vừa bay vừa hát” (một hình tượng rất đẹp và trong trẻo hiếm hoi), hát cả quan họ đò đưa pop rock bằng cái giọng ngũ âm của xứ Nghệ quê nhà.
Dù Nguyễn Trọng Tạo có thả trăng thả gió ngàn lần trên sông Hương xứ Huế, thì cũng chẳng thể nào thoát được cái ánh mắt của liếp tre chái nhà tranh ven sông Bùng quê anh. Nguyễn Trọng Tạo có uống cạn cả nhà máy bia Trúc Bạch thì cũng chẳng thể nào say mê say mẩn như năm nao rượu cuốc lủi Vinh “chua và thơm và cay như rượu gạo” với các bạn văn nghệ Phan Hồng Khánh, Thạch Qùy, Tiêu Cao Sơn, Việt Hùng và Trần Khánh…; say rồi… ngủ như một khoái cảm nghệ thuật trên cỏ vườn nhà bạn.
Với anh, dù có lang thang tận chốn “người của người, quê của người ta”, thì mãi mãi vẫn cứ còn một “Tạo” day dứt không nguôi trong thơ Nguyễn Trọng Tạo mà thôi!
Sacramento, Thu 2005
Thế giới không còn trăng
(Nghe tin một nhóm các nhà khoa học Nga kiến nghị chính phủ tiêu huỷ trăng để cứu thế giới)
Thế giới không còn trăng! Tin nghe rùng rợn quá
chú Cuội cây Đa tan xác giữa thiên hà
không còn Tết Trung thu không còn đêm phá cỗ
không còn ánh trăng ngà cho thi sĩ làm thơ
Hàn [1] đã quen có trăng như người tình muôn thuở
ta đã quen có em như trăng khuyết trăng tròn
Esenin uống trăng tan đầu ngọn cỏ
Lý Bạch đuổi theo trăng xuống tận đáy sông trong…
Thế giới không còn trăng. Sao có còn không nhỉ?
sao dẫu còn chẳng thay nổi trăng đâu
người cũng vậy, chết đi là vĩnh viễn
không còn người, dù nhân loại sinh sôi
Ta rờn rợn nghĩ tới lò hoàn vũ
một ngày kia hoả táng cả trăng vàng
đừng tưởng giết một tinh cầu giá lạnh
mà ngỡ mình vô tội với tình trăng…
Thế giới không còn trăng, dù chỉ là tưởng tượng
nấm mồ trăng chôn cất ở nơi nào
xin nhỏ lệ một lần cho mãi mãi
những tinh cầu ta ngưỡng mộ trên cao…
28.9.2002
[1]Hàn Mặc Tử
*
Phác hoạ
Ngõ xóm tuổi thơ lành nguyên không đào bới không mở hành lang không đặt ống nước. Cây duối già chín mọng quả vàng quyến rũ trẻ con và rắn.
Đường phố vừa rải nhựa đào nửa đường bên trái đặt cống mới đào nửa đường bên phải đặt dây điện mới đốn đại thụ mở hành lang kiến trúc nhà mặt tiền mỏng tang hai mét. Trái tim đi đường bị ép mỏng như tờ giấy gió bay hàng mã.
Dự án A gói thầu B tiếp thị CDEGHIK… XYZ. Xe máy xe hơi xe tải xe thồ chân đất đánh giày quần ngố váy đầm hở vú hở đùi hở miệng cười hở rốn. Mỏ đỏ mắt xanh tóc trắng tóc vàng tóc đỏ tóc đen tóc hạt dẻ tóc bạch kim tóc hoe hoe không tóc. Tù đứng tù ngồi tù béo tù gầy tù trong tù ngoài tù dân tù quan tù trí thức tù nội bộ tù treo tù tử hình tù không án.
Người sống chung với lũ. Lũ (chúng nó) không hiểu ý người. Lại đào đường thay cống mới. Bê tông đê bê tông sông bê tông biển bê tông đình bê tông chùa bê tông sân vận động bê tông cả hồn thơ chưa kịp ngân rung.
Thế là tôi kiểm duyệt tôi trước khi anh kiểm duyệt. Những người chết không biết nói. Tiếng quạ kêu nhắc nhớ mấy chiến trường. Tiếng chim sơn ca trong lồng hót theo ý chủ. Nay tế nhị mai nhạy cảm mốt tinh ý tinh vi tinh tường tinh tướng. Còn nhiều nữa những cản từ nguỵ biện. Thế là bao che thế là trừng phạt. Thế là ta mà chẳng phải ta. Thế là đối thoại một chiều hội thảo ngợi ca bỏ phiếu theo đáp án. Đêm giật mình sám hối vì đã trót có ý nghĩ thầm kín trong đầu.
Vẫn chưa hết những giấc mơ Nobel lý hoá sinh y kinh tế hoà bình văn học. Hình như ta đã một lần từ chối nửa giải Nobel. Phải cả giải nhưng bao giờ cả giải?
Đường phố lại đào lên. Cống rãnh lại có thêm dự án. Mưa sơ sơ đường lại hoá thành sông. Không ngọng nghịu cũng thốt lên: Hà Lội!
Những con bò đủng đỉnh ngang qua đường cao tốc.
Tôi mơ thấy ngõ xóm quê tôi thênh thang ô tô chở lúa. Nước máy vòi bơm róc rách quanh làng. Nhưng (lại nhưng) ngõ xóm tuổi thơ vẫn lành nguyên không đào bới không mở hành lang không đặt ống nước. Cây duối già chín mọng quả vàng quyến rũ trẻ con và rắn…
Hà Nội, 25.8.2001
Số không
Cái chẳng có gì lại làm nên mọi thứ [2]
cái siêu hình được diễn tả bằng hình
nếu số một tượng trưng cho Thượng đế
thì số không khởi thủy mọi số sinh
Sunya, sifr, zephirum, zephiro hay zero cũng vậy
là trống rỗng, là không, là có cái không
ngôn ngữ dẫu khác nhau mà số không chẳng khác
cái số không ôm gọn mặt trống đồng…
Số không ôm mặt trời mặt trăng trái đất
số không ôm súng đạn và bom
số không ôm đầu tôi đầu bạn
số không xuyên thăm thẳm những lỗ tròn
Ngay cả mắt đang nhìn cũng số không nhìn đấy
có bây giờ mai đã hoá không
và ta hiểu thế nào là tâm Phật
có có không không phận kiếp cứ luân vòng?
Tôi ngước nhìn trên lá những giọt sương
chúng biến mất lúc nào không hay biết
nhớ ai đó viết bài thơ Thêm Một
có thể là Thêm Một Số Không chăng?…
7.2003
[2] Ý của Denis Guedj
*
Điều bình thường lạ lẫm
Hình như Sex và Dâm cứ còn mãi trong đời
Tục và Nhạt cứ còn nơi cư trú
Văn bây giờ chẳng còn ranh giới nữa
Thơ mung lung sắp đặt lại chân trời
Chữ Trinh sa cơ ở trọ thân Kiều
Người cười mỉm người cau mày người khóc
Bạn lấm bùn sắm comple chính khách
Tài và Tiền cùng bắt chữ đầu T(tê)
Ghét và Yêu nhờn nhợt nếu không mê
Những đĩ nữ măng tơ những dê già lại đực
Chết sida chết ung thư chết tức
Chết từ từ chết đột ngột chết thờ ơ
Đêm cứ đen như trong một nấm mồ
Hai con mắt cũng như mười con mắt
Có bài hát không còn là bài hát
Bài hát thành vật chứng một thời xa
Hình như đời ưa nịnh ưa ngợi ca
Thì sự thật cũng chỉ là ảo ảnh
Người trồng hoa vẩy nước hoa cho hoa [3]
Người ngồi ghế ngày ngày tô lại ghế
Giá trị cứ đổi thay. Ta cứ tin như thế
Rồi có lúc ta buồn ta lục vấn chính ta
Rồi có lúc câu thơ thay chủ đổi nhà
Xác mục rữa đẻ ra hồn tươi thắm
Điều bình thường vậy mà ta lạ lẫm
Mãi trong đời cứ còn Sex và Dâm…
Hà Nội, 1.8.2004
[3] Từ câu thơ của Trần Dần: “Người trồng hoa không vẩy nước hoa cho hoa”.
