"Η πλατεία" της Μαργκερίτ Ντυράς

Μαργκερίτ Ντυράς

Η πλατεία

μετάφραση και διασκευή Γιάννη Φαρμακίδη

Βόλος, Αύγουστος 2000

Τα πρόσωπα

ΑΥΤΗ: ένα κορίτσι είκοσι ετών, συνηθισμένο. Ίσως στα χέρια της έχει ένα κέντημα και πότε-πότε, στις παύσεις, κεντά.

ΑΥΤΟΣ: ένας άνδρας σαράντα ετών, συνηθισμένος. Κουβαλά μιά βαλίτσα.

Η δράση ξετυλίγεται σε μιά πλατεία, απόγευμα, σε μιά γωνιά απ’ όπου δεν περνά κανένας. Πότε-πότε ακούγονται φωνές παιδιών.

Ένα παιδί από το βάθος της πλατείας λέει:

ΠΑΙΔΙ Πεινάω.

Τα λόγια του παιδιού είναι ευκαιρία για τον άντρα ν’ αρχίσει συζήτηση.

ΑΝΤΡΑΣ Φαίνεται είναι η ώρα για φαγητό.

Το κορίτσι του χαμογελά με συμπάθεια.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν νομίζω να έχει πάει παραπάνω από τέσσερες και μισή.

Από ένα πανέρι στο πλάϊ της παίρνει δύο φέτες ψωμί με βούτυρο και τις δίνει στο παιδί που δεν φαίνεται.

ΑΝΤΡΑΣ Πολύ γλυκό παιδάκι.

ΚΟΡΙΤΣΙ (Καθώς επιστρέφει) Δεν είναι δικό μου.

Το κορίτσι ξανακάθεται. Παύση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα μπορούσε να είναι δικό μου, συχνά το περνάνε για δικό μου, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχω παιδί.

ΑΝΤΡΑΣ (Χαμογελά) Καταλαβαίνω. Ούτε εγώ έχω.

Παύση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μερικές φορές είναι περίεργο να υπάρχουν τόσα παιδιά, αλλά κανένα να μην είναι δικό σου, δεν νομίζετε;

ΑΝΤΡΑΣ Σημασία έχει να τ΄ αγαπάει κανείς, έστω κι αν δεν είναι δικά του.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά θα μπορούσε να τ’ αγαπάει και να έχει και δικά του.

ΑΝΤΡΑΣ Εξαρτάται από τον χαρακτήρα του καθενός. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι ευχαριστημένοι με ό,τι έχουν. Εγώ ανήκω σ’ αυτούς κι έχω δει σε πολλά μέρη τέτοιους ανθρώπους. Κι εγώ θα μπορούσα να είχα παιδιά, αλλά είμαι ευχαριστημένος έτσι όπως είμαι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είπατε «σε πολλά μέρη».

ΑΝΤΡΑΣ Ταξιδεύω.

ΚΟΡΙΤΣΙ (Φιλικά) Το βλέπω. Πουλάτε κάτι και γι’ αυτό ταξιδεύετε;

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, αυτό είναι το επάγγελμά μου.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και πουλάτε τι;

ΑΝΤΡΑΣ Διάφορα μικροπράγματα που τα χρειάζεται κανείς, αλλά συχνά ξεχνάει να τ’ αγοράσει.

ΚΟΡΙΤΣΙ Απ’ αυτούς που έχουν μιά βαλίτσα ανοιγμένη εμπρός τους στις λαϊκές αγορές;

ΑΝΤΡΑΣ Ακριβώς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αν δεν γίνομαι αδιάκριτη, βγάζετε κάποιο κανονικό εισόδημα απ’ αυτά;

ΑΝΤΡΑΣ Δεν παραπονιέμαι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δηλαδή, αν μου επιτρέπετε, βγάζετε το καθημερινό σας φαγητό;

ΑΝΤΡΑΣ Δεν τρώω όλες τις μέρες το ίδιο, αλλά και δεν πεινάω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αυτό είναι καλό.

ΑΝΤΡΑΣ Έχω λίγα έξοδα, είμαι μόνος, δεν έχω σπίτι, καμιά φορά μου λείπουν κάποια πράγματα, ας πούμε μιά οδοντόκρεμα ή καμιά άλλη φορά μου λείπει η συντροφιά, αλλά, εντάξει, ζω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Χρειάζεται κάποια ιδιαίτερα προσόντα αυτή η δουλειά;

ΑΝΤΡΑΣ Να μπορεί να διαβάζει κανείς. Για να διαβάζει στις εφημερίδες που γίνονται οι λαϊκές, να διαβάζει τα δρομολόγια στους σταθμούς των τραίνων.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σκεφτόμουνα ότι ήθελε αντοχή, υπομονή, πείσμα.

ΑΝΤΡΑΣ Δεν έχω κάνει ποτέ άλλη δουλειά, αλλά υποθέτω αυτά τα χρειάζεται κάθε δουλειά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα σταματήσετε κάποια μέρα να ταξιδεύετε;

ΑΝΤΡΑΣ Δεν ξέρω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Συγνώμη που σας κάνω συνέχεια ερωτήσεις.

ΑΝΤΡΑΣ Παρακαλώ.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν σκέφτεστε να αλλάξετε επάγγελμα;

ΑΝΤΡΑΣ Δεν ξέρω πως γίνεται αυτό. Κι έπειτα γιατί;

ΚΟΡΙΤΣΙ Από σας δεν εξαρτάται; Ή από κάτι άλλο;

ΑΝΤΡΑΣ Δεν συνδέομαι με κάποιον ιδιαίτερα, είμαι κάπως απομονωμένος. Αλλά αν δεν μου συμβεί κάτι εξαιρετικό, δεν βλέπω πως θα άλλαζα επάγγελμα. Έπειτα μ’ αρέσει να ταξιδεύω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Συγνώμη που συνεχίζω τις ερωτήσεις, αλλά πως ξεκινήσατε;

ΑΝΤΡΑΣ Είναι ιστορίες μεγάλες και μπερδεμένες, στην πραγματικότητα δεν έχω το κουράγιο ούτε να τις σκεφτώ.

Μεγάλη παύση.

ΑΝΤΡΑΣ Κάνει ευχάριστο καιρό σήμερα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, ακόμη η ζέστη δεν έχει γίνει ανυπόφορη.

ΑΝΤΡΑΣ Ξέρετε, δεσποινίς, δεν είχα ποτέ ιδιαίτερη κλίση για κανένα επάγγελμα, ούτε κανέναν άλλον τρόπο ζωής. Κατά βάθος νομίζω ότι έτσι θα ‘μαι πάντα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ώστε όλα τ’ άλλα πράγματα σας αηδιάζουν;

ΑΝΤΡΑΣ Όχι ακριβώς, αλλά ούτε και μ’ αρέσουν. Πραγματικά πιστεύω ότι έτσι θα μείνω πάντα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εγώ, όμως, δεν θα μείνω πάντα έτσι.

ΑΝΤΡΑΣ Μπορείτε να το προβλέψετε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Η κατάσταση όπου αναγκαστικά βρίσκομαι τώρα θα τελειώσει αργά ή γρήγορα. Περιμένω να παντρευτώ. Κι όλα θ’ αλλάξουν.

ΑΝΤΡΑΣ Καταλαβαίνω. Ίσως και για μένα κάποτε μπορεί να συμβεί κάτι και ν’ αλλάξω επάγγελμα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εγώ όμως το ζητάω πάρα πολύ. Κι έπειτα αυτό που κάνω εγώ δεν είναι επάγγελμα, έτσι το λέω τυπικά, αλλά δεν είναι. Είναι μιά κατάσταση, μιά ολόκληρη κατάσταση, όπως κάποιος είναι παιδί ή άρρωστος.

ΑΝΤΡΑΣ Ώστε λοιπόν περιμένετε κάτι άλλο;

ΚΟΡΙΤΣΙ Φυσικά. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην παντρευτώ κι εγώ όπως όλες οι άλλες.

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, βέβαια.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είμαι νέα, υγιής, δεν λέω ψέμματα, έχω κατανόηση, δεν θα βρεθεί κάποιος να τα εκτιμήσει όλα αυτά;

ΑΝΤΡΑΣ Χωρίς αμφιβολία.

ΚΟΡΙΤΣΙ Έχω βαθιά μέσα μου την ελπίδα και κάνω κάθε τι για να την διατηρώ ζωντανή. Κάθε Σάββατο πηγαίνω πάντοτε σ’ ένα χορευτικό κέντρο και χορεύω μ’ όποιον με ζητήσει. Κι όπως λένε ότι η αλήθεια πάντοτε στο τέλος φανερώνεται, έτσι πιστεύω στο τέλος κάποιος θα βρεθεί να με εκτιμήσει και θα θελήσει να με παντρευτεί.

ΑΝΤΡΑΣ Εγώ μιά τόσο μεγάλη αλλαγή στη ζωή μου ούτε να τη φανταστώ δεν μπορώ. Με το επάγγελμα που κάνω καλύπτω ίσα-ίσα τις δικές μου ανάγκες.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αν όμως τ’ αλλάζατε;

ΑΝΤΡΑΣ Πως να τ’ αλλάξω; Πως να ξεφύγω από ένα επάγγελμα που ούτε να σκεφτώ να παντρευτώ δεν μου επιτρέπει; Αυτή η βαλίτσα διαρκώς με φέρνει όλο και πιό μακριά... Κι έπειτα έχω πάντοτε την εντύπωση πως κανένας δεν με χρειάζεται, κανένας δεν έχει ανάγκη την συντροφιά μου. Μερικές φορές αναρωτιέμαι τι κάνω, ποιά είναι η θέση μου μέσα στην κοινωνία.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δηλαδή για σας αλλαγή θα ήταν να αποκτούσατε εντελώς αντίθετα συναισθήματα από αυτά που έχετε τώρα.

ΑΝΤΡΑΣ Βέβαια, αλλά έχω φτάσει πλέον σε σημείο να μ’ αρέσει η δουλειά που κάνω. Μάλλον είμαι φιαγμένος γι’ αυτήν.

ΚΟΡΙΤΣΙ Βρίσκετε πάντοτε δικαιολογίες για να μην αλλάξατε.

ΑΝΤΡΑΣ Όχι ακριβώς, απλά προσπαθώ να είμαι πιό λογικός, απ’ ό,τι ήμουνα παλιότερα. Μπορεί και να κάνω λάθος, αλλά τι σημασία έχει;

ΚΟΡΙΤΣΙ Εσείς λοιπόν συνέχεια ταξιδεύετε κι εγώ συνέχεια μένω στον ίδιο τόπο. Καθώς σας ακούω προσπαθώ να με φανταστώ στη θέση σας, αλλά μου φαίνεται πως θα φοβόμουνα.

ΑΝΤΡΑΣ Κι εγώ φοβάμαι μερικές φορές, όταν ξυπνάω την νύχτα. Και μερικές φορές επίσης όταν πέφτει ο ήλιος, αλλά μόνον εάν βρέχει ή έχει ομίχλη. Καμιά φορά υπάρχει κι ένα άλλο είδος φόβου, να πεθάνεις και κανείς να μην το καταλάβει. Αν και αυτός ο φόβος είναι τελικά ένας λόγος να χαίρεσαι γι’ αυτό που είσαι. Όταν ξέρεις ότι όταν πεθάνεις κανένας δεν θα υποφέρει γι’ αυτό, ούτε καν ένα σκυλάκι, τότε αισθάνεσαι πιό ανάλαφρος.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι πως δεν μ’ αρέσει να ταξιδεύω, αλλά δεν θα μπορούσα να το κάνω, όπως εσείς, χωρίς κάτι, κάπου να με περιμένει. Προτιμώ να μείνω εδώ.

ΑΝΤΡΑΣ Να μείνετε για να περιμένετε την αλλαγή που ονειρεύεστε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι. Να μείνω για να σκέφτομαι όλη την ώρα, με όλες μου τις δυνάμεις την κατάσταση όπου βρίσκομαι, αλλιώς δεν θα καταφέρω να ξεφύγω. Εσείς, όσο ασήμαντος κι αν αισθάνεστε, δεν μπορείτε να ξέρετε τι θα πει να είσαι ένα τίποτα.

ΑΝΤΡΑΣ Δηλαδή, αν καταλαβαίνω καλά, κανένας δεν θα βρεθεί να κλάψει ούτε για σας.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κανένας. Και είμαι ήδη είκοσι ετών. Αλλά μιά μέρα θα βρεθεί κάποιος να κλάψει. Έχω ελπίδα. Δεν μπορεί να συμβεί διαφορετικά.

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, έτσι είναι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εσείς, κύριε, θα υπήρχε , το φαντάζομαι, κάποια εποχή που ζούσατε κάπως αλλιώς.

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, βέβαια, αλλά είναι τόσο παλιά. Πάντως τα πράγματα το έφεραν να έχω ταξιδέψει αρκετά με τη βαλίτσα μου. Ακόμη και σε μιά χώρα του εξωτερικού. Δεν πούλησα και πολλά, αλλά τουλάχιστον την είδα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σ’ αυτήν την χώρα δεν υπάρχουν άνθρωποι δυστυχισμένοι ή κορίτσια που περιμένουν;

ΑΝΤΡΑΣ Και βέβαια.

ΚΟΡΙΤΣΙ Τα ίδια όπως παντού.

ΑΝΤΡΑΣ Αυτός δεν είναι λόγος για να μην την δει κανείς. Η πόλη όπου πήγα βρίσκεται σε μιά χερσόνησο και στην άκρη έχει μια τεράστια πλατεία και γύρω γύρω ατέλειωτες σκάλες. Οι χειμώνες δεν είναι βαρείς, στην πραγματικότητα ούτε καταλαβαίνεις ότι είναι χειμώνας.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θέλω τόσο πολύ να ξεφύγω από την κατάσταση όπου βρίσκομαι, ώστε δεν έχω καμιά επιθυμία για ταξίδια και καινούρια πράγματα. Το μόνο που θέλω είναι να ανοίκω σε κάποιον, ν’ αρχίσω να έχω δικά μου πράγματα, έναν δικό μου χώρο. Ξέρετε, καμιά φορά πιάνω τον εαυτό μου να ονειρεύεται μια ηλεκτρική κουζίνα.

ΑΝΤΡΑΣ Θα είναι σαν τα ταξίδια που έτσι και τ’ αρχινήσει κανείς δεν τα σταματάει πιά. Μετά θα θέλετε ένα ψυγείο, μετά κάτι άλλο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα ήταν τόσο κακό να μην σταματήσω στο ψυγείο;

ΑΝΤΡΑΣ Όχι, καθόλου, απλά , μιλάω για τον εαυτό μου, αυτή η ιδέα θα με κούραζε περισσότερο κι απ’ το να ταξιδεύω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Γιατί να μην γίνω όπως όλος ο κόσμος; Αλλοίμονο αν με κουράσει ένα ψυγείο.

