Lưu Quang Vũ-Thơ
Anh đã mất chi anh đã được gì
Phải chăng anh đã mất giấc mơ
Mất tiếng ve và những mùa dưa chín
Anh đã mất cả mây qua lòng giếng
Cả tiếng gà hẻm núi cả cơn mưa
Mất những tiếng rung mơ hồ mà biết gọi người đi
Mất niềm tin vào chiếc thuyền buồm trắng
Mất đom đóm đầm sâu mất nụ cười phố vắng
Mất bài thơ trao tay nhỏ em cầm
Giờ lạnh tanh anh không còn xao động nữa
Không nỗi buồn không cay đắng không niềm vui
Khổ đau hôm nay không như khổ cũ
Nỗi lo âu cũng khác hẳn xưa rồi
Anh đã cho nhiều anh đã phải lãng quên
Người ta chê anh nhiều lưu luyến quá
Anh gắng gượng nghe theo anh vứt bỏ
Bao diệu kỳ chân thực thuộc về anh
Mất hạnh phúc rồi ư nhưng anh cần chi hạnh phúc
Hai tiếng xa với hiểu rõ nghĩa từ lâu
Ừ thì ngẩn ngơ anh đành nhận thế
Giọt lệ trong không tủi hổ gì đâu
Anh chẳng mang cho đời những tiệc vui ảo ảnh
Nỗi buồn chân thành đời chẳng nhận hay sao
Cái bay thợ nề sinh ra để dựng xây
Anh sinh giữa ngày lo âu bề bộn
Bàn tay phải trồng đôi vai phải gánh
Anh có ngại chi anh đã hiểu rồi
Anh vẫn còn nguyên cái tính chất của đời
Anh đã được vầng trán cao được cái nhìn trí tuệ
Được rèn đi như luống đất được cày
Anh đã khổ đau khổ đau dài hơn số tuổi
Vẫn trong lành khi em đến cầm tay
Dẫu chẳng lấy về tất cả cho anh
Em vẫn như sông rộng tốt lành
Em mà ngọn gió chiều nức nở
Em mà ngày xưa run rẩy cả lòng anh
Em đã tới giữa mưa dầm nắng lửa
Dẫu anh mất nhà ga êm đẹp đó
Vẫn còn con tàu chuyển bánh đi xa
Anh đã mất ngôi sao trên mái nhà
Anh vẫn còn ngôi sao ngoài cửa sổ
Và nếu mất em rồi anh vẫn còn đôi mắt của em
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Xoá nhoà hết những gì em hứa
Mây đen tới trời chẳng còn xanh nữa
Nắng không trong như nắng thủa ban đầu
Cơn mưa rào nối trận mưa ngâu
Xoá cả dấu chân đi về thủa ấy
Gối phai nhạt mùi hương bối rối
Lá trên cành khô tan tác bay
Mưa cướp đi ánh sáng của ngày
Đường chập choạng trăm mối lo khó gỡ
Thức chẳng yên dở dang giấc ngủ
Hạnh phúc con người mong manh mưa sa
Bản nhạc ngày xưa khúc hát ngày xưa
Tuổi thơ ta là nơi hiền hậu nhất
Dẫu đường đời lắm đổi thay khó nhọc
Tựa đầu ta nghe tiếng hát ru nhau
Riêng lòng anh anh không quên đâu
Chỉ sợ trời mưa đổi mùa theo gió
Cây lá với người kia thay đổi cả
Em không còn màu mắt xưa
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Thương vườn cũ gẫy cành và rụng trái
Áo em ướt để anh buồn khóc mãi
Ngày mai chúng mình ra sao em ơi....
Anh chẳng còn gì nữa
Anh chẳng còn gì nữa để yêu em
Chẳng còn gì nữa
Những con chim ngờ nghệch tuổi thơ
Trong chiếc bẫy thời gian đã chết
Hàng rào mát với quả chuông sùng tín
Đã tan thành cát bụi dưới lòng sông
Bây giờ anh trong suốt như không khí
Như gió hoang không hình không giới hạn
Không nhà không chốn nghỉ không tên
Không gương mặt nụ cười để hiện ra trước em
Chỉ có gió
Em làm sao thấy được
Tay xinh nhỏ mắt nhìn nghiêm khắc
Em có nhận ra không?
Em đi nhanh cho kịp chuyến tàu đông
Và anh đứng âm thầm trong bóng tối
Bầy ong trong đêm sâu
Tâm hồn anh dằn vặt cuộc đời anh
Thắp một ngọn đèn hồng như ánh lửa
Đêm sâu quá đêm nào biết ngủ
Chỉ con người đến ngủ giữa đêm thôi
Mà có ngủ đâu người ta đợi mặt trời
Đợi lâu quá nên để cơn mơ chờ đợi vậy
Trong cơn mơ là cuộc đời thức dậy
Con ong vàng bé nhỏ đến tìm em
Con ong xanh có đôi mắt đen
Con ong trắng bơ vơ trong tổ vắng
Con ong đỏ là con ong thơ thẩn
Bay đi tìm hương nhuỵ mất từ lâu
Đã chết rồi ơi chú ong nâu
Để hoa rụng mùa thu thương nhớ bạn
Anh là con ong bay giữa trời lận đận
Trời đêm dài chẳng có một ngôi sao
Em ở đâu em ngủ ở phương nào
Môi em thở những điều gì khe khẽ
Em em gần hay em xa thế nhỉ
Đến bất ngờ loá nắng giữa lòng đau
Anh có hẹn đâu anh chả nói câu nào
Anh chỉ buồn thôi em chỉ buồn thôi ai biết
Tóc em dài như một ngày mỏi mệt
Em đợi chi anh em cần chi anh
Anh đợi chờ em không đợi sao đành
Đêm như biển không bờ bóng tối rất thẳm sâu
Đời cũng như biển kia anh lại giống con tàu
Tàu anh đi đi hoài trên biển vắng
Mong tìm được một bóng hình bè bạn
Đến bây giờ anh gặp được tàu em
Anh mở gió tâm hồn cho buồn thắm kéo lên
Anh ngờ tàu em lại là tàu cướp biển
Em cướp hết cuộc đời anh em lấy hết
Trói anh vào cột buồm của tình yêu
Bão táp nổi lên chớp giật tàu xiêu
Em đứng đó hãi hùng ngơ ngác
Anh cũng thương em suốt đời trên sóng nước
Cướp được tàu anh tưởng có ngọc vàng
Ngờ đâu chỉ là ván nát sàn hoang
Còn trơ lại hồn thơ tai ác quá
Nhưng thôi em ơi đấy chỉ là lời ru trong giấc ngủ
Anh thương em đây anh lại êm đềm
Làm con ong vàng đến ngủ giữa tóc em
Con ong xanh có đôi mắt đen
Con ong trắng là con ong thương nhớ
Con ong đỏ chính niềm tin ấp ủ
Còn hạnh phúc cuối cùng là tiếng hát chú ong nâu
Bài hát ấy vẫn còn là dang dở
Nắng đã tắt dần trên lá im
Chiều đã xẫm màu xanh trong mắt tối
Đường đã hết trước biển cao với vợi
Tay đã buông khi vừa dứt cung đàn
Gió đã dừng nơi cuối chót không gian
Mưa đã tạnh ở trong lòng đất thẳm
Người đã sống hết tận cùng năm tháng
Sau vô biên sẽ chỉ có vô biên
Anh vẫn chưa nói được cùng em
Bài hát ấy vẫn còn là dang dở
Chưa hiểu được mùi thơm của lá
Chưa nghe xong tiếng hót của chim rừng
Yêu thương hoài vẫn chưa đủ yêu thương
Ôi nếu phải tan thành bụi cát
Thành hư vô, không khí trời, không ánh sáng
Chỉ rỗng không câm lặng vô hình
Sẽ ở đâu bàt hát ấy của anh
Gương mặt của hôm nay ơi, em của những ngày đang sống
Không thể ôm cả bầu trời lồng lộng
Những có thể cầm một chùm quả trên tay
Có thể trồng thêm một bóng mát cho ngày
Không tới được một vì sao xa lắc
Nhưng có thể đến trong mùa cấy gặt
Làm thuyền trên sông làm lúa trên đồng
Làm ngọn lửa hồng làm tấm gương trong
Và nhận hết niềm vui trên cõi sống
Mũi kim nhỏ mà chiều mau tắt nắng
Có sao đâu: áo đẹp đã xong rồi
Phút cuối cùng tay vẫn ở trong tay
Ta đã có những ngày vui sướng nhất
Đã uống cả men nồng và rượu chát
Đã đi qua cùng tận của con đường
Sau vô biên dẫu chỉ có vô biên
Buồm đã tới và lúa đồng đã gặt
Chiều chuyển gió
Chân bước vội em về từ phố rộng
Mang mùa hè xanh biếc trên vai
Chiều mênh mông gió lớn thổi từ trời
Em bỏ nón tóc loà xoà trên má
Ngày thường nhật chẳng có gì lạ cả
Sao suốt chiều anh cứ đợi mong em
Anh hồi hộp vào ra anh xếp sách dọn bàn
Và gió cứ đập hoài ngoài cửa sổ
Chỉ gió chuyển chứ có gì khác lạ
Hè sắp qua thu sắp trắng bên trời
Sống bên em thấm thoắt tháng năm trôi
Lòng sao vẫn ngỡ ngàng như mới gặp
Anh nghe tiếng những vòm cây gió động
Lá chập chờn muôn chấm nắng rung rinh
Nắng tan ra như hơi thở vô hình
Hơi thở lớn ào ào trên phố xá
Những mái nhà trập trùng như biển cả
Sự diệu kỳ của trời đất mông mênh
Sự diệu kỳ của tia nắng mong manh
Sự diệu kỳ của cuộc đời mạnh mẽ
Vừa bí ẩn vừa rõ ràng đến thế
Không cho ai được sống nửa vời
Có em anh hiểu lại cuộc đời
Có em anh bắt đầu tất cả
Bắt đầu con đường bắt đầu nhịp thở
Mùa hạ đầu tiên ngọn gió đầu tiên
Muồn trao em gương mặt đến tâm hồn
Đều trong trắng tràn đầy thuần khiết nhất
Niềm vui sống như dòng sông mãnh liệt
Mỗi sớm mai một cảng mới để lên đường
Đất đai thành xứ lạ lúc trăng lên
Còn bao chân trời mình chưa tới được
Bao hy vọng khổ đau nụ cười nước mắt
Mỗi con đường lại có những ngã ba
Dẫn đến vô biên bao chuyện bất ngờ
Rao bài hát mình chưa nghe kịp
Trang giấy rộng ngòi bút đưa gấp gấp
Quyển sách hay cuống quýt lật trên tay
Muồn đọc hết trang kia sợ bỏ sót trang này
Anh là kể suốt đời tất bật
Suốt đời vội đi suốt đời nóng ruột
E tới nơi mùa đã gặt xong rồi
Nhưng cốc rượu đầy uống mãi chẳng hề vơi
Sau mùa hạ đến mùa thu lá đỏ
Sau mùa cúc lại mùa hoa vạn thọ
Sau cửa gương là đôi mắt thương yêu
Ôi vai em mềm ấm biết bao nhiêu
Em ngoảnh lại nhìn buổi chiều lộng gió
Tim anh đập như quả chuông bé nhỏ
Dưới hồi chuông vô tận của trời xanh
Có những lúc
Có những lúc tâm hồn tôi rách nát
như một chiếc lá khô như một chồng gạch vụn
một tấm gương chẳng biết soi gì
một đáy giếng cạn không một hốc mắt đen sì
trời chật trội như chiếc lồng trống rỗng
thành phố đầy bụi bặm
những mặt người lì nhẵn chen nhau
tôi biết làm gì tôi biết đi đâu
tôi chẳng còn điếu thuốc nào
đốt lên cho dỡ sợ
yếu đuối đến cộc cằn thô lỗ
tôi xấu xí mù loà như đứa trẻ mồ côi
tình yêu trong lòng tôi chẳng ích lợi cho ai
những gì mọi người cần, tôi chẳng thiết
tôi khao khát yêu người
mà không yêu sao được
cuộc đời như một mụ già dâm đãng
một núi giây thừng bẩn thỉu rối ren
Tôi chán cả bạn bè
Mấy năm rồi họ chẳng nói được câu gì mới
tôi bỏ ra đi, họ ngồi ở lại
tôi đi một mình trong phố vắng ban đêm
tôi chẳng dám về gian phòng nhỏ của em
tấm áo đẹp của em và chiếc đồng hồ em xinh xắn
mặt tôi âm u như khu rừng rậm
nghe em cười giữa bè bạn đông vui
những bức tường dựng đứng quanh tôi
có những lúc tôi xuôi tay đuối sức
nhưng từ đáy nỗi buồn tôi thăm thẳm
một cái gì như nhựa thắm trong cây
một cái gì trắng xoá tựa mây bay
là hoa gạo của lòng tôi chẳng tắt
tôi đập tay lên bức tường lạnh ngắt
dù tiếng tôi chỉ một người nghe
tôi phải đốt lên một cái gì
cho sáng rực giữa chênh vênh vực thẳm
dẫu bao lần người làm tôi thất vọng
tôi vẫn yêu người lắm lắm người ơi
tình yêu tôi như tiếng chuông dài
làm run rẩy hoa hồng trên ngực nắng
1972
Chuyện nhỏ bên sông
Em mới về làm dâu thôn ta
Chuyện cái bên sông này em chả biết
Bãi cát lún bao mùa mưa trước
Mỗi câu hò gợi một chuyến đi
Em chẳng biết ngọn cỏ thơm kia
Con nghé ăn vào bỗng nhiên nhớ mẹ
Quẫy sóng trên sông là con cá mè
Hay đậu theo bầy là con chim dẽ.
Con tép nhỏ thường kho với khế
Con bồ nông trên cát ướt lao xao…
Chuyện xóm chuyện nhà em chưa biết đâu
Chuyện bến sông này một chiều năm ấy
Mẹ đã tiễn cha đi bộ đội
Tiếng súng đòn Tây ngơ ngác hoàng hôn
Con rô sục bùn, con vạc kêu sương
Cha lội tắt qua dòng nước lạnh
Một nắm cơm đùm, một manh áo rách
Ngẩng lên ngang trời một mảnh trăng non…
-Anh bảo hiểu em mà hiểu không tròn
Em đã yêu anh em yêu trọn vẹn
Em về với anh như mùa cam chín
Những gì anh quý lòng anh cũng thương
Quê em cách anh nhiều xóm nhiều làng
Nhưng vẫn uống chung dòng nước ấy
Cũng có bến sống như nơi anh đấy
Cũng bãi cát dài con dẽ con giang
Cũng trận mưa tào thơm ngọn cỏ non…
Nước tương ngon kho con bống bé
Em thương anh còn mẹ mất cha
Đánh Pháp hy sinh ở chiến trường xa
Cha hẳn biết mình thành đôi anh nhỉ?
Cứ thế hai người tâm tình thủ thỉ
Nghe trọn chuyện này chắc chỉ dòng sông…
Qua mùa hoa gạo, tới mùa hoa vông
Người chồng trẻ lên đường đánh giắc
Chật bến sông bà con đủ mặt
Vui như hôm nao đón điện về làng
Mía tím đôi bờ, phấn trắng thương thương
Muốn nói bao điều bạn tình ta hỡi!
- Xưa cha tòng quân mo cơm mẹ gói
Trốn khỏi nhà giàu lại tránh đồn Tây
Hôm nay anh đi cũng ở bến này.
Cột điện qua sông ngang dọc đường dây
Thôn xóm tiễn đưa bạn bè tấp nập
Mấy núi đèo rồi anh cũng vượt
Chỉ nhớ quê nhiều, nhiều lắm nhớ em…
- Anh đến đâu cũng sẽ gặp quê hương
Những dòng sông rộng hơn sông tuổi nhỏ
Cũng đò sang nang cũng con tép nhỏ
Cũng nước đậm bờ chung thuỷ như em.