Tội đồ của thời gian
1.
Có người càng gần càng lớn, càng xa càng nhỏ
Có người càng gần càng nhỏ, càng xa càng lớn
Có người gần xa không lớn không nhỏ
Cắt tóc thời gian
Thời gian mọc lại
Dài ra. Cắt ngắn. Dài ra
Khi dưới mồ thời gian không buông tha.
Những phán xét từng giây từng giờ từng trăm năm từng ngàn năm
Cả không phán xét
Những phán xét quan toà hơn cả quan toà.
2.
Ta loanh quanh không tiến không lùi
không gặm nhấm tương lai quá khứ
Em ơi đừng yêu ta
Chỉ cần em nảy ý yêu ta
em sẽ mồ côi.
Ta không sống khi yêu
Ta chết khi yêu
Những ý nghĩ Đông Tây đôi lần ta đã đọc.
3.
Người ước mình trẻ lại người ước mình già đi
Người ước mình vĩ đại người ước mình li ti
Ta không trẻ không già
không li ti không vĩ đại
Ta trung bình nhưng ta không giả dối
Là nghĩ vậy thôi chưa từng nói ra lời
Lời có khi phản ý
Ngay cả thời gian cũng chẳng vô tư như ta vẫn nghĩ.
4.
Không có gì buồn hơn khi thời gian khỏa thân mà ta bất lực
Thời gian yêu người – cuộc tình không cân sức
Người – tội đồ vĩnh cửu của thời gian!…
Hà Nội, 1.8.2004
Không đề
bạn thơ hay rượu ngon
trời trong mây trắng cỏ non
bạn nhà cao cửa rộng
vợ im ngủ ôm mơ mộng
quá nửa đời người một giấc quan
khi ê kíp khi tập đoàn
ta không kẻ nhắm không người uống
thi sĩ ba đào một chấm than.
3h30, 11.3.01
Rượu rắn cùng bạn thơ
nhớ mắt rắn nhìn rượu
nhớ thằng Sơn rượu nhìn
nhớ nửa đường mây khuất
thông reo về cõi Tiên
nhớ trẻ con đời xưa
mắt trong như nước mưa
nhớ mấy người bạc tóc
nửa đêm nhớ nửa trưa
tôi không là lữ khách
chất chìm giữa bạn bè
tôi không là gió lạ
nổi nhạc jazz đêm khuya
thương mấy thằng bạn lạc
say thơ – thơ không vần
nhớ một thời trăng cũ
ôm rắn ngủ trong chăn.
3h20, 11.3.2001
Qua miền gái đẹp
người đẹp Tuyên Quang cổ mang vòng bạc
môi đỏ như ớt vừa ngọt vừa cay
da trắng chân dài đèo cao áo bay
xe qua Sơn Dương ngược đường lên tỉnh
người đẹp hái chè trẩy ngô ẩn hiện
mắt đen lúng liếng vú tròn đung đưa
xe qua xứ mưa xe về xứ lạnh
người đẹp vít cần nồng hơn rượu mạnh
đàn hát chao ôi nghe chạnh lòng nhau
bạc đầu cỏ lau bỏ sầu lâm khách
cổng thành Nhà Mạc trẻ lại vì em
tiên sa nghiêng thuyền sông Lô bay lên
xe rời Thành Tuyên xa miền gái đẹp
còn vọng lời chào dính hơn xôi nếp
còn xanh lá tếch ai cầm trên tay
da trắng chân dài cổ cao váy bay.
25.11.2001
Mẹ thời @
Mẹ đi xe máy mẹ lái ô tô
Mẹ cưng chiều con mẹ đi cặp bồ
Mẹ thuê thầy cô cặp kèm con học
Con chờ quà mẹ từng chiếc hôn dài
Mẹ đi mấy ngày con nằm mơ mẹ
ở nơi xa nào chia quà cho trẻ
Trông nhà có chị tên là Ô Xin
Búp bê đầy tủ như một đàn em
Mẹ về râm ran bếp ga xào nấu
Con chạy cung quăng vòi ăn dưa hấu
Mẹ mê bóng đá Wold Cup Euro
Con thích hoạt hình mua thêm ti vi
Ôi mẹ chiều con hơn Tiên chiều Phật
Cả thế gian này con yêu mẹ nhất
Rồi con xe máy rồi con ô tô
Rồi quên hỏi mẹ vì sao cặp bồ…
Hà Nội, 1.8.2004
Dấu vết thời gian
có những con đường chưa từng in dấu
người đi không thấu người khác lại đi
đi hết dòng sông mênh mông biển sóng
đi hết đời người đầy vơi khát vọng
cây hoa trái hạt trôi dạt mầm chồi
xuân hạ thu đông hò hẹn tái hồi
anh yêu em rồi nụ cười tương tư
em yêu người khác anh thành thầy tu
thầy tu phá giới hội hè du xuân
gặp người gái goá xoá nợ phàm trần
xoá những tháng ngày buồn tênh trống rỗng
xoá những đêm dài ắp đầy mơ mộng
bán buồn mua vui họp chợ đời người
thời gian thắm lại một mùa hoa tươi.
Giao thừa
Em lễ hội hai nghìn áo mớ bảy mớ ba yếm đào khăn lụa
Rock xa lạ rống lên em khát anh em khát anh em khát anh
ừ thì em khát anh nhưng mà anh cũng khát
Anh khát một vầng sáng dịu dàng đêm quả thị em trở về là em không phải là cô Tấm
Một dòng sông dân ca không cầu xin Tiên Bụt vẫn hiện lên
Chảy giữa hai ta ẩm ướt khói sương tinh khiết ngàn đời truyền giống
Nếu sự chết làm hồi sinh sự sống
Mùa đông là giá đỡ của mùa xuân
Hai thế kỷ giao thừa ăn nước một dòng sông
Hai thế kỷ giao thừa giữa điệu hát trống quân…
Ta của thời đang xuân
Sông mỏng tang tơ lụa
Đồng như áo mới may
Núi xếp khăn mỏ quạ
Người ửng hồng má say
Gió xuân vờn trước ngõ
Rắc vàng hoa xương rồng
Chim vừa bay vừa hát
Bài ca của lá non
Con đường con đường cũ
Người về lạ bước chân
Ai gọi tên mình đó
Ta của thời đang xuân?…
Ngày sáng thế
Không phải Michael Jackson. Đêm tự lột da mình
Thay làn da ánh sáng
Thời gian bay khoảnh khắc nghìn năm
Dối gian ơi dối gian không lặp lại
Chó cún sủa mặt trời to hơn và đỏ hơn
Tôi thay đổi họ tên những loài hoa năm ngoái
Ngày thì đẹp như ngày toàn con gái
Cỏ làm thơ gửi fax tới muôn loài
Tôi xâu chuỗi hạt cườm đeo vào cổ Ban Mai…
Vọng Huế
Tôi muốn khoác lên Huế một tấm lụa lá non sau mùa lũ úa
Nhưng mùa xuân đã nhanh hơn tôi
Tôi muốn rắc lên Huế những cánh mai óng ánh màu áo vua huy hoàng cung điện
Nhưng mùa xuân đã nhanh hơn tôi
Những ngả đường hửng nắng nói cười
Những mặt người hồng hào qua vấn nạn
Tôi lên thuyền rồng du xuân cùng lăng tẩm
Vớt lên câu thơ đầm đìa nắng sáng cuối dòng Hương
Sao thèm hát một điệu gì xưa lắm
Thèm đọc một đoạn văn hoàng-phủ-ngọc-tường
Có ai đó rót chiều vào chén ngọc
Huế dịu dàng xây bằng khói và sương
Rồi xa vắng vỗ về tiếng chuông chiều Thiên Mụ
Trên đồi thông bầy chim mới ra ràng
Rồi tôi thấy người trổ mầm kết nụ
Những con đường hoa trái bước xênh xang…
Khóc rừng
Đến Trường Sơn nhớ Trường Sơn
đạn bom thuở ấy gian thương bây giờ
rừng đâu? Chỉ gốc cây khô
ta già mượn lệ trẻ thơ khóc rừng.
