Тызенгаўз Антоні

Антоні Тызенгаўз (1733-1785)

Палітычны і грамадскі дзеяч Рэчы Паспалітай, Гродзенскі стараста, уладальнік Жалудка.

Нарадзіўся  ў 1733 годзе ў Наваельні (цяпер – Дзятлаўскі раён).

З 1764 года – канюшы літоўскі, з 1765 года – падскарбій надворны літоўскі, стараста Гродзенскі. 

У 1765 годзе па даручэнні караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага ён прыняў кіраўніцтва каралеўскімі эканоміямі на тэрыторыі Беларусі і Літвы. Як Гродзенскі староста вырашыў упарадкаваць Гродна на ўзор сталіцы дзяржавы. 

З намерам пашырэння асветы ў краі заснаваў у Гродна кадэцкі корпус, гандлёвую, землямерную, медыцынскую школы. Стварыў тэатр, у які запрашаў балетмайстраў, замежных артыстаў, музыкантаў, спевакоў і харэографаў. Для падрыхтоўкі ўласных артыстаў з прыгонных сялян  стварыў тэатральную школу. 

У 1775 годзе набыў у Вільні друкарню, у якой выдаваліся падручнікі, календары, часопіс «Gazety Wilenskie». 

У 1775-76 гадах арганізаваў першую друкарню ў Гродна. Тут друкаваліся арыгінальная і перакладная літаратура, навуковыя працы, падручнікі, стараславянскія, польскія, лацінскія малітоўнікі, «Каляндар гаспадарчы», «Літоўскі веснік», афіцыйныя дакументы, а таксама першае на Беларусі перыядычнае выданне «Gazeta Grodzienska» («Гродзенская газета»).

Няўдалая гаспадарчая палітыка, інтрыгі магнатаў, незадаволеных актыўнай дзейнасцю Тызенгаўза, сталі прычынай яго адхілення ў 1780 годзе ад кіравання эканоміяй. Апошнія гады жыцця ён правёў у Паставах.

Памёр 31.03.1785 у Варшаве. 

Пахаваны ў фамільным склепе ў Жалудку.

Артыкул у Вікіпедыі