4.1967
Cầu nguyện
Lá cơm nguội rơi vàng rãnh nước
Mưa ướt dầm trên gạc võ tan hoang
Đêm nô en
Trời vòi vọi màu hoa huệ trắng
Mưa rửa sạch máu tươi trên đá lạnh
Những bé em nằm ngủ trong mồ
Trên hoang tàn tắm tối các cửa ô
Người kéo về dự lễ
Khăn tang trắng xoá
Toá xoã âm u
Áo dài lễ chập chờn
Những cô gái gầy thơm
Như nến trắng đi trong đêm tối
Vòm nhà thờ cao nghi ngút khói
Tiếng đàn oóc vang trầm
Dàn đồng ca khóc than
Hoa hồng rụng trên bàn như máu úa
Tôi không tin
Lỗ đinh trong tay tượng Chúa
Chúa của tôi ngồi ở bên đường
Ngủ gọc trên nắp hầm trú ẩn
Chúa của tôi bom thiêu cháy xém
Chúa của tôi hát xẩm trên tàu điện
Chúa của tôi bới gạch vụn tìm con
Chúa của tôi đêm nay lang thang
Không cửa không nhà vật vờ đối rét
Tôi lớn lên trong thời bạo ngược
Biết trông đợi gì biết tin tưởng vào đâu
Giêsu
Tình thương không thể ngăn tội ác
Đêm nay kẻ giết người
Ngồi quanh bàn ăn mừng Chúa ra đời
Đêm nay những vĩ nhân nâng cốc
Cò kè mặc cả với nhau
Nói cho các người biết
Tôi không quên gì đâu
Tôi nhớ hết và tôi không tha thứ
Phố nghèo hút gió
Dưới vòm cây run rẩy tối đen
Tôi thì thầm lời cầu nguyện của mình
Sao cho máu đừng chảy nữa
Sao cho người lính trở về
Lũ trẻ ngủ ngon
Cái chết không cắt nang giấc ngủ
Nguyện cho phố tôi
Không ai phải quanh năm túng đói
Không còn ai bị mỏi mòn sỉ nhục
Nguyện cho kẻ ốm mau lành
Nguyện cho người tôi thương không phải khóc
Nguyện cho lòng tôi đừng sợ hãi
Nguyện cho lòng tôi đừng nguội lạnh tình yêu
Người ơi tôi gục xuống tay người
Quỳ dưới chân người
Hãy tha thứ cho tôi
Đã bất lực đã yếu hèn mệt mỏi
Chỉ xin người thức tỉnh
Đừng bị dối lừa đừng rời rã tan hoang
Đêm nô en
Thành phố rú còi báo động
Những dòng người tán loạn
Những giọt mưa trên mặt tôi lạnh buốt
Bầu trời cứ dâng lên cao tít
Và gió thổi bùng lời nguyện ước của tôi
Noen 1972
Di chúc tình yêu
Trên bình nguyên đá và cát bỏng
Nỗi cô quạnh con người dưới nắng
Thịt xương ta là tù ngục của hồn ta
Thân xác hẹp hòi mà ta khao khát bao la
Bầy chim dữ đen ngòm đang chặn lối
Những buồn chán nửa người nửa khói
Những thân cây mệt mỏi
Đang chồm lên như nghiến nát ta rồi
Lại gần đây gần nữa em ơi
Ta tựa vào nhau không sợ hãi
Anh và em, đôi ngực trần trơ trọi
Thách thức tương lai
Thách thức hào sâu thách thức bầu trời
Những cối xay gió và bóng đêm độc ác
Em - vết thương và bàn tay hàn gắn
Là cơn khát khô cũng là suối mát lành
Anh nâng tình yêu làm chiếc mộc làm thanh gươm
Nhận tất cả và chối từ tất cả
Tìm đến, vượt lên, rồi lại tìm đến nữa
Dòng sông lớn luôn băng đi hối hả
Là sự tự do ta tặng cho mình
Lẽ sống và lẽ chết của anh,
Ta đi mãi về nhau tìm mãi bản thân mình
Cuộc chinh phục suốt đời không tới đích
Cuộc chinh phục suốt đời không chiếm lĩnh
Những địa tầng đảo mới những ngôi sao
Thật nhọc nhằn mà cũng sướng vui sao
Ta gửi lại những đỉnh non cao vời nên giá lạnh
Nỗi thất vọng làm gương soi hy vọng
Ta gửi lại tình yêu như ánh sáng hiền hoà
Và chân trời - di chúc của đời ta.
Em vắng
Cốc nước trên bàn
Quyển sách gập giữa trang
Tấm gưng soi vào khoảng trống
Ngọn đèn soi gian phòng vắng
Tấm áo em trên thành ghế im lìm
Chiếc thìa con lát chanh mỏng úa vàng
Vài sợi tóc đen
Vướng trên chiếc lược
Những đồ vật lung linh dấu vết
Của dịu hiền thân thuộc ngón tay em
Chiếc xe ca lầm lũi bánh đầy bùn
Một người đàn bà lên xe chiếc ba lô cũ bạc
Tình yêu của anh ở sau cửa kính
Tình yêu của anh đi với mùa hè
Anh về nhà không có ai chờ
Chiếc chìa khoá quay trong ổ khoá
Chiều đã tắt thành đêm
Người đã xa thành nhớ
Vùng núi mây bao trắng xoá
Mưa dài cỏ rậm thảo nguyên cao
Con đường về nơi ấy biết đâu
Bây giờ thành khoảng cách
Chợt thức dậy biết em không ở cạnh
Anh ra đường thành phố không em
Kẻ lẻ loi còn được lặng yên
Anh như đứng trên gai đi trên lửa
Không đủ sức sướng vui hay buồn khổ
Chỉ còn là bậc cửa đợi chờ em
Gió bồn chồn nhắc gọi bước chân quen
Em như thời khắc của anh như dáng hình như trí nhớ
Phải xa em anh chẳng còn gì nữa
Chẳng còn gì kể cả nỗi cô đơn
Em có nghe
Em có nghe từ phía nào đang tới
Trên những ngả đường trở gió chiều nay
Sau mỗi ngôi nhà trên mỗi vòm cây
Một cái gì chúng ta còn chưa biết
Một cái gì chưa ai đoán được
Đang rung rinh xao động cả đất trời?
Những ngày qua nào đã xa xôi
Ngỡ năm tháng chẳng mất đi mãi mãi
Như con tàu chúng ta còn ở đấy
Chỉ ta lên đường náo nức những ga sau
Em nhắc ngày ta mới bên nhau
Xấp báo cũ trải nằm đêm giá rét
Bát mì nóng ngọn đèn con thao thức
Mái giấy dầu lộp độp mưa rơi
Ta đã cùng đi những chuyến đi dài
Thành phố lạ những vùng biển mới
Vườn cây ngợp bốn bề nắng chói
Mắt em xanh những lá ổi mùa hè
Ta đã tới những dải đồi biên giới
Căm hầm rung pháo giặc, khét tro than
Người sơ tán bản mịt mù mưa khói
Áo em hong bên bếp lửa nhà sàn
Có chuyến đi em dậy sớm tiễn anh
Gói cơm nắm với bao lời nhắc nhở
Chiếc ba lô của người lính cũ
Qua trăm đèo ngàn suối nhớ thương em
Và bây giờ lại tháng tư sang
Hoa đã rụng nhưng chưa thành quả
Những chùm xanh bé nhỏ
Chưa rõ hình dáng chi
Nắng đầu hạ chưa về
Mưa cuối xuân sắp tạnh
Một cái gì mong manh thấp thoáng
Đang bồn chồn chuyển động giữa không gian
Một cái gì mới mẻ khác thường
Chúng ta chưa hề gặp
Chưa hề có trong những ngày ta đã sống
Ngỡ cuộc đời ta mới bắt đầu
Bắt đầu tình yêu hy vọng khát khao
Năm tháng cũ như con tàu ở lại
Lòng chưa biết những gì đang ngóng đợi
Nào em yêu, chúng ta lại lên đường
4.1980
Gửi mẹ
Trên đời chẳng ai lo cho ta bằng mẹ
Cũng chẳng ai ta làm khổ nhiều như mẹ của ta
Mẹ ơi nếu con được sống lại tuổi thơ
Con sẽ chẳng bao giờ mải chơi trốn học
Đứa con trai nhiều lỗi lầm ương ngạnh
Sẽ không lần nào làm mẹ xót xa
Ước mẹ trẻ hoài như buổi mới gặp cha
Ước con được sống suốt đời bên mẹ
Mẹ muốn ăn cá thu con chẳng nề xuống bể
Chẳng ngại lên ngàn kiếm đọt măng mai
Nhưng xứ sở ta quân Mỹ tới rồi
Cùng bè bạn con lên đường đuổi giặc
Mẹ vui vẻ gánh lấy phần khó nhọc
Việc cơ quan việc Đảng việc nhà
Đánh Pháp năm xưa đánh Mỹ bây giờ
Quen vất vả mẹ quản gì sương nắng
Đêm nay con nằm rừng xa gió lạnh
Mẹ nghỉ chưa hay đã thức rồi
Suốt một đời chưa có lúc nghỉ ngơi
Nghĩ thương mẹ giận quân thù quá đỗi
Lo trước mọi điều mẹ thường ít nói
Mắt tin yêu nhìn thấu tận đường xa
Mọi giả dối quanh co mọi tàn bạo hận thù
Đều nát vụn trước mắt hiền của mẹ
Dẫu cuộc đời là con đường dài thế
Con sẽ đi qua mọi đèo dốc trông gai
Bằng đôi chân của mẹ mẹ ơi
1969
Gửi em và con
Lần đầu tiên nghe con trở đạp
Em quặn lòng nhưng náo nức yêu thương
Tháng thứ tám mang thai em mệt
Da xanh gầy đôi mắt cũng to hơn
Từ nay trong em có hai trái tim
Tim của mẹ đập dồn mong đợi
Trái tim con mong manh êm ái
Anh đếm thầm trong mỗi đêm sâu
Ơi người thương sắp tới ngày làm mẹ
Anh nhìn em như mới gặp lần đầu
Dẫu yêu nhiều chưa hiểu hết em đâu
Trong đáy mắt có gì như ánh lửa
Em nhẹ bước đi nâng niu gìn giữ
Cắt áo mềm may mũ bé cho con
Anh quên đi bao nỗi lo buồn
Nghe con khoẻ ngày thêm đạp mạnh
Anh mong đợi ngày cha con gặp mặt
Con thân yêu người bạn nhỏ của cha
Mẹ là cây con là trái là hoa
Trong gian khổ con là mầm xanh biếc
Buổi ra đời thấy trời cao có ngợp
Con hãy nhìn vào mắt mẹ con ơi
Đời chông gai vẫn mong con ra đời
Bài thơ đẹp cha dành cho buổi ấy
Mẹ bấm ngón tay mong con lắm đấy
Cha chờ con càng yêu mẹ của con
Thay đổi đời cha sinh nở đời con
Mẹ là bến của mênh mông biển thẳm
Mẹ là mái che đời cha mưa nắng
Con là cánh buồm cha gửi đến mai sau
1970
Gửi ...
Chúng ta gặp nhau quá muộn trong đời
Chúng ta cách nhau như buổi sáng cách buổi chiều
Chẳng dám mong một lần gặp gỡ
Giữa chúng ta có cả một ngày cực khổ
Có nắng gắt buổi chiều, có bụi nóng ban trưa
Có bao nhiêu mệt mỏi và xa lạ
Tôi biết trái tim không có tội gì đâu
Nhưng thuyền có bến rồi không dại dột đi tìm sông nữa
Còn lạ gì khe khăt của người qua
Dẫu chán nản dẫu lỡ rồi đành cứ sống
Cũng chẳng nơi nào khác được thế đâu
Câu chuyện này rồi sẽ dễ quên thôi
Chúng ta gặp nhau quá muộn trong đời
Tôi chỉ là cây trong nỗi buồn bão gió
Tự hiểu nhé với nụ cười buồn bã
Chúc yên lòng và sẽ gặp niềm vui
Cũng là lời từ biệt của tôi
Gửi một người bạn gái
Ta lớn lên cửa sổ thay màu
Nghe tiếng chim không thấy mùa nắng nữa
Con thuyền giấy nát nhàu sau trận gió
Thành phố nghèo hơn và cũng buồn hơn
Mưa không mơ hồ mà tàn nhẫn từng cơn
Quyển sách cũ bài thơ nhoè nét chữ
Em đã tin trời xanh ngoài cửa sổ
Trời đen sẫm cửa sập nát vai em
Tưởng hoa hồng là hương của đêm
Hoa đã rụng và em không khóc được
Những câu hỏi ban đầu đơn giản nhất
Ngỡ giải đáp rồi nay vẫn xé lòng em
Trang sách tình yêu có ngôi sao lên
Không giống với cuộc đời thô bạo
Vì ta lầm đường hay vì trời nổi bão
Thương bạn bè ngơ ngác ngóng tin nhau
Ngày xưa anh có hẹn hò đâu
Thư em viết anh chẳng hề đáp lại
Em nông nổi như một dòng suối chảy
Tin bình minh nhưng chỉ gặp sương chiều
Giữa chiến tranh hiểu đời thực hơn nhiều
Rách tan cả những làn sương đẹp phủ
Chỉ còn lại nỗi nhớ buồn trơ núi đá
Điều em tin là nhảm nhí mà thôi
Nơi xa xôi lầy lội mưa dài
Ngôi trường nhỏ một ngọn đèn khuya khuắt
Em có nghĩ về ngôi sao đã mất
Khi mùa hè vẫn trời thẳm như xưa
Đường về em lận đận chuyền tàu trưa
Ga vắng vẻ chỉ có mùi đá khét
Chiếc cốc rơi mọi điều tan vỡ hết
Em có còn mong ước nữa không em?
Hoa tigôn
Tặng Giang
Nhà văn xưa tôi yêu mến mê say
Nay già lão được chính quyền sủng ái
Lưng còng xuống quên cả lời mình nói
Phản bội những điều trong cuốn sách thiêng liêng
Bác tôi chỉ huy trinh sát trung đoàn
Người anh hùng tuổi thơ tôi thán phục
Nay thủ trưởng một văn phòng lớn
Suốt ngày lau xe đạp chữa đèn pin
Cô bé tôi yêu giờ đã lấy chồng
Béo tốt càu nhàu tẻ nhạt
Thằng bạn nhỏ cùng vui đùa thủa trước
Cụt hai chân từ mặt trận lê về
Chỉ lũ chim xưa vẫn đập cánh bên hè
Hoa tigôn đẫm nước
Hoa tigôn của TTKH
Bài thơ thời đi học nhớ không em
Bài thơ đắng cay tuy điệu mà buồn
Nay đọc lại chẳng còn rơi nước mắt
Hoa tigôn như trái tim vỡ nát
Chết âm thầm dưới những bước chân quen
Hoa vàng ở lại
Mưa thu ướt đẫm cánh hoa vàng
Gió lục địa tràn về như bão
Gió phiêu bạt phập phồng nếp áo
Mây đầy trời đất lạnh sáng mênh mông
Những cánh đồng hoa cúc mọc rưng rưng
Chùm nắng lạ tươi vàng trên cỏ dại
Trăng ngả xuống cho hoa mềm thức dậy
Những bức tường lẩy bẩy bóng hoa lên
Em trở về đêm lạnh áo em đen
Gian phòng nhỏ một bình hoa ướt sũng
Em đã ngủ anh ngồi im lặng
Cái màu hoa ám ảnh suốt đêm dài
Ở ngoài kia thành phố mưa bay
Bùn lầy lội những ngả đường khuya khoắt
Mưa và gió ầm ào trên mặt đất
Hai chúng mình bên cạnh một loài hoa
Sắc hoa vàng những miền đất ta qua
Biển và cát của một thời trẻ dại
Những làng vắng màu hoa trên cát cháy
Con sóng đêm vàng chói cánh tay nâu
“Quả chuông vàng rung ở cuối rừng sâu”
Bài hát ấy bây giờ ai hát lại
Khói nghi ngút suốt mùa hè bom dội
Một chùm hoa bên suối báo vào thu
Một chùm hoa hái vội đặt trên mồ
Thằng bạn cũ nơi đỉnh đèo nằm lại
Đêm nay gọi tìm nhau trong đất tối
Mắt to vàng nóng bỏng giữa đài hoa
Đã qua đi thời say đắm mong chờ
Vẫn còn đó một màu hoa gay gắt
Cái màu hoa cô độc
Nở âm thầm trong giá buốt heo may
Em của năm nào em của hôm nay
Em đang thở hay hoa vàng đang thở
Gương mặt của tình yêu và nỗi khổ
Phương xa nào đến ở cùng tôi
Cái người trai đêm vắng lặng im ngồi
Cốc rượu đắng cùng hoa chuốc lửa
Tưới rượu xuống hoa vàng lả tả
Thấy chập chờn sao mọc nắng dâng lên
Cháy bên mình không một phút nguôi yên
Tình đã hẹn đời không thể khác
Chỉ e nữa lòng em rồi cũng nhạt
Quên hoa vàng ở lại những đêm mưa
Hơi ấm bàn tay
Phút đưa nhau ta chỉ nắm tay mình
Điều chưa nói thì bàn tay đã nói
Mình đi rồi hơi ấm còn ở lại
Còn bồi hồi trong những ngón tay ta.
Như hai dòng sông gặp gỡ đổi phù xa
Nhập luồng nước, hoà nhau mầu sắc
Trao cảm thương, hai bàn tay nắm chặt
Nghe máu mẹ cha chuyển giữa mỗi tay mình.
Những ngày xa, trời nhớ một màu xanh
Xây trận địa bàn tay ta rám nắng
Khi vuốt ngọ cỏ non khi lắp đạn
Khi áp lên vầng trán thấm mồ hôi.
Bàn tay trên ngực lớn cuộc đời
Ấm hơi ấm ở tay mình lưu luyến
Và ở tận đầu kia trận tuyến
Bàn tay mình mang ánh nắng tay ta.
Khi đàn chim bay tới rợp trời trưa
Cồn mây về mang cơn mưa đầu hạ
Hai vì sao đổi ngôi trong đêm gió...
Đó chính tay mình đang vượt khoảng xa
Tìm đén nơi này âu yếm nắm tay ta.
