!!Να γίνεις ηθοποιός; Πρέπει να γίνεις παιδί!

Υπάρχουν στο Θέατρο πολλές απόψεις, σχολές για το πώς προσεγγίζουμε και ερμηνεύουμε έναν ρόλο. Προτιμώ τον τρόπο που προτείνει ο Σαίξπηρ. Αυτόν εδώ.

Ουΐλλιαμ Σαίξπηρ

Η τραγωδία του Άμλετ, πρίγκηπος της Δανίας

πράξη δεύτερη

σκηνή δεύτερη

Στον πύργο της Ελσινόρης

στίχοι 543 έως και 546

Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκύλντενστερν εξέρχονται.

ΑΜΛΕΤ Now I’m alone. Τώρα είμαι μόνος.

What rogue and peasant slave am I? Τι άξεστος χωριάτης που είμαι;

Is it not monstrous Δεν είναι τρομερό

That this player here που αυτός εδώ ο ηθοποιός

But in a fiction απλά με την φαντασία

In a dream of passion με την προσποίηση πάθους

Could force his soul κάνει την ψυχή του

So to his own conceit να δεχτεί την αυταπάτη

(μετάφραση Γιάννη Φαρμακίδη)

Προτείνει λοιπόν ο Σαίξπηρ ως τρόπο παιξίματος την αυταπάτη του ηθοποιού. Να πιστέψει ο ηθοποιός, να πείσει την εαυτό του ότι δεν είναι αυτός που είναι, παρά κάποιος άλλος. Σάς φαίνεται περίεργη, μυστήρια αυτή η άποψη; Και όμως κάθε άλλο παρά ασυνήθιστη είναι. Κατ’ ουσίαν ο Σαίξπηρ προτείνει να κάνει ο ηθοποιός αυτό που κάνουν τα παιδιά στο παιγνίδι. Πώς παίζουν τα παιδιά; Μιμούμενα και εξαπατώντας τον εαυτό τους! Παίζουν κάνοντας την μαμά, την νοσοκόμα, την νεράϊδα, τον στρατηγό, τον πυροσβέστη κλπ. Αν προσέξτε τα παιδιά την στιγμή που παίζουν μιμούμενα, θα διαπιστώσετε ότι είναι παρά πολύ σοβαρά με αυτό που κάνουν, την μίμηση, είναι απόλυτα ταυτισμένα με τον ρόλο τους, έχουν ξεχάσει ποιά είναι στην πραγματικότητα. Τόσο πολύ μπαίνουν μέσα στον ρόλο τους, ώστε συνεχίσουν την ταύτιση και την αυταπάτη ακόμη κι όταν τελειώνει το παιχνίδι, όταν η μάμα και ο μπαμπάς τα φωνάζουν για φαγητό.

Συχνά ρωτάνε κάποιοι: πόσο εύκολο είναι να αυταπατηθεί κάποιος που ενδιαφέρεται να προσεγγίσει έναν ρόλο; Ε, λοιπόν αυτή δεν είναι η σωστή ερώτηση! Δεν είναι θέμα ευκολίας ή δυσκολίας. Το ζήτημα είναι πόσο συχνά επιχειρεί ο ηθοποιός να μπαίνει στον ρόλο του, να αυταπατάται. Με άλλα λόγια, πόσο συχνά κάνει πρόβες; Το ερώτημα αυτό είναι ουσιαστικό για το ερασιτέχνη ηθοποιό. Στον χώρο του ερασιτεχνικού θεάτρου δίνεται συνήθως η εντύπωση ότι μπορούμε να είμαστε χαλαροί από πλευράς χρόνου στις πρόβες. Και προβάλλεται το επιχείρημα ότι ο ερασιτέχνης δεν έχει πολύν διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο. Πράγματι δεν έχει πολύν ελεύθερον χρόνο για να τον διαθέσει για πρόβες. Αλλά κάτι πρέπει να κάνει. Τουλάχιστον να έχει συνέπεια στον έστω λίγο χρόνο που διαθέτει. Ή για να το πούμε αλλοιώς, μόνον η συχνή και σοβαρή επαφή με τον ρόλο, με το έργο μπορεί να αποφέρει αποτελέσματα.

Όμως… Όμως… Όμως… Εάν επιχειρείστε να αυταπατηθείτε με το σώμα ακίνητο, καθισμένο ή όρθιο, δεν πρόκειται να καταφέρετε τίποτα. Παρατηρείστε πάλι τα παιδιά όταν παίζουν. Ούτε στιγμή δεν μένουν ακίνητα. Και εδώ βρίσκεται άλλο ένα μυστικό, εδώ βρίσκεται το καθήκον του σκηνοθέτη. Δηλαδή, για να προσεγγίζει ο ηθοποιός τον ρόλο του, η αυταπάτη είναι μεν αναγκαία, αλλά όχι ικανή από μόνη της. Χρειάζεται η κίνηση, η δράση. Χρειάζεται ο ηθοποιός να απασχολείται με μιά δράση που να έχει έναν σαφή αντικειμενικό σκοπό. Τι είδους δράση, κίνηση; Ο,τιδήποτε, έστω κι αν δεν έχει σχέση με το κείμενο του ρόλου. Π.χ. Να δοκιμάσει να φορέσει με διαφορετικό τρόπο τα ρούχα που ήδη φοράει, να βάψει τα μάτια, να στρίψει τσιγάρο.

Όμως… Όμως… Όμως… Ο ηθοποιός θα επιχειρήσει μεν να αυταπατηθεί όπως τα παιδιά, αλλά τα παιδιά έχουν ένα πλεονέκτημα. Δεν ξέρουν από κοινωνικές συμβάσεις, δεν έχουν αναστολές. Τι θα πει αυτό; Στην καθημερινή ζωή οι ενήλικες δεν μιμούνται κάποιο άλλο άτομο, παρά μόνον ίσως για αστεϊσμό. Οι κοινωνία δεν ανέχεται να μιμούνται οι ενήλικες στα σοβαρά. Αυτό το επιτρέπει μόνον στα παιδιά. Τα οποία παιδιά, έτσι και αλλοιώς, δεν ξέρουν από κοινωνικές συμβάσεις, δεν ξέρουν τι επιτρέπει και τι όχι η κοινωνία, δεν έχουν αναστολές. Συμπέρασμα ουσιωδέστατο: ο ηθοποιός πρέπει να αδιαφορήσει για τις κοινωνικές συμβάσεις, με απλά λόγια να γράψει στα παλιά του τα παπούτσια τι λέει η κοινωνία, να απελευθερωθεί από αναστολές και, επί τέλους, να μιμηθεί, αυταπατώμενος, όπως ακριβώς κάνουν τα παιδιά.

Εξ ίσου ενδιαφέρουσες είναι οι οδηγίες που δίνει ο Σαίξπηρ προς τους ηθοποιούς στο έργο του «Άμλετ». Διαβάστε τις εδώ:

https://sites.google.com/site/maniatheatrou/oi-odegies-tou-amlet-stous-ethopoious