ΑΝΤΡΑΣ Σας καταλαβαίνω. Ίσως εγώ να έχω άδικο. Υπήρξε μιά μέρα στη ζωή μου που δεν ήθελα πλέον να ζήσω. Πεινούσα, αλλά δεν είχα καθόλου χρήματα. Έπρεπε να βγω να πουλήσω για να φάω. Αλλά δεν έβρισκα κανέναν λόγο να συνεχίσω να εργάζομαι για να ζω. Πέρασα ολόκληρη τη μέρα μ’ αυτή τη σκέψη. Μετά βέβαια πήρα τη βαλίτσα μου και βγήκα να δουλέψω για να ξαναφάω. Όλα ξανάρχισαν όπως και πριν, αλλά με την εξής διαφορά: από κείνη τη μέρα οι σκέψεις για το μέλλον άρχισαν να με κουράζουν περισσότερο από ποτέ.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και κείνη την χώρα που σας άρεσε τόσο την επισκεφθήκατε πριν ή μετά από τη μέρα αυτή;

ΑΝΤΡΑΣ Μετά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εσείς ίσως να μην είστε πιό ευτυχισμένος από μένα, αλλά τουλάχιστον μπορείτε ν’ αλλάξτε πόλη ή να φανταστείτε ότι αλλάζετε επάγγελμα ή ο,τιδήποτε άλλο. Εγώ πρέπει να σκέφτομαι συνέχεια την κατάσταση όπου βρίσκομαι. Όταν κάνει καλό καιρό, τρομάζω μήπως και παρασυρθώ απ’ αυτόν και σταματήσω να την σκέφτομαι για μιά έστω στιγμή.

ΑΝΤΡΑΣ Η δουλειά που κάνετε μ’ αυτό το μικρό παιδί δεν σας ευχαριστεί;

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, δεν μ’ ευχαριστεί κι ούτε κάνω κάτι για να γίνει υποφερτή. Δέχομαι να κάνω όλες τις δουλειές που μου ζητάνε, ακόμη και τις πιό βαριές, γιατί αν τις αρνιόμουνα, αυτό θα σήμαινε ότι ζητάω να καλυτερέψω την κατάσταση όπου βρίσκομαι. Όμως εγώ θέλω να ζω μέσα στη απαίσια κατάστασή μου για να έχω την επιθυμία να ξεφύγω από αυτήν.

ΑΝΤΡΑΣ Είναι όμως παράξενο, δεσποινίς, να μπορείτε να απαλύνετε τη ζωή σας και να το αρνείστε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, κύριε, πάντως εγώ δεν αρνούμαι τίποτα, ποτέ δεν αρνήθηκα να κάνω αυτό που μου ζητούσανε. Όσο παλιά και να θυμηθώ, πάντοτε δέχτηκα, υπάκουα, τα πάντα, ώστε κάποια μέρα να μη μπορώ να αντέξω τίποτα. Θα μου πείτε ότι είναι ίσως απλοϊκό, αλλά δεν έχω βρει τίποτα άλλο για να ξεφύγω. Εσείς, όμως, κύριε, ακόμη κι αν πάτε κάπου όπου πήγατε και άλλη φορά, βλέπετε καινούρια πράγματα εκεί;

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, έχουν χτιστεί καινούρια σπίτια ή καμιά φορά το ξενοδοχείο έχει αλλάξει ιδιοκτήτη. Ο καινούριος ιδιοκτήτης είναι πιό φιλικός με τους πελάτες.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, κάθε μέρα ξαφνιάζομαι που είμαι ακόμη εκεί. Δεν είναι σωστό; Χωρίς αυτό, δε θα καταφέρω τίποτα.

ΑΝΤΡΑΣ Νομίζω πως όλος ο κόσμος ξαφνιάζεται.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κάθε πρωΐ ξαφνιάζομαι όλο και περισσότερο. Δεν το κάνω επίτηδες. Με το που ξυπνώ ξαφνιάζομαι και θυμάμαι τότε που ήμουνα μικρό κορίτσι, σαν όλα τ’ άλλα. Την εποχή που βγαίνουν τα κεράσια. Ήταν τέτοια εποχή που μ’ έβαλαν σ’ αυτή τη δουλειά. Πέστε μου, κύριε, τι άλλο βλέπετε έκτός από αυτά που μου έχετε πει;

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, εκτός από τον ξενοδόχο, μπορεί στο καφενείο να έχουν βάλει ραδιόφωνο. Κι αυτό είναι πολύ ωραίο. Ένα καφενείο χωρίς μουσική γίνεται ένα καφενείο με μουσική. Και τότε φυσικά υπάρχει πιό πολύς κόσμος και μένουν πιό αργά. Κι αυτό κάνει πιό όμορφα τα βράδυα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όμορφα είπατε;

ΑΝΤΡΑΣ Ναι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μου φαίνεται μερικές φορές πως αν ξέραμε... Αχ, κύριε, θα χτυπιόμουνα, θα σωζόμουνα, θα την είχα ικετέψει την μητέρα μου.

ΑΝΤΡΑΣ Αλλά δεν ξέρουμε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όταν άρχισε η εποχή των κερασιών, οι άλλοι περνούσαν κάτω απ’ το παράθυρο. Εγώ τους κυττούσα πίσω απ’ τις κουρτίνες και μου ’βαζαν τις φωνές γι’ αυτό.

ΑΝΤΡΑΣ Εγώ τα κεράσια τα μάζεψα πολύ αργά στη ζωή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μιλήστε μου για τα καφενεία γεμάτα κόσμο και μουσική.

ΑΝΤΡΑΣ Χωρίς αυτά δεν θα μπορούσα να ζήσω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και μένα μ’ αρέσουν. Θα πηγαίνω εκεί με τον σύζυγό μου, θα συναντάμε κόσμο, θ’ ακούμε μουσική. Και ’σεις, κύριε, συναντάτε εκεί κόσμο.

ΑΝΤΡΑΣ Δεν μένω ποτέ σε μιά πόλη περισσότερο από δυό μέρες. Τα πράγματα που πουλάω δεν είναι τόσο απαραίτητα. Στ’ αλήθεια κάνει πολύ καλό καιρό σήμερα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Πλησιάζει το καλοκαίρι.

ΑΝΤΡΑΣ Ίσως, δεσποινίς, καλύτερα να μην αρχίζουμε τίποτα, να τ’ αφήνουμε όλα για αύριο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Για να το λέτε αυτό, κύριε, το σήμερα για σας είναι αρκετά γεμάτο για να περιμένετε το αύριο. Για μένα το σήμερα είναι ένα τίποτα, μιά έρημος. Δεν κάνω τίποτα, μόνον δουλεύω.

ΑΝΤΡΑΣ Κι όμως ό,τι κι αν κάνετε, κάποια μέρα θα μετρήσει. Κάποια μέρα η έρημος αναπόφευκτα θα ξανακατοικηθεί. Είναι φόρες που κάτι αρχίζει, που η λύση παρουσιάζεται κι όμως μόνον αρκετά αργότερα το αντιλαμβανόμαστε. Ξέρω ότι εκείνο το ταξίδι μ’ άλλαξε. Ήταν σ’ εκείνη τη πόλη που ξεκαθάρισαν πολλά απ’ όσα είχα δει πριν. Δεν ξέρουμε αμέσως σε ποιά πόλη έχουμε φτάσει, μόνον αργότερα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ίσως πραγματικά κάτι να έχει αρχίσει όταν μιά μέρα έκανα μιά ευχή ν’ αρχίσει.

ΑΝΤΡΑΣ Πραγματικά, νομίζουμε ότι τίποτα δεν συμβαίνει κι όμως κάτι μπορεί να συμβαίνει.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εγώ είμαι τόσο μπλεγμένη, δεν έχω καθόλου χρόνο για να νοιώσω αν συμβαίνει. Αλλά ελπίζω ότι κάποια μέρα όλα θα ξεκαθαρίσουν, όπως μ’ αυτό το ταξίδι σας.

ΑΝΤΡΑΣ Είστε βέβαιη ότι πρέπει να δέχεται κανείς να κάνει όλη αυτή τη δουλειά, όλη την ώρα; Προφανώς δεν σας δίνω καμιά συμβουλή... Αλλά μιά άλλη στη θέση σας δεν θα προσπαθούσε να ξεφύγει; Σκεφτείτε το.

ΚΟΡΙΤΣΙ Φοβάστε, κύριε, μήπως κάποια μέρα χάσω την υπομονή μου;

ΑΝΤΡΑΣ Είναι αλήθεια, δεσποινίς, ότι αυτή η δύναμη θελήσεως που έχετε, που τίποτα δεν μπορεί να την κάμψει, την βρίσκω λίγο ανησυχητική... αλλά δεν σας τα λέω αυτά, παρά γιατί είναι δύσκολο να δεχτεί κανείς πως κάποια στην ηλικία σας έχει διαλέξει να ζει με τέτοια αυστηρότητα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, δεν έχω άλλη λύση, σας διαβεβαιώ, το έχω σκεφτεί πάρα πολύ.

Παύση.

ΑΝΤΡΑΣ Πόσα πρόσωπα, υπηρετείτε, δεσποινίς, εάν επιτρέπετε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Επτά.

ΑΝΤΡΑΣ Σε ποιόν όροφο;

ΚΟΡΙΤΣΙ Στον τέταρτο.

ΑΝΤΡΑΣ Και πόσα δωμάτια;

ΚΟΡΙΤΣΙ Οχτώ.

ΑΝΤΡΑΣ Αλλοίμονο!

ΚΟΡΙΤΣΙ Μα όχι, γιατί, κύριε, αλλοίμονο; Αυτό δεν μετράει. Μάλλον εγώ δεν εξηγήθηκα σωστά, γι’ αυτό δεν με καταλάβατε.

ΑΝΤΡΑΣ Δεσποινίς, νομίζω ότι πάντοτε μπορείτε να πείτε ότι από ένα σημείο και πέρα δεν μπορείτε να βγάλετε παραπάνω δουλειά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, κύριε. Είναι καλύτερα να δουλεύω υπερβολικά. Εάν έχω χρόνο να σκεφτώ έξω απ’ τη δουλειά, τότε είμαι χαμένη.

ΑΝΤΡΑΣ Κι είστε είκοσι ετών.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, αλλά δεν είναι εκεί το θέμα.

ΑΝΤΡΑΣ Αντίθετα νομίζω ότι εκεί είναι το θέμα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν φταίνε αυτοί, εάν εμείς δεχόμαστε να κάνουμε όλη τη δουλειά που μας ζητάνε. Κι εγώ στη θέση τους το ίδιο θά ’κανα.

ΑΝΤΡΑΣ Δεσποινίς, θά ’θελα να σας διηγηθώ πως μπήκα σε ’κεινη την πόλη, αφού πρώτα άφησα την βαλίτσα μου στο ξενοδοχείο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, κύριε, αλλά δεν χρειάζεται ν’ ανησυχείτε για μένα. Θα ξαφνιαζόμουνα αν άφηνα τον εαυτό μου να χάσει την υπομονή έστω μιά μέρα. Δεν σκέφτομαι παρά μόνον αυτό, τον κίνδυνο να χάσω ακριβώς την υπομονή.

ΑΝΤΡΑΣ Δεσποινίς, είχε πάει απόγευμα, αφού άφησα τη βαλίτσα...

ΚΟΡΙΤΣΙ Διότι σκεφτόμαστε πολύ, κύριε, ξέρετε. Προσγειωμένες μέσα στη δουλειά μας, δεν μας μένει παρά να κάνουμε αυτό, να σκεφτόμαστε, να σκεφτόμαστε, είναι τρελλό. Αλλά χωρίς αμφιβολία, όχι όπως εσείς, που σκεφτόσαστε για να μην κάνετε τίποτα. Εμείς σκεφτόμαστε το κακό. Όλη την ώρα.

ΑΝΤΡΑΣ Ήταν βράδυ, λίγο πριν το φαγητό, μετά τη δουλειά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εμείς σκεφτόμαστε πάντοτε τα ίδια πράγματα, τα ίδια πρόσωπα και πάντοτε μέσα στο κακό. Γι’ αυτό προσέχουμε τόσο πολύ και γι’ αυτό δεν χρειάζεται εσείς να ανησυχείτε. Αλλά, βλέπετε, μιλούσατε για επαγγέλματα, αυτό που εσείς κάνετε σας οδηγεί στο να σκέφτεστε όλη τη μέρα το κακό; Το απόγευμα, είπατε, αφού αφήσατε τη βαλίτσα σας;

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, δεσποινίς. Δεν ήταν παρά το απόγευμα που βγήκα να περπατήσω στην πόλη. Έψαχνα για εστιατώριο. Θέλει ώρα και ψάξιμο να βρει κανείς κάτι που να είναι για την τσέπη του. Και καθώς έψαχνα απομακρύνθηκα από το κέντρο κι έπεσα πάνω στον ζωολογικό κήπο. Φυσούσε η αύρα. Οι άνθρωποι είχαν τελειώσει τη δουλειά τους και περπατούσαν στον κήπο που βρίσκεται σ’ ένα ύψωμα πάνω από την πόλη.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά είμαι βέβαιη, κύριε, πως η ζωή είναι όμορφη. Χωρίς αυτό, δεν θα άξιζε τον κόπο να προσπαθούμε.

ΑΝΤΡΑΣ Δεν ξέρω τι συνέβη. Με το που μπήκα στον κήπο έγινα ένας άνθρωπος γεμάτος από ζωή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, δεν καταλαβαίνω πως μόνο με το να δει κανείς έναν κήπο μπορεί να γίνει ευτυχισμένος.

ΑΝΤΡΑΣ Κι όμως είναι συνηθισμένη η ιστορία που σας διηγούμαι, δεσποινίς, και θ’ ακούσετε κι άλλες παρόμοιες στη ζωή σας. Λοιπόν, εκεί μέσα στον κήπο, ξαφνικά, ένοιωσα ευχάριστα σαν να είχε δημιουργηθεί για μένα, ή καλύτερα σαν να είχα απότομα μεγαλώσει και μπορούσα να καταλάβω όλα τα γεγονότα της ζωής μου. Η αύρα είχα σηκωθεί, το φως είχε γίνει κιτρινοκόκκινο, ακόμη και τα λιοντάρια, που το τρίχωμά τους είχε πάρει το ίδιο χρώμα, ήταν ευτυχισμένα που βρίσκονταν εκεί. Ο αέρας μύριζε ταυτόχρονα φωτιά και λιοντάρια και τον ανέπνεα σαν την οσμή μιας αδερφοσύνης που επί τέλους μ’ αφορούσε. Όλοι εκείνοι που έκαναν περίπατο ενδιαφέρονταν ο καθένας για τους άλλους κι όλοι μαζί αφήνονταν να λουστούν σ’ αυτό το κιτρινοκόκκινο φως. Θυμάμαι πως μου φάνηκε ότι έμοιζαν με τα λιοντάρια. Είχα γίνει, ξαφνικά, ευτυχισμένος.

ΚΟΡΙΤΣΙ Πως ήταν η ευτυχία; Σαν ξεκούραση, σαν δροσιά, σαν τι;

ΑΝΤΡΑΣ Κάτι παραπάνω απ’ αυτά. Ήταν μιά δύναμη που ανέβαινε στο κεφάλι μου και δεν ήξερα τι να την κάνω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μια δύναμη που σας έκανε να υποφέρετε;

ΑΝΤΡΑΣ Ίσως, ναι, γιατί δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να την απορροφήσει.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αυτό, νομίζω, είναι η ελπίδα, κύριε.

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, αυτό είναι η ελπίδα, το ξέρω. Όπως και να το κάνουμε είναι η ελπίδα. Ελπίδα για τι πράγμα; Για τίποτα. Η ελπίδα για ελπίδα... Όλα αυτά έγιναν πριν τρία χρόνια. Γι’ αυτό οι αναμνήσεις τούτες μου είναι ακόμη τόσο κοντινές και μ’ αρέσει να τις διηγούμαι, έτσι, για να περνάει η ώρα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σας καταλαβαίνω, κύριε. Κι εγώ πότε-πότε πιάνω συζήτηση μ’ άγνωστους, όπως κάνουμε τώρα σ’ αυτή τη πλατεία.

ΑΝΤΡΑΣ Όταν οι άνθρωποι έχουν όρεξη για συζήτηση, αυτό φαίνεται πολύ καθαρά, αλλά δεν είναι συχνό. Μόνο στις πλατείες φαίνεται φυσικό. (Μακρά σιωπή. Ο άντρας ξαναρχίζει:) Δεσποινίς, είπατε λοιπόν οκτώ δωμάτια. Μεγάλα δωμάτια;

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν ξέρω, εξαρτάται πως τα βλέπει κανείς.