Lũ
Lũ ngập ti vi nhà ngập nóc
hồn ta trôi dạt cuối Cửu Long
Đêm ngủ chợt nghe tiếng trẻ khóc
choàng dậy ôm chăn rét tận lòng.
Trăng
Rút nắng đan áo mặc
gom mây xếp khăn quàng
chẳng giống người mặt đất
mình thương mình phận trăng.
Khủng bố
Ai khủng bố ai ngoài trái đất
tôi nép bóng tôi sát chân tường
con ong cái kiến co mình lại
còn sống mà như đã tử thương!
Tưởng nhớ
Mãi mãi không còn Thọ ở Đồng Nai
không còn giọng nói thật vui qua điện thoại đường dài
không còn những câu hát bông phèng cười ra nước mắt
đêm Hà Nội dội cú phôn lạnh ngắt:
“Nguyễn Đức Thọ qua đời!”
Dẫu nhà văn, không cưỡng được mệnh trời
nhưng Thọ còn trẻ quá
như hồi ức làng Che như nỗi buồn Giao Chỉ
như ốc mượn hồn, Thọ mượn những trang văn
xây đền thờ nước mắt…
Đêm Hà Nội nghe trái tim se thắt
tôi nhớ sông Lam quê Thọ quê tôi
tôi nhớ những Nhàn những Nương những Đạt
người của người mà quê của người ta
Nếu những trang văn kết được vòng hoa
trên mộ Thọ vòng hoa không tàn úa
những nhân vật mãi cúi đầu tưởng nhớ
vỏ ốc khô ứa lệ khóc nhà văn!…
Hà Nội, 15.3.2001
Giao thừa thế kỷ
Tôi ra lệnh cho giao thừa dừng lại
thế kỷ hai mươi khoan hãy ra đi
thế kỷ hai mốt đừng đến vội
hình như tôi chưa bàn giao xong tôi cho quá khứ
hình như tôi chưa chuẩn bị được gì để đi tới tương lai
không ai muốn đói nghèo bước chân qua thế kỷ
không ai muốn đạn bom cầu vồng qua thế kỷ
không ai muốn ngày mai như ngày qua
hỡi trái đất giao thừa hai bốn tiếng
vòng nguyệt quế pháo hoa cứ khoác mãi vào ngươi
tôi hy vọng con người sẽ nhìn ra sự thật
kẻ thông minh cứu giúp kẻ ngu đần
lòng từ thiện lên ngôi thay thù hận
hình như nước mọi dòng sông vẫn chảy
hình như cây vẫn nảy lộc đâm chồi
chưa kết thúc hoà đàm hai thế kỷ
chưa bình yên trong mỗi trái tim người
tôi ra lệnh cho giao thừa dừng lại!
nhưng thời gian vẫn cứ trôi
và tôi…
Tất niên, 2000
Nhà văn
Thật may, anh là người chưa nhũn não
ngày lại ngày tự múc óc nuôi mình
ộc ra con chữ
ộc ra tâm can kiến tạo sinh thành
Người đời gọi anh là nhà văn
anh vẫn gọi anh là bác thợ cày
cày trên giấy trắng
những luống chữ đen đen
Anh là chiếc hộp đen tích đầy sự sống
lai ghép những mảnh đời thành nhân vật bước ra
chân thiện mỹ thấp hèn hay độc ác
chẳng là ta mà sao vẫn là ta?
Một thế giới riêng nhà văn mang tới
cho ta yêu cho ta giận cho ta thương
cho ta thấy nhân gian buồn vô tận
những nỗi buồn chấu cắn chẳng buồn hơn
Anh báo động một ngày tình tan rữa
sói thay người thống soái cả trần gian
trong tuyệt vọng anh tin từng con chữ
sẽ cứu rỗi địa cầu dù con chữ mong manh
Bởi anh là nhà văn
anh là người chưa nhũn não…
25.9.2002
Những người đàn bà làm thơ
những người đàn bà làm thơ
mời gã đàn ông uống rượu
còn họ uống nước ngọt và ăn
đời họ đắng cay như thơ họ
sao họ thích ngọt thích vuốt ve nuông chiều
và thích yêu
đuôi mắt họ hằn những vết chân chim
bàn tay họ không chống nổi da mồi thời gian
gã đàn ông nhìn da mồi kính cẩn
tâm hồn họ không giống thân xác họ
họ yêu trai tơ yêu anh hùng tóc bạc
và ghen tuông hơn cả kẻ không chồng
chỉ có đắng và cay như rượu
đồng lõa với gã đàn ông
trong mắt say thi sĩ những dòng sông.
26.9.2005
Exit
lối ra
giải thoát
chết lìa trần
mà cánh cửa vẫn chờ ai: exit.
không biết tiếng Anh
người vẫn thoát ra ngoài cánh cửa
khách sạn Vera
hội nhà Báo
hội Nhạc sĩ
hội nhà Văn…
buồn
người nhập vào em
đói
người ăn trái tim em
khát
người uống cạn mắt em
và người ngủ trong da thịt em
gặp lại chiếc xương sườn xa vắng
chiếc xương sườn không chiều người rữa mục
em thành xác chết cầm tù gã đàn ông
hắn ngọ nguậy không tìm ra lối thoát
cánh cửa nào vẫn chờ người exit?
26.9.2005
Bài học ve
Ve hát hết mình thình lình tắt tiếng
mùa nhặt xác ve ép vào kỷ niệm
Hồn chẳng còn thơ hồn khóc lơ ngơ
ngày buồn ú ớ đêm vui lờ nhờ
Làm thơ không thành chuyển ngành làm báo
vua Thục thở than cuốc kêu tiếng sáo
Thôi đợi hè về nghe nhạc tìm ve
sao hoa phượng nhựa rơi đầy giỏ xe?…
22.8.2001
Tự dưng
Cái thời xuân trẻ xa rồi
tự dưng trí nhớ trêu người mộng du
tự dưng xanh áo thầy tu
thịt da run rẩy chu du lá cành
tự dưng núi hoá thành tranh
sông thành gương sáng biển thành trời sâu
tự dưng đôi mắt mực Tầu
từ nơi xa thẳm lâu lâu lại nhìn
tự dưng gọi một tiếng Em
có người nghe được mà quên bật cười
tự dưng tôi lại nhìn tôi
thấy còn một nước mã hồi là hay
tự dưng hai mắt cay cay
thấy con chuồn ớt vụt bay về trời…
11.12.2000
Trong quán Lý Thông
Tôi hỏi công chúa: Thạch Sanh đi đâu?
Công chúa lầu bầu trả lời: Không biết!
Tôi hỏi Nguyệt Nga: Vân Tiên đi đâu?
Nguyệt Nga âu sầu: Hình như đã chết!
Tôi hỏi cave. Cave cười ngất…
Chợt nhận ra mình giữa quán Lý Thông.
23.8.2001
Gửi H.