1967
Hoa tầm xuân
Tặng H bé
Con đường này xưa có tầm xuân nở
Dòng sông cũ cánh buồm giăng trắng xoá
Nay cạn khô trong cỏ dại u buồn
Những đền đài thửa trước đã tan hoang
Những chùa cổ chiều mưa rêu lạnh ướt
Chìm trong đất những chùm hương dĩ vãng
Tầm xuân ơi hoa chết đã lâu rồi
Nay ta về lặng lẽ tháng giêng hai
Em nhắc chuỵên những bông tầm xuân cũ
Giọng em sáng như một chùm nắng nhỏ
Ấm chiều sương run lạnh của chùa hoang
Tro phủ lòng anh những trìu mến đã tàn
Em chẳng biết em vô tư khêu dậy
Và gió thổi quanh em, tóc rối
Những bông hoa đã vụt mất bay về
Như giọt sương run rẩy cạnh đường đi
Như hoa vẫn còn hồng trên mặt đất
Hoa tìm mùa xuân suốt đời chẳng gặp
Anh suốt đời chẳng gặp sắc tầm xuân
Em hồn nhiên em chẳng biết anh buồn
Em cứ kể về loài hoa bé nhỏ
Những chùm hoa nở bừng trong gióư
Những chùm hoa ngày cũ chết lâu rồi.
Mùng 3 Tết Nhâm tí
Không đề
Anh xé quyển thơ anh viết mấy năm ròng
Anh xé lòng anh những đêm mất ngủ
Cửa kính đóng xong anh đưa tay đập vỡ
Đời anh ổn định rồi anh lại phá tung ra
Anh khờ dại anh tự làm mình khổ
Anh sợ những dây chằng anh sợ cái lồng chim
Muốn quên nỗi đau mà không thể nào quên
Anh buồn lắm em đừng giận nữa
Đừng giận những khi bỏ em anh lang thang
Như một kẻ không nhà không cửa
Em chong đèn ngồi bên cửa sổ
Mong anh về trong khoé mắt đăm đăm
Anh như con sông cứ muốn chảy ngược dòng
Khi tuyệt vọng không muốn làm em khổ
Anh bỏ nhà ra đi như ngọn gió
Ngọn gió âm thầm quằn quại vẫn yêu em
Em mênh mông đôi mắt mở to nhìn
Anh trở lại như chim về với tổ
Em là bóng cây em là bếp lửa
Che mát và sưởi ấm lòng anh
Bây giờ anh chỉ còn lại em thôi
Anh chẳng nghĩ những gì xa xôi nữa
Anh chẳng đua chen chẳng mất công cãi vã
Chẳng nói những lời to tát rỗng không
Mọi tên tuổi vinh dự chỉ hư danh
Chẳng nghĩa lý bằng chiều nay em nhóm bếp
Phiên chợ xanh non màu rau diếp
Tiếng trẻ cười tiếng chim hót xa xa
Buồn làm chi này đây những bông hoa
Hoa trong trắng hiểu rõ lòng anh lắm
Như kẻ đi xa vứt áo choàng bụi bặm
Anh trở về nhà tắm nước giếng trong
Trước nhộn nhạo của đời nay anh dửng dưng
Điều dối trá anh chẳng màng nghe nữa
Anh có tấm lòng anh còn tất cả
Anh còn em ta sống lại cuộc đời
Không đề
Phố Hàng Buồm không còn một cánh buồm
Phố Hàng Lược chẳng còn ai bán lược
Phố Hàng Bạc những người thợ bạc
Đã chết cùng đêm hội ngày xưa
Chợ Mơ không còn mơ
Cửa Hà Khẩu đã trở thành phố xá
Qua Ngõ Trạm chẳng còn ai đổi ngựa
Đường Cựu Lâu lầu cũ cháy lâu rồi
Người ta uống bia hơi
Dưới tấm dù xanh đỏ
Phố Hàng Bài bán giầy da dép nhựa
Đông Bộ Đầu thành bến ô tô
Trên thềm rêu điện cũ những triều vua
Lũ trẻ lấm lem đùa nghịch
Bao quyền uy chót vót
Nay đã thành đất bụi lãng quên
Tiếng nấc Nguyễn Du giọt lệ Xuân Hưng
Những câu thơ buồn khổ yêu thưng
Ngày ấy chẳng ai cần
Bây giờ ta nhớ mãi
Ngọn gió của ngàn đời
Chiều nay ùa trở lại
Nơi xa
Một con tàu xuyên bóng tối
Đi về miền núi đá vôi
Một vùng nước trắng xa xôi
Một nhà ga cô quạnh
Một người đàn bà ướt lạnh
Đứng chờ anh
Khúc hát
Mưa ướt lá đài bi
Trúc xinh cơn gió dập
Chị hai đứng một mình
Qua lối tôi ngẩn ngơ
Làng tôi cách bãi xa
Châu chấu nằm trên cỏ
Tôi có gian nhà nhỏ
Nở vàng hoa mướp leo
Tôi mê cô đào chèo
Tôi bỏ cả làm ăn
Khoác bị lang thang
Sọc bờ sông trắng xoá
Chị hai không yêu
Lòng tôi cứ nhớ
Chị hai có dạ nào
Qua lối vẫn làm ngơ
Tôi bỏ ruộng bỏ nhà
Bỏ làng tìm lên phố
Tôi đứng ngoài cổng chợ
Chẳng thấy chị hai về
Mưa đổ cành tre
Ấo quần tôi rách rưới
Những cô buôn nâu bán vải
Những bà đi chợ cười tôi
Những người lính gác đánh tôi vào mặt
Tôi đợi bạn tình chẳng gặp
Dao đâm muối xát
Tôi trở thành điên dại bạn tình ơi
Tôi lậy bạn đừng cười
Lòng tôi không giăng gió
Nhưng gặp người gió giăng
Tôi bắt ông trăng rằm
Bỏ vào trong áo
Tôi thương con sáo sậu
Chết rũ giữa lồng nan
Các em bé ngoan
Đừng theo tôi vứt bùn lên áo
Đừng ném gạch xuống đầu tôi chảy máu
Hãu nghe tôi hát đôi lời
Tình dậu tình ôi
Ngực đau, trống vỡ
Điều tôi tin cõi đời này chẳng có
Cô đào chèo xa lạ
Sao tôi còn nhớ mong
Bẻ gãy làm đàn
Tôi gẩy tịch tình tang
Trăng lặn, canh tàn
Giọng tôi khản đặc
Tôi ngồi ôm mặt khóc
Chị hai nào có nghe
1973
Không đề III
Anh lên xứ Đoài xưa
Ba Vì mây trắng
Nhớ mặt em gầy sau lá mưa
Lênh đênh bến nước Trung Hà
Những chị buôn chè
Ngủ hè phố cũ
Con bò gầy đói cỏ
Đi trên đồng mê man
Những pho tượng gỗ chùa Phùng
Thiêm thiếp dưới tầng lá mục
Còn cõi bà già chợ huyện
Khóc thời con gái thuốc lào say
Ông tiến sĩ giấy ngồi chắp tay
Ham rượu nên vua bỏ
Hia rách áo hồng ủ rũ
Em mua về cho anh
Khuôn tượng dân gian
Anh treo trên tường
Nhìn em mà thương
Đốt một tuần nhang
Lau bức sơn dầu lấm bụi
Cô Kiều đàn nguyệt tặng chàng Kim
Người hoạ sĩ nay giả điên
Mắt buồn ngơ ngác
Mặc áo mưa đi lang thang
Giấy vụn lông chim dính đầy tóc bạc
Tranh đẹp chẳng ai mua
Gác xép gió lùa
Hoạ sĩ già nằm dưới pho tượng cổ
Nghe trong đầu sóng vỗ
Tiếng trẻ con thì thào
Bàng hoàng thức dậy
Ôm phích nước hát nghêu ngao
“ Người đẹp trong tranh chẳng có đâu
Mong gì kì ngộ..”
Em đừng thương anh nữa
Anh đi lủi thủi trên đường
Đánh mất lòng tin
Tìm về bếp lửa
Xem trẻ mục đồng
Múa trong tượng gỗ
Những đôi vợ chồng
Cởi áo cho nhau
Bài thơ không đề
Chép trên giấy bản
Em cần gì giếng lạnh
Tâm hồn anh cô quạnh dưới lòng sâu
Ngẩng lên biền biệt mây cao
Cuộc đời thăm thẳm
Tình anh như cỏ lau
Tìm nhau trên đất vắng
Nơi ấy em về mưa sẽ tạnh
Hoa cúc nở vàng trên cánh tay
11.1972
Lá thu
Quán cà phê dưới gầm xe lửa
Hạt mưa đen rơi trên ô kính vỡ
Ngón tay dài trong bóng tối run run
Lá đầu thu xao xác bên đường
Trời chuyển gió sắp quay cuồng bão lớn
Điều tôi nói phải chăng là quá muộn
Em u buồn em có nhận hay không
Em gầy như huệ trắng xanh
Ngọn lửa nhỏ giữa hai vực thẳm
Em tê dại em âm thầm kiêu hãnh
Em cô đơn như biển lạ lùng ơi
Đi tìm nhau suốt đời
Sao bây giờ mới gặp
Khi mặt đất mênh mông đầy biến loạn
Khi bước chân lầm lạc
Khi con người giết nhau
Những lá thư không biết gửi về đâu
Những hải cảng không có tàu cặp bến
Quen thất vọng tôi hồ nghi mọi chuyện
Tìm trong mắt em náo động những chân trời
Ngõ phố dài hôm ấy mưa rơi
Đã xa vắng trên mặt đường ướt lạnh
Tóc em rối và áo em đỏ thắm
Những bức tranh nổi gió ở trên tường
Hoa cúc vàng nỗi nhớ của hoàng hôn
Những dãy phố những con thuyền phiêu bạt
Những người con gái con trai im lặng
Mắt mở to trong nắng thẳm mong chờ
Thế giới xanh xao những sự thật gầy gò
Em đã đập vỡ ra từng mảnh
Giấu sôi sục trong những đường nét lạnh
Em đi tìm thế giới của riêng em
Tình yêu và nỗi khổ của riêng em
Niềm tin lớn giữa cuộc đời vô lý
Nghĩ về em bao buổi chiều lặng lẽ
Tìm trong em bao khát vọng không ngờ
Môi tôi run những lời nói dại khờ
Em ẩn hiện sao còn xa lạ thế
Tôi ảo tưởng quá nhiều ư có lẽ
Em cần gì gió lốc của đời tôi
Mai em đi mùa hạ cũng qua rồi
Tôi ở lại một mình trên phố vắng
Hoa cúc rồi chiều xuân nào tôi đến
Chẳng gặp em chỉ màu hoa vàng rực
Đêm nay về đốt lửa giữa hồn tôi
Đêm phòng không tiếng nổ vỡ khắp trời
Thời đau khổ chung quanh đều đổ nát
Nỗi cô đơn đen ngòm như miệng vực
Tôi muốn đi tới đích cùng em
Tôi phải đi tới đích cùng em
Lòng tôi như buổi sớm vẫn nguyên lành
Em nhận lấy em đừng e ngại mãi
Tôi tan nát kinh hoàng sợ hãi
Em cô đơn rồ dại của tôi ơi
1972
Lý thương nhau
Con cá rô nằm vũng chân trâu
Đồng mưa nước trắng
Bàn tay em mát lạnh
Bây giờ đâu?
Ngón tay xanh xao
Nắng chiều kẽ lá
Ngón tay gầy nhánh mạ
Anh không còn nắm nữa
Bây giờ đâu?
Lý thương nhau
Câu hát chiều dông trước
Gà con cỏ ướt
Chân vàng run run.
Đã trót thương em
Làm sao xa được
Thôi em đừng khóc
Đường dài nắng chang.
Muốn bỏ đi tất cả
Mặc trống đánh ngũ liên
Mặc quan sai xuống thuyền
Vứt bao vàng bẻ giáo
Anh ở lại cùng em.
Nếu đường đừng xa thế
Nếu em chẳng mạ xanh lá bé
Nếu anh không giếng thẳm rơi gầu
Ích chi đâu
Đành ngoảnh mặt cúi đầu
Thôi đừng thương mến nữa
Thôi tiếng hát chớ nghẹn ngào trong gió
Lý thương nhau...
Lại sắp hết năm rồi
Buổi sáng chúng ta gặp nhau
Lá cuối mùa đông
Như những bàn tay rụng xuống
Chúng ta bảo nhau tin chiến sự
Những vùng đất thân yêu trong đạn dữ
Hạm đội Mỹ đậu sát đất liền
Những tên nghị viện đòi đổ bộ
Những đứa trẻ con vô tư
Những đứa trẻ con mười bày tuổi
Hôm nay tòng quân
Lại sắp hết một năm
Đất nước chưa xong giắc
Bao nhiêu người chết
Tiếng súng đóng đinh lên ngực cuộc đời
Trên nền cũ tay ta phá nát
Chưa xây xong được gì
Những ước mơ tuổi mười tám của ta
Tất cả còn đang dang dở
Nụ cười trên môi thật khó
Trồng cây lúa thật cay cực
Sắp hết năm đêm nằm thường muốn khóc.
Người qua đường với ta như ruột thịt
Chưa ai trọn một ngày vui
Buổi sáng chúng ta gặp nhau
Bao nhiêu dự định phải làm
Buổi sáng xua tan mộng đẹp của đêm
Buổi sáng đuổi đi chỗ khuất của lòng
Năm mới sắp sang
Hoa cải tươi vàng
Độ này thức ăn rẻ hơn trước
Mọi người nói thật hơn
Những mần cây lớn âm thầm trong tối
Sẽ làm cho mặt đất ngập màu xanh
Cần phải yêu thương hy vọng đấu tranh
Để giải thích và đổi thay cuộc sống
12.1970
Mắt của trời xanh
Tóc của đêm dài mắt của trời xanh
Mắt của phương xa tay của đất nâu lành
Người yêu như lửa và như lụa
Bản nhạc ngày xưa con tàu xứ lạ
Nắng cuối mùa đông hoa chớm thu
Bánh xe lăn bờ biển cát bao la
Con ve xanh mưa rào ướt đẫm
Đôi mắt to nóng bỏng
Nói chi lời tàn nhẫn để anh đau
Ru em bên hồ sâu
Lòng đêm rừng thăm thẳm
Mặt trời chiếc mũ vàng chói sáng
Nghiêng một ngày xuống ngủ ở vai em
Anh muốn làm cánh cửa để em quên
Ngọn gió nhỏ trên trán em kiêu hãnh
Làm cốc nước em cầm trưa nắng gắt
Làm con đường quen thuộc để em qua
Vì em anh viết những bài thơ
Gương mặt ấy không gì thay được cả
Mặc ai rằng tình yêu giờ đã cũ
Như vầng trăng như ngọn thuỷ triều
Anh vẫn dựng ngôi nhà theo quy luật của tình yêu
Chẳng cần những lâu đài lạnh giá
Chỉ tin nơi nào có em đến ở
Chỉ sống bằng hơi thở của em thôi
Mùa thu ấy vẫn còn nguyên ở đó
Ta sẽ qua bao năm tháng rộng dài
Mùa thu đó vẫn còn nguyên ở đó
Sẽ đến lúc em không còn e sợ
Trước những gì sẽ tới trước tình anh
Ta sẽ qua bao cánh cửa nhọc nhằn
Qua lửa ấm của những mùa đông lạnh
Qua gió ngợp của những bờ sông nắng
Qua sóng bồi cát lở của buồn vui
Cát vô biên che phủ dấu chân người
Thành phố mới chắc ta không kịp tới
Trang giấy hết vầng trăng vừa khép lại
Hết nhà ga chỉ còn có con tàu
Mưa trên sông tóc trắng ở trên đầu
Anh sống hết bài thơ anh đã viết
Em thương ơi khi đó em hiết hết
Điều anh không biết nói hôm nay
Ta ngoảnh đầu nhìn lại tháng năm dài
Mùa thu ấy vẫn còn nguyên ở đó
Mưa
Em đứng bên anh nồng nàn mùa hạ
Chưa kịp lời tình tự
Trời đã oà cơn mưa
Vườn run lên trong nước mắt trẻ thơ
Mắt em ướt nhoà sung sướng
Nước rửa sạch bụi đường trên trán
Tóc hoá thành dòng suối màu đen
Những chậu thau đồng lanh canh dưới hiên
Những mái tôn ào ào nước dội
Trẻ hò reo xe bóp còi inh ỏi
Đường thành sông nước xiết trôi băng
Những cánh hoa kim phượng như những chiếc thuyền vàng
Chở niềm vui đơn sơ kỳ lạ
Mưa rộng dài xoá những nỗi lo riêng
- Thôi anh đừng nói với em anh đừng nói với em
Về hạnh phúc khó khăn về đường xa ngái
Đừng dò hỏi tương lai đừng đắn đo e ngại
Đừng thổ lộ yêu thương đừng nhắc chuyện xa xưa
Anh hãy nghe tiếng mưa tiếng mưa tiếng mưa
Trên những cánh đồng đất nâu tơi tả
Ướt đẫm cả tiếng cười ướt đẫm cả lưỡi cày cả hạt ngô mầm mạ
Các tường nhà trong một sắc áo chung
Chùm vải sẽ sai quả mận sẽ hồng
Cửa kính ướt sẽ thành gương trong trẻo
Tất cả sẽ giản đơn chân thành dễ hiểu
Trên đất đai từng đau khổ của ta
Em đưa tay hứng những hàng mưa
Bàn tay như đài hoa như búp lá
- Thôi anh đừng nhìn em đừng nhìn em nữa
Em hiểu điều gì đã gắn bó đôi ta
Em hiểu điều gì... ôi tiếng mưa tiếng mưa
Một thành phố khác một bờ bến khác
Một thành phố khác một bờ bến khác
Con thuyền trên sóng mạnh chồm lên
Những quả chuông thuỷ tinh
Ngân vang trong ánh sáng
Bàn chân dẫm lên một vùng đất khác
Những cánh đồng vụt mở bao la
Chim én bay trên nóc nhà xa
Sau cuộc đời này một cuộc đời mới nữa
Nơi không có lo âu buồn khổ
Con người được nghỉ ngơi ở giữa con người
Anh đưa em đi hết ánh trăng này
Một dòng sông khác một vầng trăng khác
Một bài ca rì rầm trên cỏ mát
Một nụ cười mới gặp đã thân yêu
Hay chỉ giấc mơ của những buổi chiều
Chiến tranh khổ nghèo cái chết
Vượt lên những vách tường chật hẹp
Một chân trời xanh biếc lúc hoàng hôn
Một con đường thăm thẳm dẫn về em
Anh thương nhớ trong tận cùng ước vọng
Một mùa hạ anh chưa tới được
Một thành phố xanh một bến bờ xanh
Mặt trời trong trí nhớ
Đời tôi những chuyến ra đi
Tàu thuỷ kéo còi buồn bã
Những con tem xanh đỏ
Những ngọn đèn heo hút ngoài ga
Em là món ăn quen thuộc chốn quê nhà
Chiếc chìa khoá năm xưa đánh mất
Những ghế bàn tuổi nhỏ đã quên đi
Em cách xa như đất nước chia lìa
Như hạt bụi cay xè trong mắt
Em như đất này khó nhọc
Thành phố này gian truân
Những chuyến tôi đi sao em không hiểu được
Tôi tìm em trong nỗi khổ muôn người
Khát khao sao những phía trước chân trời
Tôi đập vỡ những bức tường thê thảm
Những ngón tay em nhỏ nhắn
Đã giữ từ lâu cái đích của loài người
Trái dâu mùa hạ hồng tươi
Những bông hoa cắm trên bàn đơn giản
Quyển sách em đọc thầm đêm vắng
Mớ rau cải cúc xanh rờn
Và những đứa con
Lớn lên trong tháng ngày nối tiếp
Những đứa trẻ không bị ai giết chết
Không bị ai làm nhục
Mang niềm vui cho tất cả mọi người
Vâng mọi điều bình dị thế thôi
Anh nào dám trách lòng em nhỏ hẹp
Cho đời đẹp ta sợ gì cái chết
Mọi khổ đau ao ước cũng vì em
Người đánh lên tiếng trống của rừng đêm
Người nổi gió những vần thơ có cánh
Người thức tỉnh những cánh đồng im lặng
Những lá cờ chôn cất ở rừng sâu
Những mặt trời trong trí nhớ lao đao
Hoa bất tử mọc lưng đồi hoang dại
Những cánh buồm mênh mông trên biển chói
Những con tàu tất cả dẫn về em
Mắt một mí
Mắt một mí ngồi tựa mạn thuyền
Lòng như sóng vỗ
Con sáo sang sông bạt gió
Cánh cò lặn lội đồng ca
Mắt một mí nhìn sau lá thưa
Soi mảnh gương tròn trong nón
Đồi rậm trồng khoai giếng sâu nuôi bống
Miếng ngọt bùi dâng mẹ nhường em
Mắt một mí ngày nắng đêm sương
Đường dài gánh nặng
Áo nâu non bùn lấm
Mồ hôi đầm tóc mai
Mắt một mí bỏ nhà theo trai
Dì mắng thầy la chẳng sợ
Gửi áo thay lời thương nhớ
Qua cầu ai nỡ đánh rơi
Mắt một mí tiễn chàng ra trận
Vai vác gươm, tay xách nón
Áo lông ngỗng đá vọng phu
Ru con gió mùa thu
Năm canh chầy thức trắng
Mắt một mí người ơi người ở đừng về
Hun hút bờ đê
Đứng ngồi đống lửa
Thương em cháy lòng cháy dạ
Đất nghèo thân bống long đong
Biết nhau từ thửa buông thừng
Từ khi mót lúa
Sao em còn dặn chi hoài
Xa em nào nỡ
Đứng ngồi với ai
Mưa dữ dội trên đường phố trên mái nhà
Tặng Quỳnh, ngày xưa
Mưa dữ dội trên đường phố trên mái nhà
Như thác trắng vỡ tan như bạc của trời như bước chân của ký ức
Em vuốt nước mưa chảy ròng trên mặt
Ngoảnh đầu nhìn về đâu?
