Geschiedenis van Westergeest.

Westergeest is een streekdorp dat in de vroege Middeleeuwen is ontstaan op een zandopduiking ten noordwesten van de hoge gronden van de Wouden en die daarvan gescheiden is door een laag gebied, de Warren. Het dorp was op enige afstand in noordelijke richting over water ontsloten door de Zwemmer en later door het verbeterde stroomkanaal van de Nieuwe Zwemmer. Aan de zuidzijde is 1654/’56 de Stroobosser Trekvaart gegraven.

Het dorp heeft zich ontwikkeld langs twee parallelle wegen: de huidige Eelke Meinertswei en de Bumawei. Aan die wegen en wat zijpaden is de bebouwing geleidelijk verdicht, waartussen relatief veel boerderijen en woudboerderijtjes.

Na de oorlog is in het westen de dorpsuitbreiding tot stand gekomen. Ten noordwesten hoort de buurschap Keatlingwier, die richting Dantumadeel loopt, bij Westergeest. Ten zuiden hebben Triemen bij dit dorp gehoord, maar dat dorp is nu zelfstandig. Vanuit het zuiden wordt het dorp ingeleid door ‘De Greidpôlle’, een jonge stelpboerderij, in 1935 gebouwd naar ontwerp van architect S. van der Molen in een expressieve stijl. Vooral de hoekerkers aan het front vallen op.

Aan de andere zijde van de Eelke Meinertswei staat de imposante dorpskerk op een hoog kerkhof in een dichte boomzoom. Het romaanse gebouw is in verschillende fasen omstreeks 1200 in baksteen opgetrokken ter vervanging van een voorgangster van tufsteen. De toren is deels in de westgevel opgenomen en heeft een korte, ingesnoerde spits. Het schip vertoont grote ronde bogen en een rondboogfries en ook de iets inspringende halfronde koorpartij heeft gevelvakken met rondboogfriezen. Ook in het interieur is de middeleeuwse sfeer nog geheel te proeven. Allereerst valt op de van een half koepelgewelf voorziene absis met een fraai geblokte triomfboog. Er zijn met enige moeite nog fragmenten van in registers gecomponeerde muurschilderingen te onderkennen.

Verderop in het dorp is vooral aan de Eelke Meinertswei een aantal gave boerderijen te vinden en op nummer 15 een schuur met voorhuis uit omstreeks 1905 dat als café dienst ging doen.