Bây giờ ngày ấy mai sau
em mười bảy tuổi và câu thơ buồn
giọt mưa rơi xuống cội nguồn
bởi chưng mái giột mưa còn ướt anh
một ngày héo một ngày xanh
một đời nhớ một đời thành lãng quên
mấy chàng yêu cũ điên điên
chuyền nhau điện thoại gọi em đường dài
yêu nhiều sao chẳng kết ai
trớ trêu đời thực sắc tài kỵ nhau
bây giờ ngày ấy mai sau
người không còn tuổi và câu thơ thiền…
23.8.2001
Bản sắc
Nhạc Tây Nguyên nghe lơ lớ Tây Nguyên
giọng chân quê pha nửa mùa thành phố
nghe em hát ngỡ đầm Tây xẩm chợ
anh một mình chèo nhẩm điệu lới lơ…
Hãy yêu em đi! Hãy cuốn em đi!…
dày cao gót Ănglê và áo dài Thượng Hải
em gào lên. Gió thốc hồn bay mãi
cây xấu hổ bên đường khép chùm lá hổ ngươi…
Về thăm làng em lái chiếc xe hơi
người đi đón vẫn quần nâu áo vá
anh là cọng rơm vàng dưới bánh xe em đó
cọng rơm vàng dập nát vẫn vàng rơm!…
25.8.2001
Cỏ may trên sân thượng
Cỏ may khâu áo làng quê
cớ chi gió thổi bay về trời cao
ta lên sân thượng chạm vào
cỏ may. Ta cúi xuống chào… cỏ may!
Đời phiêu bạt sáu tầng mây
từ trên chót đỉnh nhìn ngây phố nhà
nào ngờ cỏ đã đơm hoa
găm vào ta vết xót xa tận lòng
Người như con tốt sang sông
chìm trong phố thị còn trông quê nhà
áo quần chẳng rách như xưa
trái tim rạn vỡ vẫn chưa vá lành
Cỏ may không hẹn mà xanh
tìm ta khâu vá cho lành nhớ thương
ngang trời hoa cỏ đẫm sương
loanh quanh sân thượng mà thương cánh đồng…
23.11.2001
Nhớ Rú Cài
Quê cha Lèn Hai Vai
quê mẹ chân Rú Cài
Nghệ An và Hà Tĩnh
là tình tôi nhân hai
Lâu lâu tôi về ngoại
cậu gì chẳng còn ai
lâu lâu tôi nhớ lại
một căn nhà ngói dài
Hai bờ cây mạn hảo
xoắn xuýt sợi tơ hồng
hai cánh cổng gỗ cũ
đã mở vào hư không…
Bác trai tôi ở rể
Rú Cài thành quê trong
lâu lâu tôi trở lại
các chị đã theo chồng
Anh vô nam lập nghiệp
anh quê mới Thủ Đô
chỉ còn người trai thứ
giải ngũ về làm thơ
Những bài thơ Rú Cài
nặng nhớ Lèn Hai Vai
những nỗi niềm nội ngoại
nối người trong kẻ ngoài…
Bây giờ cháu rồi chắt
bay xa mấy phương trời
mỗi năm ngày Giỗ Tổ
chia nhau về đôi nơi…
28.11.2001
*
Lá
Tiếng lá rơi nặng như một xác người
lá xanh
lá vàng
lá xám khô
lá đỏ…
Lá không phải là anh
lá không phải là tôi
lá đã hát
đã đau
đã khóc
lá đông vui đơn độc
và lá đã rơi nặng như một xác người
Tôi khâm liệm trong tấm khăn mây xám
rồi chôn lá vào hồn tôi thăm thẳm…
Hà Nội, 11.2001
Một mình nghe nhạc Trịnh
Vườn khuya quỳnh chớm nở
sáng dậy qua kiếp quỳnh
tiếng ai vừa hát đó
đã luân hồi tử sinh
Thời gian bước nhẹ tênh
bao nhiêu thành quách đổ
người ước làm lá cỏ
muôn đời tự do xanh
Mượn đôi mắt long lanh
nhìn thời gian trẻ mãi
mượn tiếng cười tuổi xanh
cười quên đi từng trải
Có những người con gái
sống gửi vào bài ca
có chàng đơn độc mãi
hát cho quên tuổi già
Bỗng vắng một loài hoa
ngày xuân sao hụt hẫng
bỗng vắng một bài ca
bước chân về trĩu nặng
Một mình nghe nhạc Trịnh
quay ngược lại thời gian
những cánh hoa rũ úa
lại nở tươi núi ngàn…
Cây sấu nhỏ trước nhà Văn Cao
Cây sấu xanh xuân nào không nhớ nữa
ngày hạ sang hoa trắng rắc đầy thềm
lá vàng thu lá bay qua ô cửa
có một người nhìn cây sấu lặng im
Chua và thơm và cay cay rượu gạo
sấu thay xanh người ấy trắng mái đầu
những bài ca bay ra ngoài tuổi tác
thơ không vần tươi thắm mãi từng câu
Những bức tranh vương sắc màu cây lá
trẻ con leo cột mỡ đón xuân về
chợ họp đông quây dưới tầng bóng nhỏ
người ấy nhìn như tỉnh lại như mê
Bỗng cây sấu gãy ngang mùa bão lớn
nỗi đau cây lây sang nỗi đau người
giờ trở lại cây người xa vắng cả
một khung trời trống trải chiếm hồn tôi !…
15.11.2001-2002
Tết nhớ Phùng Quán
“Tết không vào nhà tôi”
nghĩa là Tết không vào nhà Phùng Quán
câu thơ tâm trạng
vấn nạn một đời!
Hồ Tây vẫn sương thuyền Rồng du ngoạn
hoa đào vẫn thắm Nhật Tân Nghi Tàm
bàn thờ vẫn hương rượu tăm chưa cạn
bạn bè vẫn thương ghé Vọng Ba Lâu
Cái chòi ngắm sóng bây giờ còn đâu?
Còn người vợ goá mây trắng đội đầu
còn “Bác Chép Còm” một thời dũng sĩ
còn Quân còn Quyên thành cha thành mẹ
còn đó “Tuổi thơ dữ dội” hiền ngoan
“Nghiệt ngã thời gian
dăm ngày vùi hết”
còn bài thơ “Hôn” không bao giờ chết
trái tim tan nát luân hồi lành nguyên
nhớ “Lời mẹ dặn” một đời trầm hương!…
13.11.2000
Đồng dao cho bạn
Tặng nhạc sĩ Ngọc Đại
anh Rock một đêm về mềm thân xác
nhớ bài đồng dao thuở nào em hát
thương sông dào dạt vỗ về trời xa
thương người cùng phố lâu ngày không ca
anh Rock một đời hoa thành quả đắng
từng giọt chiến tranh chảy dòng máu trắng
nỗi buồn thăm thẳm niềm vui nhạt nhoà
hạt trong khung nhạc bật chồi hiện ra
anh hát ngu ngơ bài đồng dao mới
nỗi buồn niềm vui đứng ngồi vũ hội
ai đem rao bán vinh quang rẻ tiền
anh mua giá đắt một mùa lãng quên.
Sài Gòn, 12.2000
Gửi Heraclit
“Không ai được tắm hai lần trên một dòng sông”
Heraclit ơi
có phải quê ông ở tận sông Bùng
tôi đã tắm một ấu thơ ở đó?