Trong tiệm cà phê, bài hát về một người đàn bà cầm trái táo
Người đàn bà mặc áo xanh đi dưới biển lá vàng
Những người ngồi sau cửa kính nói gì ta chẳng biết
Chỉ thấy họ cười và bình hoa đổ máu run run
Những điếu thuốc những làn khói những vỏ chai rỗng không
Những tờ báo, tấm ảnh cũ, một nửa khuôn mặt trong tấm gương
Một chiếc xe bịt kín đi qua
Năm tháng và tuổi trẻ đi qua
Mắt em buồn hoang vắng
Làm sao anh biết được
Điều ta tìm ẩn hiện nơi đâu
Mỗi con người một vật thể cô đơn
Nhìn rõ nhau qua cửa kính trống trơn
Nhưng không thể nghe nhau không thể nói
Bây giờ anh chỉ còn là một chiếc cốc vỡ, một vết thương
Buổi chiều, những trái cây mùa thu thơm ngát
Em bảo phải cần tìm một lý do để sống
Để gắn bó để lòng mình yên ổn
Thật thế chăng, có thể có không em?
Thuốc người ốm có chữa được người ốm khác?
Bàn tay xanh xao quả táo âm thầm
Con chim sẻ bay vù qua khung cửa vỡ.
Tiếng chuông rung tiếng ngón tay ai gõ
Hãy bình tĩnh, bình tĩnh
Những khuôn mặt những vòng xoáy những đám mây
Sẽ hiểu được sẽ không còn đáng sợ
Chúng ta sẽ chịu được khổ đau sẽ làm việc
Đóng một cái đinh treo một tấm áo
Và yêu nhau dưới một ngọn đèn
NHững ngón tay có thật thế chăng em?
Mưa như bước chân những khát vọng vô hình
Trên một biển lá vàng đang nổi gió
9.1973
Nơi ấy
Ở nơi ấy có đồi mua tím
Có con đường đất mịn mát chân đi
Ở nơi ấy có một rừng bưởi chín
Có người em bé nhỏ ngóng ta về
Tia nắng hạ sáng bừng trên lá cọ
Chim chào mào ăn hạt dẻ mùa thu
Rơm khô ủ những quả hồng chín đỏ
Ngọn gió chiều, hoa nở trắng như mưa.
Ở nơi ấy, suối thành sông mùa lũ
Xuyên qua rừng, ngập ớt cả bờ lau
Đèn nhựa trám tinh mơ em nhóm lửa
Sương mịt mù trước cửa, thấy em đâu
Gương mặt ấy, nụ cười bên lửa thắm
Quả doi rừng trong nón để phần nhau
Ở nơi ấy vị măng vầu chẳng đắng
Củ sắn lùi ống nứa vẫn thơm lâu
Hoa chẳng sớm và trái không quá muộn
Xuân không nhanh và đông chẳng kéo dài
Mỗi khóm lá một hương rừng bí mật
Nắng dong vàng thung lũng tiếng ong bay
Tôi đã đi bao đường xa tít tắp
Bao mùa đông mùa hạ đã trôi qua
Bao cửa bể, xóm thôn, thành phố rộng
Một vùng quê nơi ấy ngỡ phai nhoà
Nếu em biết những gì tôi đã sống
Những buồn vui tôi đã có trong đời
Nếu em biết bây giờ tôi khác lắm
Buổi cùng em kiếm củi ven đồi?
Người ta bảo: Cả em giờ cũng khác
Đã con bồng, con dắt, nhớ chi tôi...
Có sao đâu: trái mùa thu vẫn thắm
Mây mùa thu vẫn trắng những chân trời.
Những chữ
Những chữ đẹp ngày xưa giờ đã bỏ tôi rồi
Mở trang thơ chúng biến đi đâu cả
Chữ biển chữ trời từ cây xanh từ hương cỏ
Từ bình minh hạnh phúc tình yêu
Những chữ ngọt ngào lộng lẫy gọi kêu
Tôi dùng chúng quen tay đến nhẵn mòn sờn rách
Không chịu theo tôi chúng rủ nhau nổi loạn
Tôi bán chúng nhiều lần nay chúng chống lại tôi
Còn lại trên trang giấy mênh mông những chữ trần truồng
Những chữ như cây đinh nhìn tôi sắc nhọn
Chữ gầy guộc chữ bùn lầy cống rãnh
Từ ho lao giận dữ than tro
Tên những bông hoa thường mọc trên mồ
Tên những con chó hoang những quả bom những đứa giết người những thằng lừa dối
Tên những dãy phố nghèo u tối
Những bàn tay đang mọc dậy âm thầm
Những chữ xưa giờ đã bỏ tôi đi
Đã bỏ đi lũ bướm vàng lười nhác
Đã bỏ đi tuổi trẻ tôi vô tư ngu ngốc
Tôi chẳng tiếc gì khi cùng nó chia tay
Tôi ở cùng những chữ hôm nay
Điều còn lại sau đường dài tôi vượt
Những chữ lấm lem đứng dậy từ đời thật
Tin yêu cuộc đời theo cách của tôi
Những chữ đẹp xưa giờ tôi đuổi đi rồi
Bao chữ mới đang ầm ầm đập cửa
Thơ rộng dài cánh lớn hãy bay đi
1972
Ngã tư tháng Chạp
Ngã tư mưa
Oà lên vai gương mặt đẹp
Nhà cửa như quần áo rách
Xích lô lầm lũi lên cầu
Bà già bán thông phong bóng đèn
Ca thán về thời buổi khó
Người ta đánh một thằng ăn cắp
Mặt trẻ ranh gian giảo
Máu chảy ròng xuống vai
Ai nói oang oang
Những tin chiến sự
Ai cười lên ha hả
Riễu một người ngã xe
Tôi mua hào thuốc lá
Ngồi hút mà buồn thiu
Em yêu hay không yêu
Quan trọng gì mà phải khổ
Thôi chẳng chờ mong nữa
Chẳng đua chen với cuộc đời này
Xin chối từ cái bàn tiệc đắng cay
Lòng tốt ai cần đến
Thơ không đâu dùng
Anh như thằng bờm
Chẳng thiết trâu bò chẳng thiết lim
Chỉ nhận nắm xôi cười ngặt nghẽo
Muốn lên tàu đi đâu thật xa
Nhưng nhà ga đã sụp
Ngã tư mưa nhớ em
Vừa thương vừa trách giận
Sao chân em dẫm đạp
Lên những gì tôi yêu
1972
Nếu đó là tội lỗi
Một con người không phải chỉ là một cái tên trong hộ khẩu
Một con tốt trong bàn cờ
Một viên gạch một cái đinh
Để treo biển hàng và đặt ghế
Con người chưa được làm người
Bao lệnh cấm đang đè lên thế giới
Cấm yêu thương cấm khát vọng cấm tự do
Bao con chim bị nhốt ở trong tù
Bao giải băng đen che kín mắt
Khi bè bạn gặp nhau có người theo dõi
Thầm thì không dám nói to
Khi những bài thơ anh viết ra
Chỉ một mình anh đọc
Nhưng trước khi có chữ viết
Đã có thơ ca
Như tình yêu thơ đã sinh ra
Không phải vì tiền nhuận bút
Không sợ ngục tù bạo lực
Dù khổ sở dù phiền hà
Thơ không bao giờ câm lặng
Như nhịp đập của trái tim trung thực
Là nhân chứng của anh
Là ngọn lửa trắng trong
Trên lịch sử tối tăm trên tro bụi
“Và nhân thế sẽ còn yêu ta mãi
Bởi giữa thủa bạo tàn ta đã ca ngợi tự do”
Ca ngợi tình yêu giữa thế giới hằn thù
Trước đau khổ của nhân dân thơ đã không tội lỗi
Nếu đó là tội lỗi
Anh hãy nhận về mình như trách nhiệm như niềm vui
Và sống chết cùng người đất nước mến thương ơi
Nhà chật
Nhà chỉ mấy thước vuông sách vở xếp cạnh nồi
Nếu nằm mơ em quờ tay là chạm vào thùng gạo
Ô tường nhỏ treo tranh và phơi áo
Ta chỉ có mấy thước vuông cho hạnh phúc của mình
Nhà chật như khoang thuyền hẹp nhỏ giữa sông
Vừa căng buồm để đi vừa nấu cơm để sống
Phải bỏ hết những gì không cần thiết
Ta chỉ có mấy thước vuông cho hành lý của mình
Khoảng không gian của anh và em
Khi buồn bã em không thể quay mặt đi nơi khác
Anh không giấu em một nghĩ lo nào được
Ta chỉ có mấy thước vuông để cùng khổ cùng vui
Anh ngẩng lên là ở cạnh em rồi
Bạn thuyền ơi ngoài kia chiều lộng gió
Bên cửa sổ của gian phòng nhỏ
Mắt em xanh thăm thẳm những chân trời
Nói với mình và các bạn
1
Chúng ta tụm năm tụm ba
Họp hành giễu nhau uống trà đọc thơ đi thực tế
Ta viết những suy tư ngây ngô vờ là trí tuệ
Những câu nhạt phèo chiếu lệ
Những lời nhàm tai ai cũng quen rồi
Mọi người quanh ta mang nỗi khổ cằn vai
Ngược đất nước tai ương xé rách
Ta viết mãi những điều vô ích
Vô duyên sao ta cứ nhoẻn miệng cười
Như phường bát âm thánh thót
Mong cuộc đời xuôi tai
Tôi không muốn viết những lời như thế
Tôi không thể viết những lời như thế
Chẳng muốn ai vui lòng khi đọc thơ tôi
Tôi viết những bài thơ chống lại chính tôi
Chống lại bóng đen trì trệ của đời
Chống lại những bài thơ tôi đã viết cùng những ai ưa thích nó
Làm sao đọc thơ tôi anh giận dữ băn khoăn xấu hổ
Cãi lại tôi hay ghét tôi đi nữa
Nhưng anh thôi hờ hững sống bình yên
Tôi xé đi vòng hoa giầy bức màn sương
Những niềm vui dại khờ những nỗi buồn yếu đuối
Cuộc sống còn dở dang
Cần đóng góp không cần ngồi ca ngợi
2
Thơ không phải là chứng minh
Không phải hào quang phản chiếu của tấm gương
Thơ là bó đuốc đốt thiêu là bàn tay thắp lửa
Thơ sinh sự với cuộc đời không cho ai dừng bước cả
Càng thương yêu càng không vừa ý với mọi điều
Đã qua cái thời nhà thơ nhìn đời bằng con mắt trong veo
Con mắt xanh non ngỡ ngàng như mắt trẻ
Hát cái lá mùa xuân ca lời chim son sẻ
Thơ tươi mát cuộc đời và an ủi lòng ta
Nhưng đến nay tất cả đã vỡ ra
Giữa tàn bạo hư vô giữa đấu tranh khốc liệt
Thơ phải dạy ta nhìn bằng con mắt thật
Đập vào ngực ta không cho ta cúi mặt
Không cho ta lảng tránh
Đập cửa mọi nhà
Đứng ở mọi ngã ba
Không hát ta say mà lay ta thức
Dù ngày mai đời có trăm lần đẹp
Thơ vẫn gọi mọi người vươn đến tưng lai
3
Ta đã làm gì như lũ viết thuê
Chạy theo những biển hàng ngắn ngủi
Những khuôn phép những trang in những hư danh một buổi
Ta nịnh người để người lại khinh ta
Sớm già cỗi cố quên đi phẩm cách
Muốn yên thân ta trở thành hèn nhát
Nhân dân có cần thơ của ta đâu
Các bạn tôi hiền lành trong sạch
Là bạn nhau thôi chắc là bạn tốt
Nhưng bạn ơi ta là những nhà thơ
Lòng tốt ở đây chẳng đáng một xu
Càng có tài tội lọc lừa càng nặng
Để yên ổn lưng tâm ta tìm đến nhau thở than bực dọc
Rồi lại về cần cù ngồi viết nhảm
Ta an ủi mình đang thời buổi khó khăn
Nhưng nào có thời buổi nào không khó
Và nếu dễ cần gì thơ ta nữa
Nhân dân quá hiền nhân dân chưa xé bỏ
Những ngọt ngào hoa cỏ của ta
Những nụ cười ngộ nghĩnh của ta
Những trầm tư về thế kỷ của ta
Lắm kiểu nói mà giống nhau đến thế
Nịnh đời dễ chửi đời cũng dễ
Chỉ dựng xây đời là khó khăn thôi
Đừng hiểu sai lòng tôi
Làm việc cô đơn thật là quá sức
Sau những lúc bông phèng bên các bạn
Tôi càng thêm buồn chán đến rùng mình
Đã quá nhiều người làm tôi thất vọng
Tôi chỉ còn các bạn nữa thôi
Hạnh phúc của tôi là được các bạn mến yêu
Là được mến yêu và tin các bạn
Thế hệ mình cần những người dũng cảm
Dũng cảm yêu thương dũng cảm căm thù
Ta đã hẹn cùng nhau đi tới đích
Nay rất buồn nếu phải chia xa
Nước lũ qua sẽ còn lại phù sa
Những tình yêu những ước vọng thiết tha
Dẫu bay đi không một lời đáp lại
Dẫu trơ trọi trong lạnh lùng bóng tối
Dẫu đường dài xa ngái
Đừng phút nào mệt mỏi thơ ta ơi
1970
Người cùng tôi
Người cùng tôi bên bờ biển bão
Người cùng tôi đầu ngọn gió mùa
Người vỡ rừng mở đất bao la
Bàn tay chai làm ra tất cả
Làng xóm đền đài thành phố
Tháp bút cao điệu múa những cung đàn
Đi chân không người thêu vạn hài cong
Mặc vải nâu người dệt muôn sắc lụa
Không biết chữ người làm ra tục ngữ
Những thuyền to chuông lớn những vườn cây
Người làm nên cuộc đời
Ngàn năm bàn tay trắng
Ăn những thứ nộm rau chát đắng
Mặc áo quần vá víu lem nhem
Lời ngọt ngào người dễ dàng tin
Chuyện không đâu người cũng cười thích thú
Người gối đầu cán gươm nằm ngủ
Người suốt đời trận mạc xa quê
Người đánh bò đi kéo xe thuê
Người đẻ con đàn nheo nhóc
Mụn vải mẩu đinh người đều nhặt nhạnh
Mất nắm rơm cũng cãi vã kêu ca
Nhưng khi cần mang tất cả đem cho
Xẻ áo nhường cơm quên mình cứu bạn
Người mài mực cho Nguyễn Trãi viết Bình Ngô
người cùng Quang Trung đi đánh giặc
Quang Trung ngồi trên bành voi người cầm giáo xông lên phía trước
Quang Trung lên làm vua người về nhà cày ruộng
Bị lão trương tuần quát nạt cũng run
Nhưng mỗi lần đất nước sắp suy vong
Người đều cứu cỗ xe ra khỏi vực
Đôi khi người nổi giận
Đôi khi thôi nhưng thật là khủng khiếp
Như gió điên như nước phá tung bờ
Người vung tay cung điện ra tro
Người xô khẽ thế là nhào vua chúa
Người phân xử công minh ít bữa
Chia áo cơm khắp lượt dân nghèo
Rồi lại về cày ruộng chăn trâu
Đơm cá bế con nuôi gà nấu rượu
Như an phận ngù ngờ cam chịu
Mặc những ngài xảo quyệt lăng xăng
Gã Lý Thông nhận đã giết trăn tinh
Trói Thạch Sanh tống giam vào ngục
Người im lặng nhưng người biết hết
Lý Thông kia chỉ là bọ hung thôi
Đất đẫm mồ hôi và máu của người
Ngàn năm bị khinh thường đầy đoạ
Đã hết thời vua quan thời bọn chủ
Lần đầu tiên đất nước thuộc về người
Đất nước tôi ơi
Những dòng sông đã cho tôi gương mặt
Những chân trời đã cho tôi tiếng hát
Đồng bãi cho tôi sức vóc bàn tay
Đồi núi cho tôi những bước đi dài
Hoa và chim đã cho tôi mộng ước
Những trái tim đập dồn trong ngực
Là của người lẽ sống của đời tôi
Tôi cùng người chung lúa chung khoai
Chung cơn bão chung cánh rừng lửa đạn
Chung ca nước dưới đường hào nắng gắt
Chung lá cờ chung ngọn lửa ban mai
Giữa đau thương người đã nắm trong tay
Địa chỉ của Niềm Vui
Những lý do của hy vọng
Dạy tôi biết gieo trồng và cấy gặt
Tôi tìm đời tôi trong số phận người
Tìm lẽ phải nơi trán người bình tĩnh
Hạt muối tôi trong biển người vô tận
Chỉ khổ đau vì đau khổ của người
Chỉ sướng vui trong vui sướng của người thôi
Những vườn dâu đã mất
Con đường em đi
Xuống tàu ra biển trắng
18 năm không về
Quán Nải ngày mưa
Mái chiều khói ướt
cô bé bán hàng xưa
đã con bồng con dắt
lá vườn dâu xanh ngắt
lao xao gọi bóng người
bãi sú cát sa bồi
phải sóng này đã vỗ
đưa Huyền Trân bé nhỏ
theo thuyền về xứ Chiêm?