ΑΝΤΡΑΣ Εάν έχω καταλάβει σωστά, δεσποινίς, θέλετε όλα όσα έχουν οι άλλοι και τα θέλετε μ’ ένα τρόπο, θα ’λεγα, ηρωϊκό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μου είναι αδιάφορη αυτή η λέξη. Είμαι τόσο στερημένη που μου είναι αδιάφορο εάν θέλω να ζήσω ή να πεθάνω.

ΑΝΤΡΑΣ Είναι όμως κάποιες φορές που δεν μπορεί ν’ αποφύγει κανείς να είναι ήρωας.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αν αρνηθώ να κάνω κάτι που θα μου πουν, θ’ αρχίσω να οργανώνομαι, να αμύνομαι, να ασχολούμαι με τα δικαιώματά μου, να πιστεύω ότι υπάρχουν. Και τότε θα είμαι χαμένη.

Παύση. Το κορίτσι ξαναπιάνει το πλέξιμο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Η ευτυχία που νοιώσατε σ’ εκείνον τον κήπο, εξακολούθησε να υπάρχει, κύριε, πέστε μου;

ΑΝΤΡΑΣ Εξακολούθησε αρκετές μέρες. Καμιά φορά συμβαίνει αυτό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Πιστεύετε ότι αυτό συμβαίνει σ’ όλον τον κόσμο ή όχι;

ΑΝΤΡΑΣ Μπορεί να υπάρχουν κάποιοι που αυτό δεν τους συμβαίνει ποτέ. Όσο ανυπόφορη κι αν είναι αυτή η σκέψη, υπάρχουν.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αυτό είναι μιά υπόθεση που κάνετε, κύριε, έτσι δεν είναι;

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, μπορεί να κάνω λάθος, δεσποινίς, για να πω την αλήθεια, δεν ξέρω τίποτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όμως φαίνεστε να γνωρίζετε, κύριε.

Μικρή παύση.

ΑΝΤΡΑΣ Όχι, δεσποινίς, όχι περισσότερο από τους άλλους.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, θα ήθελα να σας ρωτήσω επίσης: ακόμη κι αν ο ήλιος είχε δύσει πιό πριν στην πόλη, τότε, επειδή σε ’κείνες τις χώρες δύει γρήγορα, ο ίσκιος θα έπρεπε αρκετά σύντομα μετά να φτάσει στον κήπο, έτσι δεν είναι; Μέσα σε δέκα λεπτά από τη στιγμή που θ’ άρχιζε να δύει.

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, δεσποινίς, αλλά σας διαβεβαιώ, εκείνη ακριβώς τη στιγμή είχα φτάσει, τη στιγμή, ξέρετε, της πυρκαϊάς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σας πιστεύω, κύριε.

ΑΝΤΡΑΣ Δεν θα τό ’λεγα, δεσποινίς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μα, ναι, κύριε, εντελώς. Εξ άλλου θα μπορούσατε να είχατε φτάσει εκεί οποιαδήποτε άλλη στιγμή και να μην είχε αλλάξει τίποτα στη συνέχεια, έτσι δεν είναι;

ΑΝΤΡΑΣ Θα μπορούσα, ναι, αλλά εκείνη τη στιγμή έφτασα, μ’ όλο που δεν διαρκεί παρά μερικά λεπτά τη μέρα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όμως δεν έχει σημασία αυτό.

ΑΝΤΡΑΣ Όχι, δεν έχει σημασία.

Μικρή παύση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και μετά;

ΑΝΤΡΑΣ Μετά ο κήπος ξανάμεινε ο ίδιος, με τη διαφορά ότι είχε νυχτώσει. Η δροσιά ανέβαινε από τη θάλασσα και καθώς είχε κάνει πολύ ζέστη όλη μέρα, αυτό ήταν πολύ ευχάριστο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά στο τέλος έπρεπε να πάτε για φαγητό ή όχι;

ΑΝΤΡΑΣ Δεν πεινούσα πλέον πάρα πολύ, ξαφνικά διψούσα. Εκείνο το βράδυ δεν έφαγα. Ίσως και να μην το σκέφτηκα καθόλου.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μα αφού είχατε βγει από το ξενοδοχείο ακριβώς γι’ αυτό, για φαγητό.

ΑΝΤΡΑΣ Ναι, αλλά μετά το ξέχασα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Για μένα, κύριε, είναι νύκτα όλη τη μέρα.

ΑΝΤΡΑΣ Είναι γιατί το θέλετε, δεσποινίς, όχι; Εσείς θέλετε να βγείτε και να είστε στην ίδια κατάσταση που ήσασταν όπως μπήκατε, όπως ξυπνάει κανείς μετά από μιά μεγάλη νύχτα. Ξέρω πολύ καλά τι είναι να θέλει κανείς να δημιουργήσει νύχτα γύρω του, αλλά, κυττάξτε, μου φαίνεται πως μάταια προσπαθείτε, οι κίνδυνοι της μέρας μπορούν πάντα να διεισδύσουν.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ω, δεν είναι μιά τόσο βαθιά νύχτα, κύριε, δεν πιστεύω ότι οι κίνδυνοι της μέρας μπορούν τόσο να την απειλήσουν… Αλλά κάποια στιγμή πρέπει να ξυπνήσω για πάντα, πρέπει.

ΑΝΤΡΑΣ Δηλαδή, οι μέρες κυλούν πάντοτε ίδιες για σας, δεσποινίς, ακόμη κι αν είναι διαφορετικές.

ΚΟΡΙΤΣΙ Απόψε έχουν καλεσμένους κάποιος γνωστούς τους, όπως κάθε Πέμπτη. Εγώ θα φάω αρνίσιο μπούτι, μόνη μου μέσα στην κουζίνα, στην άκρη του διαδρόμου.

ΑΝΤΡΑΣ Κι ο θόρυβος από τις συζητήσεις τους θα φτάνει σε σας πάντοτε ο ίδιος, τόσο ίδιος που θα πίστευε κάνεις ότι κάθε Πέμπτη λένε τα ίδια πράγματα;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, και όπως πάντοτε, δεν καταλαβαίνω τίποτα απ’ όσα λένε.

ΑΝΤΡΑΣ Κι εσείς θα είστε μόνη, περιτριγυρισμένη από τα υπολείμματα του φαγητού που σερβίρατε, νυσταγμένη. Και θα σας φωνάξουν να πάρετε τα πρώτα πιάτα και να φέρετε τα δεύτερα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, θα χτυπήσουν το κουδούνι, αλλά κάνετε λάθος, δεν θα με ξυπνήσουν, θα τους σερβίρω μισοκοιμισμένη. Μα γιατί μου λέτε όλα αυτά;

ΑΝΔΡΑΣ Ίσως για να σας τα θυμίσω εσάς την ίδια, δεν ξέρω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, κύριε, χωρίς αμφιβολία, αλλά βλέπετε, μιά μέρα θ’ ανοίξω την πόρτα, θα μπω στο σαλόνι και θα μιλήσω.

ΑΝΔΡΑΣ Θα πρέπει.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα πω: απόψε δεν σερβίρω. Η κυρία θα εκπλαγεί. Θα πω: γιατί να σερβίρω, αφού από σήμερα… από σήμερα… Αλλά όχι, δεν ξέρω με ποιό τρόπο λέγονται τέτοια σπουδαία πράγματα.

Ο ΑΝΔΡΑΣ δεν απαντά και θα νόμιζε κανείς ότι προσέχει την γλυκύτητα της αύρας. Το κορίτσι δεν φαίνεται να περιμένει απόκριση σε όσα μόλις είπε.

ΑΝΔΡΑΣ Σε λίγες μέρες θά ’χουμε καλοκαίρι. (Προσθέτει μ’ έναν αναστεναγμό.) Α! Είμαστε πραγματικά οι τελευταίοι των τελευταίων!

ΚΟΡΙΤΣΙ Λένε ότι κι αυτοί χρειάζονται.

ΑΝΔΡΑΣ Λένε ότι όλα χρειάζονται, δεσποινίς, ναι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όμως, κύριε, καμιά φορά αναρωτιέται κανείς γιατί είναι έτσι.

Σιωπή.

ΑΝΔΡΑΣ Ποιός ξέρει, δεσποινίς, ίσως όλα αυτά τελειώσουν για σάς ξαφνικά, ίσως κι αυτό το καλοκαίρι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ποιός ξέρει, πραγματικά;

ΑΝΔΡΑΣ Θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής, δεσποινίς. Ποιά κατάλληλη ευκαιρία περιμένετε για ν’ ανοίξετε αυτήν την πόρτα; Γιατί δεν αποφασίζετε να την ανοίξετε απόψε, για παράδειγμα;

ΚΟΡΙΤΣΙ Μόνη μου δεν θα μπορούσα.

ΑΝΔΡΑΣ Θέλετε να πείτε, δεσποινίς, ότι καθώς δεν έχετε ούτε χρήματα, ούτε κάποιο πτυχίο, θα ήσασταν αναγκασμένη να ξαναρχίσετε τα ίδια κι έτσι δεν θα κερδίζατε τίποτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι κι αυτό θέλω να πω και κάτι άλλο. Θέλω να πω ότι μόνη μου είμαι, δεν ξέρω πώς να το πω, σαν μηδενικό, ναι. Μόνη μου δεν θα μπορούσα ν’ αλλάξω τίποτα. Θα συνεχίσω να πηγαίνω κάθε Σάββατο σ’ αυτόν τον χορό και μιά μέρα ένας άντρας θα μου ζητήσει να γίνω γυναίκα του κι εγώ τότε θα δεχτώ. Πιό πριν, όχι, δεν θα μπορέσω ν’ ανοίξω την πόρτα.

ΑΝΔΡΑΣ Και πως μπορείτε να ξέρετε, εάν δεν έχετε ποτέ δοκιμάσει;

ΚΟΡΙΤΣΙ Έχω δοκιμάσει. Και γι’ αυτό ξέρω ότι μόνη θα ήμουν ακριβώς ένα μηδενικό. Όχι, πρέπει μιά φορά να με διαλέξει κάποιος. Έτσι θα έχω τη δύναμη να αλλάξω. Καταλαβαίνετε, κύριε, ποτέ κανένας δεν με διάλεξε, εκτός για τις πιό απρόσωπες ικανότητές μου και για να είμαι όσο πιό ανύπαρκτη γινότανε, γι’ αυτό πρέπει να με διαλέξει κάποιος μιά φορά, μιά μόνον φορά. Χωρίς αυτό ούτε εγώ δεν θα μπορώ να διαλέξω. Γι’ αυτό παλεύω τόσο πολύ για τον γάμο, καταλαβαίνετε.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, δεσποινίς, αλλά πως είναι δυνατόν να περιμένετε να σας διαλέξει κάποιος, όταν εσείς η ίδια δεν μπορείτε να διαλέξετε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Αν διαλέξω εγώ η ίδια, όλοι οι άντρες θα μου ταιριάζουν, μόνο και μόνον επειδή θα θέλουν κάτι από μένα. Αντίθετα, έναν άντρα που θα με πρόσεχε, θα τον εύρισκα επιθυμητό γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο.

ΑΝΤΡΑΣ Αλλά δεν έχετε σκεφτεί ότι αυτή η επιλογή που ένας άλλος θα κάνει για σας μπορεί να μην σας ταιριάζει και κι ο ίδιος να γίνει δυστυχισμένος αργότερα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Το έχω σκεφτεί λίγο, αλλά πριν αρχίσει ο,τιδήποτε, δεν μπορώ από τώρα να σκεφτώ το κακό που θα ήταν δυνατό να κάνω σε άλλους. Ένα πράγμα λέω στον εαυτό μου: εάν όλος ο κόσμος κάνει κακό ζώντας, διαλέγοντας, λαθεύοντας, εάν αυτό δεν μπορώ να το αποφύγω, τότε κι εγώ όπως όλοι! Θα περάσω από το κακό, εάν όλος ο κόσμος περνάει από κει.

ΑΝΔΡΑΣ Ησυχάστε, δεσποινίς, θα βρεθούν εκείνοι που θα μαντέψουν μιά μέρα ότι υπάρχετε. Όμως κάποιες φορές μπορεί κανείς να ζήσει και μ’ αυτήν την έλλειψη που μιλάτε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ποιά έλλειψη; Να μην σε διαλέξει κανένας;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι. Όσο για μένα, να με διαλέξουν θα μου προκαλούσε τόση έκπληξη που θα μ’ έκανε να γελάω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εμένα δεν θα μου έκανε καμιά έκπληξη. Αντίθετα θα το έβρισκα εντελώς φυσικό. Το να μην μ’ έχει διαλέξει ακόμη κανένας, αυτό είναι που μου προκαλεί έκπληξη. Είναι κάτι που δεν καταλαβαίνω, κάτι που δεν μπορώ να συνηθίσω.

ΑΝΔΡΑΣ Θα συμβεί, δεσποινίς, σας διαβεβαιώ.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σας ευχαριστώ, κύριε. Αλλά το λέτε αυτό για να με κάνετε να ευχαριστηθώ ή γιατί αυτό φαίνεται, το μαντεύετε, πάνω μου;

ΑΝΔΡΑΣ Χωρίς αμφιβολία, ναι, δεσποινίς, το μαντεύω. Σας το είπα χωρίς να το πολυσκεφτώ προηγουμένως, και όχι για να σας κάνω να ευχαριστηθείτε. Το είπα επειδή είχα κάποια ένδειξη.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι εσείς, κύριε, πως το ξέρετε για τον εαυτό σας;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, διότι… ακριβώς δεν εκπλήττομαι… Δεν εκπλήττομαι καθόλου που δεν με έχουν διαλέξει με τον τρόπο που εσείς επιθυμείτε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Στη θέση σας, κύριε, θα έκανα κάθε θυσία για να μου έρθει αυτή η επιθυμία.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλά, δεσποινίς, αφού εγώ ο ίδιος δεν την έχω αυτήν την επιθυμία, μόνον τυχαία θα μπορούσε να μου έρθει.

ΚΟΡΙΤΣΙ Α, κύριε. Με κάτι τέτοια που λέτε θα μπορούσατε να με κάνατε να θέλω να πεθάνω.

ΑΝΔΡΑΣ Εγώ ειδικά ή είναι τρόπος του λέγειν;

ΚΟΡΙΤΣΙ Τρόπος του λέγειν κύριε, τρόπος του λέγειν.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, γιατί δεν θα μου άρεζε καθόλου να προκαλούσα σε κάποιο πρόσωπο, ούτε μιά φορά, μιά τόσο δυνατή επιθυμία για κάτι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σας ζητώ συγνώμη, κύριε.

ΑΝΔΡΑΣ Παρακαλώ, δεσποινίς, δεν έχει σημασία.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και σας ευχαριστώ.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλά για ποιό πράγμα;

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν ξέρω, κύριε, για την φιλικότητά σας.

ΙΙ

Το παιδί φωνάζει από το βάθος της πλατείας.

ΠΑΙΔΙ Δίψασα.

Το ΚΟΡΙΤΣΙ βγάζει ένα θερμός κι ένα ταμπούρλο από την τσάντα της και φεύγει.

ΑΝΔΡΑΣ Μετά από δυό φέτες με βούτυρο, είναι επόμενο να διψάσει.

Το κορίτσι επιστρέφει κλείνοντας το θερμός.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, γι’ αυτό του έδωσα γάλα.