Có phải ông đã cùng tôi câu cá
câu lên cầu vồng bảy sắc long lanh
có phải ông đã cùng tôi thả trâu trên đê cỏ
trâu uống hoàng hôn lẫn bóng mình
Những cánh buồm thủng đạn như áo vá
những nhịp cầu gãy nát như xương người
những tấm lưới tung lên như tâm hồn chìm vào sóng nước
những luỹ tre, những cây bần soi bóng không trôi đi
Không trôi đi kỷ niệm quê hương
những cánh đồng cày bừa cấy gặt
đêm thiếu nữ tắm trăng
da thịt sáng lân tinh cá đớp…
Ơi Heraclit
mỗi lần tắm thì con sông đã khác
nhưng sông quê vẫn chỉ một sông Bùng
mỗi lần nhớ, tóc tôi thêm sợi bạc
nhưng tình quê vẫn chỉ một thuỷ chung!…
9.2000
Cổ tích thơ tình
Anh cô đơn như quan chẳng có dân
anh trống trải như ngai vàng vắng chủ
anh bốn mùa đông một ngày em đến ngự
lá chuối vườn thành áo bánh nếp thơm
Anh có thêm em em có thêm con
cây bưởi đơm hoa cây cà đậu quả
nụ tầm xuân gió đùa xanh nghiêng ngả
cây bén hơi người người bén hơi xuân
Anh làm vua không ngai em vẫn là hoàng hậu
nàng công chúa khóc nhè chàng hoàng tử hờn dai
chợt thương quan không dân chợt thương ngai không chủ
thương những đời người chung thân trong áo mão cân đai…
19.12.1999
Ghép lại trái tim
Vải thưa che mắt Thánh dễ dàng chăng
lời nói dối sẽ đến ngày gãy cánh
sự thật đi như một kẻ độc hành
sẽ tới đích dù đỉnh trời giá lạnh
tình yêu tan tan cả chút dối lừa
chàng hảo hán hiện hình tên ăn cắp
vỏ thánh thiện bóc ra toàn múi độc
tim thơ ngây tan vỡ thuỷ tinh trong
ngồi ghép lại trái tim thay máu mới
nàng đứng lên bước qua dấu chân mình
tấm vải thưa tan tành sương khói
nở nụ cười kiên nhẫn trước bình minh…
26.10.2000
Bức tranh Giêng
Giêng vừa động cửa cỏ mở chân trời
lay phay mưa bụi hiện nét em cười
anh đóng khung tranh mạ vàng treo chơi
tranh treo mồng tư ngất ngư mồng bảy
đôi môi em cười thành hoa hồng cháy
thân cành mọc gai cứa lòng đau mãi
có một đêm rằm chợt lạnh vầng trăng
bay vào khung tranh soi giấc anh nằm
lay anh tỉnh dậy ngậm ngùi xa xăm
thì ra tháng Giêng nhớ em quá thể
anh thấy em về giữa miền mộng mị
và cái khung tranh chính là khung cửa
từ bấy đến giờ anh có tháng Giêng
ngọt ngào mòng mọng ảo mờ chung chiêng
tháng Giêng ngà ngọc cứa và niềm riêng…
bức tranh tình
không vẽ mắt không vẽ môi không vẽ dáng hình
tôi vẽ hơi thở em thơm tho lộc biếc
căng cứng vú đồi
và chiếc gưương trời
ai vừa đánh rơi xuống mặt hồ trong vắt
không vẽ trái tim em, không vẽ trái tim anh
tôi vẽ cây Bạch Nhân thân trần cắm chân vào trái đất
cành vươn tay ghì xiết mùa xanh
tôi vẽ mong manh mảnh trăng giêng
hằn dấu môi non
ai vừa cắn vào da trời sung sưướng
không vẽ ngưười đàn bà hồi xuân
tôi vẽ mùa xuân vĩnh hằng trên toan trắng
em!
bức tranh tình không năm tháng
em!
mùa xuân chiếm hữu sắc màu tôi!
Hà Nội 2001
Trở lại Huế
Trở lại Huế mưa vẫn mưa như cũ
màu trời buồn như thuở ra đi
bạn làm thơ giờ viết báo nuôi thơ
tổng biên tập Sông Hương mặt rầu như đá xám
những đứa em hiệp sĩ với chính mình
chợ Bến Ngự thêm vài ba người lạ
đêm ca Huế mấy nụ cười trượt giá
áo vẫn dài nón vẫn trắng mắt vẫn đen…
Trở lại Huế dăm hè đường lát đá
tiếng lá rơi ngõ vắng cũng giật mình
o bán hàng là con o bán hàng ngày trước
rượu vẫn là rượu Hiếu dốc Phú Cam
góc sân chùa ngày ấy tôi hôn em
giờ trai gái cũng hôn nhau ở đấy
cổng ủy ban hình như vừa sơn lại
cửa Tam Toà thấp thoáng áo chùng thâm…
Đêm lang thang cùng Thanh Tú đượm buồn
chuông điện thoại thở dài Văn Cầm Hải
Hoàng Phủ Ngọc Tường vẫn viết văn bằng miệng
Ngô Minh gửi bài lách tách nhấn email
gallery nhiều bức tranh nữ tính
công viên trưng bày những tượng đá mô-đen
cầu Trường Tiền mưa phủ ướt hồn em
thành quách cũ niêm phong dần trí nhớ…
Trở lại Huế bước chân sầu vạn cổ
ngồi chuyện trò cùng ký ức lưu kho
ngày trở về mà cứ ngỡ ra đi
lời chào chia tay hay lời chào gặp lại
thôi tạm biệt Huế ơi tím tái dòng sông chảy
ngôi biệt thự ngăn đôi hai cánh cổng màu ghi
lâu lâu đón tôi về lâu lâu tiễn tôi đi…
Huế, 9.1.2002
Ký ức mắt đen
Đen và long lanh hai hạt nhãn Hưng Yên
ngỡ than đá Quảng Ninh cũng không đen và long lanh đến thế
đen và long lanh đã hớp hồn anh
18 ngàn năm
18 vạn năm
anh không nhớ rõ.
Đập vỡ thuỷ tinh cũng chẳng còn rượu nữa
đập vỡ tượng người có gặp trái tim yêu?
anh đập vỡ anh và anh nhìn thấy
đen và long lanh xa lắc bỗng hiện về…
Không phải đen của đêm tối châu Phi man man cuồng dại
không phải đen của hố thẳm chiến tranh thủ đoạn điên rồ
không phải đen của mực Tàu tài hoa thư pháp
không phải đen của dòng sông con đường phát sáng cơn mơ…
Đen và long lanh hiền dịu dại khờ
đen lúng liếng dân ca đen ngân nga lễ hội
hoá đá anh mắt em 18 tuổi
18 ngàn năm hay 18 vạn năm?
Ông Già Thời Gian ngỡ như chẳng già hơn
bạc trắng nụ cười tìm anh hỏi nhỏ:
- đen và long lanh thuở xa ấy đâu rồi?
- Đen và long lanh vẫn lẽo đẽo bên trời
dẫu anh nằm dưới cỏ
khi mùa xuân xao xuyến còn tươi!…
Huế, 6.11.2002
Chim én
chim én thành tro bao giờ chẳng biết
vỗ mãi trong ta từng lời ly biệt
ngỡ chim tuyệt diệt mấy chục năm rồi
sáng nay bay về đậu đầy giây phơi
này chim én ơi từ trời xa đến
phương ấy phương nào lao xao cuộc chiến
lánh nơi súng đạn? lánh phường thợ săn?
