InZicht video niet beschikbaar

naar alle andere InZicht video's

Geschiedenis van Middelstum

Het is niet bekend wanneer Middelstum is ontstaan. Het is een oud radiaalvormig wierdendorp dat voor het eerst wordt genoemd in de negende eeuw wanneer ene Ditmar een schenking doet aan de abdij van Fulda van land in het dorp 'Mitilistenheim' in Hunsingo. In 945 wordt het genoemd als 'Midisheim', rond 1000 als 'Midlisthem', in 1300 als 'Midlestum', in 1372 als 'Myddelstum' en in 1378 duikt de spelwijze 'Middelstum' voor het eerst op in oorkonden.

Bij het dorp bevonden zich lange tijd de borgen Asingaborg en Mentheda, die beiden werden gesloopt in de 18e eeuw (respectievelijk in 1744 en circa. 1738), maar waarvan de borgterreinen (in het noorden van het dorp) tot op heden grotendeels onbebouwd zijn gebleven. Van Asinga resteert het poortgebouw. Even ten noorden van het dorp is de onderbouw van de verdedigingstoren van de borg Ewsum (afgebroken in 1863) nog aanwezig. De familie Van Ewsumbewoonde later de borg Nienoord bij Leek.

In 1445 werd de grote laat-gotische Sint-Hippolytuskerk gebouwd in opdracht van de rijke hoofdeling Onno van Ewsum. In 1863 volgde een eenvoudige doopsgezinde kerk en in 1869 werd de toren van de grote gereformeerde kerkgebouwd, waarbij zich ook een pastorie in eclectische stijl bevindt. In het dorp bevindt zich een klein museum, de authentiek ingerichte Bakkerij Mendels, grotendeels stammend uit de 17e eeuw. Een ander 17e-eeuws gebouw is de Herberg De Valk. Aan de noordkant van Middelstum, tussen het dorp en Toornwerd staat de voormalige koren- en pelmolen De Hoop uit 1855.

In 1660 werd het Boterdiep (een belangrijk trekvaartkanaal) vanaf Bedum doorgetrokken via Middelstum naar Kantens. Eind 19e eeuw werd deze vaarverbinding van groot belang voor het dorp toen ze de ontwikkeling mogelijk maakte van een oliemolen, (hout)zaagmolen, zuivelfabriek en een steenfabriek.

In 1795 telde het dorp 583 inwoners, in 1849 was dit opgelopen tot 1018, in 1899 tot 1057 (waarvan 30 buiten de bebouwde kom), in 1947 tot 1634 en in 2006 tot 2419 inwoners. Eind 19e eeuw werd nabij Middelstum de spoorlijn Groningen - Delfzijl aangelegd. Aan deze spoorlijn kreeg Middelstum een eigen halte: Halte Middelstum. Deze halte is in 1953 gesloten. Op 8 augustus 2006 vond er een aardbeving plaats met als kracht 3.5 op de Schaal van Richter als gevolg van de bodemdaling door aardgaswinning. Dit was de zwaarste aardbeving tot dat moment in de noordelijke provincies.