ΑΝΔΡΑΣ Όταν βλέπω παιδιά, με πλημμυρίζει ξαφνικά μιά εμπιστοσύνη, χωρίς να ξέρω γιατί. Σαν ανακούφιση από κάποιο βάρος που δεν το ξέρω. Μου θυμίζουν τα λιοντάρια εκείνου του κήπου, τα βλέπω σαν μικρά λιοντάρια, ναι, έτσι τα βλέπω.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά δεν φαίνονται να σας δίνουν την ίδια ευτυχία που σας είχαν δώσει εκείνα τα λιοντάρια.

ΑΝΔΡΑΣ Δίνουν κάποια ευτυχία, αλλά είναι αλήθεια όχι την ίδια. Συνεχώς σας ανησυχούν, σας αναστατώνουν. Δεν είναι ότι αγαπώ τόσο πολύ τα λιοντάρια, καταλαβαίνετε, όχι. Όχι, τρόπος του λέγειν.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ίσως δίνετε υπερβολική σημασία σε κείνη την πόλη, κύριε, και η υπόλοιπη ύπαρξή σας θα υποφέρει λιγάκι. Ή εγώ δεν μπορώ να καταλάβω την ευτυχία που σας έδωσε, αφού δεν την έχω δει.

ΑΝΔΡΑΣ Θα μου άρεζε να την περιγράψω εκείνη την πόλη σ’ ένα πρόσωπο σαν κι εσάς, που βρίσκεστε σε τέτοια κατάσταση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σας ευχαριστώ, κύριε, είστε πολύ καλός, αλλά, βλέπετε, δεν ήθελα να πω ότι είμαι ιδιαίτερα δυστυχισμένη στην κατάστασή μου, ότι είμαι περισσότερο δυστυχισμένη απ’ ό,τι άλλοι στην ίδια κατάσταση. Όχι, πρόκειται για κάτι άλλο που καμιά θέα καμιάς χώρας στον κόσμο, φοβάμαι, δεν θα μπορούσε να μου το προσφέρει.

ΑΝΔΡΑΣ Ζητώ συγνώμη, δεσποινίς, αλλά όταν λέω ότι θα ήθελα να περιγράψω τις στιγμές που έζησα σε κείνη τη χώρα σ’ ένα πρόσωπο σαν κι εσάς, δεν θέλω να υπαινιχθώ ότι είστε δυστυχισμένη χωρίς να το ξέρετε και ότι θα σας κάνει καλό να μάθετε μερικά πράγματα, απλά εννοώ ότι μου φανήκατε πιό κατάλληλο πρόσωπο απ’ ό,τι άλλα για να καταλάβετε αυτό που θα έλεγα. Αυτό είναι όλο, σας διαβεβαιώ. Αλλά χωρίς αμφιβολία έχω επιμείνει παρά πολύ σ’ αυτήν την πόλη και το παίρνετε στραβά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, και βέβαια, όχι, κύριε. Υπάρχουν, είναι αλήθεια, στιγμές που κλαίω, αλλά είναι μόνο από ανυπομονησία, από εκνευρισμό, αν θέλετε. Όχι, την ευκαιρία να λυπηθώ σοβαρά τον εαυτό μου, την περιμένω ακόμη. Ή θα είμαι δυστυχισμένη όπως όλος ο κόσμος ή δεν θα είμαι. Θέλω να είμαι δυστυχισμένη όπως όλος ο κόσμος ή αλλοιώς θα το αποφύγω όσο μπορώ. Εάν η ζωή δεν είναι ευτυχισμένη, θέλω να το μάθω εγώ από μόνη μου, καταλαβαίνετε, για λογαριασμό μου, μέχρι το τέλος, κι όσο γίνεται περισσότερο. Και μετά, ε, καλά! Θα πεθάνω για ό,τι είχα θελήσει και θα με κλάψουν. Με δυό λόγια, δεν ζητάω παρά την τύχη που έχουν όλοι. Αλλά, πέστε μου, λίγο, πως ήταν εκεί;

ΑΝΔΡΑΣ Είναι δύσκολο να σας το πω. Ξέρετε, δεν κοιμόμουνα, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν ήμουνα κουρασμένος.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και μετά;

ΑΝΔΡΑΣ Δεν έτρωγα και δεν πεινούσα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και μετά;

ΑΝΔΡΑΣ Κι όλες μου οι δυσκολίες είχαν εξαφανιστεί σαν να μην υπήρχαν μέχρι τότε παρά μόνον στην φαντασία μου. Μου έρχονταν στην μνήμη σαν από κάποιο μακρινό παρελθόν και χαμογελούσα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά στο τέλος και θα πεινάσατε και θα κουραστήκατε. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.

ΑΝΔΡΑΣ Χωρίς αμφιβολία ναι, αλλά δεν έμεινα αρκετά σε κείνη την πόλη για να μου ξανάρθουν η πείνα και η κούραση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όταν, κάπου αλλού, σας ξανάρθε η κούραση, ήταν μεγάλη;

ΑΝΔΡΑΣ Κοιμήθηκα μιά ολόκληρη μέρα σ’ ένα δάσος, στην άκρη του δρόμου.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όπως όλοι αυτοί οι ληστές που προκαλούν φόβο;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, κάπως έτσι, και η βαλίτσα στο πλευρό μου.

ΚΟΡΙΤΣΙ Καταλαβαίνω, κύριε.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεσποινίς, δεν νομίζω να μπορείτε ακόμη να με καταλάβετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θέλω να πω ότι προσπαθώ, κύριε, και μιά μέρα θα το καταφέρω, θα καταλάβω εντελώς αυτά που μόλις τώρα μου είπατε. Όλοι το μπορούν, έτσι δεν είναι, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, αλλά εσείς μου φαίνεται ότι μιά μέρα θα καταλάβετε εντελώς, όσο είναι δυνατόν καλύτερα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Α, κύριε, δεν φαντάζεσθε πόσο δύσκολο είναι να καταφέρω να φτάσω μόνη μου σ’ αυτό που σας έλεγα, στην τύχη που έχει όλος ο κόσμος. Κυρίως θέλω να πω πόσο δύσκολο είναι να ξεπεράσει κανείς την τεμπελιά που βγαίνει από μέσα σου όταν θες για σένα, για σένα μόνη σου αυτά που έχει όλος ο κόσμος.

ΑΝΔΡΑΣ Χωρίς αμφιβολία αυτή είναι που συγκρατεί τους ανθρώπους και δεν προσπαθούν να τα αποκτήσουν. Σας θαυμάζω που θέλετε να ξεπεράσετε αυτές τις δυσκολίες.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλοίμονο! Η θέληση δεν αρκεί. Αν μέχρι τώρα βρέθηκαν κάποιοι άντρες που τους άρεσα, κανένας δεν με ζήτησε ακόμη να γίνω γυναίκα του. Είναι πολύ διαφορετικό να αρέσει ένα κορίτσι απ’ το να θέλει κάποιος να το κάνει γυναίκα του. Πρέπει να μου συμβεί αυτό. Δεν γίνεται διαφορετικά. Κύριε, θέλω να σας ρωτήσω το εξής: όταν θες κάτι όλη την ώρα, μέρα και νύχτα, το πετυχαίνεις αναγκαστικά;

ΑΝΔΡΑΣ Δεν πιστεύω ότι το πετυχαίνεις αναγκαστικά, δεσποινίς, αλλά είναι ο καλύτερος τρόπος για να προσπαθήσεις, για να έχεις τις πιό πολλές πιθανότητες. Δεν βλέπω κάτι άλλο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Έτσι που μιλάμε και δεν γνωριζόμαστε, κύριε, μπορείτε να μου πείτε την αλήθεια.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, δεσποινίς, αλλά ακόμη μιά φορά δεν βλέπω κάτι άλλο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Γιατί αντίθετα έχω ακούσει να λένε πως όταν δεν προσπαθείς καθόλου τότε είναι που πετυχαίνεις αυτό που θέλεις.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλά, δεσποινίς, πως θα φτάνατε σε σημείο να μην θέλετε κάτι τη στιγμή που το θέλετε τόσο;

ΚΟΡΙΤΣΙ Αυτό λέω κι εγώ, ναι, και, να σας πω την αλήθεια, αυτόν τον τρόπο δεν τον βρίσκω σοβαρό. Σκέφτομαι ότι αυτός είναι τρόπος για εκείνους τους ανθρώπους που έχουν λίγο απ’ αυτό που θέλουν και προσπαθούν να αποκτήσουν λίγο ακόμη και μετά πάλι λίγο ακόμη, αλλά όχι για κείνους όπως εσείς, συγνώμη, κύριε, θέλω να πω όπως εγώ, που τα θέλουν όλα, που τα θέλουν… πως το λένε;

ΑΝΔΡΑΣ Μονομιάς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, μονομιάς. Αλλά θα ήθελα να μου ξαναμιλήσετε για παιδιά. Σας αρέσουν, είπατε.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι. Κάποιες φορές, όταν δεν βρίσκω κάποιον να μιλήσω, μιλώ μαζί τους. Αλλά ξέρετε καλά ότι δεν μπορείτε να μιλάτε πολύ στα παιδιά. Δεν θέλω να πω, με την σειρά μου, ότι είμαι δυστυχισμένος ή λυπημένος όταν λέω πως κάποιες φορές αισθάνομαι μιά ανάγκη τόσο δυνατή να μιλήσω που απευθύνομαι σε παιδιά. Όχι, εάν πηγαίνω κάποιες φορές στις πλατείες, είναι όταν έχω μείνει αρκετές μέρες χωρίς να μιλήσω, όταν δεν έχω μιλήσει παρά με τους ανθρώπους που αγοράζουν την πραμάτεια μου κι αυτοί οι άνθρωποι είναι τόσο βιαστικοί ή τόσο καχύποπτοι που δεν καταφέρνω να τους πως μιά λέξη παραπάνω απ’ όσο χρειάζεται για να τους μιλήσω για τις κλωστές μου. Έτσι, μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, έπειτα από μερικές μέρες, με πειράζει, φυσικά. Βαριέσαι τόσο πολύ που δεν έχεις κάποιον να μιλήσεις, να σ’ ακούσει, που σχεδόν αρρωσταίνεις, έχεις κάτι σαν πυρετό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, ξέρω, μου φαίνεται τότε πως μπορείς να στερηθείς τα πάντα, να μην φας, να μην κοιμηθείς, αλλά όχι να μην μιλήσεις. Αλλά σε κείνη την πόλη, κύριε, μπορούσατε να κάνετε και χωρίς την συντροφιά των παιδιών, έτσι δεν είναι;

ΑΝΔΡΑΣ Σε κείνη την πόλη, ναι, δεσποινίς. Δεν ήμουνα με παρέα παιδιών.

ΚΟΡΙΤΣΙ Το έχω καταλάβει πολύ καλά.

ΑΝΔΡΑΣ Τα έβλεπα από μακριά. Υπήρχαν πολλά, ήταν πολύ ελεύθερα κι απ’ την ηλικία των πέντε, όπως αυτό το παιδάκι που προσέχετε, διέσχιζαν την πόλη για να πάνε στον ζωολογικό κήπο. Κοιμόνταν το απομεσήμερο στην σκιά των κλουβιών των λιονταριών. Τα έβλεπα από μακριά, να κοιμούνται στην σκιά των κλουβιών.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά έχουν όλο τον καιρό δικό τους, ότι μιλάνε σε όποιον τους μιλήσει, ότι είναι πάντοτε έτοιμα να σας ακούσουν, αλλά δεν έχετε και πολλά να τους πείτε.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, και γι’ αυτό βρισκόμαστε σε αμηχανία, τα ίδια δεν έχουν καμιά προκατάληψη απέναντι στους μοναχικούς ανθρώπους, δεν δυσπιστούν για κανέναν, αλλά όπως λέγατε, δεν έχουμε πολλά να τους πούμε. Αξίζουμε στα μάτια τους μόνον όταν μιλάμε για αεροπλάνα και τραίνα. Μπορεί κανείς να τους μιλάει συνέχεια για τα ίδια αυτά πράγματα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν μπορούν να καταλάβουν τα υπόλοιπα, την δυστυχία για παράδειγμα. Ακόμη κι αν τους μιλήσεις γι’ αυτήν δεν τους κάνεις και μεγάλο καλό.

ΑΝΔΡΑΣ Εάν τους μιλήσετε για κάτι άλλο, δεν σ’ ακούνε, φεύγουν.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όμως, μερικές φορές μιλάω μόνη μου.

ΑΝΔΡΑΣ Κι εμένα μου έχει συμβεί αυτό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν μιλάω σε μένα, όχι. Μιλάω σε κάποιον άλλον που τον φαντάζομαι, που όμως δεν είναι κάποιος τυχαίος, παρά ο προσωπικός μου εχθρός. Βλέπετε, έτσι, ενώ δεν έχω φίλους εφευρίσκω εχθρούς.

ΑΝΔΡΑΣ Και σεις τι του λέτε, δεσποινίς;

ΚΟΡΙΤΣΙ Τον προσβάλω και μάλιστα χωρίς να του δίνω την παραμικρή εξήγηση. Γιατί, λέτε, να το κάνω αυτό, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Ποιός ξέρει; Χωρίς αμφιβολία επειδή ένας εχθρός δεν μπορεί να σας καταλάβει και ’σείς δεν μπορείτε να υποφέρετε την ευχαρίστηση να σας καταλαβαίνουν, την ανακούφίση που αυτό προκαλεί.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι ίσως επειδή μπορώ να λέω πράγματα που δεν έχουν σχέση με τη δουλειά μου.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, δεσποινίς, και αφού κανένας δεν σας ακούει και αφού σας ευχαριστεί αυτό, καλύτερα να μην το στερείσθε.

Παύση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν υπάρχουν πολλοί ευτυχισμένοι άνθρωποι, έτσι δεν είναι;

ΑΝΔΡΑΣ Δεν νομίζω, όχι. Υπάρχουν εκείνοι που το θεωρούν σημαντικό να είσαι ευτυχισμένος και πιστεύουν ότι είναι ευτυχισμένοι, αλλά κατά βάθος δεν είναι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα πίστευα πως είναι κάτι σαν υποχρέωση όλων των ανθρώπων να είναι ευτυχισμένοι, πάνω κάτω όπως αναζητά κανείς περισσότερο τον ήλιο παρά την σκιά. Κυττάξτε, κύριε, εμένα για παράδειγμα, πόσο κακό κάνω στο εαυτό μου.

ΑΝΔΡΑΣ Βεβαίως είναι κάτι σαν υποχρέωση, δεσποινίς, το πιστεύω κι εγώ. Αλλά εσείς, εάν αναζητάτε τον ήλιο είναι εξ αιτίας της νύχτας. Δεν μπορείτε να κάνετε διαφορετικά. Δεν μπορεί κανείς να ζει μέσα στην νύχτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά αυτή τη νύχτα, την φιάχνω, κύριε, και όπως οι άλλοι αναζητούν τον ήλιο, εγώ φιάχνω την νύχτα. Για την ευτυχία μου την φιάχνω.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, δεσποινίς, ακριβώς γι’ αυτό τα πράγματα είναι ίσως πιό απλά γιά σας απ’ ό,τι για τους άλλους, εσείς δεν έχετε άλλη επιλογή, ενώ οι άλλοι έχουν κι άλλες επιλογές και είναι δυνατόν αυτοί να στεναχωριούνται για περισσότερα πράγματα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αυτούς που δουλεύω στο σπίτι τους, μπορεί κανείς να τους θεωρήσει ευτυχισμένους. Ο άντρας είναι επιχειρηματίας, έχει πολλά λεφτά. Κι όμως είναι αφηρημένος όπως κάποιος που στεναχωριέται. Νομίζω ότι παρ’ όλο που δεν μ’ έχει ποτέ κυττάξει, θα με αναγνώριζε χωρίς ποτέ να μ’ έχει δει.