chim én tìm ta nghiêng cánh tin xuân…
rồi chim bay đi chìm vào trời thẳm
rồi một mùa đào rụng vào im lặng
ta thấy ta nằm trong tổ của ngươi
rồi ta ra ràng vỗ cánh rong chơi…
Xuân, 2002-2003
Món quê
Thời gian mòn cối giã vừng
Lòng tay mòn nhẵn qua từng nắm cơm
Vai mòn đòn gánh bóng trơn
Người rao cơm nắm bước mòn tuổi xanh
Cơm vừng, thưa chị thưa anh
Bữa cơm công chức ăn nhanh vỉa hè
Người thành phố, kẻ nhà quê
Mời nhau cơm nắm thơm về xưa xa
Thơm về đồng đất phù sa
Thơm về đồi núi thơm qua luống cày
Thơm về mùa trĩu bông sây
Thơm về Tiên Tổ tháng ngày nắng mưa
Nghìn năm hay vạn năm xưa
Muối vừng cơm nắm lon dưa vại cà
Món quê thơm thảo mặn mà
Vẫn len lỏi chốn phồn hoa phố phường
Vẫn còn lời nói dễ thương
Mời anh mời chị dùng cơm muối vừng…
Hà Nội, 12.2003
Cửa Lò phố biển
Thân tặng anh Phạm Văn Thìn
Cửa Lò muối Cửa Lò rèn Cửa Lò biển Cuala
Cửa Lò gió Cửa Lò sóng
Cửa Lò Nhà-Mát-Vua mọc loài hoa cúc biển
Cửa Lò bạn tôi xây thành phố tinh khôi
Gió chia ô và nắng chia ô
Thang máy lên trời những hotel mây trắng
Biển dưới chân đêm ngày bồng bềnh sóng
Biển trên đầu mùa hạ khoả thân xanh
Bạn tôi cười trên con thuyền cao tốc
Đảo Song Ngư chớp mắt đã gần kề
Quay nhìn lại thành phố chìm trong biển
Bức tranh màu mới vẽ mực còn tươi
Tôi bỗng ước một cầu vồng ra đảo
Thì trời xa đã vẽ một cầu vồng
Tôi bỗng ước một đêm huyền thoại biển
Thì khơi xa đèn sáng một vòng cung
Quá nửa khuya vọng tiếng rao mực nhảy
Rượu lanh canh ly chạm sóng chảy tràn
Đêm đẹp quá khách nằm không nỡ ngủ
Những bàn chân trên cát ướt miên man
Tôi và bạn lên tầng cao ngắm phố
Công viên Tuổi Thơ giấc mơ đã hiện hình
Sen đang nở một vùng hồ sinh thái
Đất trời thơm như thuở hồng hoang
Chợt đỏ chói hiện lên ngoài xa biển
Đường Bình Minh nườm nượp tự bao giờ
Từng đợt sóng ùa lên ôm thành phố
Tôi sợ Cửa Lò và bạn phải chia xa…
Tháng Tư, 2004
Chiều thứ tư của không gian
Ta gọi ngày hôm nay là hiện tại
Nó sẽ là quá khứ của ngày mai
Ta gọi phút này là hiện tại
Phút và giây trong một thoáng quay đầu
Xuân lại đến ta gọi là xuân mới
Em mỗi ngày có gì mới trong tôi
Đào lại nở đón một người đúng hẹn
Dám tin không người đúng hẹn suốt đời?
Ta cứ đến rồi đi
Sông cứ duềnh lên sóng
Ta cứ trôi ngay cả khi ta đứng
Có thể yêu khi tưởng chẳng thể yêu?
Người chết rồi móng tay vẫn mọc
Bây giờ trưa tương lai sẽ là chiều…
Ta khao khát một điều gì xa lắm
Xa hơn cả tương lai
Xa hơn Quá-Khứ-Người…
Hà Nội, 12.12.2003
Đi chợ chiều nhớ Tám
Xưa Tám viết Đi chợ chiều nhớ Mẹ
Mẹ không còn để con chạy theo sau
Giờ tôi viết Đi chợ chiều nhớ Tám
Tám không còn. Héo úa cả hàng rau
Xưa Tám viết Đàn ông đi chợ
Vợ thương chồng vất vả lặn vào thơ
Giờ tôi khóc một thời chưa trắng nợ
Khóc một thời nghèo khó hoá mộng mơ
Thơ về chợ hay và đau đến thế
Người đàn ông yểu tướng – bạn tôi ơi
49 tuổi. Ra đi. Không trăng trối
Thôi thì thơ đã nói hộ bạn rồi!
Thôi thì chiều… Chẳng còn chiều nào nữa
Ta bên nhau chen chúc giữa chợ đời
Tôi đơn lẻ góc chợ chiều nhớ Tám
Nhìn vào đâu cũng thấy vắng một người!… [4]
Ngày tiễn Tám, 21.12.2002
[4] Những chữ in nghiêng là của Trần Khắc Tám.
Nếu em ngủ gật
Nếu em tỉnh giấc dọc đường
là khi xa cách tôi thường nhắc em
Nếu em tỉnh giấc trong đêm
là khi tôi chẳng bình yên nỗi lòng
Giữa chiều em bỗng thấy mong
là khi tôi viết vài dòng thơ riêng…
Bao giờ tôi khẽ ngủ quên
đừng lay tôi dậy giữa miền không em!
Mùa hè ước
Sao em không là thảm cỏ mềm
đưa đón dọc đường anh đi bộ?
Sao em không là trái me chua
nghiêng lưng dốc nắng dẫu cuối mùa?
Sao em không là Em Ngày Xưa?…
Trôi
Sông trôi mòn đá núi
Mây trôi chẳng mòn trời
Ngày trôi rồi đêm trôi
Thời gian đầy thêm mãi
Thuyền trôi thuyền trở lại
Trăng trôi trăng khuyết tròn
Tình trôi tình mắc cạn
Trong tim người dại non
Có gì trôi chon von
Quay tròn như gió xoáy
Trôi xuôi không ngoái lại
Những tinh cầu đang bay
Ai chới với bàn tay
Không là người chết đuối
Trôi đời anh chìm nổi
Trên sóng mắt em nhìn
Những chiếc lá lim dim
Những ga tàu ngái ngủ
Những căn phòng bỏ ngỏ
Những con đường mung lung
Cả những lời hứa suông
Cả những gì đã chết
Cả những người bơi ngược
Tất cả đều đang trôi…
Huế, tất niên 2002
Đêm kỳ diệu
Đêm kỳ diệu tay bơi trong suối tóc
ánh trăng mờ trời sương mặc áo mun
thu trút lá người ơi run rẩy gió
Đêm kỳ diệu đêm chưa bao giờ có
hai trái tim trôi vô định bên trời
nghe da thịt trào lên từng đợt sóng
Từ thăm thẳm một vì sao rụng xuống
ánh chớp xanh trái đất rùng mình
tan biến rồi ánh chớp vẫn còn xanh
Đêm kỳ diệu đêm của Em và Anh
bàn tay bao giờ ngủ yên trong suối tóc
mằn mặn môi em… nước mắt?
Biển vắng
Cây phi lau đổ lá xuống chân mình
đàn thuyền đen nằm sâu trong bờ cát
Hòn Kiến bò trên sóng bạc
đến bao giờ gặp tổ phía đất nâu?
Anh nghe rền tiếng sấm đáy biển sâu
sóng vỗ mãi vào lòng anh muối mặn
ngày động biển nào ai ra thăm biển
có dấu chân ai đâu mà tìm dấu chân ai…
Bắt chước ca dao
Mình về thưa với Núi Cao:
mùa trầu sẫm lá mùa cau chín vừa
Ta về quì trước Biển thưa:
đá thành vôi trắng xin đưa mình về
Núi Cao ghé Biển thầm thì
hình như Biển cũng hỏi gì Núi Cao…
Thế rồi xuống Biển mò sao
ta mang lên Núi cài vào đá xanh
Mình thì lên giải sông Ngân
nhặt mây ném xuống mặn dần Biển sâu…
Bây giờ hiểu trọn lòng nhau
mùa trầu đã rụng mùa cau đã vàng!
