"Λόγος εις το αδύνατον Θέατρον" Βόλφραμ Λοτζ

Το κείμενο-μονόλογος που παρατίθεται εδώ βρίσκεται στο τέλος του θεατρικού έργου και υπάρχει λόγος γι’ αυτό. Σε όλο το έργο ο συγγραφέας δίνει σκηνικές οδηγίες οι οποίες είναι απολύτως αδύνατον να πραγματοποιηθούν. Για παράδειγμα σημειώνει: «Μπαίνει στην σκηνή ένα τεράστιο μαύρο φίδι με κεφάλι μεγάλο σαν ένα αυτοκίνητο. Το φίδι τρώει τον χοντρό ηθοποιό, αλλά τού πέφτει από το στόμα το ένα από τα πόδια του χοντρού ηθοποιού.» Άλλο παράδειγμα: προβλέπεται μιά ολόκληρη βουβή σκηνή στην οποία παίζουν εικοσιένα (21) παιδιά που να πάσχουν από σύνδρομο Ντάουν. Ο αναγνώστης του έργου, και πολύ περισσότερο όποιος ενδιαφέρεται να ανεβάσει το έργο, αναρωτιέται γιατί ο συγγραφέας δίνει τέτοιες οδηγίες που ξέρει ότι δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν. Η απάντηση δίνεται στον τελικό μονόλογο. Ναι μεν, ο συγγραφέας έχει πλήρη συνείδηση του απραγματοποίητου των σκηνικών οδηγιών, αλλά παρ’ όλα αυτά επιλέγει να μην δεχτεί την πραγματικότητα, παρά να επιμείνει στην επιθυμία του, στις αδύνατον να πραγματοποιηθούν σκηνικές οδηγίες. Και αυτό τελικώς συνιστά την απόλυτη αισιοδοξία.

Λόγος εις το αδύνατον Θέατρον

Rede zum ummöglichen Theater

Αδέρφια,

έχουν προσπαθήσει να μας πούνε ότι ο Χρόνος κινείται γραμμικώς. Είναι αλήθεια, αλλά εμείς δεν την πιστεύουμε!

Έχουν προσπαθήσει να μας πούνε ότι τα σώματα πέφτουν από πάνω προς τα κάτω. Είναι αλήθεια, αλλά εμείς δεν την πιστεύουμε!

Για χιλιετηρίδες έχουν προσπαθήσει να μάς πούνε ότι πρέπει να πεθάνουμε. Είναι αλήθεια, αλλά εμείς δεν την πιστεύουμε!

Τα λουκάνικα της αλήθειας που θα ψήσουνε για μάς, δεν θέλουμε πια να τα φάμε. Δεν θέλουμε πιά να είμαστε θεατές, τρομαγμένα πουλάκια των συνθηκών της ζωής, διότι, αδέρφια, αυτή εδώ είναι η δική μας ζωή. Έχουμε δικαίωμα να αποφασίζουμε εμείς για τις συνθήκες της ζωής μας, και όχι απλώς μετά το τέλος του σχολείου εάν θέλουμε να γίνουμε μαραγκοί κουφωμάτων ή επιπλοποιοί.

Γιατί, σάς ρωτώ, γιατί πρέπει να πεθάνουμε;

Έχουν προσπαθήσει να μάς πούνε ότι η ζωή αποκτά αξία επειδή υπάρχει ο θάνατος. Αγγούρια!

Και στην περίπτωση που πρέπει να πεθάνουμε, πράγμα που αμφιβάλλω, ναι, διότι αυτό είναι μαλακία, τότε πρέπει να έχουμε το δικαίωμα, εμείς οι ίδιοι να το αποφασίζουμε. Δεν θέλω να πεθάνω και δεν θέλω ούτε οι δυό μου γάτες να πεθάνουν, ο Σάμουελ και η Γκεζίνε, εάν δεν το θέλουν ρητώς, και οι γάτες μου δεν τον θέλουν!

Αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα! φωνάζουν οι πραγματιστές ιδεολόγοι. Τι να κάνουμε, αυτή είναι η πραγματικότητα!

Αλλά επειδή αυτό που λένε είναι σωστό, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν πρέπει να το πιστέψουμε!

Γιατί πρέπει να αποδεχτούμε να αποφασίζει η πραγματικότητα για τις συνθήκες της ζωής μας; Είναι τόσο σημαντικό εάν, πριν πεθάνουμε, φάμε ωμό λάχανο ή λάχανο τουρσί; Ή εάν δούμε στην τηλεόραση συζητήσεις ή ντοκυμανταίρ πριν ο καρκίνος μάς φάει τα σωθικά;

Όχι, όχι, όχι!

Όταν γράφουμε, δημιουργούμε μιά αυτονομία έναντι του κόσμου! Πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε αυτό. Όταν γράφουμε, δεν αντιγράφουμε απλά τον κόσμο (τι νόημα θα είχε), παρά σχεδιάζουμε προτάσεις, αλλαγές, αξιώσεις, επειδή δεν βλέπουμε τον κόσμο όπως είναι, παρά όπως μάς φαίνεται και όπως θα έπρεπε να είναι, εάν μάς αφήνανε, ή όπως δεν θα έπρεπε ποτέ να ήταν. Όταν γράφουμε, διαδίδουμε την μυθοπλασία! Η μυθοπλασία είναι το ταλαίπωρο χέρι μας που βγαίνει από το κουτί της πραγματικότητας για να πιάσει γλυκούς καρπούς, οι όποιοι όμως θα έπρεπε να κρέμονται από ένα δέντρο ή, κατά την γνώμη μου, επίσης από το σκοινί για το άπλωμα των ρούχων ή από τα νύχια ενός χοντρού, χαρούμενου πουλιού, το οποίο φιλικά φέρνει γύρους, ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο: θέλουμε να πάρουμε αυτούς τους γλυκούς καρπούς! Ποιός θα τολμούσε να μάς απαγορεύσει αυτούς τους καρπούς να τούς πάρουμε! Ποιός θέλει να μάς απειλήσει ότι θα μάς πετάξει έξω από τον παράδεισο, αφού δεν είμαστε καν εκεί! Θέλουμε να φάμε γλυκούς καρπούς, πολλούς γλυκούς καρπούς! Τώρα αρχίζουμε!