ΑΝΔΡΑΣ Κι όμως είσθε, δεσποινίς, ένα πρόσωπο που το κυττάνε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά αυτός δεν κυττά κανέναν, θα έλεγε κανείς ότι δεν ξέρει πώς να χρησιμοποιήσει τα μάτια του. Γι’ αυτό μερικές φορές μου φαίνεται λιγότερο ευτυχισμένος απ’ ό,τι θα πίστευε κανείς. Σαν να έχει κουραστεί από όλα, ακόμη κι απ’ το να κυττά.

ΑΝΔΡΑΣ Κι η γυναίκα του;

ΚΟΡΙΤΣΙ Και την γυναίκα του θα μπορούσε να τη θεωρήσει κανείς ευτυχισμένη. Αλλά εγώ ξέρω ότι δεν είναι.

ΑΝΔΡΑΣ Οι γυναίκες τέτοιων ανδρών τρομάζουν εύκολα κι έχουν εκείνο το βλέμμα το χαμηλωμένο και κουρασμένο των γυναικών που δεν ονειρεύονται, έτσι δεν είναι;

ΚΟΡΙΤΣΙ Αυτή όχι, το βλέμμα της είναι καθαρό. Και τίποτα δεν την πιάνει απροετοίμαστη.

Θεωρείται ότι είναι πλήρης στην ζωή της. Αλλά ξέρω ότι δεν είναι. Στην δουλειά που κάνω μαθαίνονται αυτά. Πολύ συχνά, το βράδυ, έρχεται στην κουζίνα με μιά όψη απαθή που δεν ξεγελάει και φαίνεται να αποζητά την συντροφιά μου.

ΑΝΔΡΑΣ Είναι αυτό που λέγαμε: κατά βάθος, οι άνθρωποι δύσκολα ανέχονται την ευτυχία. Την ποθούν, βεβαίως, αλλά μόλις την αποκτήσουν, τρώγονται να ονειρεύονται…

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν ξέρω, κύριε, εάν ανέχονται δύσκολα την ευτυχία ή την καταλαβαίνουν δύσκολα ή δεν ξέρουν τι ακριβώς τους λείπει ή δεν ξέρουν καλά να την χρησιμοποιούν ή κουράζονται να την χρησιμοποιούν, δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι μιλάνε γι’ αυτήν, ότι αυτή η λέξη υπάρχει και δεν την εφεύραν για το τίποτα.

ΑΝΔΡΑΣ Βεβαίως, δεσποινίς. Όταν λέγαμε ότι οι άνθρωποι δύσκολα ανέχονται την ευτυχία, δεν εννοούσαμε ότι πρέπει κανείς να την αποφεύγει. Θέλω να σας ρωτήσω, δεσποινίς, είναι γύρω στις έξη που αυτή η γυναίκα έρχεται να σας βρει; Και σας ρωτάει πως είσθε εκείνη την στιγμή;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, εκείνη την ώρα. Ξέρω ακριβώς για τι πρόκειται, ελάτε, κύριε, είναι η ώρα που οι γυναίκες στεναχωριούνται για άλλα πράγματα απ’ αυτά που έχουν.

ΑΝΔΡΑΣ Όταν όλα πάνε καλά, οι άνθρωποι κάνουν ό,τι μπορούν για να τα ανατρέψουν. Βρίσκουν την ευτυχία πικρή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Λίγο μ’ ενδιαφέρει, κύριε. Εγώ θέλω να γνωρίσω την πίκρα της ευτυχίας.

ΑΝΔΡΑΣ Εάν σας το είπα ήταν έτσι, χωρίς σκοπό, απλά για να μιλήσουμε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα μπορούσε να πιστέψει κανείς, κύριε, πως χωρίς να θέλετε να με αποθαρρύνετε, με προειδοποιείτε εν τούτοις.

ΑΝΔΡΑΣ Λίγο, δεσποινίς, λίγο, μόνον πολύ λίγο, σας διαβεβαιώ.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά αφού έχω προειδοποιηθεί ,εξ αιτίας του επαγγέλματός μου, για τις δυσάρεστες πλευρές της ευτυχίας, μην ανησυχείτε. Λίγο με νοιάζει, κατά βάθος, εξ’ άλλου, η ευτυχία ή ο,τιδήποτε άλλο, λίγο με νοιάζει, αυτό που με νοιάζει είναι να βγάζω το ψωμί μου. Έχω ανάγκη τα λεφτά ακόμη κι αν χρειάζεται, το απόγευμα, να κυττώ με την όψη της Κυρίας όταν έρχεται να με δει.

ΑΝΔΡΑΣ Δύσκολα σας φαντάζεται κανείς με μάτια κουρασμένα, δεσποινίς. Το αγνοείτε ίσως, αλλά έχετε πολύ όμορφα μάτια.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα γίνουν όμορφα, κύριε, όταν έρθει ο καιρός τους.

ΑΝΔΡΑΣ Τι τα θέλετε, όταν σκέφτεται κανείς ότι κάποια μέρα θα μοιάζετε μ’ αυτή τη γυναίκα, αυτό είναι λίγο αποκαρδιωτικό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Πρέπει να γίνει ό,τι πρέπει να γίνει, κύριε, και θα περάσω ό,τι χρειαστεί. Κι αφού πρώτα τα μάτια μου γίνουν όμορφα, θα γεμίσουν σκιές όπως όλα τα μάτια.

ΑΝΔΡΑΣ Όταν σας έλεγα ότι τα μάτια σας είναι όμορφα, δεσποινίς, είχα στο μυαλό μου το βλέμμα σας.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σ’ αυτό κάνετε λάθος, κύριε, χωρίς αμφιβολία. Ακόμη κι αν δεν κάνετε λάθος, εγώ που διαθέτω αυτό το βλέμμα, δεν είμαι ευχαριστημένη μ’ αυτό.

ΑΝΔΡΑΣ Καταλαβαίνω, δεσποινίς, εν τούτοις είναι δύσκολο να μην σας πω ότι έχετε πολύ όμορφα μάτια.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εάν μείνω ευχαριστημένη με το βλέμμα που έχω, είμαι χαμένη.

ΑΝΔΡΑΣ Λέγατε, λοιπόν, ότι αυτή η γυναίκα, έρχεται στην κουζίνα;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, έρχεται κάποιες φορές. Είναι η μόνη στιγμή της μέρας που έρχεται. Με ρωτά πάντοτε το ίδιο πράγμα: πως τα πάω.

ΑΝΔΡΑΣ Σαν να ήταν δυνατό να άλλαζε κάτι από τη μιά μέρα στην άλλη.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι έτσι.

ΑΝΔΡΑΣ Τι τα θέλετε, αυτοί οι άνθρωποι έχουν ψευδαισθήσεις για μας.

Αλλά δεν είναι αυτό μέρος των επαγγελματικών μας υποχρεώσεων να τους διασκεδάζουμε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Είχατε παλιά εργοδότη, κύριε, για να καταλαβαίνετε τόσο καλά πως είναι αυτά τα πράγματα;

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεσποινίς, αλλά είναι μιά απειλή που κρέμεται συνεχώς πάνω απ’ τους ανθρώπους σαν κι εμάς κι έτσι μπορώ να το φαντάζομαι.

Μια αρκετά μακρά σιωπή.

ΑΝΔΡΑΣ Άρα την καταλαβαίνουμε και οι δυό αυτήν την απειλή, δεσποινίς. Ξέρετε, όταν μιλούσα γι’ αυτήν την γυναίκα και τους ανθρώπους που αποφεύγουν να είναι εντελώς ευτυχισμένοι, δεν ήθελα μ’ αυτό να πω ότι δεν πρέπει κανείς να ακολουθεί το παράδειγμά τους, ότι δεν πρέπει με τη σειρά του να προσπαθήσει και να αποτύχει πάλι με τη σειρά του. Δεν ήθελα επίσης να πω ότι πρέπει να φυλάγεται κανείς από επιθυμίες σαν κι αυτές που έχετε για έναν φούρνο με γκάζι και ότι πρέπει να αποφεύγετε από πριν όλα όσα θα ακολουθήσουν μόλις το αγοράσετε το ψυγείο ή ακόμη και την ευτυχία. Ούτε λεπτό δεν μου πέρασε από το μυαλό να αμφισβητήσω ότι είναι βάσιμη ελπίδα σας. Αντίθετα βρίσκω ότι έχετε κάθε δικαίωμα να ελπίζετε, δεσποινίς, πιστέψτε με.

ΚΟΡΙΤΣΙ Γιατί μου λέτε όλα αυτά, μήπως πρέπει να φύγετε, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεσποινίς, απλά δεν ήθελα να παρεξηγήσετε τα λόγια μου.

ΚΟΡΙΤΣΙ Με τον τρόπο που μιλούσατε, νόμισα ξαφνικά ότι κάτι σας έκανε να βιάζεστε να φύγετε.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεσποινίς, τίποτα δεν με βιάζει, όχι. Σας έλεγα ότι συμφωνώ μαζί σας εντελώς, αλλά αυτό που δυσκολεύομαι να καταλάβω είναι γιατί πάντοτε δέχεστε κάθε εργασία πρόσθετη που σας δίνουν, όποια κι αν είναι αυτή. Με συγχωρείτε που επανέρχομαι σ’ αυτό, δεσποινίς, αλλά δεν μπορώ να το δεχτώ εντελώς, ακόμη κι αν καταλαβαίνω τους λόγους που έχετε για να κάνετε αυτή τη δουλειά. Φοβάμαι… αυτό που φοβάμαι, βλέπετε, είναι ότι πιστεύετε πως πρέπει να κάνετε όλες δουλειές χωρίς καμιά εξαίρεση, ώστε κάποια μέρα να απαλλαχτείτε απ’ αυτές.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όταν όμως απαλλαχτώ;

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεσποινίς, όχι. Τίποτα, κανένας, πιστεύω, δεν είναι υποχρεωμένος να σας αποζημιώσει για τις τα προσωπικές σας ικανότητες και μάλιστα γι αυτές που είναι σκοτεινές και άγνωστες. Είμαστε εγκαταλειμμένοι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι αν σας πω ότι δέχομαι όλες τις δουλείες όχι για να με αποζημιώσει κάποιος, παρά για να διατηρήσω ολόκληρη τη φρίκη αυτού του επαγγέλματος που κάνω;

ΑΝΔΡΑΣ Συγνώμη, αλλά και σ’ αυτήν την περίπτωση δεν συμφωνώ. Πιστεύω ότι έχετε ήδη αρχίσει να ζείτε μιά ζωή όπου μοναδική πραγματικότητα είναι αυτό το επάγγελμα και χρειάζεται να σας το επαναλαμβάνω συνεχώς, αισθάνομαι σε δύσκολη θέση που σας το λέω, αλλά, ναι, έτσι είναι, έχετε ήδη αρχίσει να ζείτε μιά τέτοια ζωή και ο χρόνος περνά και εσείς ήδη τον σπαταλάτε, τον χάνετε με το να δέχεστε όλες αυτές τις βαριές δουλειές που μπορείτε να αποφύγετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είστε ευγενικός, κύριε, που μπαίνετε στη θέση των άλλων με τόση κατανόηση. Εγώ δεν θα μπορούσα. Αφού έχω αποφασίσει να ξεφύγω, αυτό είναι ίσως το σημάδι πως το πράγμα έχει αρχίσει. Και το ότι κλαίω επίσης μερικές φορές, αυτό πρέπει να είναι επίσης ένα σημάδι.

ΑΝΔΡΑΣ Πάντοτε κλαίμε, όχι, δεν είναι αυτό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά, μιά μέρα, ρώτησα το συνδικάτο μας και είδα ότι είναι μέσα στις υποχρεώσεις μας να κάνουμε σχεδόν όλα απ’ αυτά που κάνουμε. Είναι δυό χρόνια τώρα. Μπορώ να σας το πω, κατά βάθος, είμαστε υποχρεωμένες στη δουλειά μας να ασχολούμαστε με πολύ ηλικιωμένες γυναίκες, καμιά φορά ογδόντα δύο ετών και που ζυγίζουν ενενήντα δύο κιλά και που δεν έχουν πλέον τα λογικά τους και που κάνουν την ανάγκη τους πάνω τους όλη την ώρα, πρωί-βράδυ και κανένας δεν θέλει πλέον να ακούσει γι’ αυτές. Είναι τόσο σκληρή δουλειά που, ναι, το παραδέχομαι, μας συμβαίνει να φτάσουμε ως το συνδικάτο. Και ανακαλύπτουμε ότι αυτά τα πράγματα δεν απαγορεύονται και μάλιστα κανένας δεν τα έχει σκεφτεί. Εξ άλλου, ακόμη κι αν τα είχαν σκεφτεί, το ξέρετε καλά, κύριε, θα βρίσκονταν πάντοτε κάποιες ανάμεσά μας που θα δέχονταν να κάνουν οποιαδήποτε δουλειά, που θα δέχονταν να κάνουν ό,τι εμείς θα αρνιόμασταν, θα βρίσκονταν πάντοτε εκείνες που δεν θα μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά παρά να δέχονταν να κάνουν αυτό που όλος ο κόσμος έχει σαν ντροπή να το κάνει.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, ογδόντα δύο κιλά, είπατε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, με το πιό πρόσφατο ζύγισμα, τώρα έχει χοντρύνει κι άλλο και θέλω να σας πω ότι δεν την δολοφόνησα πριν δύο χρόνια επιστρέφοντας από το συνδικάτο και ότι ήταν ήδη πολύ χοντρή και ότι εγώ ήμουνα δεκαοχτώ χρονών και ότι εξακολουθώ να μην την έχω δολοφονήσει παρ’ όλο που είναι ολοένα και πιό εύκολο αφού ολοένα γεράζει και γίνεται όλο και πιό εύθραυστη παρά το πάχος της και ότι είναι μόνη της στο μπάνιο όταν την πλένω και ότι το μπάνιο είναι στην άκρη του διαδρόμου που σας έλεγα και ότι είναι μακρύς ο διάδρομος όσο η μισή πλατεία και ότι είναι αρκετό να την κρατήσω κάτω από το νερό για τρία λεπτά για να γίνει το πράγμα και ότι επί πλέον είναι τόσο γριά που τα παιδιά της δεν θα στεναχωριόταν πολύ με τον θάνατό της, ούτε η ίδια εξ άλλου, αφού δεν αντιλαμβάνεται πλέον τι της γίνεται, και θα σας έλεγα ότι όχι μόνον δεν το κάνω, αλλά και ασχολούμαι εντατικά, πάντοτε για τους λόγους που σας έλεγα, άλλη μιά φορά, γιατί αν την σκότωνα, αυτό θα σήμαινε ότι περιμένω με τέτοιες ενέργειες να καλυτερεύσει η θέση μου, ότι θα μπορούσε αμέσως να γίνει υποφερτή. Όχι, μόνον ένας άντρας θα μπορούσε να με βγάλει απ’ αυτό, ούτε το συνδικάτο, ούτε εγώ η ίδια.

ΑΝΔΡΑΣ Α! Δεν ξέρω πιά τι να σας πω, δεσποινίς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ας μη μιλάμε πλέον, κύριε.