9.1982
Chân trời
Tôi và em đứng trước chân trời
chiều đổ bóng vào hồn vội vã
gió mở cửa những gì hoang vắng cũ
tóc em bay xõa bóng đêm về
tôi và em đứng trước biệt ly
con chim xám du cư về miền núi lạ
lèn đá lung lay nỗi buồn muôn thuở
sau lưng ta hoang vắng nhón chân đi
tôi và em nhập nỗi buồn Đường thi
lời ta nói ta quên, lá rơi ta chẳng nhớ
ánh mắt xa xăm sợi chỉ tay buộc mở
bỗng giăng ngang, và ta gọi: chân trời…
Em
Em đã vắt kiệt mình như vắt kiệt mùa đông trong chậu áo quần của ba mẹ chồng con em vừa giặt giũ
Em đã cười tươi ngày mới chớm yêu và đã khóc âm thầm sau ngày cưới
Em đã chia cho anh nỗi buồn công sở và niềm vui ngày biết mang thai
Em đã hát một bài ca xưa cũ
Giữa bạn bè như những đứa trẻ thơ
Anh con thuyền ưa bão tố phong ba
Dong mơ ước chân trời tít tắp
Có khi vô tâm không nghe tiếng khóc
Tiếng gió trời nức nở sau lưng
Không còn chiến tranh anh không còn làm lính
Em thời bình Chinh Phụ vẫn chưa thôi
Có gì níu gọi ta trong bão tố cuộc đời
Có gì đẩy xô ta trong bình yên mộng ảo
Những đứa con lớn dần lên lúc vắng cha khi vắng mẹ
Những đứa con ưu buồn trước tuổi thần tiên
Em vẫn một mình đi chợ nấu cơm đến bệnh viện chăm mẹ già thăm thầy cô đưa con đi vãng cảnh
Những bài thơ của anh chất thêm lên vai em gánh nặng
Những chân trời càng đến lại càng xa
Nhắm mắt lại anh thấy em bên cạnh
Như đứa con đi học về ríu rít gọi: Ba ơi…
27.9.2005
Một người già thông báo mùa xuân
một người già thông báo mùa xuân về trong ánh mắt lộc non
một đứa trẻ với tay theo cánh én và khóc đòi én bay về đậu xuống tay em
một cô gái đang yêu ôm chầm lấy bông hoa ghì xiết một chàng trai
những chuyến bay hoa đào hoa mai thiên di hồn viễn xứ
sao ta ngồi núi đá tư lự
sao ta ngồi không biết mình đang thay lá trên xanh
sao ta ngồi tơ lụa mong manh
sao ta hát khói sương hồn quê cũ
em nhắm mắt không phải em đang ngủ
ở nơi xa em mong ngóng ta về
ngày cuối năm ngày đầu năm ngấp nghé
đôi đũa thừa so mãi vẫn so le
tuyết vẫn rơi và tuyết tan ra trên chồi non vừa nhú
gió nguyện làm chổi quét lá vàng xưa
gió không quét nổi thời gian chết
ta mấy tuổi rồi em nhớ chưa?
xin đừng đếm những đồng tiền mừng tuổi
hãy giữ nguyên mùi giấy mực giao thừa
trái tim ấu thơ và trời non lộc biếc
hãy giữ nguyên cả những giọt mưa
đừng thông báo vé tàu xe đã hết
cho tôi về kịp Tết với trẻ thơ
cho tôi về úp mặt vào dâu bể
úp mặt vào tin yêu không trở lại bao giờ…
1.12.2005
Những bài thơ bị lỗi
1. Bài thơ bị lỗi
mơ thoát khỏi dòng sông những con cá cố nhảy lên bờ
tôi không mơ trời cao tôi ở trọ trời cao
căn hộ khép kín ép chặt dần tháng ngày
chiếc computer trong xó tối mở ra thế giới
lách cách lách cách lách cách lách cách
không chịu nổi à ơi
không chịu nổi chuẩn mực
lách cách lách cách cạch
computer lỗi
đôi khi lỗi lầm mở ra tư duy mới
đôi khi không thể làm thơ lại tốt hơn làm thơ
trở lại giấc mơ đập vỡ bức tường
thấy hiện ra người quả phụ trẻ
mắt đắm đuối quở trách
lách cách lách cạch lách cách cách
một bóng người đè nặng một bóng hoa
những con cá đói khát trên đất khô
quẫy nát bóng người bóng hoa
quẫy nát computer
quẫy nát bức tường vỡ
quẫy nát trời xanh
tôi thoát khỏi có vần không vần à ơi không à ơi hũ nút không hũ nút
tôi tự do lơ lửng trời cao.
25.2.2005
2. Thôi thì
đi đám tang về kịp đi đám cưới
hai tờ bạc mới hai chiếc phong bì
bỏ buồn vào vui bỏ cười vào khóc
biết mình nhầm thật mà vẫn thôi thì…
hôm qua gọi điện cho người chết rồi
hôm nay nhận thư của người đã chết
ghé nhà người quen chủ nhà lạ hoắc
gặp bạn quên tên ố á thôi thì…
đến computer còn hư bộ nhớ
đến ông quản lý còn quên nhân viên
đến ả hầu bàn khi anh khi chú
thôi thì kẻ lú có kẻ lú hơn.
thương trống đánh xuôi thương kèn thổi ngược
âm âm dương dương một ngày chung cuộc
chồng vợ so le khôn dại bù trừ
thôi thì tháng Ba rồi đến tháng Tư
thôi thì tháng Tư rồi đến… thôi thì…
3. Nụ cười chữ nhật
cái bắt tay nào cũng lắc
nụ cười nào cũng hình chữ nhật
bình hoa mùa nào cũng cúc
rượu một lò bia một hãng
phở Bát Đàn phở Bát Đàn phở Bát Đàn
đến khi chết vẫn nụ cười chữ nhật
vẫn cúc kết vòng hoa
vẫn rượu một lò bia một hãng
cơm cúng phở Bát Đàn phở Bát Đàn phở Bát Đàn
không còn ai bắt tay bàn tay vẫn lắc.
4. Bị chối
đầu CD Nhật xịn không đọc nổi đĩa CD hàng chợ
Tây mũi lõ tóc vàng mê cuốc lủi làng Vân
nghe nói Beckam đến Việt Nam xin làm cầu thủ
mà chẳng ai chịu nhận đường bóng anh chuyền
nghệ thuật cũng vậy thôi. Cao siêu thường bị chối
cái chết của Bá Nha có thể giết Tử Kỳ!
26.2.2005
Phố đỏ
Phố đỏ đèn mờ lơ mơ người xe
ta khách phương xa dạo bộ vỉa hè
có hai mắt nhìn có hai tai nghe
có hai bàn chân nửa đi nửa về
có hai con người một già một trẻ
nửa muốn nửa không cãi nhau chí choé
Phố đỏ đèn mờ trong mơ mê tơi
những toà thiên nhiên mắt môi chào mời
tóc vàng tóc nâu tóc dài tóc ngắn
tuyết tuyết hồng hồng tươi thắm lả lơi
thấy ta đi qua đầu không ngoái lại
những toà thiên nhiên nhẫn nại tuyệt vời
Những toà thiên nhiên Á Âu Phi Mỹ
triển lãm đường cong thân thể nuột nà
ngồi đứng béo gầy mỏng dầy cao thấp
có toà thiên nhiên cất lên tiếng hát
có toà thiên nhiên khe khẽ thở dài
những toà thiên nhiên không của riêng ai
Ta đi qua đêm đèn mờ vẫn đỏ
những toà thiên nhiên vẫn còn bày đó
chợt nhớ lơ mơ hình bóng Thuý Kiều
chợt nhớ quê mình lầu xanh nhà thổ
chợt nhớ Chí Phèo o mèo Thị Nở
chợt nhớ phải xa phố Đỏ Hà Lan…
Amsterdam, 10.10.2004
*
Cô gái Ba Lan
Chân dài đầu nhỏ cổ cao
tóc vàng da trắng môi đào mắt đen
mới nhìn ngỡ đã từng quen
quen em rồi
có người em
xứ người
em đọc thơ em nói cười
em đàn ca – khúc tuyệt vời Chopin
phong vàng phủ kín vai anh
gió vàng khoan nhặt mong manh ánh vàng
em đưa anh đến Thiên Đàng
chìm trong muối mặn chín tầng âm ti [1]
nhạc buồn chạm mặt từ bi
thơ vui nuốt lệ chia li nở cười
một ngày quên cả một đời
một đêm nhớ mãi một trời lạ xa
một năm là mấy mùa qua
một trăm năm nữa hay là nghìn năm?…
Anh về xứ nóng xa xăm
tuyết rơi trắng xóa dấu nằm trong mơ
anh đàn hát anh đọc thơ
anh buồn vui chẳng xóa mờ chiêm bao
chân dài đầu nhỏ cổ cao
tóc vàng da trắng môi đào mắt đen…
Warszawa – Hà Nội, 10.2004
[1] Mỏ Muối vùng Krakow cua Ba Lan, Di sản Văn hoá thế giới, sâu hàng trăm mét dưới lòng đất với 300 km đường hầm.