đất chia cắt ngàn năm
nên lòng người rách xé
anh về bờ sông Nhuệ
đi qua cầu Tế Tiêu
sao lòng cứ thương yêu
khi khắp trời oán giận
em còn nhớ không em
những vườn dâu đã mất
hàm răng xưa cắn chặt
bây giờ cười với ai?
đời loạn lắm đổi thay
trách nhau làm chi nữa
người cùng em thành đôi
bạn quen hay khách lạ
em ở phía bên kia
giữa ta là đạn lửa
dẫu chồng em là kẻ
gieo bom xuống đất này
anh cũng chẳng gọi em
là quân thù cho được
tơ bền may áo đẹp
mẹ vẫn giữ chờ em
bờ đê vẫn dành em
cỏ bông và cỏ mượt
lòng ta nào cách biệt
sao đất trời phân chia
bao giờ em về
Phù Lưu hoa gạo thắm
nong tằm đã mất
sẽ bàng hoàng lá tươi
trên mọi điều thù hận
những vườn dâu còn lại với con người.
Nói với con cuối năm
Tặng Lưu Minh Vũ
Cha lên làng sơ tán thăm con
hoa mận nở trắng vườn
năm sắp hết
chợ quê rộn rịp
vàng hương nếp mới lá rong xanh
Hai cha con ngồi trên bờ đê cao
sông chiều nhút khói
gió rạp mình cả dại
sau lưng Hà Nội sương mờ
thành phố vừa trải qua
những trân bom huỷ diệt
lòng cha giờ dập nát
những xác người máu loang
biết nói gì với con
đôi mắt trẻ đen tròn ngơ ngác thế
cuộc chiến đã mấy chục năm trời
con mới gần ba tuồi
tia nắng sớm mong manh chùm lá mới
đêm của đời gió bão đã dài lâu
Con bi bô với bàn ghế cỏ cây
tập gọi tên các sự vật trên đời
tập tin lời người lớn
cha làm sao nói được
những khổ đau lầm lạc trên đường
các ác đen xì trong mỗi quả bom
mang mặt đẹp nói cười khôn khéo
Con hát ngọng nghịu
"vịt dắt tay gà đi chơi"
áp trán vào gò má thơ ngây
cha bỗng thấy chẳng còn gì đáng sợ
cha đậy con mến thương tất cả
rồi tự con sẽ biết căm thù
cha dậy con tin yêu từ ngọn cỏ
rồi mai sau con sẽ nghi ngờ
con sẽ trả lời những câu hỏi đời cha
Con cũng sẽ đặt nhiều câu hỏi mới
lòng cha dẫu héo khô cành mận dại
nhựa âm thầm buốt trắng những chùm hoa
con ơi con hãy tha thữ cho cha
cha chẳng thể nào sống cùng mẹ được
đời cha nắng gắt
mẹ con cần mật ngọt của đồng vui
con khôn lớn trên đời
hãy yêu thương mẹ
và hãy hiểu cho cha
Tết hoà bình đầu tiên
đất nước nghèo xơ xác
cha cũng chẳng đủ tiền
mua cho con áo đẹp
chiều bên sông gió rét
con lặng nhìng tít tắp bãi ngô xa
- Bên kia sông là gì hở cha?
- Bên kia sông có đường đất đỏ
có ruông mía trỗ cờ trắng xoá
những vườn đầy quả ngọt những đồng hoa.
- Có bươm bướm không cha?
- Có, có rất nhiều bươm bướm
Con thì thầm trong hơi thở mạnh
- Sông rộng thế làm sao sang được?
Cha ôm con vào lòng, con bé bỏng của cha
- Bên kia sông có nhiều bướm nhiều hoa
rồi cha con ta sẽ tìm được con đò
đi sang bên ấy.
1972
Nửa đêm nỗi nhớ
Em kỳ lạ làm sao, tôi vừa yêu vừa sợ
Đã tránh đi vẫn muốn tìm gặp nữa
Quá xa xôi em lại quá gần
Lúc kiêu ngạo lúc như cô gái nhỏ
Xách đôi guốc mòn trong khu rừng lạ
Nhiều bùn lầy và đom đóm ma
Tôi thương em thương đến xót xa
Em quá hiểu tôi, tôi e ngại
Khao khát của em không phải của người con gái
Không có ở người con trai
Nỗi buồn riêng trong cây
Chỉ có mình em biết
Suốt đời không ngủ được
Là ngọn gió heo may
Trời rộng của anh ơi
Biết em xa thẳm thế
Vẫn muốn bồng trên tay
Nơi đảo xa chỉ nước với trời
Nơi cát vắng em đi bao ngả gió
Nửa đêm nỗi nhớ
Đập cửa gọi thành tên
Lần đầu tiên tôi nghĩ trọn về em
Chẳng biết giấu lòng mình
Anh trẻ dại anh có bao tính xấu
Trước mặt em anh cứ huyên thuyên
Đỏ mặt sợ mình lố bịch
Có ích gì đâu có cách nào cứu vãn
Người đã lên đường, tàu đã đi xa
Anh chỉ là ngọn lửa ở thềm ga
Sao cứ đêm ngày khao khát
Nghĩ về em không một phút nào yên
Ngoài kia mưa trong nằng sáng bừng lên
Như những nắm hoa ai ném vào cửa kính
Dẫy phố xám hết nằm trong gió lạnh
Em đi xa em trở lại rồi
Anh vẫn rụt rè không dám nói
Chẳng lẽ em chưa biết hay sao
Em lấy nụ cười giấu nỗi lo âu
Che yếu mềm bằng lời giễu cợt
Em gượng bông đùa mà anh muối xát
Ước chi còn tất cả để trao em
Mơ ước, tình yêu, nỗi vui sướng đầu tiên
Gửi em hết, em đừng đi vắng nữa
Nằng mong manh, cành xoan cao bỡ ngỡ
Những dòng thơ anh viết đã vui hơn
Ta sẽ ra ngoại thành xem rau cải lên non
Em trẻ đẹp như ngày ta mới gặp
Anh lại có sự tươi bền của đất
Nói với thời gian bằng sắc cỏ xanh rờn
Ngày hè trở rét
Giữa mùa hè nắng chang
sớm nay ngày trở lạnh
heo may và mưa xám
se lòng như chớm đông
phố phường ngỡ rộng hơn
gió lùa khung cửa rét
như một chiều đông trước
em về mưa ướt vai
"nỗi buồn riêng trong cây
chỉ có mình em biết
suốt đời không ngủ được
là ngọn gió heo may"
vòm lá ướt sớm nay
sau mưa càng óng mượt
người đi xe tíu tít
phải em đang mong chở
Ôi cái rét trái mùa
đất trời kỳ lạ thật
khó hiểu như lòng người
những vui buồn trái ngược
Hôm qua còn nóng bức
và mai lại nắng thiêu
ngày lạnh được bao nhiêu:
một nụ cười bé bỏng
một lá thư đến chậm
từ đâu ngọn gió về?
Thương ngày lạnh giữa hè
không theo mùa định trước
thương em, thương chẳng hết
năm tháng đã qua nhanh
em ở giữa lòng anh
một ngày hè trở rét...
Những ngày chưa có em
Những ngày chưa có em
Anh như suối lang thang trong núi
Chưa từng biết trung du chua có bến có thuyền
Những ngày chưa có em
Anh như một toa tầu bỏ vắng
Rất nhiều gió thổi qua cửa lạnh
Nhưng thiếu lửa thiếu tiếng còi không biết lối về ga
Cậu bé con đôi mắt thơ ngây
Đã đánh mất kho vàng và tiếng hát
Anh bỏ hồ trong, bỏ vườn cây mát
Đi tìm chân trời nhưng chỉ thấy cô đơn
Mưa trên đường xa mưa trên cửa sổ tâm hồn
Ôi tuổi thanh xuân trôi qua bằng những đêm trăn trở
Sách vở và cha anh không giải được cho mình
Anh trở thành đứa trẻ hư thân
Không chịu vâng lời không chịu ngủ
Chẳng lời ru nào làm anh yên lòng cả
Anh nghi ngờ đến cả giọt sương rơi
Bỗng một ngày em tới em ơi
Anh như gặp biển khơi gặp nhà ga bóng mát
Anh thấy chân trời tuổi thơ bát ngát
Em dậy anh nhìn cái thật cảu đời
Hiểu bao điều lòng anh vẫn non tươi
Chẳng còn là đám mấy rách rưới
Từ nay có nhau từ nay không còn bóng tối
Em trả lại cho anh hơi thỏ dáng hình
Mang niềm tin thầm lặng của bình minh
Em giải thoát cho anh khỏi nỗi cô đơn lầm lỗi
Anh trẻ lại, đời chẳng còn rắc rối
Trước câu trả lời đơn giản: hãy yêu thương
Em dậy anh biết mơ ước biết tin
Bạn bè trẻ con đất đai mùa gặt
Gạt khổ đau bàn tay em gieo hạt
Xoá lo âu hy vọng lai căng buồm
Trước tình em đáng lẽ phải lặng yên
Như biển cả vỗ bên mình Tổ quốc
Mãi tóc em là xứ sở của anh
Mãi tóc đen như một nỗi kinh hoàng
Phủ xuống hồn anh hoang dại mà ấm áp
Em đã tới diệu kì như âm nhạc
Đất mênh mông chuyển gió tới chân trời.
Trăng mọc rồi đêm rộng quá em ơi
Người con giai đến phòng em chiều thu
Người con giai đến phòng em chiều thu
Mặc áo mưa lính rách rưới
Hắn buồn và nói huyên thuyên
Người con giai đi tìm em mười năm
Hắn từ mặt trận trở về
Từ quán rượu từ phố đông huyên náo
Từ những câu thơ tuyệt vọng trở về
Bị lừa dối, bị lăng nhục
Rách rưới, bơ phờ, cô độc
Hắn ngồi trước mặt em
Bây giờ sắp hết năm
Đường vào ô lem luốc bụi than
Những mái nhà xám đen
Những người đẩy xe gầy guộc
Tiếng chim tring veo trên đỉnh thông chiều
Anh muốn nói những lời thầm kín
Như men trắng lên màu trong lòng nung
Những đường nét hiện hình
Phút hồi hộp lạ lùng
Chỉ riêng lửa biết
Phút khát vọng thành màu trên khung vải
Phút tình yêu đậu cánh xuống trang thơ
Điều anh không nói ra
Riêng lòng em hiểu biết.
Em bảo cuộc đời này thảm hại lắm xấu xa lắm
Tất cả đều buồn cười vô nghĩa lý
Mà khổ sở mà chết người
Nhưng em ơi đâu đã là tuyệt vọng
Nếu mọi người tốt đều lặng im
Giữ riêng bàn tay sạch
Ai là người đi dọn bùn rác
Ai là người gieo hạt
Cho ban mãi tươi lành?
Người con giai nói với em
Hắn không phải là tấm hình trong sách
Hắn chỉ là dẫy phố nghèo lấm đất
Không giấu che sự thật của lòng mình
Chỉ là bờ đê nhiều khói và than
Là con thuyền
Luôn luôn kiếm tìm luôn luôn từ bỏ
Với cuộc đời thường em còn bao mối dây gắn bó
Em đi được với hắn không?