Υπάρχει ένας τόπος! Αδέρφια, υπάρχει ένας τόπος! Ξέρετε ότι εννοώ το Θέατρο. Το Θέατρο είναι ο τόπος όπου πραγματικότητα και μυθοπλασία συναντιούνται, και είναι επίσης ο τόπος όπου και τα δύο αυτά χάνουν την ιδιαιτερότητά τους σε μια αγία σύγκρουση. Το Θέατρο είναι ο Αρμαγεδδών, ο τόπος της τελικής συγκρούσεως!

Είναι τα θεατρικά έργα κάτι άλλο παρά οδηγίες χρήσεως της πραγματικότητος; Το Θέατρο είναι ο τόπος στον οποίο η μυθοπλασία μεταβάλλεται σε πραγματικότητα. Ναι, ναι, αλλά τότε ας το κάνουμε!

Ας το κάνουμε λοιπόν! φωνάζουν οι πραγματιστές ιδεολόγοι. Όμως αυτό, αδέρφια, είναι ένα ψέμμα, και σάς ζητώ ως τέτοιο να το εκλάβετε.

Διότι η μυθοπλασία, την οποία αυτοί οι αρχιδομαλάκες σχεδιάζουν για το Θέατρο δεν έχει καμία αυτονομία. Ξέροντας ότι η μυθοπλασία θα πάει να σταθεί στον διάδρομο προσγειώσεως της πραγματικότητας , προσαρμόζουν από πριν την μυθοπλασία στην πραγματικότητα. Έτσι θυσιάζουν την μυθοπλασία στον βωμό της πραγματικότητας. Όμως δεν πρέπει η πραγματικότητα να καθορίσει την μυθοπλασία, παρά η μυθοπλασία πρέπει να αλλάξει την πραγματικότητα! Ή μήπως η επιθυμία μας είναι να πεθάνουμε; Αυτή είναι η τελική πραγματικότητα; Τι ηλίθια ερώτηση: όχι, φυσικά όχι, η πραγματικότητα είναι ανεπαρκής, η πραγματικότητα είναι ένα τρύπιο παπούτσι που δεν θα το φορέσουμε!

Να τι πρέπει λοιπόν να απαιτήσουμε στα θεατρικά μας έργα:

Να ανθίζουν τα δέντρα τον χειμώνα,

ο δρόμος να μην σταματάει εκεί που αρχίζει ο αγρός,

οι βόμβες να συμπιέζονται αντί να εκρήγνυνται,

να υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά,

να φυτρώνουν καταπράσινα βρύα πάνω στα κεφάλια μας,

ο πελεκάνος να γαυγίζει,

όταν φτύνουμε το σάλιο να πηγαίνει προς τα πάνω,

να ταξιδεύουμε μέσα στον χρόνο, όπως μέσα στον χώρο,

ο θάνατος να μην ισχύει, να μην μάς παίρνει κανένας,

αυτό που μάς είναι μοναδικό: την ζωή μας.

Αδέρφια, το αδύνατον Θέατρο είναι δυνατόν!

Δεν υπάρχει καμία βάση να το πιστέψω, και γι’ αυτό το πραγματοποιώ!

Στο όνομα της ανθρωπίνης ελευθερίας:

Το αδύνατον Θέατρο είναι δυνατόν, παρ’ όλα αυτά και ακριβώς γι’ αυτά!

Αλλά ας μην πιστέψουμε, ότι μπορεί να επιτευχθεί. Ας μην πιστέψουμε, όταν επιτευχθεί, ότι επιτεύχθηκε. Όταν επιτευχθεί να αλλάξει η πραγματικότητα, πάλι είναι μιά αποτυχία, διότι αυτήν την νέα πραγματικότητα πάλι πρέπει να την ξεπερνούμε, και αυτό να γίνεται αιωνίως!

Πρέπει στους σχεδιασμούς μας να μην κάνουμε σαν να υπάρχει μιά σωτηρία που πρέπει να την φτάσουμε, με την οποία θα μπορούσανε να μείνουμε αγκαλιά, όπως με μιά θερμοφόρα.

Το αδύνατον Θέατρο είναι η αιωνία απαίτηση!

Το αδύνατον Θέατρο είναι η διαρκής αποτυχία προς ένα καλύτερο μέλλον και η προς τα εμπρός κίνηση για να φτάσουμε στο παρελθόν!

Το αδύνατον Θέατρο είναι για τους ανθρώπους, αλλά και για τις γάτες μου και όλα τα άλλα ζώα (μικρά και μεγάλα)!

Τίποτα δεν υπάρχει από μόνο του. Υπάρχει όπως εμείς το θέλουμε να είναι. Έτσι είναι! Δεν είναι έτσι!