Αντιγόνη ή Κρέων; Πού βρίσκεται το δίκαιο;

Πολύς κόσμος έχει συνηθίσει να πιστεύει ότι η Αντιγόνη, στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή, είναι η θετική ηρωΐδα, το πρόσωπο που έχει το δίκαιο με το μέρος του, και όσον αφορά τον Κρέοντα, αυτός είναι ο κακός του έργου.

Μιά άλλη άποψη για την συγκριμένη τραγωδία είναι η ακόλουθη: η Αντιγόνη είναι μιά θεούσα, φανατικιά, ταλιμπάν. Ο Κρέων έχει βρεθεί, χωρίς να το έχει επιδιώξει, άρχοντας σε μιά πόλη όπου ο κοινωνικός ιστός έχει διαλυθεί από τον εμφύλιο πόλεμο. Πρέπει να βάλει μιά τάξη και να τιμωρήσει τον προδότη Πολυνίκη. Ο οποίος είναι μεν νεκρός, αλλά τιμωρείται με το να μην τού αποδοθούν νεκρικές τιμές, για να ατιμαστεί επειδή είναι προδότης. Ο Κρέων συλλαμβάνει την ανεψιά του επειδή έχει παραβεί τον νόμο που απαγορεύει να αποδοθούν νεκρικές τιμές στον προδότη. Εάν δεν τήν τιμωρήσει, δεν δίνει στο κοινό της πόλης ένα καλό παράδειγμα σεβασμού των νόμων. Θα τόν κατηγορήσουν για ευνοιοκρατία.

Όπως είπαμε και στην αρχή, έχουμε δει πολλές φορές άλλες αναλύσεις αυτής της τραγωδίας όπου δικαιώνεται η Αντιγόνη και καταδικάζεται ο Κρέων. Ποιά από τις δύο απόψεις είναι η σωστή; Καμία! Στην αρχαία τραγωδία δεν υπάρχει απόλυτο δίκαιο και απόλυτο άδικο. Υπάρχουν μόνον τραγικά διλήμματα. Ο κάθε ήρωας και η κάθε ηρωΐδα βρίσκεται αντιμέτωπος και αντιμέτωπη με διλήμματα. Ό,τι και να αποφασίσει θα είναι χαμένος και χαμένη και ταυτόχρονα δικαιωμένος και δικαιωμένη. Και σε αυτήν την ταλάντευση μεταξύ δικαίου και αδίκου, σε αυτήν την αποφυγή του απόλυτου, σε αυτήν την έξαρση του σχετικού, βρίσκεται η συναρπαστική ομορφιά της αρχαίας τραγωδίας. Από αυτήν την άποψη, η αρχαία τραγωδία μιμείται απόλυτα την Ζωή, είναι το πιό νατουραλιστικό, το πιό ρεαλιστικό θέατρο που έχει γραφεί ποτέ. Γιάννης Φαρμακίδης