Quán cà phê ngoại ô
Quán cà phê ngoại ô
Căn nhà gỗ bộ ghế bàn thấp nhỏ
Mảnh vườn tối với những pho tượng cổ
Bức sơn dầu đã cũ
Nắng chiều phố vắng ven sông
Ông chủ quán gầy bạc phếch chiếc quần nhung
Cô con gái mắt đen dài ngơ ngác
Cái máy hát ở góc phòng khẽ hát
Phơ răng xoa Hác đy
Cô danh ca người Pháp giọng trầm khàn
Cháy trên lò tí tách ngọn lửa xanh
Khi mưa đổ bất thần ngoài cửa sổ
Mười bảy tuổi chúng ta thường tới đó
Nói rất nhiều về những cửa biển xa
Cái tuổi trẻ ồn ào mà cay cực của ta
Trước ngưỡng cửa cuộc đời mênh mông khu rừng tối
Vừa quyến rũ vừa phập phồng lo ngại
Như anh điên trước quán tóc bù xù
Cứ mỉm cười bí hiểm dõi nhìn ta
Nay một mình trở lại ngoại ô mưa
Lụp xụp quán cà phê ngày cũ
Chiến tranh mãi bạn đã nằm dưới mộ
Em nơi nào trong tít tắp chia xa
Ông chủ quán đã già
Mặt vàng vọt và tay xương run rẩy
Cô con gái vẫn ngồi trong bóng tối
Đã có chồng và tay đã xấu nhiều đi
Chiếc máy hát rè rè
Bài hát cũ nghẹn không thành tiếng được
Cô danh ca nghe nói giờ đã chết
Và bức tranh màu nắng đã phai sơn
Anh đã đi dằng dặc những ngả đường
Những rừng tối mịt mù muỗi độc
Điều anh có không giúp gì ai được
Gương mặt em chỉ còn là kỷ niệm
Mối tình xưa anh cũng đã quên rồi
Quán cà phê chạng vạng khói bay
Mùi khói cũ cay xè con mắt
Ngồi quanh bàn giờ bao người lạ khác
Cãi ồn ào những chuyện làm ăn
Chỉ anh điên vẫn đứng sững ngoài đường
Thân tiều tuỵ ôm mặt cười lặng lẽ
1972
Quả dưa vàng
Chúng ta ăn một quả dưa vàng
Vào lúc bốn giờ chiều
Nở bàng hoàng hoa tím khắp đường đi
Trong xưởng hoạ ngổn ngang dao và bút đầy sơn
Chúng ta ăn quả dưa tròn chín rực
Em đánh đổ một ống màu xuống đất
Trái dưa thơm nứt vỡ nước chảy ròng
Tiếng kèn đồng tiếng trống vang vang
Đội nhạc binh qua phố
Con gà đất gáy ngoài cửa sổ
Trời loé ngời cửa kính những chùm hoa
Những bưu ảnh màu bán ở sân ga
Những viên kẹo bọc giấy hồng giấy đỏ
Em nâng trên bàn tay
Quả địa cẩu bé nhỏ
Xanh là đất liền vàng là biển cả
Đỏ âu lẫn với tương lành
Những khung tranh những giá vẽ ngổn ngang
Phố ầm ĩ tiếng trẻ đùa đập bóng
Mùa hạ đầu tiên chiến tranh chấm dứt
Bụi trắng đường, lộng gió mặt hồ xa
Sọc dưa xanh- những tín hiệu mùa hè
Trong mắt em bối rối
Sao bao nhiêu đắng cay buồn tủi
Trái dưa vàng thơm ngọt đến ngây thơ
Trái dưa vàng đơn giản thế thôi ư
Như hạnh phúc, tình yêu, như cuộc sống
Suy tưởng
Xưa anh như lá thư không địa chỉ
Con tàu không lửa than con thuyền cũ không buồm
Anh nghĩ quá nhiều về những khoảng vô biên
Những đảo lạ trong khói mờ ẩn hiện
Nay anh chỉ tin
Những nhành cây trong tầm hái của con người
Những nguồn suối có thể cho nước uống
Những mảnh ruộng có thể sinh quả ngọt
Những ngôi nhà sống được ở bên trong
Xưa anh thích những lời nói đẹp
Nay anh thích những lời nói đúng
Anh hiểu lại từ đầu những chân lý giản đơn
Con người cần đến nhau con sông về biển rộng
Muốn gặt hái phải tự mình gieo hạt
Không làm người thua cuộc ở trong đời
Xưa anh tưởng chỉ cần can đảm
Nay anh hiểu phải làm người chiến thắng
Anh không tin kẻ buồn nản cô đơn
Anh đã chán những anh hùng thất bại
Trước anh tự hào thấy mình chẳng giống ai
Nay anh vững tâm thấy mình với mọi người
Chung nỗi khổ niềm vui chung ước vọng
Hôm qua đời anh chẳng có ích cho ai
Như cái vỏ diêm ướt lạnh giữa trời
Anh đo niềm vui bằng những gì anh nhận được
Nay bằng những gì anh mang cho người khác
Chẳng khoanh tay chờ đợi ở ngày mai
Anh nhập vào hơi thở lớn hôm nay
Anh có lại niềm vui và sức lực
Nhờ em cho em đời sống của anh ơi
1978
Tiếng Việt
Tiếng Việt gọi trong hoàng hôn khói sẫm
Cánh đồng xa cò trắng rủ nhau về
Có con nghé trên lưng bùn ướt đẫm
Nghe xạc xào gió thổi giữa cau tre.
Tiếng kéo gỗ nhọc nhằn trên bãi nắng
Tiếng gọi đò sông vắng bến lau khuya
Tiếng lụa xé đau lòng thoi sợi trắng
Tiếng dập dồn nước lũ xoáy chân đê.
Tiếng cha dặn khi vun cành nhóm lửa
Khi hun thuyền, gieo mạ, lúc đưa nôi
Tiếng mưa dội ào ào trên mái cọ
Nón ai xa thăm thẳm ở bên trời.
"Ðá cheo leo trâu trèo trâu trượt"
Ði mòn đàng dứt cỏ đợi người thương
Ðây muối mặn gừng cay lòng khế xót
Ta như chim trong tiếng Việt như rừng.
Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nói
Vầng trăng cao đêm cá lặn sao mờ
Ôi tiếng Việt như đất cày, như lụa
óng tre ngà và mềm mại như tơ.
Tiếng tha thiết nói thường nghe như hát
Kể mọi điều bằng ríu rít âm thanh
Như gió nước không thể nào nắm bắt
Dấu huyền trầm, dấu ngã chênh vênh.
Dấu hỏi dựng suốt ngàn đời lửa cháy
Một tiếng vườn rợp bóng lá cành vươn
Nghe mát lịm ở đầu môi tiếng suối
Tiếng heo may gợi nhớ những con đường.
Một đảo nhỏ xa xôi ngoài biển rộng
Vẫn tiếng làng tiếng nước của riêng ta
Tiếng chẳng mất khi Loa thành đã mất
Nàng Mỵ Châu quỳ xuống lạy cha già
Tiếng thao thức lòng trai ôm ngọc sáng
Dưới cát vùi sóng dập chẳng hề nguôi
Tiếng tủi cực kẻ ăn cầu ngủ quán
Thành Nguyễn Du vằng vặc nỗi thương đời.
... Buồm lộng sóng xô, mai về trúc nhớ
Phá cũi lồng vời vợi cánh chim bay
Tiếng nghẹn ngào như đời mẹ đắng cay
Tiếng trong trẻo như hồn dân tộc Việt.
Mỗi sớm dậy nghe bốn bề thân thiết
Người qua đường chung tiếng Việt cùng tôi
Như vị muối chung lòng biển mặn
Như dòng sông thương mến chảy muôn đời.
Ai thuở trước nói những lời thứ nhất
Còn thô sơ như mảnh đá thay rìu
Ðiều anh nói hôm nay, chiều sẽ tắt
Ai người sau nói tiếp những lời yêu?
Ai phiêu bạt nơi chân trời góc biển
Có gọi thầm tiếng Việt mỗi đêm khuya
Ai ở phía bên kia cầm súng khác
Cùng tôi trong tiếng Việt quay về.
Ôi tiếng Việt suốt đời tôi mắc nợ
Quên nỗi mình quên áo mặc cơm ăn
Trời xanh quá, môi tôi hồi hộp quá
Tiếng Việt ơi, tiếng Việt ân tình
Từ biệt
Thôi nhé em đi
Như một cánh chim bay mất
Phòng anh chẳng có gì ăn được
Chim bay về những mái nhà vui
Nghĩa gì đâu kỷ niệm tháng năm dài
Lời thương mến nhớ lại thành chua chát
Lòng ta cạn hay tại đời quá hẹp
Nghĩ cho cùng nào dám trách chi em
Những ngày qua không thể dễ nguôi quên
Em lạc đến đời anh tia nắng rọi
Anh thủa ấy lòng thơm trang giấy mới
Mối tình đầu tóc dại tuổi mười lăm
Anh làm sao quên được những con đường
Lá vàng rơi trên cỏ
Nhớ vai em chập chờn hoa gạo đỏ
Nhớ vầng trăng xẻ nửa lúc xa xôi
Nhớ lời yêu trong những lá thư dài
Sao em muốn anh quên nhanh chóng thế
Anh cũng lạ cho mình xe cát bể
Chắp đời em vào với cánh buồm anh
Anh giặt áo cho em anh dọn bếp sửa buồng
Lúc em vắng anh thường ngồi tựa cửa
Anh cứ nghĩ thưng nhau là tất cả
Nhưng em cười khi anh chẳng thể vui
Hai ta không đi một ngả đường dài
Không chung khổ đau không cùng nhịp thở
Những gì em cần anh chẳng có
Em không màng những ngọn gió anh trao
Chiếc cốc tan không thể khác đâu em
Anh nào muốn nói những lời độc ác
Như dao cắt lòng anh như giấy nát
Phố ngoài kia ngột ngạt những toa tàu
Tiếng bán mua tiếng cãi chửi ồn ào
Những nhà cửa nhỏ nhoi những mặt người bụi bẩn
Cánh chim vàng lạc đến đỉnh rừng hoang
Nay trở lại với cỏ mềm quả ngọt
Hãy ra đi sung sướng
Thật ra mà nói chẳng có gì để nói
Giã từ
1972
Thơ tình viết về một người đàn bà không có tên (I)
Lá cơm nguội rụng vàng mặt phố
Mùa đông sắp tới rồi
Mùa đông này ta sẽ phải chia tay
Một chuyện chia tay có gì đâu em nhỉ
Một chuyện tình tan vỡ có gì đâu
Kết thúc một năm bao giờ chả thế
Sau mọi điều lại chỉ có mùa đông
Có gì đâu mà tiếc mà buồn
Em biết đấy anh chẳng tin định mệnh
Nhưng trên đời này chỉ ước mơ là có thật
Hai ta hãy là giấc mộng của nhau thôi
Em là tia nắng soi anh đến trọn cuộc đời
Chẳng có ai yêu em như thế được
Em ở đâu dù cùng trời cuối đất
Dù năm tháng dài lâu
Dù sướng vui hay cùng cực khổ đau
Anh vẫn ở bên em mãi mãi
Là bậc cửa dưới chân em qua lại
Là cốc nước trên môi em run rẩy
Chiếc lá trên tay em
Giọt mưa trên áo em
Như hạt bụi trên mặt bàn em quét
Có gì đâu mà khóc
Hạnh phúc chỉ là điều bịa đặt
Nên tình yêu là chuyện viển vông thôi
Sương mùa đông lặng lẽ đã giăng đầy
Bao kỷ niệm quên đi đừng nhớ nữa
Lá sẽ rơi trên cỏ mòn lối cũ
Thân cây xưa sẽ gục đổ bên thềm
Lời anh nói vang lên
Như những lời vĩnh biệt
“Cuộc sống chia rẽ chúng ta
Chỉ cái chết là nối gần nhau lại”
Sau này chết đi ở bên nhau mãi mãi
Chấm dứt mọi đắng cay buồn tủi
Mọi nhọc nhằn ngang trái
E chúng mình không nhận được ra nhau
Thơ gửi người tình cuối cùng
Mấy đoạn thơ
Tặng Q.
Mùa vải thiều đã hết
Mùa nhãn còn chưa sang
Tôi đi những vùng nắng hạn chang chang
Những ngả đường nhiều mưa tháng Bảy
Bùn lầy
bóng tối
Đêm nay
Thị xã ướt đầm cỏ lạ
Những trái dâu da trên thềm không ai nhặt
Như những trẻ con bị bỏ rơi lăn lóc
Đêm nay tôi chẳng biết lối về
Phía nào cũng hàng rào trước mặt
Thế giới có bao nhiêu tường vách
Ngăn cản con người đến với nhau
Sao tôi lại muốn em tin
Khi chính tôi cũng chẳng tin ai cả
Tôi là đứa con cô đơn ngay khi ngồi cạnh mẹ
Thằng bé lẻ loi giữa lớp học ồn ào
Bàn chân hồ nghi giữa đường phố xôn xao
Giữa sự thông minh của đông vui bè bạn
Vứt sách xuống gầm bàn đi ra mặt trận
Tôi là người lính cô đơn ở giữa trung đoàn
Bao lâu rồi vẫn chỉ có thế thôi
Nỗi cô đơn hoàn toàn nỗi cô đơn khủng khiếp
Trước và sau trong và ngoài cuộc đời và trang sách
Tôi gục xuống tay em
Trong cái đêm lặng lẽ này
Giữa run rẩy những hàng cây
Giữa bóng tối và gập ghềnh bãi đá
Em mang gì cho tôi
Một bao thuốc lá một bài thơ về nước Arập bại trận
Một bức tranh cổ xưa trong viện bảo tàng
Nếu bây giờ đang mùa hè
Tôi sẽ vào rừng đan cho em chiếc mũ mềm bằng cói
Nếu quên mình không còn ít tuổi
Tôi sẽ hái cho em chùm hoa xoan tây
Nhưng em ơi đây chỉ có gió may
Lòng tôi trắng mà mùa thu gió độc
Em sập cửa lại rồi
Tôi đã nhận bao cái tát
Của đời của bạn thân
Em sập cửa lại rồi
Tôi còn gì mà đau khổ nữa
Chỉ biết tự mỉm cười
“Chuyện như trong tiểu thuyết”
Nhưng giờ đây một mình
Như kẻ yếu hèn tôi bỗng khóc
Ngoài kia sông Hồng mênh mông nước xiết
Những cánh đồng nằm trong lũ lụt
Những xóm làng tan hoang
Những người chết đuối
Những đê cao tưởng không gì phá nổi
Bây giờ tan vỡ trong đêm
Tôi còn gì mà đau khổ nữa em
1971
Tiễn bạn
Tặng Ng. Lâm
Ngày mai mày đi xa
Bỏ lại gian phòng những bức tranh
Cái máy hát cũ
Tập Apollinaire dịch giở
Quảng Trị mùa gió Lào
Cuộc chiến còn dai dẳng
Hai bên chĩa súng vào nhau
Tuổi trẻ buồn những chuyến đi bao câu hỏi không lời giải
Đất nước mênh mông nắng cháy
Mai Nguyễn mặc áo lính khoác ba lô
Khánh xuôi về Phòng mình ở lại
Người ra đi không biết đi làm gì
Người ở lại không biết ở lại làm gì
Đêm mưa thức với nhau trong quán cà phê
Đốm thuốc cháy môi không nói
Tinh mơ một thằng con giai râu rậm lên xe
Không cô gái nào vẫy theo
Ra tiễn chỉ có hai anh trông có vẻ dở người
Ngồi uống một ấm trà ở ngã tư chợ Hôm
Hẹn nhau viết thư rồi im lặng
Xe chạy Khánh bỗng vội vàng căn dặn
“Đi đường cẩn thận
Gặp nơi ẩu đả phải tránh cho xa
Kẻo mang vạ vào thân”
Chiếc xe khuất phố
Mây xám bay đầy trời
1973
Thơ ru em ngủ
Ngủ đi em trời xanh sau lá thưa
Trưa đã sẫm rồi cửa ngỏ sương sa
Em nằm nghiêng tóc cụp xuống như lông thỏ
Như con sóc hiền như chùm dẻ mùa đông
Ngủ đi em ơi gian phòng nhỏ như thuyền
Giấc ngủ trôi về như dải sông đen
Có rong dại và ngút ngàn lau trắng
Một thành phố xa xôi có nhịp cầu đá xám
Con quay nâu quay trên hè phố vắng
Con sẻ gầy trên gió hát ngu ngơ
Ngủ đi em sân thượng áo phơi
Những tấm chăn hoa những thảm màu sặc sỡ
Rãnh nước chung quanh khu nhà nhỏ
Khói mịt mù mắt trẻ con cay
Ngủ đi em ơi trên tường mảnh chai
Không ngăn nổi những đám mây xô giạt
Những quả đồi cao những thung lũng hẹp
Tiếng tù và vang dội lòng khe
Ngủ đi em ơi những người gặt lúa về
Đang múa trên bờ ruộng
Tiếng tay vỗ nhịp nhàng như sóng
Tiếng hát chập chờn lúc hiện lúc tan
Ngủ đi em ơi làng biển nắng chang
Không có chiếc thuyền nào bão lật
Trong rừng thẳm không ai lên cơn sốt
Người lính bị thương vết bỏng đỡ đau rồi
Em hãy yên lòng một lát thảnh thơi
Ước chi lo mọi nỗi em lo buồn mọi nỗi em buồn
Cho phút giây này em được ngủ ngon
Ta sẽ cùng qua bao làng mạc ruộng vườn
Bao giếng nước ngày vui bao mùa cấy gặt
Người đi đường mệt mỏi ơi ngủ đi cho lại sức
Như chưa hể khổ nhọc
Như chưa hề đắng cay
Anh ở cạnh em đây
Đừng sợ xa nhau nữa
Nắng chiều trên ngọn lá
Gió cồn bụi trắng bay
Nẻo dài còn đợi đấy
Ngủ đi bạn đường ơi
Thu
Thu chưa vàng
nắng đã se se
thu đến rồi ư
gió đã về
cây trớt xạc xào bao lá nhỏ
phập phồng sông đỏ cỏ ven đê
thu sớm đầu ô những mái tranh
em của anh
ôi ngón tay lành
ta ngồi trên bến con tàu trắng
sông rộng mây mờ chân núi xanh
như một người quen xa vắng mãi
anh ngỡ quên thu bỗng trở về
đã lâu ta chẳng ngồi trên cát
lâu rồi em chẳng hát anh nghe
bao nhiêu ngày tháng bao đường sá
khuya sớm vui buồn nay có em
em gầy đi đấy đôi vai nhỏ
lẫn với bờ cây lẫn với thuyền
ta ngước nhìn lên
hoa mướp vàng
rung rinh như những quả chuông con
nắp lấp loáng trên buồm
thuyền mịt mù trong khói
sông thời gian trôi băng
cây mùa thu ở lại
lòng ta như đất bãi
rì rầm con sóng nâu
lại gặp trời thu xa
như buổi đầu cuộc đời
trong xanh và rộng rãi
ngỡ ngàng mà mến yêu
anh vẫn như con tàu
luôn bồn chồn ra đi
nhưng chiều nay bên em
lòng như con chim nhỏ
như rung rinh lá cỏ
trên tay mình xanh non
Thư viết cho Quỳnh trên máy bay
Có phải vì mười lăm năm yêu anh
Trái tim em đã mệt
Cô gái bướng bỉnh
Cô gái hay cười ngày xưa
Mẹ của các con anh
Một tháng nay nằm viện
Chiếc giường trắng vách tường cũng trắng
Một mình em với giấc ngủ chập chờn
Thương trái tim nhiều vất vả lo buồn
Trái tim lỡ yêu người trai phiêu bạt
Luôn mắc nợ những chuyến đi những giấc mơ điên rồ những ngọn lửa không có thật
Vẫn là gã trai nông nổi của em
Người chồng đoảng của em
15 mùa hè chói lọi 15 mùa đông dài
Người yêu ơi
Có nhịp tim nào buồn khổ vì anh
Thôi đừng buồn nữa đừng lo phiền
Rồi em sẽ khoẻ lên
Em phải khoẻ lên
Bởi ta còn rất nhiều dặm đường phải đi
Nhiều việc phải làm nhiều biển xa phải tới
Mùa hè náo động dưới kia
Tiếng ve trong vườn nắng
Và sau đê sông Hồng nước lớn
Đỏ phập phồng như một trái tim đau
Từ nơi xa anh vội về với em
Chiếc máy bay bay dọc sông Hồng
Hà Nội sau những đám mây
Anh dõi tìm đâu giữa chấm xanh nào
Có căn phòng bệnh viện nơi em ở
Trái tim anh trong ngực em rồi đó
Hãy giữ gìn cho anh
Đêm hãy mơ những giấc mơ lành
Ngày yên tĩnh như anh luôn ở cạnh
Ta chỉ mới bắt đầu những ngày đẹp nhất
Vở kịch lớn bài thơ hay nhất
Dành cho em chưa kịp viết tặng em
Tấm màn nhung đỏ thắm
Mới bắt đầu kéo lên
Những ngọn nến lung linh quanh giá nhạc
Bao nỗi khổ niềm yêu thành tiếng hát
Trái tim hãy vì anh mà khoẻ mạnh
Trái tim của mùa hè tổ ấm chở che anh
7/5/1988
Trung Hoa
Gió bấc thổi từ phía xa
Bên kia núi cao sừng sững
Trung Hoa.
