η μέθοδος Στανισλάφσκυ

Ποιός ήταν ο Κωνσταντίνος Στανισλάφσκυ; Και τι έγραψε;

Ο Στανισλάφσκυ ήταν ένας πετυχημένος έμπορος στην Μόσχα που ασχολούνταν ερασιτεχνικά με το Θέατρο, ως ηθοποιός και ως σκηνοθέτης. To 1896 αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά με το Θέατρο. Το 1898 ίδρυσε τον θίασο «Θέατρο Τέχνης της Μόσχας» ο οποίος εξακολουθεί να υπάρχει. Σήμερα είναι παγκοσμίως γνωστός για αυτό που ονομάζεται «Μέθοδος Στανισλάφσκυ». Τι είναι αυτή η μέθοδος;

Τα περισσότερα θεατρικά έργα είναι γύρω από συναισθήματα. Τι κάνουμε όταν έχουμε να ερμηνεύσουμε έναν τέτοιον ρόλο; Μέχρι την εποχή του Στανισλάφσκυ οι ηθοποιοί μιμούνταν τα εξωτερικά γνωρίσματα ενός συναίσθηματος. Για παράδειγμα, τα άτομα που είναι λυπημένα έχουν συνήθως, αλλά όχι πάντοτε, σκυμμένο κεφάλι, μιλάνε αργά και με μπάσα φωνή. Οι ηθοποιοί μιμούνταν αυτά τα εξωτερικά γνωρίσματα του συναισθήματος, όταν είχαν να ερμηνεύσουν έναν ανάλογο ρόλο. Αυτό, όμως, φαίνονταν ότι ήταν κάτι το τεχνητό, και, τελικά, κάτι ψεύτικο.

Ο Στανισλάφσκυ πρόσεξε ότι όλοι οι άνθρωποι όταν θυμούνται ένα περιστατικό από το παρελθόν της ζωής τους, αναπαράγονται μέσα τους τα ίδια συναισθήματα που είχαν νοιώσει τότε, όταν συνέβη το περιστατικό. Για παράδειγμα, εάν ανακαλέσουμε στην μνήμα μας μιά ατυχία της ζωής μας, νοιώθουμε ξανά την λύπη, ή οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα, είχαμε νοιώσει τότε.

Η συμβουλή του Στανισλάφσκυ, που είναι και η ουσία της μεθόδου του, είναι η ακόλουθη: εάν έχεις να υποδυθείς ένα θεατρικό πρόσωπο το οποίο σε κάποια σκηνή είναι λυπημένο, τότε φέρε στην μνήμη σου ένα περιστατικό από το δικό σου παρελθόν, άφησε τον εαυτό σου να ξανανιώσει εκείνη την λύπη, και μέσα σε αυτήν την κατάσταση, της λύπης, παίξε τώρα τον ρόλο σου του προσώπου που είναι λυπημένο. Με αυτόν τον τρόπο, με αυτήν την μέθοδο, η λύπη που θα δείχνεις ως ηθοποιός που παίζει ένα λυπημένο πρόσωπο, θα είναι πραγματική.

Η τεχνική αυτή, η μέθοδος, που πήρε το όνομα του Στανισλάφσκυ, γνώρισε και εξακολουθεί να γνωρίζει μεγάλη επιτυχία όχι μόνον στην Ρωσία, αλλά και στο εξωτερικό, ιδιαίτερα δε στις ΗΠΑ. Έχουν, όμως, διατυπωθεί κριτικές για αυτήν την μέθοδο. Ότι, δηλαδή, μπορεί να αποβεί ψυχολογικά βλαβερή για έναν ή μία ηθοποιό.

Παραθέτουμε στην συνέχεια ένα κείμενο του ίδιου του Στανισλάφσκυ όπου αναφέρεται στην μέθοδό του.

"Εδώ, σήμερα, τώρα.

Αυτή είναι μιά σπουδαία στιγμή για την αίσθηση του ηθοποιού στην σκηνή. Αυτήν την κατάσταση στην σκηνή τήν ονομάζουμε «είμαι», δηλαδή υπάρχω, υφίσταμαι, τώρα, σήμερα, εδώ, στην ζωή του έργου πάνω στην σκηνή. Ας αναρωτηθεί ο καλλιτέχνης ειλικρινώς και ας απαντήσει: υποκρίνεται ή δρα αληθινά, δημιουργικά, στοχευμένα; Εάν τού είναι φανερό ότι απλώς υποκρίνεται, τότε ας χρησιμοποιήσει την προσωπική του εμπειρία, ας αποφασίσει πώς θα δρούσε σήμερα, εδώ, τώρα, σε συνθήκες ανάλογες του ρόλου. Αυτή η διαδικασία θα βοηθήσει τον καλλιτέχνη να βρεθεί στον ρόλο και τον ρόλο να βρεθεί σε αυτόν."

Здесь, сегодня, сейчас.

Это очень важный момент в самочувствии актера на сцене. Это состояние на сцене мы называем «я есмь», то есть я существую, нахожусь сейчас, сегодня, здесь, в жизни пьесы на сцене. Пусть артист cпросит себя искренне и ответит: представляет он или подлинно, продуктивно и целесообразно действует? Если ему станет ясно, что он наигрывает, то тут же, пользуясь своим человеческим опытом, пусть он решит, как бы он стал в жизни действовать сегодня, здесь, сейчас при аналогичных с ролью предлагаемых обстоятельствах. Такой ход поможет артисту найти себя в роли и роль в себе.

Κωνσταντίνος Στανισλάφσκυ του Σεργίου

Константин Сергеевич Станиславский

(Ρωσία 1863-1938)

Στο κείμενο του 1926 «Ένας ηθοποιός δημιουργείται» (Работа актёра над собой), δεύτερο μέρος. Μετάφραση Ι.Φ.