ΑΝΔΡΑΣ Εντάξει, δεσποινίς, αλλά για μιά τελευταία σας λέω πως εσείς η ίδια είπατε ότι θα μπορούσατε να το κάνετε. Και κανένας, ούτε καν η ίδια η γυναίκα αυτή, δεν θα βαρυγκωμούσε, όπως λέτε. Δεν σας δίνω συμβουλές, αλλά μου φαίνεται ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, άλλοι άνθρωποι, για να ελαφρύνουν λίγο τη ζωή, θα μπορούσαν να το κάνουν αυτό και να συνεχίσουν να περιμένουν το μέλλον που ζητάνε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, κύριε, είναι μάταιο να μου λέτε όλα αυτά. Προτιμώ αυτή η φρίκη να μεγαλώσει. Είναι ο μόνος μου τρόπος για να ξεφύγω απ’ αυτήν.

ΑΝΔΡΑΣ Τόση ώρα που μιλάμε, δεσποινίς, αναρωτιέμαι μήπως είναι σαν καθήκον σας να ξεφύγετε απ’ το να περιμένετε τόσο;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ξέρω κάποια, κύριε, κάποια σαν εμένα που προσπάθησε και σκότωσε.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, ίσως να το νόμισε, αλλά δεν πρέπει να είναι αλήθεια, δεν σκότωσε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ένα σκυλί. Αυτή ήταν δεκαέξη ετών. Θα μου πείτε ότι δεν είναι το ίδιο πράγμα, αλλά αυτή που το έκανε λέει ότι μοιάζει πάρα πολύ.

ΑΝΔΡΑΣ Χωρίς αμφιβολία δεν θα του έδιναν να φάει, αυτό δεν θα πει ότι το σκοτώνεις.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, και το σκυλί και αυτήν τους τάϊζαν. Τους έδιναν το ίδιο φαγητό. Ήταν, ένα σκυλί πολύ ακριβό. Μιά μέρα, αυτή του έκλεψε την μπριτζόλα του. Και μετά δεν σταμάτησε εκεί.

ΑΝΔΡΑΣ Αυτή ήταν πολύ μικρή ακόμη, είχε όρεξη για κρέας, όπως έχουν όλα τα παιδιά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αυτή το δηλητηρίασε. Σηκώθηκε από το ύπνο της για να ανακατέψει σφουγγάρι στο πατέ του σκύλου. Λίγο της ένοιαζε ο ύπνος, μου διηγιότανε. Ο σκύλος έκανε δυό μέρες να πεθάνει. Ναι, είναι το ίδιο πράγμα. Αυτή το ξέρει, τον είδε να πεθαίνει.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, θα ήταν αφύσικο να μην το έκανε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Γιατί αυτό το μίσος εναντίον του σκύλου, κύριε; Αυτός ήταν ο μόνος της φίλος. Μερικές φορές μπορεί να γίνουμε πολύ κακοί.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, δεν έπρεπε να γίνεται έτσι, αλλά από το στιγμή που γίνεται, δεν μπορούμε να αποφύγουμε να κάνουμε πράγματα που δεν θα έπρεπε να τα κάνουμε. Δεν γίνεται αλλοιώς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μάθαμε ότι αυτή το σκότωσε. Την απάλλαξαν. Δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά γιατί δεν αφορούσε την δικαιοσύνη επειδή σκότωσε ένα σκυλί. Έλεγε ότι σχεδόν θα προτιμούσε να την τιμωρούσαν, τόσες πολλές τύψεις είχε. Όταν είσαι σ’ αυτό το επάγγελμα σού ’ρχεται να θέλεις να κάνεις φρικτά πράγματα.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, ξεφύγετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δουλεύω όλη τη μέρα, κύριε, θά ’θελα να μπορώ να δουλεύω περισσότερο, αλλά σε κάτι άλλο που να γίνεται στο ύπαιθρο, που να δίνει λεφτά. Θά ’θελα να έσπαζα πέτρες στους δρόμους, να έλυωνα σίδερο σε χυτήρια.

ΑΝΔΡΑΣ Κάντε το, δεσποινίς, σπάστε πέτρες στους δρόμους, ξεφύγετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, κύριε, μόνη, όπως σας έλεγα, δεν θα το καταφέρω. Έχω δοκιμάσει, δεν τα κατάφερα. Μόνη, χωρίς κάποιον έρωτα, νομίζω ότι θα αφηνόμουνα να πεθάνω από πείνα, δεν θα είχα τη δύναμη να φροντίζω τον εαυτό μου. Όχι, από δω και πέρα έχω ανάγκη από έναν άντρα για τον οποίο θα υπάρχω και τότε θα τα καταφέρω. Περιμένω. Και καθώς περιμένω προσέχω να μην σκοτώσω κανέναν, ούτε σκύλο, γιατί αυτά είναι σοβαρά πράγματα και υπάρχει κίνδυνος να με κάνουν να γίνω κακή για όλη μου τη ζωή. (Μικρή παύση) Αλλά, κύριε, ας μιλήσουμε πάλι λίγο για σας που ταξιδεύετε και ταξιδεύετε και που είστε μόνος.

ΑΝΔΡΑΣ Ταξιδεύω, δεσποινίς, ναι και είμαι μόνος.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μιά μέρα ίσως ταξιδέψω.

ΑΝΔΡΑΣ Δεν μπορεί κανείς να βλέπει παρά ένα πράγμα κάθε φορά και ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος και δεν έχει κανείς για να βλέπει παρά τα δυό του μάτια. Είναι λίγο αυτό κι όμως, βλέπετε, όλοι οι άνθρωποι ταξιδεύουν.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όμως, έστω κι αν λίγα μπορεί να δει κανείς κάθε φορά, φαντάζομαι πως είναι ένας καλός τρόπος να μπορείς να περνάς έτσι τον καιρό.

ΑΝΔΡΑΣ Ο καλύτερος, χωρίς αμφιβολία, ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Όταν είσαι μέσα σ’ ένα τραίνο ο χρόνος περνά εντελώς όπως στον ύπνο. Όταν είσαι μέσα σ’ ένα πλοίο ακόμη περισσότερο. Κυττάς το αυλάκι του πλοίου κι ο χρόνος περνά από μόνος του.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όμως μερικές φορές διαρκεί τόσο πολύ που έχεις την εντύπωση ότι βγαίνεις από το σώμα σου.

ΑΝΔΡΑΣ Ίσως θα μπορούσατε να κάνετε ένα μικρό ταξίδι, δεσποινίς, να παίρνατε οκτώ μέρες άδεια. Αρκεί να το θελήσετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ο χρόνος γίνεται ατέλειωτος όταν περιμένεις. Έχω οργανωθεί σ’ ένα πολιτικό κόμμα, όχι πως πιστεύω ότι τα πράγματα θα πάνε για μένα καλύτερα, αλλά για να μου φανεί ο χρόνος πιό σύντομος, αλλά και πάλι είναι πολύς.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλά ακριβώς, από τη στιγμή που έχετε οργανωθεί σ’ ένα πολιτικό κόμμα, που πηγαίνετε σ’ αυτόν τον χορό, που κάνετε όλα αυτά που κρίνετε σωστό να κάνετε για να ξεφύγετε μιά μέρα, περιμένοντας να αρχίσει αυτό που επιθυμείτε, θα μπορούσατε να κάνετε ένα μικρό ταξίδι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Mερικές φορές ο χρόνος γίνεται ατέλειωτος .

ΑΝΔΡΑΣ Θα ήταν αρκετό να ξεφύγετε λίγο απ’ αυτή τη ψυχική διάθεση, δεσποινίς, και θα μπορούσατε να κάνετε αυτό το μικρό ταξίδι των οκτώ ημερών.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μετά τον χορό, το Σάββατο, σας έχω ήδη ’πεί, μερικές φορές κλαίω. Πώς να αναγκάσεις έναν άνδρα να σε θελήσει; Δεν μπορείς να αναγκάσεις τον έρωτα. Ίσως είναι αυτή η ψυχική διάθεση που λέγατε που με κάνει τόσο άχαρη στα μάτια των ανδρών. Νοιώθω μέσα μέσα μου μιά διάθεση για μίσος. Πώς να είμαι ευχάριστη έτσι;

ΑΝΔΡΑΣ Γι’ αυτήν την διάθεση δεν θα ήθελα να πω τίποτ’ άλλο παρά αυτό, δεσποινίς, ότι σας εμποδίζει να κάνετε οκτώ μέρες διακοπές. Δεν σας συμβουλεύω να γίνετε σαν εμένα και να βρίσκετε περιττό το να ελπίζετε πολύ, όχι. Αλλά τουλάχιστον, καταλαβαίνετε, από την στιγμή που θεωρούμε χρήσιμο, για παράδειγμα, να αφήσετε να ζήσει αυτή η γυναίκα όσο καιρό θα χρειαστεί και που κάνετε όλα όσα σας ζητούνε έτσι που να μην μπορείτε να κάνετε διαφορετικά παρά να ξεφύγετε μιά μέρα, θα μπορούσατε, σαν αποζημίωση, να παίρνατε μερικές μέρες άδειες και να πηγαίνατε κάπου.

ΚΟΡΙΤΣΙ Καταλαβαίνω καλά, κύριε, αλλά τι θα τις έκανα, πείτε μου, αυτές τις διακοπές; Δεν θα ήξερα ούτε πώς να τις χρησιμοποιήσω. Θα ήμουνα εκεί και θα έβλεπα καινούρια πράγματα χωρίς να παίρνω καμιά ευχαρίστηση.

ΑΝΔΡΑΣ Χρειάζεται να μάθετε, δεσποινίς, ακόμη κι αν είναι δύσκολο. Από τώρα και στο εξής, σαν προετοιμασία για το μέλλον, θα μπορούσατε να μάθετε αυτό, να μαθαίνετε να βλέπετε καινούρια πράγματα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά, κύριε, πώς να μάθω την ευχαρίστηση σήμερα αφού είμαι εξαντλημένη που την περιμένω αύριο; Όχι, δεν έχω καν την υπομονή να κυττώ ο,τιδήποτε νέο.

ΑΝΔΡΑΣ Ας μη μιλάμε άλλο, δεσποινίς. Ήταν κάτι χωρίς μεγάλη σημασία αυτό που σας πρότεινα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Α, κύριε, παρ’ όλ’ αυτά θα το ήθελα τόσο, αν ξέρατε!

ΑΝΔΡΑΣ Όταν ένας άνδρας σας ζητά να χορέψετε, δεσποινίς, σκέπτεστε αμέσως ότι θα μπορούσε να σας παντρευτεί;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, έτσι ακριβώς. Είμαι πολύ πρακτική, βλέπετε, όλο το κακό προέρχεται από ’κεί. Πως όμως να κάνω διαφορετικά; Μου φαίνεται ότι δεν θα μπορέσω ν’ αγαπήσω κανέναν πριν αρχίσει και για μένα η ελευθερία και μόνον ένας άντρας μπορεί να την κάνει ν’ αρχίσει.

ΑΝΔΡΑΣ Κι όταν ένας άντρας δεν σας ζητά να χορέψετε, σκέπτεστε επίσης ότι μπορεί να σας παντρευτεί;

ΚΟΡΙΤΣΙ Το σκέπτομαι λιγότερο. Χορεύω καλά, ναι, και όταν χορεύω, τίποτα απ’ την κατάστασή μου δεν φαίνεται. Γίνομαι όπως όλος ο κόσμος. Εγώ η ίδια ξεχνάω ότι υπάρχω. Α, μερικές φορές δεν ξέρω πιά τι να κάνω.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλά στη διάρκεια που χορεύετε, το σκέφτεστε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, στη διάρκεια που χορεύω δεν σκέφτομαι τίποτα. Είναι πριν ή μετά που το σκέφτομαι, είναι σαν τον ύπνο.

ΑΝΔΡΑΣ Όλα μπορούν να συμβούν, δεσποινίς, όλα μπορούν να συμβούν. Πιστεύουμε καμιά φορά πως τίποτα δεν θα συμβεί κι έπειτα, να, που συμβαίνει. Δεν υπάρχει άτομο που να μην του συνέβη αυτό που περιμένετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Φοβάμαι μήπως κάνετε λάθος, κύριε, σχετικά μ’ αυτό που περιμένω.

ΑΝΔΡΑΣ Δηλαδή δεν μιλάω μόνον γι’ αυτό που ξέρετε ότι περιμένετε, αλλά για κάτι λιγότερο άμεσο που το περιμένετε χωρίς να το ξέρετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Βλέπω αυτό που θέλετε να πείτε. Είναι αλήθεια πως δεν το σκέφτομαι αμέσως. Αλλά, παρ’ όλ’ αυτά, θα ήθελα πολύ να μάθω εσάς πως σας συμβαίνει. Θα μου το πείτε, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Συμβαίνει όπως όλα τ’ άλλα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όπως αυτό που ξέρω ότι περιμένω;

ΑΝΔΡΑΣ Παρόμοια. Πώς να σας πω για πράγματα που τόσο αγνοείτε; Νομίζω πως αυτό συμβαίνει είτε ξαφνικά, είτε τόσο αργά που με δυσκολία το αντιλαμβάνεται κανείς. Κι όταν συμβαίνουν αυτά τα πράγματα, δεν προκαλούν πλέον έκπληξη, τα θεωρεί κανείς ότι τα είχε πάντοτε. Όπως με τον φούρνο του γκαζιού, μιά μέρα θα ξυπνήσετε και θα ξέρετε τον έχετε αποκτήσει.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά εσείς, κύριε, δίνετε, αν σας έχω καταλάβει καλά, λίγη αξία στα τυχαία γεγονότα.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, έτσι είναι και η μόνη διαφορά ανάμεσα σ’ αυτά τα τυχαία γεγονότα και σ’ αυτά που θέλετε να ζήσετε είναι ότι τα πρώτα δεν έχουν αύριο και δεν μπορείς να ξεφύγεις απ’ αυτά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλοίμονο, κύριε, να ζείτε συνεχώς πράγματα χωρίς αύριο, όπως κάνετε, πρέπει να είναι τελικά πολύ λυπητερό.

ΑΝΔΡΑΣ Μα όχι, είναι όπως όλα τ’ άλλα, τα συνηθίζει κανείς. Κι έπειτα πρέπει να πω ότι παρηγοριέμαι και μ’ ένα τίποτα. Βρίσκω ευχάριστο να ξυπνώ το πρωί. Όταν ξυρίζομαι, τραγουδώ και μάλιστα συχνά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ω, κύριε, δεν νομίζω, ότι το τραγούδι αποδεικνύει κάτι.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλά, δεσποινίς, μ’ αρέσει που ζω. Σ’ αυτό κανείς δεν μπορεί να κάνει λάθος, μου φαίνεται.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν ξέρω για τι πρόκειται, κύριε, γι’ αυτό δύσκολα σας καταλαβαίνω.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, όποια κι αν είναι η δυστυχία σας, το λέω έτσι απλά, συγχωρέστε με που επιμένω σ’ αυτό, οφείλετε, θα τολμήσω να το πω, να αποδείξετε κάτι παραπάνω από καλή θέληση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά, κύριε, δεν μπορώ πιά να περιμένω και περιμένω. Κι αυτήν την γριά δεν μπορώ να την καθαρίζω και την καθαρίζω. Κάνω τα πάντα χωρίς να μπορώ να τα κάνω, λοιπόν;

ΑΝΔΡΑΣ Με την καλή θέληση εννοώ ότι θα μπορούσατε ίσως να την καθαρίζετε όπως ο,τιδήποτε άλλο πράγμα, μιά κατσαρόλα, για παράδειγμα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι. Κι αυτό το δοκίμασα, αλλά δεν γίνεται. Αυτή χαμογελά, μυρίζει άσχημα, είναι ζωντανή.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλοίμονο, τι μπορούμε να κάνουμε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Μερικές φορές δεν ξέρω πια… Α! Μερικές φορές, μερικές φορές αναρωτιέμαι μήπως ονειρεύομαι, μήπως εφευρίσκω τόσες δυσκολίες.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, ίσως μπορούσατε να αλλάξετε οικογένεια, να διαλέξετε μία που να μην υπάρχουν τόσο ηλικιωμένα άτομα, μία που να υπάρχουν κάποια πλεονεκτήματα, θέλω να πω πλεονεκτήματα σχετικά, βεβαίως.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, πάντοτε θα με μεταχειρίζονταν διαφορετικά απ’ τους ίδιους. Κι έπειτα, όποια αλλαγή μέσα σ’ αυτό το επάγγελμα δεν λέει τίποτα, γιατί αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει δεν υπάρχει. Αν μου συνέβαινε να είμαι με μιά τέτοια οικογένεια όπως την περιγράφετε, δεν θα την άντεχα περισσότερο. Κι έπειτα, εξ αιτίας της αλλαγής, της αλλαγής χωρίς να αλλάξει τίποτα, θα κατέληγα να πιστεύω στην μοίρα. Όχι, πρέπει να μείνω εκεί που είμαι μέχρι την στιγμή που θα φύγω.