Trung Hoa của tuổi thơ
Tiếng ngựa hí đêm khuya
Đoàn xe Chiến Quốc đi trong tuyết
Não bạt thanh la xủng xoẻng
Dữ tợn mà sầu thương.
Bờ sông trắng hoa dương
Chia ly buồn đứt ruột
Dậm chân hát mà từ biệt
Đường thì vằng vặc…
Ào ạt Hoàng Hà
Quán núi đêm hàn rượu nóng
Vạt áo xanh giang hồ
Những mắt xếch Võ Tòng
Những đầm sâu Thuỷ Hử
Ngời đi như nước đông trong cỏ
Sáng suốt mà tối tăm
Uyên thâm mà nhẹ dạ
Tin ngay mọi đIều, dám làm tất cả
Cái người Tàu kỳ lạ
Ngồi dầm củ cải giữa đêm khuya…
Lòng kiên nhẫn của người
Trải ra trên mặt đất
ở bất cứ nơi nào có khói
Trung Hoa
Nét bút vờn như cánh hạc vút qua
Lóng lánh tay ngà rượu đỏ
Bể thịt rừng xương Kiệt Trụ
Những hôn quân bạo chúa
Những hoàng hậu hồ tinh
Những anh gàn và những triết nhân
Hái rau vi, mơ giấc bướm
Trung Hoa Tây Thi, Trung Hoa Lý Bạch.
Trung Hoa đói rách
Xác người chết trận trắng xương phơi
Trung Hoa tuổi thơ tôi
Đâu phải chỉ bầy ngựa dữ
Đêm lửa đuốc Chi Lăng
Gò Đống Đa vùi xác vạn quân Thanh
Nhng Mã Viện, Liễu Thăng, Sầm Nghi Đống…
Không ngăn nổi lòng tôI yêu bác Võ Tòng
Cố cung xa bao đảo lộn kinh hoàng
Như sóng xanh không ngừng một phút
Dưới liễu xanh, lũ quỉ đổi thay màu
Trong chiêng trống, tiếng loa gào thét
Chín trăm triệu người ồn ào mà nín lặng
Trung Hoa muốn gì
Nhân dân đi về đâu?
Đêm nay
Trang sách tuổi thơ đưa tôi gặp lại
Gian nhà nhở ven thành
Vách lủng lẳng cỏ khô, lá thuốc
Một người đầu trọc
áo bông đen khuy vải cũ sờn
Một người không râu lừng lững ngồi im
Giữa hũ lọ, mực tàu, chăn rách
Chồng sách dầy, đĩa đèn dầu leo lắt
Tuyết rơi trắng xoá ngoài thềm
Ông Tư Mã Thiên
Một mình ngồi thức
Ông Tư Mã Thiên mắt nhìn sáng quắc
Hiểu đời hiểu nước hiểu dân mình
Một ông Tư Mã Thiên
Ngàn ông Tư Mã Thiên
Muôn ngòi bút uy nghiêm
Đang ghi sâu mọi việc
“Hồn bạo chúa nghiến răng trong bụi cát
Mọi ngai vàng, theo lửa hoá tro than…”
Trung Hoa khổng lồ, Trung Hoa đau thương
Mai tan hết mây mù mưa xám
Trung Hoa Võ Tòng Trung Hoa Lý Bạch
Lại là Trung Hoa từ tuổi nhỏ ta yêu…
Thằng Mí
Buổi chờ con ra đời
Cả nhà mong con gái
Cứ tưởng nếu là giai
Chẳng yêu như thế này
Thằng Mí của bố ơi
Đôi mắt to lay láy
Miệng bi bô tập nói
Làm gà "ò ó o"
Hoa con gọi là "tư"
Vịt thì kêu "kẹp kẹp"
Khom cái vai bé bỏng
Làm bà còng lon ton...
Mẹ khen thằng Mí khôn
Một tuổi đầu đã biếtLàm trò cho mẹ vui
Tính tình cũng rõ rồi
Hay tủi thân hay giận
Sợ, mừng đều quá đáng
Khóc đấy lại cười ngay...
Tháng tư, nắng trở trời
Con thường hay ốm vặt
Mẹ lo, đêm thức suốt
Bố thương, ngày bế hoài
Bà đe: "đừng có chiều
Con hư là tại bố"
Nhưng con còn nhỏ quá
Mai đây khôn lớn rồi
Con một mình giữa đời
Bố muốn chiều chẳng được
Trưa nay mẹ đi vắng
Các anh mải chạy chơi
Chỉ bố với con thôi
Bố nằm ru con ngủ
Cái giọng bố thì khàn
Lời ru thì đã cũ
Có con cò bé nhỏ
Kiếm tép ở đầu sông
Từ đời bà đời ông
Cò vẫn còn lận đận...
Trời xa ngoài cửa vắng
Nhìn con ngủ mơ màng
Bố cứ nghĩ miên man
Đến những giòng sông rộng
Ngay mai con khôn lớn
Biết có còn khổ không?
Ôi ngày mai của con
Chắc sẽ nhiều mới lạ
Bố mẹ thì sẽ già
Như lời ru đã cũ
Chẳng được cùng con qua
Những mùa thu mùa hạ
Dòng sông và biển cả
Cánh buồm nào chờ con?
Bây giờ lòng bố thương
Thằng Mí yêu của bố
Thằng con giai bé nhỏ
Ngủ đi nào, ngủ ngoan...
1976
Tôi chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn
Bao bài ca xáo trộng trong tôi
Có tiếng khóc của con chim gẫy cánh
Tiếng đau rên của ngôi nhà đổ sập
Tiếng con thuyền không về được bờ quen
Tiếng mưa rơi trên ngọn cỏ yếu mềm...
Nhưng đêm hội này, chỉ một lần tôi được hát
Chỉ sôdng một cuộc đời giữa vô cùng năm tháng
Chỉ một lần gặp bạn, bạn yêu thương
Chẳng muốn kỷ niệm về tôi là một điệu hát buồn
Tôi chọn bài ca của mùa hạ nắng
Tôi chọn bài ca của người gieo hạn
Hôm nay là mầm, mai sẽ thành cây
Khổ đau dẫu nhiều, tôi chọn niềm vui
Là suối mát lòng tôi gửi bạn
Một cuộc đời - một bài ca duy nhất
Tôi chẳng muốn điệu hát buồn là kỷ niệm về tôi.
Và anh tồn tại
Giữa bao la đường xá của con người
Thành phố rộng , hồ xa , chiều nổi gió
Ngày chóng tắt , cây vườn mau đổ lá
Khi tàu đông anh lỡ chuyến đi dài
Chỉ một người ở lại với anh thôi
Lúc anh vắng người ấy thường thức đợi
Khi anh khổ chỉ riêng người ấy tới
Anh yên lòng bên lửa ấm yêu thương
Người ấy chỉ vui khi anh hết lo buồn
Anh lạc bước , em đưa anh trở lại
Khi cằn cỗi thấy tháng ngày mệt mỏi
Em là sớm mai là tuổi trẻ của anh
Khi những điều giả dối vây quanh
Bàn tay ấy chở che và gìn giữ
Biết ơn em , em từ miền cát gió
Về với anh , bông cúc nhỏ hoa vàng
Anh thành người có ích cũng nhờ em
Anh biế sống vững vàng không sợ hãi
Như người làm vườn , như người dệt vải
Ngày của đời thường thành ng`y - ở - bên - em
Anh biết tình yêu không phải vô biên
Như tia nắng chúng mình không sống mãi
Như câu thơ , chắc gì ai đọc lại
Ai biết ngày mai sẽ có những gì
Người đổi thay , năm tháng cũng qua đi
Giữa thế giới mong manh nhiều biến đổi
" Anh yêu em và anh tồn tại "
Em của anh ơi , đôi vai ấm dịu dàng
Người nhóm bếp mỗi chiều , người thức dậy lúc tinh sương
Em ở đấy , đời chẳng còn đáng ngại
Em ở đấy , bàn tay tin cậy
Bàn tay luôn đỏ lên vì giặt giũ mỗi ngày
Đôi mắt buồn của một xứ sở có nhiều mưa
Ngọn đèn sáng rụt rè bên cửa sổ
Đã quen lắm , anh vẫn còn bỡ ngỡ
Gọi tên em , môi vẫn lạ lùng sao .
Việt Nam ơi
Những áo quần rách rưới
Những hàng cây đắm mình vào bóng tối
Chiều mờ sương leo lắt đèn dầu
Lũ trẻ ngồi quanh mâm gỗ
Lèo tèo mì luộc canh rau
Mấy mươi năm vẫn mái tranh này
Dòng sông đen nước cạn
Tiếng loa đầu dốc lạnh
Tin chiến trận miền xa
Những người đi chưa về
Những quả bom những hầm hào sụt lở
Những tên tướng những lời hăm doạ
Người ta định làm gì Người nữa
Việt Nam ơi
Mấy mươi năm đã mấy lớp người
Chia lìa gục ngã
Đã tận cùng nỗi khổ
Người ta còn muốn gì Người nữa
Việt Nam ơi
Người đau thương tôi gắng gượng mỉm cười
Gắng tin tưởng nhưng lòng tôi có hạn
Chiều nay lạnh tôi nghẹn ngào muốn khóc
Xin Người tha thứ Việt Nam ơi
Tổ quốc là nơi toả bóng yên vui
Nơi nghĩ đến lòng ta yên tĩnh nhất
Nhưng nghĩ đến Người lòng tôi rách nát
Xin Người đừng trách giận Việt Nam ơi
Tôi làm sao sống được nếu xa Người
Như giọt nước đậu vào bụi cỏ
Như châu chấu ôm ghì bông lúa
Người đẩy tôi ra tôi lại bám lấy Người
Không vì thế mà Người khinh tôi chứ
Việt Nam ơi
Không vì tôi đau khổ rã rời
Mà Người ghét bỏ
Xin Người đừng nhìn tôi như kẻ lạ
Xin Người đừng ghẻ lạnh Việt Nam ơi
Người có triệu chúng tôi tôi chỉ có một Người
Tất cả sẽ ra sao
Mnh đất nghèo máu ứa
Người sẽ đi đến đâu
Hả Việt Nam khốn khổ
Đến bao giờ bông lúa
Là tình yêu của Người
Đến bao giờ ngày vui
Như chim về bên cửa
Đến bao giờ Người mới được nghỉ ngơi
Trong nắng ấm và tiếng cười trẻ nhỏ
Đến bao giờ đến bao giờ nữa
Việt Nam ơi
Vườn trong phố
Trong thành phố có một vườn cây mát
Trong triệu người có em của ta
Buổi trưa nắng bầy ong đi kiếm mật
Vào vườn rồi ong chẳng nhớ lối ra
Vườn em là nơi đọng gió trời xa
Hoa tím chim kêu bàng thưa lá nắng
Con nhện đi về giăng tơ trắng
Trái tròn căng mập nhựa sinh sôi
Nơi ban mai cỏ ướt sương rơi
Một hạt nhỏ mơ hồ trên má
Hơi lạnh nào ngón tay cầm se giá
Suốt cuộc đời cũng chẳng hiểu vì sao
Nơi đêm khuya vọng lại tiếng còi tàu
Bỗng nhớ xa xôi những miền đất nước
Nơi bài hát lên đường ta hẹn ước
Nơi góc vườn ta để quên chùm hoa
Nơi vòm lá rì rào xao động cơn mưa
Quả ngọt chín khi mùa ve lại đến
Những chân trời màu hồng những chân trời màu tím
Những ngôi sao bàng bạc cả hoàng hôn
Nơi lá chuối che nghiêng như một cánh buồm
Cánh buồm xanh đi về trong hạnh phúc
Se sẽ chứ không cánh buồm bay mất
Qua dịu dàng ẩm ướt của làn môi
Dưa hấu bổ ra thơm suốt ngày dài
Em cũng mát lành như trái cây mùa hạ
Nước da nâu và nụ cười bỡ ngỡ
Em như cầu vồng bảy sắc hiện sau mưa
Đến bây giờ đánh giặc anh đi xa
Nhìn lại mảnh vườn xưa thấy hẹp
Biết bao điều anh còn chưa nói được
Rối rít trong lòng một nỗi em em
Rừng rậm đèo cao anh đã vượt lên
Theo tiếng gọi con tàu ngày bé dại
Vườn không níu được bước chân trở lại
Nhưng lá còn che mát suốt đường anh
Mảnh vườn em vẫn là mảnh vườn xanh
Nơi ban đầu lòng ta ươm tổ mật
Nơi ta hái những chùm thơ thứ nhất
Nơi thu sang mây trắng vẫn bay về
1967
Viết lại một bài thơ Hà Nội
Thành phố tiếng cười thành phố nước mắt
Con gió đi về ngõ chợ mùa đông
Những bầy ve suốt mùa hè kêu khát
Những quả bóng màu bay mất
Những mặt hồ vụt mở giữa trưa xanh
Cái thành phố lam lũ mà chải chuốt
Cứng cỏi mà đau xót
Hay nhớ và hay quên
Nơi năm đói người kéo về nằm chết
Nơi những Giáng Kiều gặp gỡ Tú Uyên
Nơi tôi vào đời cùng với cuộc chiến tranh
Những năm khó khăn
Hè phố đầy hầm tường đầy khẩu hiệu
Quần áo và mặt người màu cỏ héo
Thiếu ăn thiếu mặc thiếu nhà
Người đợi tàu ngủ chật sân ga
Trẻ con thiếu nơi học hành dạy dỗ
Các cô gái trở nên suồng sã
Những năm già trước tuổi
Những năm thương Hà Nội trăm lần hơn
Ngày ấy mắt còn trong trẻo trước tai ương
Em còn trẻ chúng mình sôi nổi lắm
Thích gặp nhau giữa đám đông bè bạn
Yêu em nhiều mà cứ cố quên đi
Tưởng như thế mới là người cứng rắn
Hôm nay từ mặt trận
Tôi trở về thành phố tuổi thơ
Trời trong veo dưới những vũng nước mưa
Người trên phố xếp hàng dài mua củi
Nghe loáng thoáng bên tai vài câu nói
Thấy bao mối lo bao việc nặng phải làm
Tôi nhớ quả đồi khét lẹt khói bom
Gian hầm nóng thiêu dưới đất
Máu ướt đẫm bàn tay khi tôi nâng xác bạn
Anh ấy chết cho Hà Nội của tôi
Cho mỗi ngôi nhà cho mỗi niềm vui
Các anh không về chúng ta còn lại
Thật vô cùng tội lỗi
Nếu ta thiếu lòng dũng cảm lớn lao
Dũng cảm trước quân thù dũng cảm với nhau
Để biến ước mơ thành sự thật
Vết thương thành tiếng hát
Mọi người thành anh em
Người ta không thể sống bằng niềm tin đẹp
Bằng áp phích trên tường bằng những lời đanh thép
Phải mang cho mọi người áo mặc cơm ăn
Phải có nhà trường cửa sổ trời xanh
Những bàn tay dám làm những tấm lòng dám thật
Cuộc đời chẳng dừng chân một phút
Những điều hôm qua tưởng tuyệt vời tốt đẹp
Đến nay thành không đủ nữa rồi
Những người tốt tự bằng lòng với hôm nay
Mai sẽ là kẻ xấu
Thành phố lớn lao bí mật tựa cuộc đời
Tốt đẹp mà dang dở
Tôi dâng trọn đời tôi còn chưa đủ
Không đắn đo tôi gửi hết niềm tin
Hà Nội một công trường ngổn ngang
Hà Nội bàn tay cô gái dệt
Vầng trán cụ giá nhăn nheo dĩ vãng
Những ngọn đèn đọc sách thâu đêm
Những quán cà phê ngon
Những bức tranh sơn dầu đầy nắng
Hà Nội trái tim của những cuộc chiến đấu ở Đông Dưng
Những cửa gương hy vọng
Trên chông gai trên ngói nát
Nhà mới sẽ cao lên
Sẽ có mái hồng sẽ có tổ chim
Nụ cười mới cơn mưa rào cũng mới
Anh vẫn như ngày mười bảy tuổi
Ngực bồn chồn ước ao
Như chưa hề có chuyện khổ đau
Đêm nay đi bên nhau tới sáng
Mặt trời từ vực sâu đen thẳm
Từ biển đêm trằn trọc
Sáng dần lên trên những ngón tay em
Viết cho em từ cửa biển
I
Con sông như anh thợ tàu mười bẩy tuổi
Quả cảm và du đãng
Nhem nhuốc và mơ mộng
Những xà lan sơn nham nhở
Những cánh buồm rách vá
Sắt bộn bề hòm gỗ chất cao
Mùi hắc ín dầu in
Mùi gió mặn nồng tanh vị cá
Hoa héo và lá tươi
Mắt quen và mắt lạ
Thành phố là một con tàu đang đóng dở
Đêm đêm hồi hộp đợi ra khơi
Ngực mỗi người một cánh chim bay
Vui đấy rồi lại buồn ngay đấy
Tất cả ở đây đều chưa định
Cuộc đời như sắp sửa đi xa
Tươi trẻ đến phát lo
Ồn ào mà sâu hút
Hải cảng trần trụi như bắp thịt
Ròng ròng mồ hôi
Một phía phơi ra phía mặt trời
Cao thượng xấu xa đều không giấu được
Con người ở đây vô cùng cơ cực
Nên ước mơ nào cũng rộng cũng bay xa.