Tháp Eiffel
Những người đòi đốn hạ tháp Eiffel đã chết từ lâu
115 năm tháp Eiffel ngạo nghễ
Con quái vật hay Nàng Tiên giáng thế?
Hỏi sông Seine, sông Seine lặng lờ trôi
Đêm lên tháp Eiffel nhìn Paris diễm lệ
Li cà phê thơm gió lạnh tháng mười
Em thang máy dịu dàng như nước Pháp
Những nụ hôn xúc động ở trên trời
Những nụ hôn trắng nâu vàng đen đỏ
Thế giới qua đây khoảnh khắc Thiên Đường
Cầu bệt rượu vang siêu thị quà lưu niệm
Hoa hồng đen và bát đĩa đen
Bạn tôi ví Eiffel chai Cognac khổng lồ [1]
Tôi mua tháp Eiffel 5 euro bỏ túi
Bỗng thấy ngây ngô những người phản đối
Bỗng thấy yêu sao người nói câu này:
“Tôi chẳng hiện đại bao nhiêu so với sự bảo thủ của mình” [4]
Tháp Eiffel vẫn như một Nàng Tiên
Bộ váy đầm sắt thép…
Paris, 11.10.2004
[1] Ý thơ Nguyễn Thuỵ Kha
[2] Ý của Stravensky, nhạc sĩ đứng đầu chủ nghĩa Âm nhạc Tiền Phong thế kỷ XX.
Tượng Thằng Cu Đái
Đến Bỉ thăm thằng Cu Đái
nhỏ con mà nghịch quá trời
nó đứng trên cao cười tít
đái qua đầu bạn đầu tôi
hoa hậu ngước nhìn vẫy vẫy
chính khách khoanh tay mỉm cười
người già thấy mình trẻ lại
trẻ con gọi “Bạn Đái ơi!”…
Cu Đái cứ cười không nói
vòi nước cứ tuôn không ngừng
những bàn tay tranh nhau hứng
nước trời nước thánh rưng rưng
Ở đâu con người thiếu nước
đến đây cầu ước phúc lành
ở đâu con người bất hạnh
đến đây cầu lộc cầu vinh…
Mỗi năm một ngày Cu Đái
đái toàn bia Bỉ đắt tiền
mùi bia làm say thế giới
sâu bia sâu rượu ngả nghiêng
Cu Đái đứng cười ngặt nghẽo
Cu Đái đứng cười triền miên
chụp ảnh với thằng cu Đái
thật vui, không phải trả tiền.
Chia tay với thằng Cu Đái
dạo quanh phố cổ một vòng
thấy trong cửa hàng cửa hiệu
ắp đầy Cu Đái bằng đồng
Cu Đái to Cu Đái nhỏ
nghìn năm chẳng chịu mặc quần
Cu Đái đã thành biểu tượng
vĩnh hằng sự sống trần gian…
Bruxelles, 10.2004
Trên chuyến bay giã biệt
Mây như sóng như bông như núi trắng mịt mùng
Mây như biển duềnh lên tóc trắng
Không còn sông Visla tiếng khóc cười xa vắng
Bó hoa hồng người tặng chẳng còn tươi
Ta đang ở độ cao mười nghìn mét
Nhớ về em dưới đó chốn quê người
Em nhỏ nhắn một mình đi dưới tuyết
Tuyết tan rồi nắng mỏng thắm làn môi
Nghe em hát một lần sao nhớ mãi
Dặm trường ơi thân gái hát nao lòng
Giá ta được bay về nơi chốn ấy
Hát cùng em bài hát mới làm xong
Nhưng không thể. Trời cao cùng mây trắng
Dẫn ta đi nghìn cây số một giờ
Ta nhắm mắt thấy em cười hiển hiện
Trong câu thơ trong bão gió trong mơ
Mây bỗng hoá đàn cừu bị gió trời xô đuổi
Dưới trần gian trái đất cứ quay vòng
Người cứ đuổi theo người hết đèn xanh đèn đỏ
Sông cứ trôi ra biển tận đời sông
Ta đã trót lên chuyến bay giã biệt
Còn trách chi gặp gỡ với hẹn hò
Thôi chào nhé sông Visla in bóng người gái nhỏ
Câu thơ bay trên mây trắng xa mờ…
VN544, 28.4.2006
MỤC LỤC
1. Thế giới không còn trăng
2. Phác hoạ
3. Số không
4. Điều bình thường lạ lẫm
5. Tội đồ của thời gian
6. Không đề
7. Rượu rắn cùng bạn thơ
8. Qua miền gái đẹp
9. Mẹ thời @
10. Dấu vết thời gian
11. Giao thừa
12. Ta của thời đang xuân
13. Ngày sáng thế
14. Vọng Huế
15. Bốn câu
- Khóc rừng
- Lũ
- Trăng
- Khủng bố
16. Tưởng nhớ
17. Giao thừa thế kỷ
18. Nhà văn
19. Những người đàn bà làm thơ
20. Exit
21. Bài học ve
22. Tự dưng
23. Trong quán Lý Thông
24. Gửi H.
25. Bản sắc
26. Cỏ may trên sân thượng
27. Nhớ Rú Cài
28. Lá
29. Một mình nghe nhạc Trịnh
30. Cây sấu nhỏ trước nhà Văn Cao
31. Tết nhớ Phùng Quán
32. Đồng dao cho bạn
33. Gửi Heraclit
34. Cổ tích thơ tình
35. Ghép lại trái tim
36. Bức tranh Giêng
37. Bức tranh tình
38. Trở lại Huế
39. Ký ức mắt đen
40. Chim én
41. Món quê
42. Cửa Lò phố biển
43. Chiều thứ tư của không gian
44. Đi chợ chiều nhớ Tám
45. Nếu em ngủ gật
46. Mùa hè ước
47. Trôi
48. Đêm kỳ diệu
49. Biển vắng
50. Bắt chước ca dao
51. Chân trời
52. Ảo giác ngày xuân
53. Em
54. Một người già thông báo mùa xuân
55. Những bài thơ bị lỗi
- Bài thơ bị lỗi
- Thôi thì
- Nụ cười chữ nhật
- Bị chối
56. Phố đỏ
57. Cô gái Ba Lan
58. Tháp Eiffel
59. Tượng Thằng Cu Đái
60. Trên chuyến bay giã biệt
THẾ GỚI KHÔNG CÒN TRĂNG
THƠ NGUYỄN TRỌNG TẠO
NHÀ XUẤT BẢN HỘI NHÀ VĂN
65 Nguyễn Du – Hà Nội
Tel & Fax: 04.8222135
Email: nxbhoinhavan@hn.vnn.vn
Chịu trách nhiệm xuất bản:
NGUYỄN PHAN HÁCH
Biên tập:
TẠ DUY ANH
Vẽ bìa:
NGUYỄN VŨ TRỌNG THI
Sửa bản in:
NGUYỄN VŨ BẢO CHI
In 2000 cuốn khổ 14,5×20,5 cm tại Công ty in Công Đoàn Việt Nam . Giấy đăng ký KHXB số 558 – 2006/CXB/37-52/HNV. In xong và nộp lưu chiểu quý 4 năm 2006