ΑΝΔΡΑΣ Τότε λοιπόν, έστω μένοντας εκεί, αυτό το ταξιδάκι, θα μπορούσατε να το κάνετε, δεσποινίς, πιστεύω ότι θα μπορούσατε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ίσως, ναι, το ταξίδι θα μπορούσα να το δοκιμάσω.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, θα μπορούσατε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά, σύμφωνα μ’ αυτά που είπατε, η πόλη εκείνη πρέπει να είναι τόσο μακριά, κύριε, τόσο μακριά.

ΑΝΔΡΑΣ Πήγα εκεί κάνοντας διάφορους σταθμούς, με πήρε δεκαπέντε μέρες για να φτάσω, σταματώντας μιά μέρα εδώ, μια μέρα εκεί. Αλλά κάποιος που θα είχε τα μέσα θα μπορούσε να πάει μέσα σε μιά νύχτα με το τραίνο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μιά νύχτα κι έφτασε;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι. Ήδη εκεί κάτω είναι κατακαλόκαιρο. Αλλά δεν σας λέω ότι σε κάποιον άλλον θα φαίνονταν το ίδιο ωραία όπως φάνηκε και σε μένα, όχι. Κάποιος άλλος ίσως να μην εύρισκε ότι του άρεζε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά αν σκεφτούμε την τύχη που συνάντησε εκεί κάποιος, σκέφτομαι ότι δεν πρέπει να την δούμε με ακριβώς τα ίδια μάτια, έτσι δεν είναι, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, δεσποινίς.

Σιωπούν. Ο ήλιος ανεπαίσθητα χαμηλώνει. Και ταυτόχρονα η ανάμνηση του χειμώνα ξανάρχεται να πλανηθεί πάνω απ’ την πόλη. Είναι το κορίτσι που αρχινά να μιλά. Σιωπή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όμως πρέπει να έχει μείνει κάτι απ’ αυτήν την τύχη μέσα στον αέρα που αναπνέει κανείς εκεί. Δεν νομίζετε, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Δεν το ξέρω.

Παύση.

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής, κύριε: μέσα στα τραίνα, όταν σας συμβαίνει να συναντήσετε τέτοια τύχη, μπορείτε να μου πείτε τι ακριβώς γίνεται;

ΑΝΔΡΑΣ Τίποτα, δεσποινίς, τίποτα. Απλά μου συμβαίνει, αυτό είναι όλο. Λίγοι άνθρωποι αισθάνονται άνετα μ’ έναν ταξιδιώτη της δικής μου σειράς, ξέρετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, είμαι καλή σε ό,τι κάνω και ελπίζω. Δεν πρέπει να μιλάμε έτσι.

ΑΝΔΡΑΣ Με συγχωρείτε, δεσποινίς, δεν εκφράστηκα καλά. Εσείς, εσείς θα αλλάξετε. Εγώ δεν το πιστεύω, δεν το πιστεύω πλέον. Και, τι θέλετε, δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να γίνει, ακόμη κι αν δεν το είχα θελήσει καθόλου, δεν μπορώ να ξεχάσω τον πλανόδιο έμπορο που είμαι. Στα είκοσί μου έβαζα λευκά κοντά παντελονάκια μου κι έπαιζα τένις. Έτσι αρχίζουν τα πράγματα, δεν έχει σημασία πως. Δεν το ξέρουμε αρκετά. Και μετά περνά ο χρόνος και βρίσκουμε ότι υπάρχουν λίγες λύσεις στη ζωή κι έτσι παγιώνονται τα πράγματα και μια ωραία μέρα έχουν τόσο παγιωθεί που μόνη η ιδέα να τα αλλάξεις σε εκπλήσσει.

ΚΟΡΙΤΣΙ Πρέπει να είναι μιά τρομερή στιγμή αυτή.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, περνά απαρατήρητη, όπως περνά ο χρόνος. Δεσποινίς, δεν χρειάζεται να γίνεστε λυπημένη. Εγώ δεν παραπονιέμαι από τη ζωή, δεν το σκέφτομαι, διασκεδάζω με το τίποτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όμως, μου φαίνεται, ότι δεν τα λέτε όλα γι’ αυτή τη ζωή, κύριε.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, σας διαβεβαιώ ότι δεν είμαι από τους ανθρώπους που γκρινιάζουν.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ξέρω ακόμη πως η ζωή είναι τρομερή, ελάτε, όσο ξέρω ότι είναι όμορφη.

Σιωπή. Το φως χαμηλώνει λίγο ακόμη.

ΑΝΔΡΑΣ Αν και κάθε φορά έπαιρνα το τραίνο για μικρή διαδρομή, δεν νομίζω να είναι ακριβό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Στην πραγματικότητα έχω λίγα έξοδα, κυρίως για τον χορό. Όχι, βλέπετε, ακόμη κι αν ήταν ακριβό το τραίνο, θα μπορούσα, εάν το ήθελα, να το κάνω αυτό το ταξίδι. Όμως, εκεί που θα ήμουνα φοβάμαι πολύ πως θα είχα την αίσθηση ότι χάνω τον καιρό μου. Τι κάνεις εδώ, θα έλεγα στον εαυτό μου, αντί να είσαι στον χορό; Η θέση σου είναι στον χορό, πουθενά αλλού, αυτή τη στιγμή. Όπου και να είμαι, σκέφτομαι τον χορό. Μάλιστα, αν θέλετε να μάθετε είναι στο δέκατο τέταρτο παρισινό διαμέρισμα. Υπάρχουν πολλοί στρατιωτικοί κι αυτοί, δυστυχώς, δεν σκέφτονται τον γάμο, αλλά τελικά υπάρχουν και μερικοί άλλοι επίσης, δεν ξέρει κανείς ποτέ. Ναι, είναι στην Κρουά-Νιβέρ, έτσι λέγεται ο χορός της Κρουά-Νιβέρ.

ΑΝΔΡΑΣ Σας ευχαριστώ, δεσποινίς. Αλλά, ξέρετε, σ’ εκείνη την πόλη υπάρχουν επίσης χοροί όπου θα μπορούσατε να πάτε, αν αποφασίζατε να κάνετε αυτό το ταξίδι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μέσα σε κήπους γίνονται, έτσι δεν είναι;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, μέσα σε κήπους, στο ύπαιθρο. Το Σάββατο διαρκούν όλη τη νύχτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Καταλαβαίνω. Αλλά είναι πολύ περίεργο, είναι σαν να είμαι περισσότερο κολλημένη σε κείνον τον χορό της Κρουά-Νιβέρ απ’ οποιονδήποτε άλλον. Δεν είναι κανένας σπουδαίος χορός και ταιριάζει στην κατάστασή μου και σ’ αυτό που θέλω να κάνω. Οπουδήποτε αλλού, θα αισθανόμουνα λίγο έξω από τα νερά μου, ξένη. Εάν ερχόσασταν εκεί, θα μπορούσαμε να χορέψουμε έναν-δυό χορούς, κύριε, αν το θέλετε βέβαια, καθώς θα περιμένω να με ζητήσουν κι άλλοι για χορό. Χορεύω καλά. Χωρίς κανένας να μου έχει μάθει.

ΑΝΔΡΑΣ Κι εγώ το ίδιο, δεσποινίς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είναι, λοιπόν, περίεργο, δεν βρίσκετε, κύριε; Γιατί εμείς χορεύουμε καλά; Περισσότερο από τους άλλους;

ΑΝΔΡΑΣ Εννοείτε εμείς περισσότερο από τους άλλους που χορεύουν τόσο άσχημα, θέλετε να πείτε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι. Ξέρω τέτοιους. Αν τους βλέπατε! Δεν ξέρουν καθόλου, ο χορός γι’ αυτούς είναι σαν κινέζικα.. χα, χα!

ΑΝΔΡΑΣ Α! Γελάτε, δεσποινίς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μα δεν μπορώ να κρατήσω τα γέλια. Οι άνθρωποι που χορεύουν άσχημα με κάνουν να γελώ. Δοκιμάζουν, προσπαθούν, τίποτα δεν γίνεται, δεν καταφέρνουν τίποτα.

ΑΝΔΡΑΣ Είναι επειδή ο χορός δεν μαθαίνεται εντελώς, γι’ αυτό. Αυτοί που γνωρίζετε, χοροπηδάνε ή σέρνονται;

ΚΟΡΙΤΣΙ Η ντάμα χοροπηδάει, ο καβαλιέρος σέρνεται και το σύνολο φαίνεται… Α!… Δεν θα μπορούσα να σας τους περιγράψω. Δεν φταίνε οι ίδιοι, θα μου πείτε.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεν φταίνε οι ίδιοι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, σας το ομολογώ, μου δίνει μεγάλη ευχαρίστηση να χορεύω. Είναι ίσως το μόνο πράγμα απ’ όσα κάνω τώρα που θα ήθελα να συνεχίσω να κάνω σ’ όλη μου τη ζωή.

ΑΝΔΡΑΣ Κι εγώ το ίδιο, δεσποινίς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όμως αλλοίμονο, κύριε, όταν ο χορός τελειώνει, αρχίζω να ξαναθυμάμαι. Έρχεται η Δευτέρα. Την λέω «παλιόγρια» καθώς την πλένω. Όμως δεν νομίζω πως είμαι κακή, αλλά, βεβαία, καθώς δεν υπάρχει κάποιος να μου το επιβεβαιώσει, δεν μπορώ να εμπιστεύομαι παρά τον εαυτό μου. Όταν την λέω «παλιόγρια», αυτή μου χαμογελά.

ΑΝΔΡΑΣ Επιτρέψτε μου να σας πω, δεσποινίς, ότι δεν είστε κακή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Το πιστεύετε πραγματικά;

ΑΝΔΡΑΣ Το πιστεύω απόλυτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είστε πολύ, πολύ καλός, κύριε.

ΑΝΔΡΑΣ Δεσποινίς, δεν είναι από καλοσύνη που σας το λέω αυτό.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά εσάς, κύριε, εσάς τι σας συμβαίνει στη ζωή;

ΑΝΔΡΑΣ Τίποτα, δεσποινίς, κι εγώ δεν είμαι πιά νέος, όπως μπορείτε να δείτε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και μου είχατε πει ότι είχατε σκεφτεί να αυτοκτονήσετε.

ΑΝΔΡΑΣ Ω! Ήταν μονάχα η τεμπελιά να τραφώ, τίποτα το σοβαρό. Τίποτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, αυτό δεν είναι δυνατόν, ή συμβαίνει κάτι ή θέλετε να μην σας συμβεί.

ΑΝΔΡΑΣ Δεν μου συμβαίνει τίποτα εκτός απ’ αυτά που συμβαίνουν καθημερινά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και σε κείνη την πόλη, κύριε, εάν επιτρέπετε;

ΑΝΔΡΑΣ Δεν ήμουνα μόνος. Έπειτα πάλι, ξαναβρέθηκα μόνος. Ήταν καθαρή σύμπτωση, το πιστεύω εντελώς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, όταν κάποιος είναι σαν εσάς, χωρίς πλέον ελπίδα, δεν είναι φυσικό.

ΑΝΔΡΑΣ Θα το μάθετε αργότερα, δεσποινίς. Υπάρχουν άνθρωποι που ευχαριστιούνται τόσο πολύ που ζούνε που μπορούν να μην έχουν ανάγκη την ελπίδα. Ξυρίζομαι τραγουδώντας, κάθε πρωί, τι άλλο θέλετε περισσότερο;

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά μετά από το ταξίδι σας σε κείνη την πόλη, έτυχε να γίνετε δυστυχισμένος, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι αυτή τη φορά δεν σκεφτήκατε να μην βγείτε από το δωμάτιό σας;

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, αυτή τη φορά, όχι. Γιατί ήξερα ότι μπορεί μερικές φορές κάποιος να μην είναι μόνος, ακόμη και τυχαία.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, πέστε μου τι κάνετε μετά το πρωί.

ΑΝΔΡΑΣ Πουλάω την πραμάτεια μου, μετά τρώω, μετά ταξιδεύω, μετά διαβάζω τις εφημερίδες. Οι εφημερίδες με διασκεδάζουν σε απίστευτο σημείο, διαβάζω τα πάντα, ακόμη και τις διαφημίσεις. Κάθε φορά που τελειώνω μιά εφημερίδα πρέπει να θυμηθώ, δεν θυμάμαι πλέον καλά ποιός είμαι, τόσο έχω απορροφηθεί.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά το έλεγα και με την εξής έννοια: τι κάνετε εκτός απ’ αυτά που κάνετε, εκτός από το πρωί, εκτός από το να πουλάτε την πραμάτεια σας, εκτός από τα τραίνα, το φαγητό, τον ύπνο, το διάβασμα εφημερίδων, τι κάνετε που δεν φαίνεται, θέλω να πω κάτι που δεν μοιάζει να το κάνετε κι όμως γίνεται;

ΑΝΔΡΑΣ Σας καταλαβαίνω, ναι… Αλλά πιστεύω ότι έξω απ’ αυτά που φαίνονται να γίνονται, δεν ξέρω τι κάνω. Μερικές φορές, ψάχνω λίγο να το μάθω, δεν λέω, αλλά αυτό δεν πρέπει να είναι αρκετό, δεν πρέπει να ψάχνω αρκετά, κι ίσως συμβεί να μην το μάθω ποτέ. Ω, ξέρετε, πιστεύω ότι είναι πολύ συνηθισμένο να ζει κανείς έτσι, χωρίς να γνωρίζει καθόλου γιατί.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλλά μου φαίνεται ότι θα μπορούσε κανείς να προσπαθήσει λίγο περισσότερο απ’ όσο εσείς, κύριε, να μάθει.

ΑΝΔΡΑΣ Βαδίζω ακολουθώντας ένα σκοινί, καταλαβαίνετε, γι’ αυτό η ζωή μου είναι πιό εύκολη από την δική σας. Εδώ βρίσκονται όλα, κατά βάθος. Και μπορώ να ζήσω χωρίς να ξέρω κάποια πράγματα.

Σιωπή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι έπειτα, με συγχωρείτε, κύριε, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω εντελώς πως φτάσατε εκεί, ακόμη και μ’ αυτό το επάγγελμα που κάνετε.

ΑΝΔΡΑΣ Σας είπα, λίγο-λίγο. Όλα τα αδέρφια μου και οι αδερφές μου έχουν πετύχει, ήξεραν τι ήθελαν. Εγώ δεν το ήξερα. Και οι ίδιοι λένε ότι δεν ξέρουν πως έχω κατρακυλήσει έτσι στην ζωή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είναι παράξενο αυτό που λέτε «έχω κατρακυλήσει», ίσως να είστε απλά λίγο απογοητευμένος. Αλλά, ούτε εγώ δεν καταλαβαίνω πως φτάσατε εκεί.