Sao em chẳng cùng anh ra cửa biển
Mùa thu cao mấy trắng xoá mênh mông
Những con tàu mười phương
Những thuỷ thủ Cu Ba da đỏ hồng như lửa
Thuỷ thủ Hy Lạp vầng trán đẹp u buồn
Người Ý phóng túng và có duyên
Người Nga cởi mở và hay hát
Như vạc bằng đá là người Đức
Như đổ bằng rượu nho và hoa lài là người Pháp
Thuỷ thủ Trung Hoa tất cả giống hệt nhau
Khi biển chiều chấp chới hải âu
Các ảnh kể về quê xa tuyết trắng.
II
Trăng đã lên đêm đã lả về sâu
Anh đi bên dòng Tam bạc
Thuỷ triều lên thao thức
Con sông giống cuộc đời anh
Anh là cậu bé nhặt than
Là ông già buông câu im lặng
Là quả dưa tròn trên khoang nắng
Là lá sú vàng trôi ở cửa sông
Những manh buồm như ngực anh gió táp
Những con tàu như hồn anh cuồng loạn
Chẳng bao giờ chịu ở với bờ yên
Ánh lân tinh lấp lánh vỏ thuyền
Gọi anh đi trên bãi hà nhọn sắc
Làm sao ở được cùng em?
Gió mát cùng gió nóng lộng hai bên
Mưa ở đây như roi nắng ở đây như lửa
Em là bờ cau xanh
Là quả vườn nhà là chim tu hú
Em yêu chốn này không
Em như sông êm ả một dòng
Có yêu giông trời chớp bể
Có hiểu lòng anh như đứa trẻ
Trong sạch và khát khao
Giờ đây em ở đâu
Ánh lửa hắt lên xanh sám thân cầu
Khói bay ngoài cửa biển
Khói bay trên mọi ngôi nhà
Nhấp nhánh đèn xa
Những chiếc đinh han rỉ
Vỏ bào xao xác bờ sông
Lá rụng sắp vào đông
Buồn lắm
Anh ngồi trên đông bao hàng
Giữa những người thợ cười nói rì rầm
Những thuỷ thủ nồng hơi rượu chát
Tiếng than vãn, tiếng nỉ non, tiếng đùa, tiếng khóc
Và khói bay, khói bay
Chỉ mù mịt khói bay
Như ngôi sao trên cột buồm trơ trọi
Anh nhìn vào bóng tối
Con tàu đêm nay đi về đâu
Nhớ đôi môi xót đau
Nhớ bàn tay đắm đuối
Có ai nói cho lòng ta hiểu nổi
Về cuộc đời ghê gớm ta yêu
III
Sương ướt đằm hai vai
Bình minh vàng nhợt nhạt
Cánh chim trắng muốt
Là cô gái của ngàn khơi
Bat từ bãi sú
Tới cửa bể của niềm vui
Nhìn xoáy ngầm tối đen ghê sợ
Anh không còn hoảng sợ
Anh yêu em
Với tấm lòng thuỷ thủ
Một tình yêu lớn quá
Làm sao nói được nên lời
Em ơi ngày mai xa cách
Hãy nghĩ về anh như những ngày đã chết
Hay nghĩ đến biển khơi
Theo phong tục những người đi biển
Ai chết ngoài khơi
Đồng đội xếp hàng hai
Truyền tay lao xuống biển
Biển độ lượng như tâm hồn mẹ
Hái cho bông hoa biển màu xanh
Bầy sứa mắt trong
Con san hô sắc tím
Cầu vồng mọc từ đáy biển
Từ xót xa từ bóng tối
Tràn ngập vầng trán em đôi môi em
Anh không thể nào trốn chạy
Anh ôm trong vòng tay khao khát
Những dòng nước mắt
Cũng chói chang cửa bể chân trời
IV
Em đến rồi em đi như tiếng hát xa vời
Anh ở lại đây
Anh chẳng thể trở về con đường êm mát
Anh từ chối những con đường êm mát
Những lời yêu dịu dàng quả ngọt
Tha lỗi cho anh, anh ở lại đây
Với những cánh buồm rách vá
Với những xà lan nham nhở
Với những người thợ tàu lam lũ
Anh yêu mùi dầu múi nắng tươi
Những tiếng rên những lời than thở
Những bình minh tím than những hoàng hôn vàng úa
Những bắp thịt căng cay cực đêm ngày
Anh gắn với từng cơn nước rạt nước rơi
Với bụi với chim với trời xanh với ngôi nhà lụp xụp
Như người dân chài mở to đôi mắt
Anh vẫn đi trên vỏ hà nhọn sắc
Dẫu máu ứa bàn chân
Tháng giêng nở rộ hoa tầm xuân
Như nắm một bàn tay có ích
Cuộc đời sẽ đi qua những ngày đông xám ngắt
Sẽ trẻ lại con sóng già đầu bạc
Sẽ quây quần mọi gió dại đảo hoang
Sẽ có ước mơ và những quả dưa vàng
10.1970
NÓI VỚI MÌNH VÀ CÁC BẠN
1 Chúng ta tụm năm tụm ba Họp hành, giễu nhau, uống trà, đọc thơ, đi thực tế Ta viết những suy tư ngây ngô vờ là trí tuệ Những câu nhạt phèo chiếu lệ Những lời nhàm tai ai cũng quen rồi Mọi người quanh ta mang nỗi khổ oằn vai Ngược đất nước tai ương xé rách Ta viết mãi những điều vô ích Vô duyên sao ta cứ nhoẻn miệng cười Như phường bát âm thánh thót Mong cuộc đời xuôi tai.
Tôi không muốn viết những lời như thế Tôi không thể viết những lời như thế Chẳng muốn ai vui lòng khi đọc thơ tôi Tôi viết những bài thơ chống lại chính tôi Chống lại bóng đen trì trệ của đời Chống lại những bài thơ tôi đã viết cùng những ai ưa thích nó Làm sao đọc thơ tôi anh giận dữ băn khoăn xấu hổ Cãi lại tôi hay ghét tôi đi nữa Nhưng anh thôi hờ hững sống bình yên Tôi xé đi vòng hoa giấy bức màn sương Những niềm vui dại khờ những nỗi buồn yếu đuối Cuộc sống còn dở dang Cần đóng góp không cần ngồi ca ngợi.
2 Thơ không phải là chứng minh Không phải hào quang phản chiếu của tấm gương Thơ là bó đuốc đốt thiêu là bàn tay thắp lửa Thơ sinh sự với cuộc đời không cho ai dừng bước cả Càng thương yêu càng không vừa ý với mọi điều Đã qua cái thời nhà thơ nhìn đời bằng con mắt trong veo Con mắt xanh non ngỡ ngàng như mắt trẻ Hát cái lá mùa xuân ca lời chim son sẻ Thơ tươi mát cuộc đời và an ủi lòng ta Nhưng đến nay tất cả đã vỡ ra Giữa tàn bạo hư vô giữa đấu tranh khốc liệt Thơ phải dạy ta nhìn bằng con mắt thật Đập vào ngực ta không cho ta cúi mặt Không cho ta lảng tránh Đập cửa mọi nhà Đứng ở mọi ngã ba Không hát ta say mà lay ta thức Dù ngày mai đời có trăm lần đẹp Thơ vẫn gọi mọi người vươn đến tương lai.
3 Ta đã làm gì? như lũ viết thuê Chạy theo những biển hàng ngắn ngủi Những khuôn phép những trang in những hư danh một buổi Ta nịnh người để người lại khinh ta Sớm già cỗi, cố quên đi phẩm cách Muốn yên thân ta trở thành hèn nhát Nhân dân có cần thơ của ta đâu ? Các bạn tôi hiền lành trong sạch Là bạn nhau thôi chắc là bạn tốt Nhưng bạn ơi ta là những nhà thơ Lòng tốt ở đây chẳng đáng một xu Càng có tài lộc lọc lừa càng nặng Để yên ổn lương tâm ta tìm đến nhau thở than bực dọc Rồi lại về cần cù ngồi viết nhảm Ta an ủi mình đang thời buổi khó khăn Nhưng nào có thời buổi nào không khó Và nếu dễ, cần gì thơ ta nữa ? Nhân dân quá hiền, nhân dân chưa xé bỏ Những ngọt ngào hoa cỏ của ta Những nụ cười ngộ nghĩnh của ta Những trầm tư về thế kỷ của ta Lắm kiểu nói mà giống nhau đến thế Nịnh đời dễ, chửi đời cũng dễ Chỉ dựng xây đời là khó khăn thôi.
Đừng hiểu sai lòng tôi Làm việc cô đơn thật là quá sức Sau những lúc bông phèn bên các bạn Tôi càng thêm buồn chán đến rùng mình Đã quá nhiều người làm tôi thất vọng Tôi chỉ còn các bạn nữa thôi. Hạnh phúc của tôi là được các bạn mến yêu Là được mến yêu và tin các bạn Thế hệ mình cần những người dũng cảm Dũng cảm yêu thương dũng cảm căm thù Ta đã hẹn cũng nhau đi tới đích Nay rất buồn nếu phải chia xa.
Nước lũ qua sẽ còn lại phù xa Những tình yêu những ước vọng thiết tha Dẫu bay đi không một lời đáp lại Dẫu trơ trọi trong lạnh lùng bóng tối Dẫu đường dài xa ngái Đừng phút nào mệt mỏi, thơ ta ơi.
ĐÊM ĐÔNG CHÍ UỐNG RƯỢU VỚI BÁC LÂM VÀ BÁC KHÁNH NÓI VỀ NHỮNG CUỘC CHIA TAY THỜI LOẠN
(“Bác Lâm” là Nguyễn Lâm, có biệt danh là “Lâm đầu bạc”, người đã cưu mang anh Vũ trong những ngày khốn khó và khốn khổ nhất của anh thời tuổi trẻ trước 1975. “Bác Khánh” là nghệ sĩ nhân dân, đạo diễn điện ảnh Đào Trọng Khánh ở Hải Phòng. Bối cảnh bài thơ là bác Khánh từ Hải Phòng lên Hà Nội vào một đêm đông đầu thập niên 1970 và đã diễn ra một cuộc rượu như tên bài thơ đã nói.)
Nhang tàn lả tả rơi lưng cốc Nhà lạnh trần cao ngọn nến gầy Chăn rách chiếu manh quần áo lạ Chuyện dài đêm vắng rượu buồn say
Gió hú ầm ào qua gạch vỡ Người chết vùi thân dưới hố bom Kẻ sống vật vờ không chốn ở Lang thang trẻ ốm ngủ bên đường
Cơ sự làm sao đến nỗi này Mông lung không đoán được ngày mai Máu chảy thành sông thây chất núi Bè bạn tan hoang mình rã rời
Thơ Khánh buồn như lòng đất nước Thơ hay đời loạn chẳng đâu dùng Vườn cũ cây tàn chim chết cả Người chơi đàn nguyệt có còn không
Mọi chuyện thiêng liêng thành nhảm nhí Khắp nơi trí trá lọc lừa nhau Nước Pháp khôn ngoan nước Nhật giàu Nước Mỹ lắm bom mà cực ác Nước Nga hiềm khích với nước Tàu Nước Việt đói nghèo thân cơ cực Đất hẹp trụi trần vạn khổ đau
Tối đen thành phố đêm lưu lạc Máy bay giặc rít ở trên đầu Ba đứa da vàng ngồi uống rượu Mặt buồn như sỏi dưới hang sâu
Chúng mình không có bom nguyên tử Chỉ có thuốc lào hút với nhau Thương nhà thương nước thương cho bạn Không khóc mà sao cổ nghẹn ngào
Thôi nhé mai này tiễn Khánh đi Đường xa bom phá tàu không về Lênh đênh ai hát ngoài song cửa Bài ca thanh bình đêm cũ “Hoa lá quên giờ tàn Mây trắng bay tìm đàn” Ngày xưa yên ấm quá Trẻ hát đồng dao trên phố Con trai xách điếu đi cày Con gái quang liềm gặt lúa Bao giờ hết loạn người ơi Cạn cùng nhau chén nữa Tàn canh là xa xôi Lòng như vầng trăng nhọn Chém giữa trời không nguôi.
Nguồn: Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi, NXB Hội nhà văn, 2010
GỬI MỘT NGƯỜI BẠN GÁI
Ta lớn lên cửa sổ thay màu Nghe tiếng chim không thấy mùa nắng nữa Con thuyền giấy nát nhàu sau trận gió Thành phố nghèo hơn và cũng buồn hơn.
Mưa không mơ hồ mà tàn nhẫn từng cơn Quyển sách cũ bài thơ nhoè nét chữ Em đã tin trời xanh ngoài cửa sổ Trời đen sầm cửa sập nát vai em.
Tưởng hoa hồng là hương của đêm Hoa đã rụng và em không khóc được Những câu hỏi ban đầu đơn giản nhất Ngỡ giải đáp rồi nay vẫn xé lòng em.
Trang sách tình yêu có ngôi sao lên Không giống với cuộc đời thô bạo Vì ta lầm đường hay vì trời nổi bão Thương bạn bè ngơ ngác ngóng tin nhau.
Ngày xưa anh có hẹn hò đâu Thư em viết anh chẳng hề đáp lại Em nông nổi như một dòng suối chảy Tin bình minh nhưng chỉ gặp sương chiều.
Giữa chiến tranh hiểu đời thực hơn nhiều Rách tan cả những làn sương đẹp phủ Chỉ còn lại nỗi buồn trơ núi đá Điều em tin là nhảm nhí mà thôi.
Nơi xa xôi lầy lội mưa dài Ngôi trường nhỏ một ngọn đèn khuya khuắt Em có nghĩ về ngôi sao đã mất Khi mùa hè vẫn trời thẳm như xưa.
Đường về em lận đận chuyến tàu trưa Ga vắng vẻ chỉ có mùi đá khét Chiếc cốc rơi, mọi điều tan vỡ hết Em có còn mong ước nữa không em ?
Lưu Quang Vũ
1948 - 1988
Nơi sinh: Phú Thọ
Các tác phẩm:
Hương cây - Bếp lửa (1968)
Thơ và truyện ngắn Lưu Quang Vũ
Mây trắng của đời tôi (1989)
Bầy ong trong đêm sâu thơ, 1993
Thơ tình Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ (1994).
Sống mãi tuổi 17 (1979)
Hồn Trương Ba da hàng thịt (1984)
Người tốt nhà số 5 (1981)
Khoảnh khắc và vô tận (1986)
Bệnh sĩ (1988)
Lời thề thứ 9 (1988)
Điều không thể mất (1988)..s
Diễn viên và sân khấu
Mùa hè đang đến (truyện, 1983)
Người kép đóng hổ(truyện, 1984)
Giải thưởng văn chương:
Bộ Quốc phòng 1992