ΑΝΔΡΑΣ Πάντοτε ήμουνα, για να πω την αλήθεια, λίγο αδιάφορος για την επιτυχία, ποτέ δεν κατάλαβα καλά τι σήμαινε αυτή η λέξη για μένα. Ίσως όλα να ξεκινάνε απ’ αυτό. Παρ’ όλ’ αυτά, βλέπετε, δεν βρίσκω να είναι τόσο ασήμαντο το επάγγελμά μου.

ΚΟΡΙΤΣΙ Σε σύγκριση με το δικό σας επάγγελμα, το δικό μου δεν είναι καν επάγγελμα.

ΑΝΔΡΑΣ Ξέρω πολύ καλά ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που μπορούν να εκτιμήσουν το επάγγελμά μου στην πραγματική του αξία και να μην το περιφρονούν. Για να πω την αλήθεια, μιλούσα χωρίς να δίνω πολύ σημασία. Μ’ ενοχλεί πάντοτε να μιλώ για μένα σε σχέση με το παρελθόν.

Σιωπή. Ήρθε το σούρουπο.

ΑΝΔΡΑΣ Ήθελα να σας πω, δεσποινίς, να μην πιστεύατε ούτε μιά στιγμή ότι σας έχω συμβουλεύσει ό,τι νά ’ναι. Ακόμη κι αυτά που είπα γι’ αυτήν την ηλικιωμένη γυναίκα, ήταν τρόπος του λέγειν. Επειδή αναγκαζόμαστε να ακούμε του άλλους ανθρώπους…

ΚΟΡΙΤΣΙ Ω κύριε, ας μη μιλάμε πλέον γι’ αυτό.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, ας μη μιλάμε πλέον, όχι. Απλά σας έλεγα ότι επειδή είμαστε αναγκασμένοι να ακούμε τους άλλους ανθρώπους, να προσπαθούμε να μπούμε στη θέση τους, να ψάχνουμε να βρούμε ό,τι θα μπορούσε να τους ανακουφίσει από τόση αναμονή, κάνουμε τόσες υποθέσεις, αλλά από ’κεί και μέχρι το να δίνουμε συμβουλές, είναι ένα τεράστιο βήμα και θα θύμωνα να το είχα διαβεί χωρίς να είχα καταλάβει…

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, ας μη μιλάμε πιά για μένα.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεσποινίς,

ΚΟΡΙΤΣΙ Θα ήθελα επίσης, κύριε, να σας ζητήσω κάτι. Μετά από ’κείνη την πόλη, πείτε μου πάλι…

Ο άνδρας σιωπά. Το κορίτσι δεν επιμένει άλλο. Έπειτα, καθώς εκείνη δεν φαίνεται να περιμένει πλέον απάντηση, αυτός της απαντά.

ΑΝΔΡΑΣ Σας είπα, μετά από ’κείνη την πόλη, ήμουνα δυστυχισμένος.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δυστυχισμένος πως, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Νομίζω, όσο πιό πολύ μπορεί κανείς να είναι. Είχα πιστέψει ότι ποτέ πριν δεν ήμουνα τόσο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και μετά αυτό πέρασε;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι και μετά αυτό πέρασε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι όσο βρισκόσασταν εκεί, δεν ήσασταν ποτέ μόνος;

ΑΝΔΡΑΣ Ποτέ.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ούτε τη μέρα, ούτε τη νύχτα;

ΑΝΔΡΑΣ Ούτε τη μέρα, ούτε τη νύχτα, ποτέ. Αυτό βάσταξε οκτώ μέρες.

ΚΟΡΙΤΣΙ Και μετά ξαναβρεθήκατε εντελώς μόνος, εντελώς;

ΑΝΔΡΑΣ Ναι. Κι από τότε έτσι είμαι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ήταν η κούραση που σας έκανε να κοιμηθείτε ολόκληρη την μέρα όπως λέγατε, με την βαλίτσα πλάϊ σας;

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, ήταν επειδή ήμουνα δυστυχισμένος.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, είπατε ότι ήσασταν όσο πιό πολύ μπορεί κανείς να είναι δυστυχισμένος. Και το πιστεύετε ακόμη;

Το κορίτσι σιωπά. Κλαίει.

ΑΝΔΡΑΣ (Χαμογελώντας) Μην κλαίτε, δεσποινίς, σας παρακαλώ.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν μπορώ να μην κλάψω.

ΑΝΔΡΑΣ Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορείς να τα αποφύγεις, κανένας δεν μπορεί.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ω, δεν είναι αυτό, κύριε, αυτά τα πράγματα δεν με φοβίζουν.

ΑΝΔΡΑΣ Και είναι αυτά που επιθυμείτε επίσης.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, τα επιθυμώ.

ΑΝΔΡΑΣ Κι έχετε δίκαιο γιατί κανένας δεν έχει τόση επιθυμία να ζήσει, όσο εκείνος που έχει υποφέρει πολύ. Μην κλαίτε πιά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν κλαίω πιά.

ΑΝΔΡΑΣ Θα δείτε, δεσποινίς, αυτό το καλοκαίρι θα ανοίξετε εκείνη την πόρτα για πάντα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μου φαίνεται ότι θα έπρεπε να είχατε μείνει σ’ εκείνη την πόλη, να το προσπαθούσατε ό,τι κι αν κόστιζε.

ΑΝΔΡΑΣ Έμεινα εκεί όσο μπορούσα περισσότερο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, δεν πρέπει να έχετε κάνει όλα όσα χρειάζονταν για να προσπαθήσετε να μείνετε εκεί, είμαι βέβαιη γι’ αυτό.

ΑΝΔΡΑΣ Έκανα όλα όσα πίστευα ότι έπρεπε να κάνω για να προσπαθήσω να μείνω εκεί. Αλλά μπορεί να μην έκανα τα σωστά. Μην το σκέφτεστε πλέον, δεσποινίς. Θα δείτε, δείτε, απ’ αυτό το καλοκαίρι, για σας, θα είναι πραγματικότητα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ίσως, ναι, ποιός ξέρει; Αλλά αναρωτιέμαι μερικές φορές αν αυτό αξίζει τον κόπο.

ΑΝΔΡΑΣ Αξίζει τον κόπο. Και, όπως εσείς η ίδια το λέγατε, είστε σ’ αυτήν την κατάσταση χωρίς να το έχετε ζητήσει, αλλά αφού είστε, πρέπει να το κάνετε. Και δεν υπάρχει τίποτ’ άλλο να κάνετε παρά αυτό. Και θα το κάνετε. Αυτήν πόρτα, αυτό το καλοκαίρι, θα την ανοίξετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Μερικές φορές πιστεύω πως δεν θα την ανοίξω ποτέ, πως έτσι κι ετοιμαστώ να την ανοίξω, θα κάνω πίσω.

ΑΝΔΡΑΣ Θα την ανοίξετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Το λέτε αυτό, κύριε, επειδή πιστεύετε ότι τα μέσα που έχω διαλέξει είναι τα μόνα κατάλληλα για να βγω από ’κεί που είμαι; Για να γίνω επί τέλους κάτι;

ΑΝΔΡΑΣ Το πιστεύω, ναι, πιστεύω πως αυτά είναι που σας ταιριάζουν περισσότερο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Το λέτε αυτό, βλέπετε, επειδή θα μπορούσε κανείς να διαλέξει άλλα μέσα απ’ αυτά. επειδή υπάρχουν κι ’άλλα μέσα απ’ αυτά που έχω διαλέξει.

ΑΝΔΡΑΣ Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν κι άλλα, ναι, αλλά χωρίς αμφιβολία θα σας ταίριαζαν λιγότερο.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είναι αλήθεια αυτό δηλαδή, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Το πιστεύω, δεσποινίς, αλλά, βεβαίως, ούτε εγώ ούτε κανένας άλλος θα μπορούσε να σας το πει με απόλυτη βεβαιότητα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Λέγατε ότι έχετε γίνει σοφότερος επειδή ταξιδεύετε και βλέπετε ένα σωρό πράγματα. Γι’ αυτό σας ρωτάω.

ΑΝΔΡΑΣ Πάντως, δεσποινίς, δεν έχω γίνει τόσο σοφότερος σε ό,τι αφορά την ελπίδα. Περισσότερο είμαι, αν είμαι, σχετικά με τα μικρά πράγματα της καθημερινής ζωής, περισσότερο σχετικά με τις μικρές δυσκολίες, παρά με τις μεγάλες. Παρ’ όλ’ αυτά ακόμη κι αν δεν είμαι εντελώς, εντελώς βέβαιος για τα μέσα που χρησιμοποιείτε, είμαι εντελώς βέβαιος ότι αυτήν την πόρτα, αυτό το καλοκαίρι, θα την ανοίξετε.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όπως και νά ’ναι, σας ευχαριστώ, κύριε. Αλλά για μιά ακόμη φορά, εσείς, εσείς;

ΑΝΔΡΑΣ Η άνοιξη και ο καλός καιρός έρχονται. Θα ξαναφύγω.

Σιωπή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κύριε, τι σας έκανε να σηκωθείτε και να ξαναρχίσετε να περπατάτε μετά που κοιμηθήκατε σε ’κείνο το δάσος;

ΑΝΔΡΑΣ Δεν ξέρω, χωρίς αμφιβολία έπρεπε να φτάσω εκεί.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είπατε πριν λίγο ότι το κάνατε γιατί καταλάβατε ότι μερικές φορές, ακόμη κι από τύχη, είναι δυνατόν να πάψετε να είστε μόνος.

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, αυτό ήταν μετά, το ήξερα μετά από μερικές μέρες. Εκείνη τη στιγμή, όχι, δεν ήξερα τίποτα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Βλέπετε, λοιπόν, κύριε είμαστε πολύ διαφορετικοί. Εγώ νομίζω πως θα αρνιόμουνα να σηκωθώ.

ΑΝΔΡΑΣ Αλλά όχι, δεσποινίς, όχι, να αρνηθείτε σε ποιόν, σε τι;

ΚΟΡΙΤΣΙ Σε κανέναν. Θα αρνιόμουνα, αυτό είναι όλο.

ΑΝΔΡΑΣ Κάνετε λάθος. Θα είχατε κάνει ό,τι κι εγώ. Είχε πολύ κρύο. Κρύωνα και σηκώθηκα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είμαστε διαφορετικοί, είμαστε.

ΑΝΔΡΑΣ Είμαστε χωρίς αμφιβολία, ναι, σε σχέση με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα βάσανά μας. ΚΟΡΙΤΣΙ Όχι, πρέπει να είμαστε ακόμη πιό διαφορετικοί απ’ αυτό.

ΑΝΔΡΑΣ Δεν το νομίζω. Δεν νομίζω να είμαστε περισσότερο απ’ όσο οι άλλοι μεταξύ τους γενικά.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ίσως και να κάνω πραγματικά λάθος.

ΑΝΔΡΑΣ Επί πλέον καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον, δεσποινίς, ή τουλάχιστον προσπαθούμε. Και μας αρέσει επίσης να χορεύουμε. Στην Κρουά-Νιβέρ, δεν είπατε;

ΚΟΡΙΤΣΙ Ναι, κύριε. Είναι ένα πολύ γνωστό χορευτικό κέντρο. Πολλοί άνθρωποι σαν κι εμάς πάνε εκεί.

Ένα σκοτάδι πολύ σύντομο για να χωρίσει την δεύτερη εικόνα από την τρίτη ή μιά σιωπή παρατεταμένη. Στην δεύτερη περίπτωση το φως πρέπει να χαμηλώσει στη διάρκεια της σιωπής.

Ι Ι Ι

Το παιδί φωνάζει από το βάθος της πλατείας.

ΠΑΙΔΙ Κουράστηκα.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είναι αλήθεια πως πήγε αργά.

Ο άνδρας αυτή τη φορά δεν κάνει καμία παρατήρηση. Το κορίτσι μαζεύει τα παιχνίδια του και τα βάζει στην τσάντα, αλλά δεν σηκώνεται από το παγκάκι.

ΚΟΡΙΤΣΙ Περνάει γρήγορα η ώρα όταν συζητά κανείς.

ΑΝΔΡΑΣ Και μετά πολύ αργά, μετά. Ναι, δεσποινίς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Είναι αλήθεια, κύριε. Αλλά κάνει καλό να μιλά κανείς.

ΑΝΔΡΑΣ Κάνει καλό, ναι, δεσποινίς, μετά, βέβαια, αισθάνεται κανείς λίγο άσχημα, μετά που έχει μιλήσει. Ο χρόνος γίνεται υπερβολικά αργός. Ίσως να μην έπρεπε ποτέ να μιλά κανείς.

ΚΟΡΙΤΣΙ Ίσως.

ΑΝΔΡΑΣ Το λέω αυτό, δεσποινίς, επειδή ακριβώς μετά ο χρόνος γίνεται υπερβολικά αργός.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κι ίσως ακόμη εξ αιτίας αυτής της σιωπής που μέσα της θα επιστρέψουμε κι οι δυό μας.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, είναι αλήθεια, ότι θα επιστρέψουμε κι οι δυό μας μέσα στην σιωπή. Είναι ήδη σαν να άρχισε αυτή η επιστροφή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Κανένας πλέον δεν θα μου απευθύνει το λόγο απόψε, κύριε. Και θα πάω να κοιμηθώ έτσι, πάντοτε μέσα στην σιωπή.

ΑΝΔΡΑΣ Ναι, ίσως θα έπρεπε να μην μιλήσουμε ποτέ ξανά. Από τη στιγμή που μιλάμε είναι σαν να ξαναβρίσκουμε μιά γλυκιά συνήθεια που είχαμε αφήσει. Ακόμη κι αν αυτή τη συνήθεια δεν την είχαμε ποτέ.

Εκείνη σηκώνεται.

ΚΟΡΙΤΣΙ Έχω μιλήσει πάρα πολύ, κύριε, και είμαι μπερδεμένη.

ΑΝΔΡΑΣ Ω δεσποινίς, αυτό είναι το τελευταίο πράγμα για το οποίο θα έπρεπε να ζητήσετε συγνώμη.

Το κορίτσι σηκώνεται από το παγκάκι. Ο άνδρας μένει καθισμένος.

ΚΟΡΙΤΣΙ Άρχισε να κάνει ψύχρα.

ΑΝΔΡΑΣ Όταν είναι μέρα έχει κανείς την ψευδαίσθηση πως είναι καλοκαίρι, δεσποινίς, αλλά δεν είναι ακόμη.

ΚΟΡΙΤΣΙ Αλήθεια, ξεχάσαμε ότι δεν είναι καλοκαίρι, ναι. Έγινε όπως και με τη σιωπή όπου πέφτουμε μετά που έχουμε μιλήσει.

ΑΝΔΡΑΣ Είναι το ίδιο πράγμα, στην πραγματικότητα, δεσποινίς.

ΦΩΝΗ ΠΑΙΔΙΟΥ Κουράστηκα.

Το κορίτσι δεν φαίνεται να έχει ακούσει το παιδί.

ΚΟΡΙΤΣΙ Όμως πρέπει να γυρίσω.

Κάνει να φύγει. Σταματά. Ο άνδρας δεν κινείται.

ΚΟΡΙΤΣΙ Εσείς, εσείς δεν θα φύγετε, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, δεσποινίς, όχι θα μείνω μέχρι να κλείσει το πάρκο και μετά θα φύγω την τελευταία στιγμή.

ΚΟΡΙΤΣΙ Δεν έχετε τίποτα να κάνετε απόψε, κύριε;

ΑΝΔΡΑΣ Όχι, τίποτα συγκεκριμένο.

ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΑΡΤΗΘΕΝΤΟΣ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